Με κινητήρια δύναμη το πάθος τους για τις μέλισσες οι Κρις Μπερνς και Πολ Γουεμπ ίδρυσαν μία επιχείρηση η οποία ασκεί την αστική μελισσοκομία με έναν πρωτότυπο τρόπο. Νοικιάζουν τις κυψέλες τους σε πολίτες και τις τοποθετούν στις ταράτσες των κτηρίων τους. Τις φροντίζουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, για τυχόν ασθένειες αλλά και αποτροπής της σμηνουργίας και στο τέλος μοιράζουν το μέλι στους πελάτες τους.

POSTCODE HONEY: URBAN BEEKEEPING THE EASY WAY from GrowEatGather on Vimeo.

Οι αρχαίοι λαοί της Εποχής του Χαλκού ελάτρευαν ό,τι δίδυμο. Και κατά συνέπειαν, και τις δίδυμες κορυφές, όπως του Όρους του Ελικώνος. Γι’ αυτό ο Ελικών έγινε το ιερόβουνο των Βοιωτών και το κατοικητήριο των μουσών του. Σε αυτόν ζούσαν οι Ελικωνιάδες μούσες. Αυτές δεν ήσαν μόνον φύλακες αρχείων και θεραπευτές αρχαίων τεχνών, αλλά και ιάτρισσες και φαρμακεύτρες. Κάτι και σαν «μάγισσες» θα τις έλεγαν στον Μεσαίωνα. Χρησιμοποιούσαν τοξικά φυτά, όπως perwinkel και ελλέβορο, και με αυτά τα εθεράπευαν σχεδόν όλα! (Μερικοί λένε πως ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου οφειλόταν σε υπέρμετρη δόση με λευκό ελλέβορο…).

Οι αρχαίοι, Έλληνες την Εποχή του Χαλκού, παρασκεύαζαν φάρμακα από φλοιό ιτιάς, μορφίνη από τον εσωτερικό λευκό φλοιό του πεύκου, χρησιμοποιούσαν ρίζα calendular, ρίζα dandilion, χυμό πεύκων για αντισηπτικό, και φυσικά οι Έλληνες της Εποχής του Χαλκού είχαν όπιο. Οι Έλληνες εγνώριζαν και τα κολλοειδή από ασήμι. Με σκόνη πυριτίου έβγαζαν τα βλήματα από το σώμα. Είχαν πολύ κοφτερά μικρά μαχαιρίδια, κατασκευασμένα από οψιδιανό της Μήλου. Ήδη από την Λίθινη Εποχή…  Οι Μούσες του Ελικώνος, λοιπόν, έκαναν αφεψήματα και βάμματα από τοξικά φυτά, ιδίως από ελλέβορο.

Το πιο ακριβό μέλι της αρχαιότητος ήταν το μέλι του Ελικώνος! Ήταν μέλι-φάρμακο. Ο νεκρός του Αλεξάνδρου ετέθη σε πίθο(*), γεμάτο με λευκό μέλι από τον Ελικώνα, για να σταλεί πίσω στην Μακεδονία! Και ο γιος του Μίνωος, Ιππόλυτος, ετέθη νεκρός σε πίθο με μέλι και εστάλη στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου, όπου κατόρθωσε ο Ασκληπιός και τον ανέστησε. Ίσως, λοιπόν, ο νεκρός εστάλη σε κάποιο ασκληπιείο, που κατείχε αυτήν την απόκρυφη γνώση, πιστεύοντας στην ανάστασή του! Περισσότερα προσεχώς!..
(*) Στα αρχαία ταφικά τελετουργικά αναφέρεται το νεκρό σώμα των πολεμιστών να τοποθετείται σε πήλινους αμφορείς με το σπαθί λυγισμένο γύρω από το χείλος.

πηγή: xronos.gr  (Κ. Stanely Smith, B. Hughes, λήμμα «ταρίχευση» στην Εγκυκλ. Britannica)

Ένα μίνι ντοκιμαντέρ που εξερευνά το κίνημα της αστικής μελισσοκομίας στη Νέα Υόρκη εστιάζοντας στις ιστορίες του Τιμ Ονίλ, δημιουργού του Borough Bees blog και της Καζούμι Τεράντα μιας αρχάριας μελισσοκόμου.

