Αρισταίος ο πρώτος μελισσοκόμος

Γιος του θεού Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης (κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα και εγγονή του Θεσσαλού θεού-ποταμού Πηνειού). Μια μέρα που η Κυρήνη κυνηγούσε σε κάποια κοιλάδα του Πηλίου, ο Απόλλωνας την είδε, την ερωτεύθηκε, την άρπαξε επάνω στο χρυσό άρμα του και την πήγε ως την Λιβύη. Καρπός του ερωτά τους ήταν ο Αρισταίος.

aristaeus0

Όταν γεννήθηκε το παιδί, ο Απόλλωνας τον εμπιστεύτηκε στην προγιαγιά του την Γαία, τις Ώρες και τις Μούσες. Μεγαλώνοντας, ο Αρισταίος διδάχθηκε από τις Μούσες την καλλιέργεια του αμπελιού και την μελισσοκομία. Οι Μούσες του εμπιστεύτηκαν επίσης και τα κοπάδια των προβάτων τους που έβοσκαν στην πεδιάδα της Φθίας στη Θεσσαλία. Εκεί ο Αρισταίος άρχισε να διδάσκει στους ανθρώπους την μελισσοκομική τέχνη και όσα άλλα του είχαν μάθει οι θεές.

Ο Βιργίλιος εξιστορεί πως ο Αρισταίος κυνήγησε κάποια μέρα την Ευρυδίκη, τη γυναίκα του Ορφέα, κατά μήκος ενός ποταμού. Καθώς έτρεχε η Ευρυδίκη, την τσίμπησε ένα φίδι και πέθανε. Αυτός ο θάνατος προκάλεσε την οργή των θεών, οι οποίοι τον τιμώρησαν, χτυπώντας τις μέλισσες του με επιδημία.

aristaeus1Απελπισμένος ο Αρισταίος και βλέποντας τα σμήνη των μελισσών του να χάνονται το ένα μετά το άλλο, κάλεσε σε βοήθεια τη μητέρα του, η οποία κατοικούσε κάτω από τα νερά του Πηνειού, μέσα σε ένα κρυστάλλινο παλάτι. Η μητέρα του τον δέχτηκε στο παλάτι της και εκεί του έδωσε πολύτιμες συμβουλές σχετικά με το πώς θα αντιμετωπίσει την ασθένεια των μελισσών του. Του είπε επίσης ότι μόνο ο θεός Πρωτέας θα μπορούσε να του πει την αιτία της συμφοράς που τον έπληττε.

Ο Αρισταίος έφυγε για να ρωτήσει τον Πρωτέα και τον βρήκε να αναπαύεται επάνω σε ένα βράχο, ανάμεσα σε ένα κοπάδι φώκιες που φύλαγε για λογαριασμό του Ποσειδώνα. Ο Αρισταίος επωφελήθηκε από τον ύπνο του Πρωτέα, τον αλυσόδεσε και τον ανάγκασε έτσι να απαντήσει, γιατί ο Πρωτέας δε συμπαθούσε καθόλου αυτούς που ενοχλητικά ζητούσαν να μάθουν από αυτόν.

Εκείνη την φορά αποκάλυψε στον Αρισταίο πως οι θεοί τον τιμωρούσαν για το θάνατο της Ευρυδίκης. Ακόμη τον συμβούλευσε πως θα προμηθευτεί καινούρια σμήνη μελισσών.

Ο Αρισταίος έζησε και δίδαξε την τέχνη της μελισσοκομίας στη Λιβύη στις Κυκλάδες και στην Αρκαδία. Στην Αρκαδία μάλιστα τον τιμούσαν ως τον πατέρα της μελισσοκομίας.

πηγή: melissomania.gr

Μελισσοκόμος ετών 100

Ο Philip Parker , που αύριο έχει τα 100στα του γενέθλια, ήταν πάντοτε πολύ δραστήριος. Αυτό πιστεύει άλλωστε πως είναι και το κλειδί για να παραμείνεις υγιής. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ήταν πάντα απασχολημένος με κάτι, φροντίζοντας αρχικά το πτηνοτροφείο του για 20 χρόνια και διατηρώντας αργότερα μελίσσια, κάτι που κάνει ακόμη και σήμερα!

philip1

Ο Philip έχασε τη γυναίκα του Ellen το 2010. Είχαν παντρευτεί το 1940 στην ηλικία των 23 ετών. Μαζί είχαν αποκτήσει 4 παιδιά, και ο Philip πλέον έχει 10 εγγόνια και 17 δισέγγονα. Η νεότερη κόρη του Sue είπε γι’ αυτόν: «Έχει χιούμορ και είναι τελειομανής. Όταν κάνει κάτι θέλει να το κάνει καλά και αφοσιώνεται σε αυτό. Είναι επίσης πολυτάλαντος.

philip2

Ήταν παράλληλα δάσκαλος και είχε και φάρμα πουλερικών». Ο Philip μετά τη συνταξιοδότηση του από το σχολείο, συνέχισε να διδάσκει κολύμπι στους μαθητές του. Τελευταία, απασχολείται με την κηπουρική και φροντίζοντας τις μέλισσες του.

