Το Πελαργόνιον το βαρύοσμον (Pelargonium graveolens) είναι ποώδες παχύφυλλο που ανήκει στο γένος Πελαργόνιο της οικογένειας των Γερανιοειδών (Geraniaceae). Το κοινό του όνομα είναι αλμπαρόριζα ή αρμπαρόριζα, ενώ πολλές φορές αναφέρεται και ως γεράνιο, γεράνι, πελαργόνι, στη Λέσβο χρυσαχί, στην Κύπρο κιούλι, στη Δυτική Μακεδονία μοσχόφυλλο.

Πρόκειται για πολυετές ποώδες φυτό με τρυφερούς βλαστούς οι οποίοι δεν ξυλοποιούνται και αναπτύσσονται πολύ γρήγορα. Τα άνθη του φέρονται σε ταξιανθία τύπου σκιαδίου και φέρουν 5 πέταλα.

Τα φύλλα έχουν γκριζοπράσινο χρώμα με οδωντωτές απολήξεις, είναι χνουδωτά και με πολύ μεγάλες εγκολπώσεις και έντονη αρωματική ευωδιά όταν τριβούν. Δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία και μπορεί να αναπτυχθεί ικανοποιητικά ακόμα και σε πολύ άγονα εδάφη. Είναι όμως ευαίσθητο στο ψύχος.

Από μελισσοκομικής άποψης είναι ελκυστικό κυρίως για το νέκταρ του, με ανθοφορία η οποία έχει πολύ μεγάλη διάρκεια. Ξεκινάει από τον Απρίλιο και φτάνει μέχρι και το φθινόπωρο.

Αναδίδει ένα έντονο και πολύ ωραίο άρωμα. Το χρησιμοποιούν για να αρωματίσουν γλυκά του κουταλιού αλλά και λικέρ. Το αφέψημα του φυτού βοηθάει σε πεπτικά προβλήματα, ημικρανίες και ανακουφίζει από τη ναυτία. Από την απόσταξη των ανθών, των φύλλων και των μίσχων, παράγεται αιθέριο έλαιο το οποίο έχει ένα άρωμα μεταξύ ρόδου και φρέσκου μήλου.

Τέλος η αρμπαρόριζα θεωρείται φυσικό εντομοαπωθητικό καθώς η μυρωδιά του διώχνει τα κουνούπια.

πηγές από: wikipedia

Πρόκειται για ένα αυστηρά προστατευόμενο φυτό, για το οποίο όμως κανείς δεν δίνει σημασία και συνήθως περνά απαρατήρητο. Φθάνει τα 40 εκ. σε ύψος και το συναντά κανείς διάσπαρτο και σε καλλιεργημένους αλλά και χέρσους αγρούς.

Τα άνθη του είναι λευκά και τα φύλλα του καρδιοειδή με χαρακτηριστικά λευκά σημάδια στην μέση του φύλλου. Τα φύλλα είναι εδώδιμα και μαγειρεύονται μαζί με άλλα χόρτα ή προστίθενται ωμά στις σαλάτες. Είναι καλή πηγή βιταμίνης Α.

Ανθίζει τον Φεβρουάριο – Μάρτιο και είναι, ενώ δεν του φαίνεται, αρκετά ελκυστικό για τις μέλισσες. Δίνει νέκταρ (άγνωστο σε τι ποσότητες) αλλά και γύρη χρώματος πορτοκαλί – κόκκινου.  Πήρε το όνομά του από το μυθικό τέρας Λάμια, που είχε από τη μέση και πάνω τη μορφή πολύ όμορφης γυναίκας και από τη μέση και κάτω ερπετού.

Η Λάμια, λόγω του έρωτά της με τον Δία, προκάλεσε την οργή της Ήρας η οποία αφού σκότωσε όλα της παιδιά, την καταράστηκε να μην μπορεί να κλείσει τα μάτια της ώστε να κοιμηθεί. Ο Δίας για να την σώσει από το μαρτύριο της αϋπνίας της χάρισε την ικανότητα να αφαιρεί τα μάτια της και να τα ξαναβάζει στη θέση τους.