Urban Beekeeping: NYC from Adrian Bautista on Vimeo.

Σε αρκετά νησιά της ανατολικής Μεσογείου και για μια σειρά από λόγους κατά την άσκηση της μελισσοκομίας χρησιμοποιούνταν λίθινες κυψέλες. Οι εν λόγω κυψέλες σε ορισμένες περιπτώσεις κατασκευάζονταν από ένα κομμάτι μαλακού βράχου (πωρόλιθου) το οποίο λαξευόταν ώστε να λάβει την ζητούμενη μορφή, σε άλλες δημιουργούνταν από συγκολλημένες μεταξύ τους λίθινες πλάκες και σε άλλες ήταν χτιστές με ή χωρίς συνδετικό υλικό.

Έχει καταγραφεί επίσης η δημιουργία κυψελών σε κοιλότητες του φυσικού βράχου καθώς και η λάξευσή τους πάνω του. Ήταν γνωστές και οι επιτοίχιες κυψέλες, οι οποίες διαμορφώνονταν στους τοίχους, κυρίως των ξερολιθικών αναβαθμίδων αλλά και σε αυτούς των, κατοικημένων ή μη, οικιών. Μερικές φορές μάλιστα κατασκευάζονταν και ειδικά για τον σκοπό «μελισσόσπιτα» τα οποία έφεραν τις κυψέλες στους τοίχους τους.

Οι λίθινες παραδοσιακές κυψέλες ήταν διαφόρων τύπων και η άσκηση της μελισσοκομίας μαζί τους ακολουθούσε σε γενικές γραμμές τις μεθόδους μελισσοκομίας του εκάστοτε νησιού. Χρησιμοποιούνταν έτσι ανάστομες πέτρινες κυψέλες που έφεραν συγκεκριμένου πλάτους πήχεις – κηροθροφορείς και δημιουργούνταν κινητές κηρήθρες, σε νησιά (Κύθηρα, Κέα) όπου οι μελισσοκόμοι γνώριζαν την πρακτική αυτή. Ανάστομες κυψέλες που έφεραν επίσης πήχεις ή κομμάτια κλαδιών στο άνω μέρος χρησιμοποιούνταν και σε άλλα νησιά (Brac, Κέρκυρα), όπου όμως οι μελισσοκόμοι δεν γνώριζαν τις κινητές κηρήθρες και δεν επωφελούνταν από τις δυνατότητες που αυτές προσφέρουν.

Αριστερά: Λίθινη οριζόντια μονόστομη κυψέλη της Αστυπάλαιας. Στο κέντρο: Πώρινη ανάστομη κυψέλη κινητής κηρήθρας από τα Κύθηρα. Δεξιά: Κυψέλη διαμορφωμένη σε φυσική κοιλότητα βράχου από την Άνδρο.

Σε αρκετά νησιά υπήρχαν κυψέλες σταθερής κηρήθρας, μικρών σχετικά διαστάσεων χωρίς δυνατότητα τοποθέτησης προεκτάματος (Παξοί, Κεφαλλονιά, Άνδρος, Κάρπαθος) ή με την προσθήκη προεκτάματος από το οποίο διενεργούνταν ο τρύγος (Λευκάδα).

Οριζόντιες λίθινες κυψέλες μεγάλου μεγέθους απαντούσαν επίσης. Η άσκηση της μελισσοκομίας μαζί τους ήταν παρόμοια με αυτή των πήλινων οριζόντιων κυψελών και ήταν είτε μονόστομες (Σύρος, Τήνος, Πάρος, Αντίπαρος, Κύθνος, Φούρνοι, Αστυπάλαια) είτε δίστομες (Ρόδος, Κάρπαθος), αναλόγως του τύπου των πήλινων που χρησιμοποιούνταν σε κάθε νησί.
Οι εντοίχιες κυψέλες τέλος δημιουργούνταν είτε σε μια σειρά στον τοίχο (Κεφαλλονιά, Αντικύθηρα, Άνδρος) είτε σε πολλές (Άνδρος, Χίος, Κύπρος). Ο έλεγχος, όπως βέβαια και ο τρύγος, διενεργούνταν αλλού από την εμπρόσθια πλευρά όπου και η είσοδος των μελισσών και αλλού από την οπίσθια, η οποία έκλεινε με ξύλινη συνήθως κατασκευή.