Ο ίδιος θυμάται «Στην πλευρά του Robinswood Hill, κοιτώντας την κοιλάδα, όταν χιόνιζε, τα παιδιά έπαιρναν τον εξοπλισμό τους και τσουλούσαν στο λόφο, αλλά τώρα δεν επιτρέπεται για λόγους ασφαλείας. Ήταν υπέροχο». Ο Philip θα γιορτάσει τα εκατοστά του γενέθλια στο ξενοδοχείο Whitminster μαζί με την οικογένεια του. Στην ερώτηση αν ανυπομονεί για τη μεγάλη μέρα, απάντησε «Πολύ!» Πρόσθεσε πως σκοπεύει να το γιορτάσει με ένα ποτήρι κρασί.

πηγή: gloucestershirelive.co.uk (επιμέλεια Ορεινό Μέλι)

Αναβιώνει η μελισσοκομία στην Αιθιοπία

Στην Αμπακούνα στην Αιθιοπία σύντομα ξεκινά η ανθοφορία του Ευκαλύπτου και ακολουθούν της Ακακίας του Μάνγκο και του Αβοκάντο. Εδώ εκπαιδεύτηκαν πρόσφατα 70 νέοι μελισσοκόμοι, οι οποίοι κατάφεραν ήδη να εγκαταστήσουν τις παραδοσιακές κυψέλες στα μελισσοκομεία τους. Η μελισσοκομία εδώ είναι πολλά υποσχόμενη.

mehranbees2

Οι νέοι μελισσοκόμοι δείχνουν μεγάλη προθυμία να μάθουν την τέχνη και η αλήθεια είναι ότι μαθαίνουν γρήγορα. Κατάφεραν, με δική τους πρωτοβουλία, να αναπαραγάγουν τις παραδοσιακές κυψέλες της Αιθιοπίας με κάποιες βελτιώσεις και δείχνουν να πιστεύουν ότι θα πετύχουν.

img_4511

Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε τις δυνατότητες αυτών των νέων κυψελών, τι ποσότητες μελιού μπορούν να αποδώσουν, πόσο μεγάλη τάση για σμηνουργία θα προκαλέσουν στην αποικία κτλ.  Πολλά από αυτά θα τα μάθουμε την περίοδο της συγκομιδής, που στην Αιθιοπία είναι τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο.

img_4438

Υπάρχει μια διεθνής ομάδα υποστήριξης που αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση της παραγωγής ώστε να βοηθηθούν οι ντόπιοι μελισσοκόμοι. Πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις έχουν στραφεί προς την μελισσοκομία και την διδάσκουν σε αρκετούς αγρότες της Αφρικής, μιας και η ξηρασία έφερε πολλούς σε αδιέξοδο. Με την μελισσοκομία πλέον μπορούν να βγάζουν ένα εισόδημα, ενώ ταυτόχρονα βοηθούν και το περιβάλλον, συνεισφέροντας περισσότερους επικονιαστές.

img_4546

Η Αιθιοπία είναι η παλαιότερη ανεξάρτητη χώρα στην Αφρική κι έχει μια από τις εκτενέστερες ιστορίες ως ανεξάρτητο κράτος. Δεν αποτέλεσε ποτέ αποικία κανενός κράτους, εκτός από την πενταετία 1936-1941, οπότε και ήταν υπό ιταλική κατοχή ορισμένες μεγάλες πόλεις και οδικές αρτηρίες. Είναι η περιοχή από όπου προέρχεται ο καφές.

img_4554

Είναι τόσο ενθουσιασμένοι κάποιοι απ’ αυτούς τους νέους μελισσοκόμους, που έχουν ήδη μάθει να παίζουν στα δάχτυλα τις αποχές άνθισης των φυτών που βρίσκονται στην περιοχή αλλά και το είδος τροφής που δίνουν (γύρη, νέκταρ).

img_4479

Κάποιοι, που έχουν ξεκινήσει από πέρσι, βρίσκονται πλέον σε φάση ανάπτυξης του μελισσοκομείου τους. Αρκετοί μάλιστα απ’ αυτούς έχουν τρυγήσει και μέλι, δύο φορές κατά το περασμένο έτος.

