Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας και Σηροτροφίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πραγματοποίησε μια έρευνα για τη βιολογική δράση των Ελληνικών μελιών και της Ελληνικής πρόπολης.

Στα πλαίσια αυτής της εργασίας, της οποίας ηγήθηκαν οι Τανανάκη Χ., Δήμου Μ., Θρασυβούλου Α., συλλέχθηκε μεγάλος αριθμός δειγμάτων ελληνικών μελιών και έπειτα από την αποτίμηση των μικροσκοπικών και φυσικοχημικών χαρακτηριστικών επιλέχθηκαν 48 δείγματα αμιγών κατηγοριών μελιού: πευκόμελο, πορτοκαλιάς, βελανιδιάς, ελάτης, βαμβακιού, ερείκης, καστανιάς, θυμαριού και παλιουριού. Στη συλλογή αυτή προστέθηκαν και 6 δείγματα Manuka που κυκλοφορούν στην Ευρωπαϊκή αγορά.

Σε όλα τα δείγματα πραγματοποιήθηκαν οι ακόλουθες αναλύσεις: αντιοξειδοτική δράση (μέθοδος FRAP), ολικές φαινόλες (μέθοδος Folin-Ciocalteu), χρώμα (χρωματικές παράμετροι L*, a*, b*), αγωγιμότητα (αγωγιμομετρικά) και πλήρης γυρεοσκοπική ανάλυση (μέθοδος Louveaux).

Όπως φαίνεται κι απ’ τα διαγράμματα διαπιστώθηκε ότι το μέλι με την υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση ήταν αυτό που παράχθηκε από μελιτώματα βελανιδιάς. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι η αντιοξειδωτική δράση του μελιού βελανιδιάς βρέθηκε τρεις φορές μεγαλύτερη απ’ αυτή του θυμαρίσιου μελιού και εννέα φορές απ’ αυτή του μελιού πορτοκαλιάς, που είναι ιδιαίτερα αγαπητά στους καταναλωτές λόγω του ευχάριστου αρώματος τους.

Αντίστοιχα ήταν τα πράγματα και στις ολικές φαινόλες με υψηλότερο να είναι το περιεχόμενο για το μέλι βελανιδιάς. Αρνητική συσχέτιση βρέθηκε μεταξύ της χρωματικής παραμέτρου L* και των μελετώμενων βιολογικών δράσεων, γεγονός που συνεπάγεται ότι τα σκουρόχρωμα μέλια έχουν υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση και φαινολικό περιεχόμενο. Θετική ήταν η συσχέτιση της ηλεκτρικής αγωγιμότητας και των βιολογικών δράσεων με τα μέλια με την υψηλότερη αγωγιμότητα να παρουσιάζουν και πιο έντονη δράση.

Όλη η έρευνα αναλυτικά παρουσιάστηκε στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επαγγελματικής Μελισσοκομίας που έλαβε χώρα στην Αλεξανδρούπολη.

Συνηθίζουμε να λέμε ότι η κρυστάλλωση, γνωστή και ως ζαχάρωμα ή πάγωμα του μελιού, είναι μια φυσική ιδιότητα του αγνού μελιού και δεν έχει καμία σχέση με την νοθεία. Το μέλι σχηματίζεται από τη συμπύκνωση του νέκταρος που κάνουν οι μέλισσες. Κατά τη διαδικασία προκαλείται συμπύκνωση στα σάκχαρα που φτάνει στο βαθμό του υπερκορεσμού. Γι αυτό χαρακτηρίζουμε το μέλι ως υπέρκορο διάλυμα ζαχάρων σε νερό.

Ως υπέρκορο διάλυμα, λοιπόν, είναι ασταθές, έχοντας την τάση να σταθεροποιηθεί με την καταβύθιση της περίσσειας ποσότητας ζαχάρων που βρίσκεται σε αυτό. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την κρυστάλλωση είναι η συγκέντρωση γλυκόζης στο μέλι, ειδικότερα όταν αυτή ξεπεράσει το 30%. Κατά τη διαδικασία της κρυστάλλωσης η γλυκόζη αφυδατώνεται και παίρνει τη μορφή κρυστάλλου, η συνεχής αύξηση των οποίων δύναται να προκαλέσει την πλήρη κρυστάλλωση του μελιού.