Γιώργος Μαυροφρύδης Αρχαιολόγος
Photos: archaiologia.gr , M.Λάζαρης
πηγή: melissokomianet.gr

Με το «Μέλι», ο Τούρκος σκηνοθέτης Σεμίχ Καπλάνογλου κλείνει την τριλογία που καταπιάνεται με την οικογενειακή ζωή και τα καθημερινά προβλήματα των φτωχών, απλών ανθρώπων. Ο Γιουσούφ, είναι ένα 6χρονο μοναχοπαίδι που ζει με τους γονείς του σε μια απομονωμένη ορεινή περιοχή της Ανατολίας. Για το νεαρό αγόρι, το γειτονικό δάσος είναι ένα μέρος μυστηρίου και περιπέτειας όπως το ζει ενώ συνοδεύει τον μελισσοκόμο πατέρα του στη δουλειά καθημερινώς.

Μαζί τοποθετούν τις ειδικά διαμορφωμένες κυψέλες τους στις κορυφές των δέντρων. Στο σχολείο ο Γιουσούφ έχει μια δυσάρεστη σχέση με τους συμμαθητές του λόγω της δυσλεξίας που τον κάνει να ντρέπεται την ώρα των μαθημάτων. Με τους οικονομικούς πόρους της οικογένειας να λιγοστεύουν εξαιτίας της ολοένα και πιο συχνής ‘εξαφάνισης’ των μελισσών, ο πατέρας δεν έχει άλλη λύση από το να μεταφέρει τις κυψέλες του σε άλλη ορεινή περιοχή· αποστολή αρκετά ριψοκίνδυνη.

Καθώς όμως οι μέρες περνούν και ο πατέρας δεν επιστρέφει, ο Γιουσούφ αποφασίζει να τον αναζητήσει. Απόφαση που θα τον οδηγήσει σε μονοπάτια που έως τότε δεν είχε ποτέ ‘περπατήσει’… Ο Καπλάνογλου έφτιαξε την ελεγεία μιας απλής, τραγικής οικογένειας, εστιάζοντας το ενδιαφέρον του στις καθημερινές δουλειές της – ο πατέρας με τις μέλισσες αλλά και τις διάφορες ξυλουργικές απασχολήσεις του, η μητέρα στο χωράφι και ο μικρός Γιουσούφ στο σχολείο, να προσπαθεί να κερδίσει ένα από τα βραβεία που ο δάσκαλος μοιράζει καθημερινά σ’ όποιον διαβάσει σωστά το κείμενό του.

Ο Καπλάνογλου αντλεί από τις δικές του προσωπικές εμπειρίες για να φτιάξει μια ταινία γύρω από έναν κόσμο που σταδιακά έχει αρχίσει να εξαφανίζεται. Εναν κόσμο που από τη μια έχει τις αναμφισβήτητες αρετές του (μια πιο ανθρώπινη ζωή κοντά στη φύση, η στενή σχέση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, καθώς και οι διάφορες παραδόσεις) αλλά και τα ελαττώματά της (ιδιαίτερα σ’ ό,τι αφορά τη θέση της γυναίκας).

Ο σκηνοθέτης αφηγείται την ιστορία του μικρού του ήρωα χρησιμοποιώντας ένα «μαγικό ρεαλισμό», συγγενικό μ’ εκείνον στις ταινίες του Ταρκόφσκι, και, παρά τον ηθελημένα αργό ρυθμό της, η ταινία του έχει έναν εσωτερικό ρυθμό, που σταδιακά σε παρασύρει. Μια όμορφη, ελεγειακή ταινία, δοσμένη με ποίηση και λυρισμό που κέρδισε τη Χρυσή Αρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου.