πηγή: beefreeapiaries.org Επιμέλεια: Στράτος Σαραντουλάκης – Ορεινό Μέλι

Το Παραισθησιογόνο Μέλι του Νεπάλ

Η μέλισσα των Ιμαλαΐων (Apis dorsata laboriosa), είναι η μεγαλύτερη μελιτοφόρα μέλισσα στον κόσμο καθώς φτάνει τα 3εκ. και ζει στο εξωτικό Νεπάλ. Ζει στους βράχους και έχει προσαρμοστεί απόλυτα στις χαμηλές θερμοκρασίες της περιοχής. Το μέλι της είναι γνωστό για τις παραισθησιογόνες ιδιότητές του…

apis1Η μέλισσα των Ιμαλαΐων (Apis dorsata laboriosa)

Οι μέλισσες αυτής της φυλής δεν δέχονται να μπουν σε ξύλινα κουτιά, και έτσι δεν μπορούν να περιέλθουν στην ιδιοκτησία του ανθρώπου. Παραμένουν ελεύθερες και άγριες. Οι ντόπιοι είναι αναγκασμένοι να σκαρφαλώνουν σε μεγάλα ύψη προκειμένου να συλλέξουν το μέλι, καταστρέφοντας έτσι δυστυχώς και τις φωλιές τους. Εδώ και αιώνες, μέλη της εθνοτικής ομάδας Gurung στο Νεπάλ κατεβαίνουν κάθε χρόνο τις πλαγιές των γκρεμών για να συλλέξουν αυτό το άγριο μέλι ανάμεσα σε σμήνη μελισσών, θέτοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο.

paraisthisiogono-meli-sto-nepalΜέλη της εθνοτικής ομάδας Gurung στο Νεπάλ.

Οι επιδράσεις του μελιού αυτού καταγράφονται από το 401 π.Χ., όταν Έλληνες στρατιώτες που διέρχονταν τη σημερινή Τουρκία, κοντά στη Μαύρη Θάλασσα, δηλητηριάστηκαν δοκιμάζοντας παρόμοιο μέλι.  Το μέλι, για τους Gurung, είναι ένα ισχυρό φάρμακο που ανακουφίζει από τους πόνους στις αρθρώσεις και αν ληφθεί σε μικρές δόσεις λειτουργεί σαν τονωτικό ή ελαφρύ ναρκωτικό. Σε μεγαλύτερες ποσότητες προκαλεί χαμηλή αρτηριακή πίεση, βραδεία καρδιακή συχνότητα, εμετό, διάρροια, ζάλη και λιποθυμία. Τα συμπτώματα μπορούν να διαρκέσουν έως και 24 ώρες.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=wDOvmhqvIA8]

πηγή: vice.gr

Πως το μέλι βοήθησε τις γυναίκες στο Αφγανιστάν

Στην ορεινή επαρχία του Μπαμιγιάν, μία από τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές του Αφγανιστάν, η μελισσοκομία δίνει την ευκαιρία στις γυναίκες της υπαίθρου να συμπληρώσουν το εισόδημά τους. «Βγάζω τα δικά μου χρήματα» δηλώνει η Αφγανή μελισσοκόμος Jamila με μια δόση υπερηφάνειας.

afganistan1

Σε συνδυασμό με την καλλιέργεια πατάτας αυτές οι γυναίκες κατάφεραν πλέον να βγάζουν τα προς το ζην, σε μια χώρα που επί χρόνια μαστίζονταν από το ισλαμικό φονταμενταλιστικό κίνημα των Ταλιμπάν. Τέσσερις μελισσοκομικοί συνεταιρισμοί έχουν συσταθεί στην περιοχή τα τελευταία χρόνια, με την υποστήριξη ΜΚΟ αλλά και εξωτερικής βοήθειας. Ξεκινώντας από το μηδέν, έφτασαν σήμερα να απασχολούν περίπου 400 άτομα, εκ των οποίων οι μισοί είναι γυναίκες και να παράγουν κοντά στους 14 τόνους μελιού ετησίως.