Δεν κρυσταλλώνουν όλα τα μέλια με τον ίδιο τρόπο, αλλά ούτε και στον ίδιο χρόνο. Η κρυστάλλωση μπορεί να είναι ανομοιόμορφη, όπου χοντροί κρύσταλλοι καθιζάνουν, δημιουργώντας στο σώμα του μελιού δύο στρώματα, το κρυσταλλωμένο μέλι στον πυθμένα και την υδαρή φάση του μελιού στην επιφάνεια. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει πιθανότητα το μέλι να υποστεί ζύμωση και να ξινίσει. Αλλά και η ομοιόμορφη κρυστάλλωση όπου μικροί κρύσταλλοι κατανέμονται σε όλη την μάζα του μελιού, δίνοντας την εμφάνιση του «πηγμένου», που δεν κινδυνεύει να ξινίσει. 

Εκτός της γλυκόζης, σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την κρυστάλλωση είναι το ποσοστό υγρασίας του μελιού, διάφορες ξένες ύλες, όπως γύρη, κερί, κρύσταλλοι γλυκόζης, λειτουργούν ως πυρήνες, πάνω στους οποίους κολλούν και άλλοι κρύσταλλοι γλυκόζης, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η κρυστάλλωση και φυσικά η θερμοκρασία διατήρησης του μελιού. Η θερμοκρασία των 14°C επιταχύνει την κρυστάλλωση.

Δυστυχώς ορισμένοι καταναλωτές θεωρούν ότι το μέλι που κρυσταλλώνει είναι νοθευμένο. Γι αυτό και αποκαλούν το φαινόμενο ζαχάρωμα. Είναι όμως έτσι; Η τροφοδότηση των μελισσών πάνω στην ανθοφορία, με σιρόπι ζάχαρης, με σκοπό τη αύξηση της παραγόμενης ποσότητας, κάτι που αποτελεί νοθεία, θα δώσει ένα προϊόν που έχει αποδειχτεί πειραματικά από τη δεκαετία του 1960 ότι θα κρυσταλλώσει αργότερα, απ’ ό,τι θα κρυστάλλωνε κανονικά.

Στη Διδακτορική Διατριβή του Μιχαήλ Κωδούνη με τίτλο «Η Κρυστάλλωσις του Μέλιτος» που δημοσιεύτηκε το 1962, αποδείχτηκε πειραματικά ότι η τροφοδότηση με σιρόπι σακχαρόζης επιβραδύνει την κρυστάλλωση καθώς επιφέρει μείωση του ποσοστού γλυκόζης στο μέλι. Και μάλιστα όσο μεγαλύτερη είναι η νοθεία με σιρόπι ζάχαρης τόσο επιβραδύνεται η κρυστάλλωση. Αντίθετα η τροφοδότηση με σιρόπι γλυκόζης επιταχύνει την κρυστάλλωση, κάτι που είναι απόλυτα λογικό καθώς η συγκέντρωση γλυκόζης είναι απ’ τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν την κρυστάλλωση. Όμως το σιρόπι γλυκόζης περιέχει δεξτρίνες άπεπτες για τις μέλισσες και γι αυτό αποφεύγεται στη μελισσοκομία.

Η κρυστάλλωση λοιπόν είναι μια απόλυτα φυσική ιδιότητα του μελιού και μάλιστα η ταχύτατη κρυστάλλωση (κάτι βέβαια που εξαρτάται σημαντικά και από τη βοτανική προέλευση του μελιού), είναι δείγμα αγνότητας. Ο καλύτερος και ασφαλέστερος τρόπος για να επανέλθει ένα μέλι στην αρχική του ρευστή κατάσταση είναι η ήπια θέρμανση με τη χρήση μπεν-μαρί. Σε θερμοκρασίες που δεν θα ξεπεράσουν τους 45-50°C ώστε να μη χαθεί η θρεπτική αξία του μελιού.