Μέλι aka Honey / Bal
2010 | Έγχρ. | Διάρκεια: 103′ | Τουρκία | Σκηνοθεσία: Σεμίχ Καπλάνογλου | Πρωταγωνιστούν: Ερντάλ Μπεσίκτσιογλου, Τουλίν Οζέν, Μπόρα Άλτας.

πηγές από: cinemanews, Ελευθεροτυπία

Τοποθετημένο κάπου ανάμεσα στις σελίδες αυτού του blog, το οποίο μόνο σκοπό του έχει την τεκμηρίωση και διάδοση των ωφελειών που εκπορεύονται από την κυψέλη, τούτο το αρθράκι για τις πολεμικές ικανότητες της μέλισσας κινδυνεύει να θεωρηθεί σκέτη παραφωνία. Δεν είναι όμως τα πράγματα πάντοτε έτσι όπως φαίνονται σε πρώτη ματιά.

Η ίδια η κατασκευή της μέλισσας που εδώ και εκατομμύρια χρόνια φέρει στην άκρη της κοιλιάς της φαρμακερό κεντρί, αλλά και η προθυμία της να το χρησιμοποιεί χωρίς δισταγμό, ακόμα κι αν αυτό ισοδυναμεί με Βέβαιο θάνατο, είναι, πιστεύω, λόγοι επαρκείς για να μας επιτραπεί μια τέτοιου είδους προσέγγιση. Καθόλου, ασφαλώς, δεν ευθύνεται η αξιαγάπητη εργάτρια για το ότι ο άνθρωπος μεταχειρίζεται τον αμυντικό της οπλισμό για τους στρατιωτικούς του σκοπούς και για να εξαπολύει έναν πρωτόγονου τύπου βιολογικό πόλεμο. Γεγονός πάντως είναι πως αυτό συμβαίνει εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, από τότε, μάλλον, που ο άνθρωπος έκανε τα πρώτα του βήματα ως μελισσοτρόφος.

Το πιο γνωστό, αλλά και εντελώς διαφορετικό απ’ τα υπόλοιπα, επεισόδιο σε τούτη τη μακρά αλυσίδα συμβάντων περιγράφεται διεξοδικά από τον Στράβωνα στη «Γεωγραφία» του: η ρωμαϊκή μονάδα που υπό την αρχηγία του Πομπηίου του Μεγάλου εκστράτευσε εναντίον των Επτακωμητών, μιας ορεσίβιας και αγριότατης φυλής της Μικράς Ασίας, ανακάλυψε στην πορεία της μερικά δοχεία γεμάτα μέλι. Όλοι πίστεψαν αμέσως ότι πρόκειται για μια προσπάθεια των γηγενών να εξευμενίσουν τον ακατανίκητο εισβολέα και χωρίς δεύτερη σκέψη καταβρόχθισαν μέχρι τελευταίας σταγόνας την γλυκύτατη προσφορά.

Στην πραγματικότητα όμως είχαν πέσει σε παγίδα: το μέλι ήταν τοξικό, προερχόμενο από το πλούσιο σε αλκαλοειδή νέκταρ του πανέμορφου θάμνου Rhododendron luteum. Οι στρατιώτες άρχισαν γρήγορα να ζαλίζονται και όσοι είχαν φάει περισσότερο από τους άλλους έπεφταν αναίσθητοι καταγής, με αποτέλεσμα πάρα πολλοί να χάσουν τη ζωή τους στην μετέπειτα επίθεση του ενεδρεύοντας εχθρού.