afganistan2

Η πόλη Γιακαλάνγκ απέχει περίπου 100 χιλιόμετρα από τα διάσημα γιγάντια Αγάλματα του Βούδα που καταστράφηκαν από τους Ταλιμπάν το 2001. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2700 μέτρων, με αποτέλεσμα ο χειμώνας να δημιουργεί φόβο στους μελισσοκόμους, οι οποίοι ανησυχούν για το αν θα επιβιώσουν οι μέλισσές τους στο κρύο. Οι περισσότεροι περπατούν για περισσότερο από μία ώρα στο χιόνι ώστε να επισκεφτούν τα μελίσσια τους. Τοποθετούν ετικέτες στα βάζα τους παρότι λίγοι ξέρουν να διαβάζουν.

afganistan7

«Είμαι αφεντικό του εαυτού μου» λέει η Jamila, η οποία ξεκίνησε πριν από ένα χρόνο χάρη στη γειτόνισσα της, Siamui, που υπήρξε πρωτοπόρος καθώς ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια, όντας η πρώτη σε ολόκληρη την αποικία. «Μόλις τελειώσω με τις δουλειές του σπιτιού έχω όλο το χρόνο να παρατηρώ τις μέλισσες καθώς εργάζονται. Μπορώ να τις παρακολουθώ όλη μέρα» εξομολογείται.

Ο συνεταιρισμός έχει συλλέξει περίπου 400 κιλά μελιού φέτος σύμφωνα με τον προϊστάμενό Habitullah Noori. Κάθε κιλό κοστίζει 800 αφγάνι (νόμισμα του Αφγανιστάν) το οποίο είναι περίπου 11 ευρώ. Στην Καμπούλ μάλιστα φτάνει τα 1000 αφγάνι δηλαδή τα 14 ευρώ. Η Jamila είναι μια γιαγιά της οποίας τα παιδιά έχουν φύγει πια απ’ το σπίτι. Η Siamui απ’ την άλλη μεγαλώνει οκτώ παιδιά. Κατά μέσο όρο κάθε μελισσοκόμος διαθέτει από 1 έως 4 κυψέλες και απ’ αυτές συμπληρώνουν το εισόδημά τους ενώ παράλληλα ασχολούνται και με την καλλιέργεια πατάτας.

afganistan5

«Μπορώ να πληρώσω το εισιτήριο του λεωφορείου όταν θέλω να επισκεφθώ την κόρη μου. Μπορώ να της αγοράσω και μια σοκολάτα» λέει η Jamila. Απ’ την άλλη η Halima, συνάδελφος μελισσοκόμος η οποία είναι 22 χρονών με 2 παιδιά δηλώνει ότι «Μπορώ να αγοράσω στα παιδιά μου τετράδια για το σχολείο.» Αλλά και για την χήρα Marzia το μέλι ήταν το κλειδί για την επιβίωσή της. Κατάγεται από το χωριό Κατακάν που απέχει 30 λεπτά απ’ το Γιακαλάνγκ και το οποίο καταστράφηκε από τους Ταλιμπάν το 2000. Ένας διοικητής είχε δώσει τότε την εντολή να σφαγιαστούν όχι μόνο οι κάτοικοι, αλλά ακόμα και τα σκυλιά και τα κοτόπουλα. Ο σύζυγός της είχε προσπαθήσει να ξεφύγει από το Τζαμί στο οποίο κρατούνταν, πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε στις 19 Ιανουαρίου εκείνου του έτους… Η ίδια σήμερα διατηρεί 4 κυψέλες εξηγώντας: «Αρχικά ξεκίνησα να ασχολούμαι με τις καλλιέργειες και αργότερα με το ράψιμο. Ο αδελφός μου με βοήθησε με τις μέλισσες και σήμερα μπορώ και τις διαχειρίζομαι μόνη μου. Τώρα με το μέλι μπορώ να στηρίξω την οικογένειά μου, είμαι αφεντικό του εαυτού μου

afganistan3

«Επενδύεις 100 ευρώ κατά το πρώτο έτος. Την επόμενη χρονιά αν όλα πάνε καλά θα τα πάρεις πίσω και από εκεί και μετά κερδίζεις.» μας εξηγεί ο Daud Mosavi, διευθυντής των γεωργικών προγραμμάτων, του γραφείου εξωτερικής βοήθειας της Νέας Ζηλανδίας στο Μπαμιγιάν.