Στράτος Σαραντουλάκης
Μελισσοκόμος

Πριν από 10 χρόνια ο μελισσοκόμος Αλέκος Σαμαράς από τη Νάουσα παρατήρησε ότι κάποια μελίσσια του συνέλεξαν και αποθήκευσαν πράσινο μέλι. Αφού έστειλε δείγμα στο εργαστήριο του ΑΠΘ βρέθηκε ότι το μέλι προέρχονταν από ακτινιδιές. Όμως το ακτινίδιο δίνει μόνο γύρη και καθόλου μέλι.

Η χαλαζόπτωση της προηγούμενης χρονιάς είχε καταστρέψει τη σοδειά με αποτέλεσμα οι αγρότες να αφήσουν τους τραυματισμένους καρπούς στα δέντρα. Οι μέλισσες συνέλεξαν τον χυμό από τους καρπούς και τον μετέτρεψαν σε μέλι. Πράσινο μέλι είχε αναφερθεί και το 2007 στις Φιλιππίνες όταν μέλισσες μάζευαν χλωροφύλλη από πράσινα φύκια, αλλά και το 2012 στη Γαλλία από χρωστικές ουσίες που συνέλεγαν μέλισσες κοντά στο εργοστάσιο παραγωγής καραμελών m&m.

Το «ακτινιδόμελο» αφού αναλύθηκε βρέθηκε να περιέχει παρόμοια συγκέντρωση σακχάρων με ένα συνηθισμένο μέλι, αγωγιμότητα και υγρασία εντός νομοθετημένων ορίων, αλλά με ιδιαίτερα υψηλή HMF, οξύτητα και καθόλου δραστηριότητα του ενζύμου διαστάση.

Η γυρεοσκοπική ανάλυση έδειξε μεγάλο αριθμό γυρεοκόκκων από κισσό (70%) αλλά και άλλα φυτά που ήταν ανθισμένα εκείνη την εποχή, δείχνοντας ότι η ανάλυση αυτή από μόνη της σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατόν να οδηγήσει σε λανθασμένα αποτελέσματα και ότι για να προσδιοριστεί μια αμιγή κατηγορία μελιού θα πρέπει να συνοδεύεται και από εκτίμηση φυσικοχημικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών.

Μια εβδομάδα μετά τη συλλογή το «ακτινιδόμελο» κρυστάλλωσε με πολύ λεπτούς κρυστάλλους δημιουργώντας κάτι σαν μέλι κρέμα. Τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά ήταν ευχάριστα σύμφωνα με όσους το δοκίμασαν. Όμως τα μελίσσια που μπήκαν στο χειμώνα με αποθέματα πράσινου μελιού δεν επιβίωσαν παρότι ήταν αρκετά δυνατά. Τα αίτια αποδόθηκαν στην ιδιαίτερα αυξημένη HMF που είναι τοξική για τις μέλισσες. Ο χυμός του ακτινιδίου από πληγωμένα φρούτα δεν εμπίπτει στον ορισμό του μελιού και από αυτή την έννοια δε μπορεί να θεωρηθεί μέλι.

πηγή: Μελισσοκομική Επιθεώρηση

Ακόμα και το 1/3 των κυψελών κινδυνεύει να χαθεί τα επόμενα χρόνια στην ΕΕ, ενώ τα φαινόμενα νοθείας στο μέλι έχουν οδηγήσει τους μελισσοκόμους σε απόγνωση, οι οποίοι καλούνται τώρα να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και να διεκδικήσουν ριζικές αλλαγές. Οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις της τελευταίας μελέτης της Κομισιόν, η οποία καταγράφει το μέγεθος της απάτης με την εισαγωγή νοθευμένων παρτίδων μελιού στις ευρωπαϊκές αγορές, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Ήδη, οι ευρωπαίοι μελισσοκόμοι ήρθαν αντιμέτωποι με την κλιματική αλλαγή, η οποία επηρέασε την παραγωγή μελιού το 2022. Αυτό σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών, οδήγησαν σημαντικές ευρωπαϊκές αγορές όπως η Ουγγαρία, η Ισπανία και η Ιταλία να υπολειτουργούν ή ακόμα και να σταματήσουν να λειτουργούν.

