Ο χορός των μελισσών είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στην μελισσοκομία για να περιγράψει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά συλλεκτριών, οι οποίες επιστρέφοντας στην κυψέλη εκτελούν μια κίνηση που θυμίζει 8, ώστε να μεταδώσουν πληροφορίες στις υπόλοιπες μέλισσες της αποικίας, για την ακριβή θέση που βρίσκεται η τροφή. Οι πληροφορίες αυτές έχουν να κάνουν με την κατεύθυνση και την απόσταση.
Όταν μία συλλέκτρια μέλισσα εντοπίσει τροφή, επιστρέφει πίσω στην κυψέλη ώστε να ενημερώσει τις συντρόφισσες της. Ο πληθυσμός όμως δεν θα ωφελούνταν αν μάθαινε ότι πχ σε απόσταση 2 χιλιομέτρων υπάρχει μια ανθισμένη φλαμουριά, εάν ταυτόχρονα δεν γνώριζε και την κατεύθυνση. Γι αυτό η συλλέκτρια εκτελεί έναν χορό που δείχνει με απόλυτη ακρίβεια την κατεύθυνση της ευθύγραμμης διαδρομής.
Η μέλισσα υποδεικνύει την κατεύθυνση, υπολογίζοντας τη γωνία που σχηματίζουν οι ηλιακές ακτίνες στην ευθεία ανάμεσα στην κυψέλη και την τροφή. Ενώ υποδεικνύει την απόσταση ανάλογα με τη διάρκεια εκτέλεσης του χορού (βλέπε σχήμα). Τι γίνεται όμως όταν πρέπει να το κάνει αυτό στο εσωτερικό της κυψέλης όπου επικρατεί σκοτάδι και δεν βλέπει τον ήλιο;
Εκεί χρησιμοποιεί μια ακόμα πιο εντυπωσιακή μέθοδο! Μετατρέπει τη γωνία προς τον ήλιο σε αντίστοιχη γωνία προς την κατεύθυνση της βαρύτητας. Έτσι κάνει τον εξής συμβολισμό: κίνηση προς τα πάνω, σημαίνει ότι η τροφή βρίσκεται προς την κατεύθυνση του ήλιου και αντίστροφα. Διαδρομή πχ 60° προς τα αριστερά από την κατακόρυφο και πάνω, σημαίνει πηγή τροφής 60° αριστερά απ’ την κατεύθυνση προς τον ήλιο κτλ. Οι νεοφώτιστες μέλισσες βγαίνοντας απ’ την κυψέλη με αυτή την πληροφορία, κάνουν τη μετατροπή της βαρύτητας με τη θέση του ήλιου καθώς πετούν.
Στις τροπικές χώρες όμως ο ήλιος βρίσκεται 2 φορές το χρόνο κατά το μεσημέρι στο ζενίθ, επομένως σε κανένα συγκεκριμένο σημείο του ορίζοντα. Έτσι είναι αδύνατο να συσχετισθεί η κατεύθυνση. Τι κάνουν λοιπόν οι μέλισσες; Βρήκαν γι αυτό το πρόβλημα μια εκπληκτικά απλή λύση… Κατά τις ώρες του μεσημεριού κάθονται σπίτι ενώ γενικά δεν συνηθίζουν να διακόπτουν την εργασία μέσα στη μέρα.
Οι μέλισσες είναι σε θέση να αναγνωρίσουν μια απόκλιση 2-3° από το ζενίθ και να το αποδώσουν σωστά κατά τον χορό.
Βιβλιογραφία:
Από τη Ζωή των Μελισσών – Karl Von Frisch
Μελισσοκομία – Νίκου Νικολαΐδη