Λίγο πιο κάτω από το λόφο, η Fatima και οι κόρες της, φορούν τις στολές τους και επιθεωρούν τις κυψέλες τους στις πλαγιές του Κατακάν. Ο σύζυγός της, Ahmad Hossaini, βοηθά τη σύζυγό του, φέρνοντας στις μέλισσες ζάχαρη. Είναι μια περίοδος που δεν υπάρχουν άνθη ώστε να τραφούν. «Είναι η πρώτη φορά που δουλεύουμε μαζί» λέει χαμογελώντας.

afganistan4

«Όταν οι γυναίκες βγάζουν ένα εισόδημα, τις βοηθά να καθορίσουν καλύτερα την θέση τους στο νοικοκυριό» εξηγεί η Sadia Fatimie «ειδικά τα νεαρά κορίτσια που σε διαφορετική περίπτωση θεωρούνται βάρος…» Δεκαπέντε χρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν, το Αφγανιστάν παραμένει σκληρό για τις γυναίκες. Το 2016, μόνο το 10% των γυναικών εργάζονται στον γεωργικό τομέα, λαμβάνοντας μάλιστα 30% χαμηλότερο μισθό από τους άνδρες. «Μόλις το 34% των γυναικών αυτών δηλώνει ότι τους δίνεται το δικαίωμα να ξοδέψουν οι ίδιες τα χρήματά που βγάζουν» τονίζει η Fatimie.

afganistan6

«Μέχρι το 1960 δεν υπήρχε μελισσοκομία στο Αφγανιστάν. Όλα ξεκίνησαν από τον βασιλιά Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ» λέει ο Marc Jeanjean, ένας Γάλλος μελισσοκόμος που στάλθηκε εκεί από το γαλλικό πρακτορείο AFD, για να βοηθήσει στην αναβίωση του τομέα. «Όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε το 2005 δεν είχε μείνει τίποτα όρθιο, αλλά μετά το 2012 όταν το Υπουργείο Γεωργίας άρχισε να πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση τα πράγματα άλλαξαν» προσθέτει.

«Είναι απόλυτα αποδεκτό από την κοινωνία εδώ, ότι πλέον οι γυναίκες μπορούν να είναι στην πρώτη γραμμή της παραγωγής, υποστηρίζοντας τις οικογένειες τους» λέει ο Abdul Wahab Mohammadi τοπικός υπεύθυνος του Υπουργείου Γεωργίας. Και αυτό είναι μια πρόοδος, όμως υπάρχει ακόμα μακρύς δρόμος που πρέπει να διανύσουν.

Στράτος Σαραντουλάκης – Ορεινό Μέλι

Το πρώτο μουσείο μελισσοκομίας στην Ελλάδα

Το Μουσείο Μελισσοκομίας και Φυσικής Ιστορίας της Μέλισσας είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και βρίσκεται στη Ρόδο. Προσφέρει γνώσεις στους επισκέπτες για τη φύση, για το πολύτιμο έντομο τη μέλισσα, τα προϊόντα που παράγει και τα οφέλη που προσφέρει στην ανθρωπότητα.

museum5

Κατά την είσοδο στο μουσείο ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από τη μοναδική τρισδιάστατη οροφή σε σχήμα κηρήθρας και τις τρισδιάστατες μέλισσες που την κοσμούν. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί στο κοινό η αίσθηση ότι εισέρχεται σε μία κυψέλη, δηλαδή μέσα στο σπίτι της μέλισσας.

museum4

Στο μουσείο μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την ιστορία της μελισσοκομίας από την αρχαιότητα μέχρι και το σήμερα. Να μάθει πώς συλλέγονται τα προιόντα μέλισσας όπως η γύρη, ο βασιλικός πολτός και η πρόπολη και φυσικά τον τρόπο εξαγωγής και παραγωγής του μελιού.

museum6

Εντός του μουσείου συναντάμε διαφανείς κυψέλες με ζωντανά μελίσσια που δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να παρατηρήσει από κοντά τις μέλισσες και τη βασίλισσα όπως ζουν και δρουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Στον εξωτερικό χώρο ο επισκέπτης μπορεί με μια βόλτα στο μελισσόκηπο να γνωρίσει τα είδη φυτών και βοτάνων που συναντώνται στη Ρόδο και στην ευρύτερη περιοχή της Δωδεκανησου και μας χαρίζουν τα θεσπέσια είδη μελιού του τόπου μας.

museum8

Η ιστορία, η παράδοση και η εξέλιξη της μελισσοκομίας ξετυλίγεται σε μια διαδρομή από τα προιστορικά χρόνια μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει η συλλογή από εργαλεία, κυψέλες, μηχανήματα, πρέσες και άλλο εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε στο πέρασμα του χρόνου καθώς και η αναπαράσταση της εξαγωγής μελιού από την κυψέλη.