Άλλες παραδόσεις αναφέρουν ότι η Λάμια σύχναζε στις ερημιές όπου και αποπλανούσε νεαρούς ταξιδιώτες, με σκοπό να τους ρουφήξει το αίμα και να τραφεί από τα εντόσθιά τους. Ίσως να είναι τυχαίο, αλλά το αφέψημα από τα άνθη του φυτού είναι καταπραϋντικό και βοηθά να κάνουμε καλό ύπνο…

πηγές από: Αγριολούλουδα του Ολύμπου, Κέντρο Μελέτης Βιοποικιλότητας Περιοχής Αρχαίας Θουρίας, Θεογονία

Αυτό το φυτό το συνάντησα στους πρόποδες των Ορέων του Βάλτου στην νότια Πίνδο, τον Μάρτιο, καθώς πηγαίναμε να επιθεωρήσουμε τα μελίσσια που τότε βρίσκονταν στα ορεινά για ρείκι, αλλά την άνοιξη οι χρόνοι είναι περιορισμένοι και δεν πρόλαβα να γράψω γι αυτό τότε.

Το άγριο γεράνι είναι μονοετής πόα με πράσινα παλαμοειδή φύλλα και άνθη χρώματος φούξια με πέντε καρδιόσχημα πέταλα. Παρουσιάζει εντυπωσιακή αντοχή στον παγετό (-20° C) αλλά και στον ήλιο. Όχι όμως και στην ξηρασία. Μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 30-40 εκατοστά ύψος.

Ανθίζει απ’ τις αρχές Μαρτίου έως και τον Μάιο και δίνει και νέκταρ και γύρη χρώματος μαύρου. Οι μέλισσες δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το άγριο γεράνι και έτσι το επισκέπτονται συχνά. Η νεκταροέκκριση του είναι σταθερή και δεν διακόπτεται από βροχές, παγετούς ή απότομη αύξηση της θερμοκρασίας.

Οι Σιού, ιθαγενείς (Ινδιάνοι) της Βόρειας Αμερικής, το χρησιμοποιούσαν για να σταματήσουν τις αιμορραγίες σε περιπτώσεις τραυματισμών, κάνοντας σκόνη τις ρίζες του φυτού, αφού πρώτα το είχαν αποξηράνει. Δρα κύρια ως στυπτικό, διουρητικό, επουλωτικό και αντιρρευματικό. Έχει ακόμη αντιβιοτικές ιδιότητες και δρα εναντίον των ιών. Σήμερα χρησιμοποιείται ελάχιστα.

πηγές από Wikipedia, Honey-Tzoumerka, The secret real truth

Η ροδακινιά είναι πυρηνόκαρπο, φυλλοβόλο οπωροφόρο δέντρο με καταγωγή από την Κίνα. Ανθίζει, όπως και όλα τα πυρηνόκαρπα, μετά την αμυγδαλιά και δίνει και νέκταρ και γύρη.

Η διάρκεια της ανθοφορίας είναι μικρή, 1-2 εβδομάδες και το νέκταρ είναι πολύ πλούσιο σε σάκχαρα. Η ροδακινιά και γενικά τα πυρηνόκαρπα δέντρα δίνουν καλύτερες αποδόσεις απ’ τα γιγαρτόκαρπα (αχλαδιές, κυδωνιές, μουσμουλιές) που ακολουθούν αλλά επειδή η ανθοφορία τους είναι νωρίς την άνοιξη και τα μελίσσια δεν έχουν προλάβει να αναπτύξουν πληθυσμούς συνήθως το μέλι τους καταναλώνεται απ’ τις μέλισσες.

Η ροδακινιά ζει 30 χρόνια κατά μέσο όρο και αποδίδει καρπούς μετά το τρίτο χρόνο από τη φύτευση της, των οποίων η ποιότητα είναι καλύτερη σε περιοχές όπου τα καλοκαίρια είναι ζεστά και οι χειμώνες ήπια κρύοι. Ένας ανοιξιάτικος παγετός μπορεί να καταστρέψει τα άνθη που είναι αρκετά ευαίσθητα στο κρύο.