Παρά το γλυκό άρωμα των λουλουδιών του, το Ροδόδεντρο (Rhododendron luteum) αριστερά, περιέχει τοξίνες που ονομάζονται γκρεϊγιανοτοξίνες (grayanotoxins) και σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί χαμηλή αρτηριακή πίεση, βραδεία καρδιακή συχνότητα, εμετό, ζάλη και λιποθυμία. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι σύμφωνα με τον Σταθη Αθανασιαδη (Γεροστάθη) το φυτό απ’ το οποίο προήλθε το δηλητηριώδες μέλι δεν ήταν το Ροδόδεντρο αλλά η Αζαλέα η Ποντική (δεξιά)

Το πάθημα έγινε για τους Ρωμαίους μάθημα και δεν έπεσαν ποτέ ξανά στο ίδιο λάθος, στο να εκλάβουν δηλαδή το προσφερόμενο μικρασιατικό μέλι ως φόρο τιμής στην ανωτερότητά τους. Οι ίδιοι μάλιστα, εκείνη πάνω κάτω την εποχή, άρχισαν να μεταχειρίζονται τις μέλισσες ως αποφασιστικό παράγοντα νίκης, εκτοξεύοντας με τη βοήθεια καταπέλτη μεγάλο αριθμό από σφραγισμένες κυψέλες κατά των πόλεων που πολιορκούσαν. Η τυφλή μανία των υμενόπτερων προκαλούσε μεγάλη αναστάτωση στις τάξεις του εχθρού και άνοιγε ρήγματα στην άμυνά του, τα οποία με ακόλουθες κινήσεις εκμεταλλεύονταν, καταλυτικά συνήθως, οι εμπειροπόλεμες λεγεώνες.

Περισσότερο από μια χιλιετία αργότερα, τον 11ο μ.Χ. αιώνα, οι υπερασπιστές των αγγλικών πόλεων τις οποίες πολιορκούσαν τα γαλλικό στρατεύματα έκαναν ακριβώς το ίδιο αλλά με την αντίθετη φορά, εξαπέλυαν δηλαδή μπαράζ «Βομβών» από κυψέλες ενάντια στους επίδοξους πορθητές και πολλές μάλιστα φορές τα κατάφεραν να σπάνε τον ασφυκτικό κλοιό τους. Λέγεται επίσης ότι ο βασιλιάς της Αγγλίας Ριχάρδος Α’ ο Λεοντόκαρδος κατάφερε μεγάλα πλήγματα στους Άραβες χρησιμοποιώντας με τον ίδιο τρόπο τις μέλισσες κατά τη διάρκεια της Τρίτης Σταυροφορίας- αιώνες αργότερα τον μιμήθηκαν οι Μαυριτανοί στις πολεμικές αναμετρήσεις τους με τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους.

Υπάρχουν ακόμα αναφορές για πειρατές της Μεσογείου που κατέλαβαν πλοία με πλήρωμα πολλαπλάσιο από το δικό τους, ρίχνοντας απλώς στο κατάστρωμά τους κυψέλες και επιχειρώντας αμέσως μετά ρεσάλτο, έχοντας βεβαίως προνοητικά καλύψει το πρόσωπο και τα χέρια τους με πανιά.

Ακόμα και στην Αμερική της προ Κολόμβου εποχής δεν ήταν άγνωστη η πολεμική αρετή της μέλισσας. Ο λαός των Κιτσέ που ζούσε στο σημερινό Μεξικό κατόρθωσε πολλές φορές να απωθήσει τους εχθρούς του με το ίδιο στρατήγημα: ως πρώτη γραμμή άμυνας τοποθετούσαν ψεύτικους στρατιώτες καμωμένους από καλάμια και άχυρα, τους οποίους και όπλιζαν με λόγχες και ασπίδες. Τους φόραγαν επίσης πλουμιστές περικεφαλαίες πάνω στα «κεφάλια», τα οποία στην πραγματικότητα ήταν κολοκύθες γεμάτες μέλισσες και σφήκες. Όταν ο αντίπαλος στρατός πλησίαζε αρκετά κοντά, οι Κιτσέ έριχναν από την οχυρωμένη θέση τους πέτρες και βέλη στις κολοκύθες – αρκούσε συνήθως να πετύχουν μια ή δυό φορές τον στόχο για να τραπούν σε άτακτη φυγή σι επιτιθέμενοι.

Εύκολα θα πίστευε κανείς ότι όλες οι παραπάνω εικόνες δεν είναι παρά πολυκαιρισμένες ιστορίες που χωνεύονται στη μνήμη των λαών για να ξεχασθούν κάποτε εντελώς. Κι όμως, όσο κι αν μοιάζει απίστευτο, το κεντρί της μέλισσας συμμετέχει σε πολεμικές επιχειρήσεις ακόμα και στη σύγχρονη εποχή.