museum1

Το Μουσείο μπορεί να φιλοξενήσει στους χώρους του οργανωμένες ή μεμονωμένες ενημερωτικές επισκέψεις και εκπαιδευτικές εκδρομές. Συγκεκριμένα προσφέρει: Σειρά εκθεμάτων που αφορούν την μελισσοκομία από την παλιά εποχή (μέχρι και 200 χρόνια πριν ) έως και την σύγχρονη.

museum7

Παρουσίαση παλιών και σύγχρονων μεθόδων μελισσοκομίας. Ενημέρωση για την ζωή της μέλισσας και για τα προϊόντα της με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων. (VIDEO-PROJECTOR-CINEMA, DVD, cd -rom κ.τ.λ.)

museum2

Συλλογή παλιών εργαλείων των αγροτών και μελισσοκόμων. Ξενάγηση στους χώρους λειτουργίας της σύγχρονης γραμμής συσκευασίας μελιού (κατόπιν συνεννοήσεως).

museum3

Μεγάλοι στεγασμένοι και εξωτερικοί χώροι με αναψυκτήριο για την άνετη διαμονή των επισκεπτών. Δυνατότητα αγοράς φυσικών προϊόντων μέλισσας, απαραίτητα για την υγιεινή διατροφή του ανθρώπου.

πηγή: Wikipedia, Μελισσοκομική Δωδεκανήσου

Η μελισσοκομία πάει καλά στην Ελλάδα, αλλά για πόσο ακόμα;

Ενώ στις ΗΠΑ και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης οι μέλισσες παρουσιάζουν υψηλή θνησιμότητα στην Ελλάδα μέχρι στιγμής το πρόβλημα δεν είναι τόσο έντονο. Ίσως σ’ αυτό παίζει ρόλο το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελείται κυρίως από ορεινούς όγκους και οι μελισσοκόμοι μπορούν να διατηρούν παραγωγικά μελίσσια μακριά από τις εντατικές καλλιέργειες και τα φυτοφάρμακα.

xarizanisΟ καθηγητής Πασχάλης Χαριζάνης

Όταν η εποχή του δεντρολίβανου τελειώνει, αρχίζει η ανθοφορία του φασκόμηλου, στους ευωδιαστούς λόφους της Πελοποννήσου στη νότια Ελλάδα, έπειτα από μερικές απότομες στροφές κατά μήκος της διαδρομής, το παλιό αυτοκίνητο του Νίκου Ρέππα, φτάνει σε έναν παράδεισο για τις μέλισσες, μια περιοχή γεμάτη βιολετί υάκινθους, κοντά στα προϊστορικά ερείπια των Μυκηνών.

Από την αρχαιότητα, όταν σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο θεός Έρωτας βουτούσε τα βέλη του στο μέλι πριν τα ρίξει, το χρυσό αυτό υγρό ρέει συνεχώς σε αφθονία σε αυτή τη χώρα, όπου παραμένει “αγνή” μιας και δεν χρησιμοποιούνται ακόμη οι γενετικά τροποποιημένοι σπόροι. «Η διαταραχή κατάρρευσης αποικίας είναι πρόβλημα στις ΗΠΑ και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία και η Ισπανία… Δεν έχουμε αυτό το πρόβλημα στην Ελλάδα ακόμα», λέει ο Πασχάλης Χαριζάνης, καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

2

Ο λόγος είναι ότι οι Έλληνες μελισσοκόμοι είναι ακόμη σε θέση να κρατούν τα μελίσσια τους σε απόσταση ασφαλείας από τα φυτοφάρμακα, ενώ στην Ελλάδα δεν υπάρχουν και μονοκαλλιέργειες, τουλάχιστον στο μέγεθος που υπάρχουν για παράδειγμα στις ΗΠΑ και τη Γαλλία. «Το ελληνικό μέλι χρωστάει το μοναδικό άρωμα και τη γεύση του στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας είναι άγρια δάση και βουνά, με αποτέλεσμα οι μέλισσες να τρέφονται από μεγάλη ποικιλία αγριολούλουδων. Μόλις το 29,32% της γης διατίθεται για γεωργικούς σκοπούς.» αναφέρουν από την ομοσπονδία των μελισσοκόμων (ΟΜΣΕ).