Η βερικοκιά, γνωστή και ως χρυσομηλιά, είναι φυλλοβόλο δέντρο της Ανατολικής Ασίας και των Ιμαλαΐων απ’ όπου μεταφέρθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η άνθιση της ολοκληρώνεται πριν βγουν τα φύλλα και γίνεται την άνοιξη (αρχές Μαρτίου-Απριλίου), είναι δε μικρής διάρκειας.

Κάτω από καλές συνθήκες μία βερικοκιά μπορεί να ζήσει και πάνω από 100 χρόνια. Η καλλιέργεια σε οργανωμένους οπωρώνες μείωσε το ενδιαφέρον για μελισσοκομική εκμετάλλευση εξαιτίας της υπερβολικής και πολλές φορές άκαιρης χρήσης εντομοκτόνων. Παρ όλα αυτά η βερικοκιά αποτελεί σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό γιατί προσφέρει γύρη και νέκταρ.

Βερικοκιά στο μελισσοκομείο του κάμπου.

Δίνει γύρη σε μεγάλες ποσότητες και πολύ καλής ποιότητας βοηθώντας τα μελίσσια να αναπτυχθούν νωρίτερα. Σε περιοχές μεγάλων οπωρώνων μπορεί να συντηρήσει εκατοντάδες μελίσσια. Το νέκταρ της είναι πλούσιο σε σάκχαρα 25-35% και σε μεγάλες ποσότητες. Αρκετές ώστε να δημιουργηθούν αποθέματα.

Για την καλλιέργεια της τα πιο κατάλληλα εδάφη είναι αυτά με μία μέση σύσταση και λεπτή υφή. Όταν υπάρχει δυνατό και ξαφνικό κρύο ή παγετός τότε οι ανθοί καταστρέφονται, αν και τα δέντρα είναι ανθεκτικά και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Υψηλές θερμοκρασίες επίσης προκαλούν αλλοιώσεις στον καρπό. Τα δέντρα χρειάζονται καλό πότισμα την περίοδο της ανθοφορίας τους.

πηγές από: wikipedia, Η μελισσοκομική χλωρίδα (Δ.Τσέλλιος)

Ο ασπάλαθος (επιστημονική ονομάσια: Calicotome villosa, Καλυκοτόμη η εριότριχος, γνωστός και ως ασφάλαθος, σπαλάχτρι, σπαλάθρι, ασπαλαθότρουλα, σφέλαχτο) είναι φυτό της μεσογειακής χλωρίδας. Ανθίζει στις αρχές τις άνοιξης και τα άνθη του έχουν έντονο κίτρινο χρώμα και χαρακτηριστική οσμή.

Αναπτύσσονται σε δέσμες ή βότρεις των 2 με 15 ανθών. Ο καρπός του είναι μικρός χεδρωπός και καλυμμένος γκριζόχρωμες τρίχες. Ο καρπός του τρώγεται από κατσίκες. Όταν οι βλαστοί ξεραθούν το καλοκαίρι μετατρέπονται σε σκληρά αγκάθια. Φύεται σε θαμνώνες σε ξηρές περιοχές με χαμηλό υψόμετρο.

Η ανθοφορία του είναι μεγάλη σε όγκο και σε διάρκεια. Από μελισσοκομική σκοπιά όμως δεν έχει μεγάλη αξία καθώς οι μέλισσες τον επισκέπτονται περιστασιακά. Ίσως γιατί έχει βαθυκάλυκα άνθη και δυσκολεύονται να πάρουν το νέκταρ ή γιατί, σύμφωνα με κάποιους μελισσοκόμους, το νέκταρ του είναι αραιό και οι συλλέκτριες μέλισσες δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για άλλα φυτά που ανθίζουν την ίδια περίοδο με πιο πυκνό νέκταρ.

Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως με τους βομβίνους, οι οποίοι “κάνουν πάρτι” επάνω του. Ο ασπάλαθος δίνει και γύρη χρώματος κρεμ όπως φαίνεται και στη φωτογραφία. Σε περιοχές που δεν υπάρχουν πολλές επιλογές για τις μέλισσες, ο ασπάλαθος δίνει ικανοποιητικές ποσότητες ενός έντονου κίτρινου μελιού με χαρακτηριστική γεύση και άρωμα και αρκετά αραιό.

Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι με τους ασπαλάθους χτυπούσαν και τιμωρούσαν του τυράννους στον Άδη. Σε αυτήν την ιστορική αναφορά βασίζεται το τελευταίο ποίημα που έγραψε ο Γιώργος Σεφέρης στις 31 Μαρτίου 1971, το οποίο ονομάζεται «Επί Ασπαλάθων».

πηγές από: wikipedia

Η γκορτσιά γνωστή ως πύρος ο ακανθώδης, αγκαθιά, αμπουρτζιά, άγρια αχλαδιά, απιδιά, αγραπιδιά, ανήκει στην οικογένεια των Ροδανθών (Rosaceae). Είναι ένα φυλλοβόλο δέντρο ή θάμνος με λευκά άνθη που απλώνονται σαν πέπλο. Όταν είναι ανθισμένη είναι πραγματικά εντυπωσιακή και διακρίνεται από πολύ μακριά.

Είναι σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό, με σημαντική περίοδο ανθοφορίας, που αρχίζει ανάλογα με το υψόμετρο από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Απρίλιο. Ακολουθεί αυτήν της αμυγδαλιάς και παρότι έχει μικρή διάρκεια έχει μεγάλη αποδοτικότητα.

Όπως και τα περισσότερα φυτά, έτσι και η γκορτσιά για να έχει μεγάλες νεκταροεκκρίσεις πρέπει να έχει ποτιστεί καλά απ’ τις βροχές την περίοδο πριν την άνθιση και να έχει ζέστη κατά τη διάρκεια της.

Οι μέλισσες δείχνουν πολύ έντονο ενδιαφέρον για τη γκορτσιά και όταν ο καιρός είναι καλός αν καθίσεις κάτω από ένα δέντρο νιώθεις σαν να έχουν τινάξει ένα μελίσσι επάνω. Το μέλι που παράγεται είναι μικρό σε ποσότητα καθώς λόγω εποχής το καταναλώνουν οι μέλισσες.

Είναι ένα μέλι πολύ αρωματικό που ξεχωρίζει και αν το επιτρέψει ο καιρός, οι μέλισσες μπορεί να αποθηκεύσουν στην κυψέλη ένα με δύο πλαίσια μέλι, το οποίο θα προσδώσει αργότερα στον τρύγο του ανοιξιάτικου ανθόμελου, μια διαφορετική πινελιά.

Εκτός όμως από νέκταρ, η γκορτσιά δίνει και γύρη χρώματος κίτρινου, η οποία θεωρείται πολύ θρεπτική για τον γόνο. Την συναντάμε συνήθως στα όρια των κτημάτων αλλά και σε παρατημένα ή ακαλλιέργητα χωράφια και οι μέλισσες την λατρεύουν.

Αυτό το εντυπωσιακό φυτό το βρήκαμε στο δρόμο για το μελισσοκομείο. Ονομάζεται ασφόδελος αλλά είναι γνωστό και ως σφερδούκλι, μπουρντένι ή φυτό της Περσεφόνης. Η παρουσία μεγάλου αριθμού ασφόδελων σε μία περιοχή στην πραγματικότητα σημαίνει ότι η περιοχή αυτή βρίσκεται ένα στάδιο πριν την ερημοποίηση.