Στροφή στο φθηνό μέλι

Ειδικότερα, όπως επισήμανε η Ομάδα Εργασίας για το μέλι των Copa – Cogeca σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου, η αύξηση των τιμών πώλησης δεν μεταφέρεται στην αγορά, η οποία προτιμά το φθηνότερο εισαγόμενο μέλι, κυρίως αυτό από την Κίνα, αλλά στο μέλλον γιατί όχι και από το Βιετνάμ και την Ινδία. «Έτσι, η ΕΕ θα μπορούσε να χάσει το ένα τρίτο των κυψελών της τα επόμενα χρόνια, πράγμα που σημαίνει περαιτέρω εισαγωγές», επισήμαναν χαρακτηριστικά.

Οι λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της μαζικής απάτης είναι γνωστές και πρέπει να εφαρμοστούν στην επικείμενη αναθεώρηση της οδηγίας της ΕΕ για το μέλι. Στο πλαίσιο αυτό, οι Copa – Cogeca απηύθυναν έκκληση για κινητοποίηση σε όλους τους μελισσοκόμους της ΕΕ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το hashtag #HoneYstlabellingNow.

Τι δείχνουν τα στοιχεία

Η δημοσίευση από την Κομισιόν μελέτης που αποδεικνύει την μαζική απάτη σε αυτά τα εισαγόμενα μέλια έφερε γενική αναστάτωση στους ευρωπαίους μελισσοκόμους, οι οποίοι πλέον ζητούν άμεσα να παρθούν μέτρα. Σύμφωνα με τη μελέτη, από τα 320 δείγματα που ελήφθησαν από τις αρμόδιες αρχές τα 147 (46%) ήταν ύποπτα για μη συμμόρφωση με τις διατάξεις της ευρωπαϊκής οδηγίας για το μέλι.

Το ποσοστό αυτό ήταν σημαντικά υψηλότερο από αυτό που σημειώθηκε το 2015-17 (14%). Τα περισσότερα ύποπτα δείγματα (66 από τα 89) προερχόταν από την Κίνα (74%), αν και το μέλι καταγωγής Τουρκίας είχε το υψηλότερο σχετικό ποσοστό ύποπτων δειγμάτων σε ποσοστό 93% (τα 14 από τα 15).

Περισσότεροι από τους μισούς (57%) των επιχειρηματιών είχαν εξάγει μέλι ύποπτο για νοθεία με ξένα σάκχαρα.

Όμως, οι επίσημες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σήμερα δεν είναι κατάλληλες για τον εντοπισμό της απάτης. Σύμφωνα με τις Copa – Cogeca, ένας πλήρης πίνακας συχνά επικαιροποιημένων τεχνικών είναι απαραίτητος για την ανάδειξη του μέγιστου αριθμού απάτης. Αν ληφθεί επίσης υπόψη ότι η προσθήκη σιροπιού ζάχαρης δεν καλύπτει όλους τους τύπους νοθείας, όπως τα ανώριμα μέλια, οι ψευδείς ονομασίες ή η προσθήκη χρωστικών ουσιών, τότε το μέγεθος της απάτης θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο.

Απαιτούνται γρήγορες απαντήσεις

«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά ανησυχητική και χρειαζόμαστε μια γρήγορη απάντηση από τους ιθύνοντες της ΕΕ. Όλοι οι ευρωπαίοι μελισσοκόμοι συμφωνούν για το πρόβλημα αλλά και για την ανάγκη εξεύρεσης λύσεων», επισημαίνει ο Stanislav Jas, πρόεδρος της ομάδας εργασίας των Copa – Cogeca για το μέλι.

Υπό το φως της τρέχουσας αναθεώρησης της οδηγίας για το μέλι, οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι και οι συνεταιρισμοί τους ζητούν επισήμανση της χώρας προέλευσης, ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας, καθώς και ένα σύγχρονο εναρμονισμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τον εργαστηριακό έλεγχο του μελιού.