Όλα αυτά όμως μπορεί να αλλάξουν…
Η Ελλάδα ψήφισε στις Βρυξέλλες κατά της απαγόρευσης των φυτοφαρμάκων που θεωρούνται επιβλαβή για τις μέλισσες και τη μελισσοκομία, παίρνοντας ουσιαστικά το μέρος των πολυεθνικών, επιτρέποντας τους επικαλυμμένους με νεονικοτινοειδή σπόρους και τα φυτοφάρμακα. Η Επιτροπή επιθυμούσε να θέσει σε περιορισμό τα εντομοκτόνα τεσσάρων καλλιεργειών (αραβοσίτου, ελαιοκράμβης, ηλίανθου και βαμβακιού) σε μια προσπάθεια να αποτρέψει μια καταστροφική κατάρρευση του πληθυσμού των μελισσών, κάτι που θα είχε συνέπειες στην επάρκεια των τροφίμων καθώς οι μέλισσες είναι ο κυριότερος επικονιαστής.

1Ο Νίκος Ρέππας, μελισσοκόμος από το Ναύπλιο.

Οι ειδικοί ανησυχούν για τρεις συγκεκριμένες ουσίες (clothianidin, imidacloprid και thiamethoxam) γνωστότερες ως νεονικοτινοειδή, οι οποίες περιέχονται στα εντομοκτόνα που παράγονται από φαρμακευτικές γίγαντες όπως η Bayer, η Syngenta και η Cruiser OSR. «Η ελληνική ψήφος … ήταν μια μεγάλη απογοήτευση για εμάς και δεν μπορούν να το καταλάβουν» δήλωσε η ομοσπονδία των μελισσοκόμων.

«Η μη απαγόρευση των φυτοφαρμάκων δεν βοηθά τη γεωργία. Δεν βοηθά τη βιοποικιλότητα, δεν βοηθά τον άνθρωπο ούτε τα έντομα. Αν οι μέλισσες πεθάνουν, όλοι θα βγουν ζημιωμένοι» δήλωσε η Έλενα Δανάλη από την Greenpeace. Για τον Νίκο Ρέππα, ένα μελισσοκόμο από το Ναύπλιο, του οποίου η οικογένεια ασχολείται με τη μελισσοκομία εδώ και 200 χρόνια, η ζωή εξαρτάται από τα λουλούδια. «Τον Φεβρουάριο έχουμε το δεντρολίβανο, τον Μάρτιο το φασκόμηλο, τον Απρίλιο την πορτοκαλιά, τον Ιούνιο το θυμάρι, τον Ιούλιο τις καστανιές και τις βελανιδιές, τον Σεπτέμβρη το ρείκι.»

3

Η Ελλάδα μια χώρα περίπου 11 εκατομμυρίων ανθρώπων έχει 20.000 εγγεγραμμένους μελισσοκόμους εκ των οποίων πάνω από 1.500 ζουν αποκλειστικά από τις μέλισσες, σύμφωνα με τον Πασχάλη Χαριζάνη. Η χώρα παράγει μεταξύ 12.000 και 17.000 τόνων μελιού ετησίως, ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες, το οποίο την καθιστά έναν απ’ τους μεγαλύτερους παραγωγούς μελιού στην Ευρώπη. Η Ελλάδα όμως δεν εξάγει τίποτα. Έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει σ’ αυτόν τον τομέα και αυτό είναι κάτι που αυτή τη στιγμή, που είναι χρεωμένη, το χρειάζεται απεγνωσμένα.

Παρά την μεγάλη παραγωγή και το ποιοτικό μέλι της, η Ελλάδα εισάγει περισσότερο μέλι απ’ όσο εξάγει. Στους Έλληνες αρέσει πάρα πολύ το μέλι και κατατάσσονται ως καταναλωτές από τους πρώτους στον κόσμο με μέση κατανάλωση 1,7 κιλά ανά άτομο το χρόνο, όταν στις ΗΠΑ είναι 0,4 κιλά. «Την αγαπώ αυτή τη δουλειά.» , λέει ο Ρέππας. «Ο πατέρας μου είναι 78 ετών και εργάζεται ακόμα ως επαγγελματίας μελισσοκόμος. Γεννήθηκε και θα πεθάνει μελισσοκόμος.»