Αυτό, γιατί είναι φυτό που φύεται σε φτωχά και άγονα μέρη. Μέρη που έχουν ταλαιπωρηθεί από πυρκαγιές ή την υπερβόσκηση. Είναι φυτό βολβώδες που κατά τα τέλη Φεβρουαρίου στα νότια, αρχές Μάρτη βορειότερα, βγάζει ένα εντυπωσιακό κωδωνοειδές άνθος. Οι μέλισσες δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ασφόδελο, ο οποίος δίνει καλές ποσότητες νέκταρος, χωρίς να επηρεάζεται απ’ τις βροχές, αλλά και γύρη χρώματος κόκκινου. Η διάρκεια της ανθοφορίας του είναι μεγάλη, φτάνει έως και 1-2 μήνες.

Κατά την μυθολογία αποτελούσε έμβλημα του θεού Διόνυσου. Οι Αρχαίοι Έλληνες το είχαν σαν σύμβολο πένθους και όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους. Έλεγαν ακόμα ότι οι νεκροί κατοικούν στον «Ασφόδελο Λειμώνα», ένα λιβάδι με ασφόδελους που βρίσκεται στον Άδη. Τα λουλούδια του αποτελούσαν πρότυπο λησμονιάς.

Σ’ ένα από αυτά τα λιβάδια, γεμάτα από ασφόδελους, όπως τα βλέπουμε και σήμερα σε απέραντες εκτάσεις στους λόφους και στις ακτές, συναντήθηκαν και οι ψυχές των ηρώων πού είχαν πέσει στην Τροία (Όμηρος, Όδ. 11.539-24.3). Τα χειμωνιάτικα γυμνά κοτσάνια του ασφόδελου τα σύγκριναν οι ποιητές με τις στρατιές των ψυχών πού περιφέρονταν στις όχθες του Αχέροντα. Αυτή η σχέση τους με το θάνατο πιθανόν να οφειλόταν στο γκριζωπό χρώμα των φύλλων του και στα κιτρινωπά άνθη, χρώματα που συμβόλιζαν τη μελαγχολία του κάτω κόσμου και τη χλωμάδα του θανάτου.

Το γεγονός ότι οι ρίζες του φυτού έχουν άμυλο, πού είναι μια θρεπτική τροφή, ίσως να έκαναν τους αρχαίους να πιστεύουν ότι φυτεύοντας ασφόδελους στα νεκροταφεία προσφέρανε στους νεκρούς μια έστω και πενιχρή τροφή στην τελευταία κατοικία τους. Ο ασφόδελος δεν τρώγεται από τα πρόβατα και τις κατσίκες γιατί οι βλαστοί του έχουν μικρές κρυστάλλινες βελόνες. Πρόκειται για ένα σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό που λόγο της εποχής που ανθίζει (χειμώνα προς άνοιξη) είναι πολύ χρήσιμο για την ανάπτυξη των σμηνών μας.

με πηγές από: wikipedia, Φυτά και Βότανα της Ελλάδας, Ftiaxto, Kaliergo

Ετήσιο φυτό και φυτρώνει σε όλη την Ελλάδα, τόσο σε καλλιέργειες όσο και σε χέρσα χωράφια, κήπους, δρόμους, αναχώματα, κλπ. Γνωστή και ως αγριοκαρδαμούρα, τζουρκάς, τραγιά, θλάψη, κάψα, ραγιάς, καρδαμούδα.

Ανθίζει ολόκληρο σχεδόν τον χρόνο και αυτό το οφείλει στους σπόρους του, που πέφτουν όταν ωριμάζουν και φυτρώνουν αμέσως. Το κάθε φυτό παράγει περίπου 1000 σπόρους με μεγάλη διάρκεια ζωής. Είναι ανεμόφιλο φυτό, όμως, πολλά έντομα το επισκέπτονται για συλλογή γύρης και νέκταρος, μεταξύ αυτών και οι μέλισσες.

Η αναγνώριση του είναι πολύ εύκολη, από τους καρδιόσχημους σπόρους του. Σε πολλά μέρη του κόσμου η καψέλλα θεωρείται άριστο λαχανικό και τρώγεται. Τα φύλλα της, οι καρποί και τα άνθη της χρησιμοποιούνται σε σαλάτες και προσδίδουν μια πικάντικη γεύση, όπως το κουνουπίδι και το λάχανο.