Γι’ αυτό, Copa – Cogeca καλεί όλους τους ευρωπαίους μελισσοκόμους να συγκεντρωθούν γύρω από το hashtag #HoneYstlabellingnow και να εξηγήσουν την κατάστασή τους μέσω των κοινωνικών δικτύων, να δώσουν παραδείγματα απομιμήσεων και να ζητήσουν, μαζί με την Οργάνωση, την επισήμανση της χώρας προέλευσης σε όλα τα εισαγόμενα μέλια, όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο πρόεδρος της ομάδας μελιού.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία επιτρέπονται οι ψεκασμοί με μη μελισσοτοξικά φάρμακα κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας. Το ζιζανιοκτόνο Roundup, το οποίο έχει ως βάση τη γλυφοσάτη, δεν θεωρείται μελισσοτοξικό, παρότι υπάρχουν έρευνες που δείχνουν το αντίθετο, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η χρήση του ακόμα και πάνω στην ανθοφορία.

H γλυφοσάτη (glyphosate) βρίσκεται σε περισσότερα από 75 ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα με πιο γνωστό το Roundup. Είναι ένα διασυστηματικό, μη εκλεκτικό ζιζανιοκτόνο το οποίο χρησιμοποιείται για να καταστρέφει ανεξέλεγκτα μεγάλο αριθμό φυτών. Η μεγάλη διασπορά της γλυφοσάτης έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνει φυτά όπως σιτηρά, όσπρια, σόγια, ηλίανθο, καλαμπόκι, ελαιοκράμβη και από εκεί να περνά σε τρόφιμα καθημερινής διατροφής. Σύμφωνα με έκθεση του International Agency for Research on Cancer η γλυφοσάτη θεωρείται επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.

H γλυφοσάτη είναι τοξική για τις μέλισσες, επηρεάζει την ανάπτυξη τους και το γόνο τους. Συσσωρεύεται σε μικρές συγκεντρώσεις σε γύρη και νέκταρ. Οι συγκεντρώσεις αυτές δεν θανατώνουν άμεσα τις μέλισσες, αλλά αλλοιώνουν τη φυσική χλωρίδα του εντέρου τους, θανατώνουν τους λακτοβάκιλους, τα φωτοσυνθετικά βακτήρια, τους ζυμομύκητες και άλλους ωφέλιμους μικροοργανισμούς με αποτέλεσμα οι μέλισσες να γίνονται περισσότερο επιρρεπείς σε παθογόνες ασθένειες, και να μειώνεται σημαντικά η διάρκεια ζωής τους.

Το Roundup επιβαρύνει σημαντικά τα προϊόντα κυψέλης τόσο το μέλι όσο και τη γύρη με υπολείμματα που φθάνουν μέχρι και τα 350 μg/kg. Τα ποσοστά μελιών που βρέθηκαν επιβαρυμένα με γλυφοσάτη σε διάφορες μελέτες και χώρες κυμαίνονται από 27% έως 60%. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όρισε ανώτατο όριο υπολειμμάτων γλυφοσάτης στο μέλι τα 50μg/kg. Ο μελισσοκόμος λοιπόν μπορεί να βρεθεί μπλεγμένος αν βρεθούν υπολείμματα γλυφοσάτης σε προϊόντα μέλισσας. Σε αρκετές χώρες όπως η Αργεντινή, Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Βραζιλία, Καναδάς, Δανία, Τσεχία, Γαλλία, Ιταλία, Ινδία κ.ά απαγορεύτηκε η χρήση του.

Το Roundup είναι η μεγαλύτερη επιτυχία της Monsanto. Μόνο το 2014 αποτέλεσε το 1/3 των συνολικών πωλήσεων της εταιρείας. Η σταδιακή ανθεκτικότητα που τείνουν να αναπτύσσουν τα ζιζάνια στα χημικά, οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη χρήση του σκευάσματος. Το Roundup ήταν και παραμένει ένας απ’ τους σημαντικούς κρίκους του σημερινού καταστροφικού βιομηχανικού μοντέλου γεωργίας. Η μόνη λύση είναι η ολοκληρωτική απαγόρευσή του και η στροφή προς μια πιο οικολογική γεωργία.