πηγή: Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων

Μελισσοκόμοι του κόσμου X: Μεγάλη Βρετανία

Καθώς στην Βρετανία η μελισσοκομία δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο στις χώρες του νότου αλλά και με τους πληθυσμούς των μελισσών να μειώνονται συνεχώς στο νησί, λόγω των φυτοφαρμάκων, της κλιματικής αλλαγής και άλλων παραγόντων, η δουλειά του Mike Hunt έχει γίνει υψίστης σημασίας. Ο Mike είναι μελισσοκόμος εδώ και 40 χρόνια. Έχει διδάξει την τέχνη σε πάρα πολλούς ανθρώπους απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα, ενώ προσπαθεί να τους ευαισθητοποιήσει στο θέμα του ρόλου των μελισσών στην επικονίαση. Σήμερα μετά από αρκετά χρόνια οι μέλισσες παρουσιάζουν αύξηση στη Νότια Αγγλία και α’ αυτό έχει συμβάλει και ο Mike.

Μελισσοκόμοι του κόσμου IX: ΗΠΑ

Για την Wisteria, μια μελισσοκόμο από το Πόρτλαντ του Όρεγκον, το να οδηγεί το Toyota της παρέα με 10.000 μέλισσες δεν είναι κάτι περίεργο ή σπάνιο. Μόλις έχει συλλέξει έναν αφεσμό από ένα δέντρο, έπειτα από μια κλήση που δέχτηκε. Τοποθέτησε το σμήνος σε ένα χάρτινο κουτί και αφού το μετέφερε στο σπίτι της, κατασκεύασε μια ξύλινη κυψέλη όπου και το εγκατέστησε. Ένα “άστεγο” μελίσσι μόλις βρήκε σπίτι!

Οι Ζαπατίστας και μια αρχαία μελισσοκομική παράδοση των Μάγια

Η Melipona είναι ένα είδος άκεντρης μέλισσας, ενδημικής στο Μεξικό, την Κεντρική Αμερική, την Καραϊβική αλλά και σε  πολλά μέρη της Νότιας Αμερικής. Πολύ πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων στην Αμερική, οι ιθαγενείς Μάγια εξημέρωσαν αυτές τις μέλισσες. Σήμερα η αρχαία αυτή μελισσοκομική παράδοση γνωστή ως Meliponiculture βιώνει μια σημαντική ανάκαμψη στις μικρές κοινότητες των Ζαπατίστας στην επαρχία Τσιάπας.

zapa

Η μέλισσα Melipona έχει αφήσει το στίγμα της στην αμερικανική ήπειρο, τόσο στο φυσικό περιβάλλον, όσο και στην πολιτιστική ζωή. Είναι καλύτερη επικονιαστής από την Ευρωπαϊκή μελιτοφόρα μέλισσα για πολλά ενδημικά είδη φυτών, όπως οι ντοματιές, το τσίλι, η βανίλια, τα Βρομελιοειδή, οι ορχιδέες και τα δέντρα του τροπικού δάσους. Εξίσου σημαντικά είναι όμως και το μέλι αλλά και τα κεριά που παράγονται από αυτές τις μέλισσες καθώς χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική και στις πολιτιστικές πρακτικές των ιθαγενών Μάγια. Ένας ηγέτης των Ζαπατίστας θυμάται ότι «Η γιαγιά μου κρατούσε πάντα στην κουζίνα λίγο μέλι απ’ αυτές τις άκεντρες μέλισσες. Μας το έδινε κάθε φορά που είχαμε πονόλαιμο, αλλά και για να γλυκάνει τις τορτίγιες μας.»

melipona_bees_013

Δυστυχώς, οι πληθυσμοί Melipona απειλούνται από την εκτεταμένη αποψίλωση των δασών, τη μαζική χρήση γεωργικών χημικών ουσιών, την επιδείνωση των τροπικών καταιγίδων, αλλά και την μεγάλης κλίμακας εμπορευματοποίηση των φυτών που επικονιάζουν, όπως το αβοκάντο, η ντομάτα, το μαόνι, το τσίλι και το κακάο. Η καμπάνια «Ένα Σχολείο για την Τσιάπας», μια κίνηση έμπρακτης αλληλεγγύης προς τους εξεγερμένους ιθαγενείς της πολιτείας Τσιάπας του Μεξικού, εργάζεται μαζί με εκπαιδευτικούς Ζαπατίστας, φοιτητές, οικολόγους και διάφορες άλλες κοινότητες για να σώσουν τη μέλισσα Melipona, αλλά και για να εμβαθύνουν στις παραδόσεις των Μάγια.

πηγή: schoolsforchiapas.org (Μετάφραση: Στράτος Σαραντουλάκης – Ορεινό Μέλι)