Αυτό το μικρό και ταπεινό ζιζάνιο περιέχει ένα πλούτο ωφέλιμων συστατικών στον ανθρώπινο οργανισμό. Βιταμίνες A, B, B1, B2, B6 και C,  πρωτεΐνες 2,5%, μαγνήσιο, νάτριο, κάλιο, ασβέστιο, σίδερο, ψευδάργυρο και άλλα.

Μελισσοκομικό ενδιαφέρον
Τα άνθη του είναι μικρά και λευκού χρώματος, η γύρη τους έχει χρώμα υπόλευκο προς το κίτρινο. Οι μέλισσες από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο επισκέπτονται τα φυτά της καψέλλας για συλλογή νέκταρος και γύρης. Είναι πολύ καλή η ανθοφορία της καψέλλας κατά την περίοδο αυτή, γιατί βοηθά τα μελίσσια να αναπτύξουν μεγάλους γόνους.

πηγή: Μελισσομάνια

Αυτό το εντυπωσιακό φυτό πήρε το όνομά του από την λατινική λέξη musk, που προέρχεται από την ελληνική λέξη “μόσχος” (μοσχοβολιά), και αναφέρεται στο γλυκό άρωμα των λουλουδιών, που μαζί με το συχνά βαθύ μπλε χρωματισμό τους, έχουν κάνει την καλλιέργεια των μούσκαρι πολύ δημοφιλή.

Ευδοκιμεί κυρίως σε υψόμετρο από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τις  υπο-αλπικές περιοχές της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Μια αγγλοσαξωνική μετάφραση του Διοσκουρίδη παρουσιάζει ένα διαφορετικό και ξεχασμένο μύθο για την προέλευσή τους, όπου τα πρώτα μούσκαρι είχαν αναπηδήσει από το αίμα του δράκου στην κορυφή ενός δασωμένου βουνού. Το μούσκαρι, έχει, όπως και ο άγριος υάκινθος, δηλητηριώδη βολβό. Τα μικρά σκουρο-μπλε λουλούδια, που σχεδόν μοιάζουν με μικρά μούρα και έχουν γλυκιά μυρωδιά.

Το μούσκαρι εκκρίνει πολύ νέκταρ και γι αυτό  συγκαταλέγεται μεταξύ των χρήσιμων για τις μέλισσες φυτών. Δίνει όμως και γύρη κρεμ χρώματος.

Το μούσκαρι έχει χρησιμοποιηθεί φαρμακευτικά για τις τονωτικές του ιδιότητες και σαν διουρητικό. Ωστόσο Βρετανοί ειδικοί συμβουλεύουν και συστήνουν να να μην τρώγεται ή χρησιμοποιείται οποιοδήποτε μέρος του φυτού αυτού. Αντίθετα στην Ιταλία έχουν διαφορετική άποψη. Ένα είδος μούσκαρι το Lampagioni που αποκαλείται επίσης και lampascioni ή cipollacci, συχνά χρησιμοποιείται στην ιταλική κουζίνα της νότιας Ιταλίας, ειδικά στην περιοχή Puglia – της Πούλιας. Είναι ένα είδος βολβού, παρόμοιου με κρεμμύδι, με μια μάλλον έντονη, πικρή γεύση. Μετά το μαγείρεμα οι βολβοί γίνονται κοκκινωποί. Πριν από το μαγείρεμα, τα εξωτερικά φύλλα πρέπει να αφαιρεθούν και οι βολβοί πρέπει να μουλιάζουν σε κρύο νερό (που πρέπει να αλλάζεται κατά διαστήματα) για να χάσουν μέρος από την πικρίλα τους. Κατά άλλο τρόπο, μπορούν να κοπούν στη μέση, να βράσουν και να στραγγίσουν κι έπειτα να μαγειρευτούν σε γλυκό νερό μέχρι να γίνουν. Χρησιμοποιείται σε σαλάτες, τηγανίζεται, και μαρινάρεται σε λάδι ή στο ξίδι.

με πηγές από: rhs.org / botanical.com / valentine.gr