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος οι παραφυάδες και ένα μεγάλο μέρος του κοπαδιού μεταφέρθηκε στα ημιορεινά της Πίνδου για τις φθινοπωρινές ανθοφορίες. Κισσός, ακονιζιά, αρκουδόβατος απ’ τα τέλη Σεπτεμβρίου, ρείκι τον Οκτώβριο και κουμαριά το Νοέμβριο εξασφαλίζουν στα μελίσσια τις προμήθειες του χειμώνα και αν ο καιρός είναι ευνοϊκός δίνουν και τρύγο.

Φθινόπωρο και άνοιξη στη λίμνη Πουρναρίου.

Τελευταία όμως, όλο και πιο συχνά το φθινόπωρο είναι φτωχό. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η παρατεταμένη ανομβρία των δύο πρώτων μηνών, που τείνουν να γίνουν καθεστώς, δε δίνουν τη δυνατότητα στα φυτά να ευδοκιμήσουν. Η ανθοφορία της ερείκης διαρκεί ελάχιστα πια, με αποτέλεσμα οι μέλισσες να μη μπορούν να την εκμεταλλευτούν και να χάνουν την πολύτιμη για την εποχή ανάπτυξη που προσφέρει.

Και ενώ η κουμαριά θεωρείται πιο ανθεκτική στις καιρικές μεταβολές, τελευταία δείχνει ότι επηρεάζεται καθοριστικά και αυτή από την κλιματική αλλαγή. Η κουμαριά για να αποδώσει χρειάζεται βροχές στις αρχές του φθινοπώρου και κρύο κατά την άνθιση, ή πιο σωστά τις συνηθισμένες για την εποχή του Νοεμβρίου θερμοκρασίες. Όμως φέτος ούτε βροχές είχαμε κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου- Οκτωβρίου, ενώ οι θερμοκρασίες μέχρι και τα μέσα Νοεμβρίου ήταν αρκετά υψηλές με αποτέλεσμα να «στεγνώσει» το άνθος.

Από τότε και μετά ο καιρός χάλασε απότομα και οι μέλισσες κλείστηκαν στις κυψέλες τους με αποτέλεσμα να μη συλλέξουν μέλι. Φαίνεται ότι πλέον έχουν χαθεί οριστικά οι εποχές του φθινοπώρου και της άνοιξης και έχουμε μόνο δύο εποχές με μια απότομη και εξαιρετικά σύντομη μεταβατική περίοδο, ένα φαινόμενο αρκετά αρνητικό για την παραγωγή μελιού.

 

 

Έπειτα από έναν παρατεταμένο χειμώνα, εξαιτίας του οποίου χάθηκε ένας ανοιξιάτικος μήνας ανάπτυξης, ο Μάρτιος, τα μελίσσια που ξεχειμώνιασαν στο βουνό, άργησαν να αναπτυχθούν και κατά συνέπεια να γίνουν παραγωγικά, με αποτέλεσμα να χαθούν οι ελπίδες για ανοιξιάτικα μέλια, ενώ οδήγησαν σε μια αργοπορημένη είσοδο στα έλατα.

Παρ’ όλα αυτά και παρά τα σκαμπανεβάσματα, τα έλατα δούλεψαν μετά από χρόνια και μάλιστα αρκετά ικανοποιητικά, ακόμα και για εμάς τους αργοπορημένους, δίνοντάς μας έναν καλό, τηρουμένων των αναλογιών, τρύγο. Το μεγαλύτερο μέρος των μελισσιών όμως προετοιμαζόταν για τη βελανιδιά καθώς δεν προλάβαιναν να είναι έτοιμα πιο πριν.