Υπάρχουν έτσι πολλές μαρτυρίες για το ότι τα αμερικάνικα στρατεύματα, που παρά την απίστευτη υπεροπλία τους αποχώρησαν τελικά νικημένα από το Βιετνάμ, δέχθηκαν πολλές φορές μέσα στη ζούγκλα επιθέσεις με «μη συμβατικά» όπλα. Ατρόμητοι στρατιώτες των Βιετκονγκ μετέφεραν στην πλάτη τους κοφίνια γεμάτα με άγριες μέλισσες (του είδους Apis dorsata ) και κατόρθωναν χωρίς να γίνονται αντιληπτοί να τα τοποθετούν σε απόσταση αναπνοής από τις εχθρικές θέσεις. Αναστάτωναν μετά με λίγες απότομες κινήσεις το μυριόφτερο περιεχόμενο τους και απομακρύνονταν κρατώντας στο χέρι ένα σπόγγο συνδεδεμένο με το καπάκι. Η συνέχεια ήταν πολύ δυσάρεστη ασφαλώς για τους διώκτες τους…

πηγή: Περιοδικό Μελίαμα (Του Ορέστη Δαβία, Βιολόγου – συγγραφέα.)

Οι Βερμούδες είναι νησί του Ατλαντικού ωκεανού με μόλις 64.237 κατοίκους. Από τα 165 διαφορετικά είδη φυτών που καταγράφονται σήμερα στις Βερμούδες, τα 14 είναι ενδημικά, ενώ τα 25 βρίσκονται υπό εξαφάνιση. Το 1503 κατά την ανακάλυψη των νησιών, στη χλωρίδα κυριαρχούσε το υπολειπόμενο δάσος των τοπικών κέδρων. Η τοπική πανίδα ήταν αρκετά περιορισμένη πριν την άφιξη των πρώτων εξερευνητών. Το πλέον χαρακτηριστικό είδος ήταν η σαύρα των βράχων αλλά και ένα ενδημικό γιγάντιο χερσαίο καβούρι. Μέχρι πρόσφατα αποτελούσε έναν παράδεισο για τη μελισσοκομία καθώς δεν είχε εντοπιστεί εκεί η βαρρόα. Όλα αυτά όμως μέχρι το 2009 όπου και κατά την εισαγωγή βασιλισσών από τη Χαβάη το άκαρι έκανε την εμφάνισή του. Από τότε δεν επιτρέπονται οι μεταφορές μελισσοσμηνών στο νησί. Έτσι οι ντόπιοι μελισσοκόμοι έχουν να αντιμετωπίσουν τη δοκιμασία της παραγωγής βασιλισσών για την αύξηση των μελισσιών.

BFDS Ep 2 Beekeeping (teaser) from Somers Isle Productions on Vimeo.

Πολλοί άνθρωποι φοβούνται τις μέλισσες και γι αυτό τις αποφεύγουν. Οι μέλισσες όμως είναι πολύ σημαντικές για το περιβάλλον. Χωρίς αυτές το ένα τρίτο των καλλιεργειών του κόσμου θα εξαφανιστεί. Η φωτορεπόρτερ Marissa Parra μας ξεναγεί στον κόσμο του Frederick, ενός μελισσοκόμου-γεωργού, του οποίου η ζωή περιστρέφεται γύρω απ’ τις μέλισσες.

Η Ανατολική Τουρκία φημίζεται για το καλό μέλι της. Το νέκταρ προέρχεται αποκλειστικά από αγριολούλουδα των βουνών, το οποίο συλλέγουν οι ντόπιες μέλισσες που ανήκουν στην Καυκάσια φυλή. Αυτές οι αυτόχθονες μέλισσες όμως απειλούνται σήμερα από άλλα είδη και την εμπορευματοποίηση της μελισσοκομίας. Αν χαθούν οι μέλισσες θα χαθεί και η παράδοση της περιοχής.

[vimeo 78538248 w=640]