Και πράγματι όσοι επιχείρησαν να μπουν νωρίς στη βελανιδιά τρύγησαν αρκετό μέλι. Δυστυχώς για μια ακόμη χρονιά μια βροχή αρκούσε για να χαλάσει τη μελιτοφορία στις αρχές Ιουλίου, με αποτέλεσμα τα μελίσσια που έφυγαν απ’ τα έλατα για να πάνε στη βελανιδιά να μην προλάβουν πολλά πράγματα.

Παρά τις δυσκολίες πάντως το βουνό φέτος έδωσε εξαιρετικής ποιότητας μέλι. Αμέσως μετά τον τρύγο τα μελίσσια μεταφέρθηκαν στα πεδινά ώστε να βρουν γύρες και να γίνουν οι απαραίτητες θεραπείες για τη βαρρόα, η οποία φέτος ταλαιπωρεί αρκετά τα μελίσσια. Οι βροχές του Αυγούστου ήταν πολύτιμες και ευπρόσδεκτες, γεμίζοντας μας ελπίδες για ένα ολάνθιστο φθινόπωρο.

 

 

 

Ειρήνη Κοντοπίδου: Τις γλυκαντικές ύλες τις χρησιμοποιώ κυρίως στα ροφήματα καφέ. Προτιμώ και προτείνω τις φυσικές γλυκαντικές ύλες, όπως η στέβια. Αν (περιστασιακά) καταναλώσω κάποιο αναψυκτικό, θα προτιμήσω πάλι κάποιο που να περιέχει στέβια για να απολαύσω τη γλυκιά γεύση χωρίς να «φορτώσω» τον οργανισμό μου με κενές θερμίδες. Στα σπιτικά γλυκίσματα, αντί για ζάχαρη προσθέτω μέλι, πετιμέζι ή χαρουπόμελο.

Κωνσταντίνα Αποστολοπούλου: Προσωπικά, προτιμώ την καστανή ζάχαρη. Αν και οι θερμίδες που δίνουν η λευκή και η καστανή ζάχαρη είναι περίπου ίδιες, η καστανή ζάχαρη περιέχει κάποια ιχνοστοιχεία και βιταμίνες κυρίως του συμπλέγματος Β, ενώ η λευκή ζάχαρη δεν περιέχει θρεπτικά συστατικά– μας δίνει μόνο κενές θερμίδες. Επειδή όμως η ποσότητα της καστανής ζάχαρης που καταναλώνουμε είναι συνήθως μικρή, μην περιμένετε ότι θα καλυφτεί μεγάλο ποσοστό αυτών των θρεπτικών συστατικών. Θα συμβούλευα όσους επιθυμούν να μειώσουν ή να ελέγξουν τις θερμίδες που προσλαμβάνουν, αλλά και τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, να καταφεύγουν σε ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες χωρίς ανησυχία, αφού οι Διεθνείς Οργανισμοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι ασφαλείς για κατανάλωση εντός των τιμών Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης (ADI) από όλες τις ομάδες πληθυσμού.

Ιωάννα Κατσαρόλη: Δεν χρησιμοποιώ γλυκαντικές ύλες, γιατί γενικά δεν χρησιμοποιώ ζάχαρη. Θα προσθέσω μόνο λίγη μαύρη ζάχαρη στον καφέ μου και επειδή πλέον δεν πίνω καφέ κάθε μέρα, δεν υπάρχει λόγος να περιορίσω το θερμιδικό του περιεχόμενο. Ωστόσο, όταν θα καταναλώσω ροφήματα, αναψυκτικά ή γλυκά, θα επιλέξω εκείνα που περιέχουν στέβια.

Νικολέτα Ντορζή: Ναι, συνήθως όταν φτιάχνω γλυκά χρησιμοποιώ στέβια, που είναι φυσική και περιέχει ελάχιστες θερμίδες. Προσπαθώ επίσης να βάζω διάφορα αρωματικά, όπως μαστίχα, βανίλια, κανέλα για γλυκά με πλούσια γεύση και για να μην επηρεάζει τη γεύση του γλυκού η λίγη πικράδα που βγάζει η στέβια στο τέλος.

Κατερίνα Φαντούση: Δεν χρησιμοποιώ γλυκαντικές ύλες στον καφέ μου- προτιμώ να τον πίνω σκέτο αν είμαι σε διαδικασία ρύθμισης βάρους. Καταναλώνω όμως γλυκαντικές ουσίες σε ροφήματα – αναψυκτικά του εμπορίου όταν θέλω να πιω κάτι χωρίς να επιβαρυνθώ με θερμίδες.

της Νεκταρίας Καρακώστα: mednutrition.gr

Μάστιγα για την ελληνική μελισσοκομία αποτελούν οι παράνομες ελληνοποιήσεις στο μέλι. Όπως λένε χαρακτηριστικά οι επαγγελματίες του κλάδου, το φαινόμενο έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και καλούν την πολιτεία και τα συναρμόδια υπουργεία να πάρουν μέτρα για την πάταξη των αθρόων εισαγωγών μελιού, κυρίως από τρίτες χώρες.

Οι παραγωγοί κάνουν λόγο για ελλιπείς ελέγχους της πολιτείας στα τελωνεία, στις αποθήκες και στα σημεία λιανικής, με αποτέλεσμα σημαντικές ποσότητες μελιού από Κίνα, Αργεντινή, Βραζιλία, Ισπανία, Γερμανία κ.ά να «βαφτίζονται» από επιτήδειους, ως ελληνικό προϊόν και να φτάνουν στους ανυποψίαστους καταναλωτές σε ακριβότερες τιμές, σε σύγκριση με την ποιότητά τους.

«Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν φθηνά και αμφίβολης ποιότητας μέλια από την Κίνα, την Αργεντινή, τη Βραζιλία. Δεν είναι μόνο τα μέλια από τρίτες χώρες αλλά και από τη Γερμανία και την Ισπανία που βαφτίζονται ελληνικά. Στη χώρα μας συνήθως έρχονται μέσω Βουλγαρίας. Οι ελληνοποιήσεις αποτελούν μάστιγα για τον κλάδο μας. Αν πραγματικά ήθελε η πολιτεία να τις πατάξει, θα μπορούσε να το κάνει σχεδόν σε μια μέρα! Όπως βρίσκουν, πλέον, όσους έχουν ανασφάλιστα αυτοκίνητα, έτσι θα μπορούσαν να εντοπίσουν και ποιοι αισχροκερδούν σε βάρος μας, αλλά και σε βάρος των καταναλωτών. Χρειάζεται πολιτική βούληση για να προστατευτεί το ελληνικό μέλι, ένα από τα πιο σημαντικά προϊόντα της χώρας μας που έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, χάρη στα ποιοτικά του χαρακτηριστικά», δήλωσε ο πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Βόλου, Ευστάθιος Ζαχαρός. Πρόσθεσε, δε, πως το «βαφτισμένο» μέλι φτάνει στα ράφια των σούπερ μάρκετ στην τιμή των 3,50 έως 4,50 ευρώ το κιλό, όταν η τιμή του Έλληνα παραγωγού για το χύμα μέλι είναι 4 ευρώ το κιλό.

Σύμβουλος η τιμή

«Από την τιμή και μόνο ορισμένων μελιών που καταλήγουν στα ράφια των σούπερ μάρκετ καταλαβαίνει κανείς ότι το μέλι δεν είναι ελληνικό. Ο Έλληνας παραγωγός πουλάει το μέλι ελάτου και πεύκου γύρω στα 7 με 8 ευρώ το κιλό και το θυμαρίσιο γύρω στα 12 ευρώ το κιλό. Το κόστος παραγωγής μας ανέρχεται σε περίπου 4 ευρώ το κιλό. Έτσι, αν δείτε συσκευασμένο μέλι στα ράφια της λιανικής στην τιμή των 4 ευρώ το κιλό, το πιο πιθανό είναι πως αυτό δεν προέρχεται από Έλληνα μελισσοκόμο» προσθέτει ο κ. Ζαχαρός.

Οι ποσότητες των εισαγόμενων μελιών που στη συνέχεια «βαφτίζονται» ως εγχώριο προϊόν, δεν μπορούν να καταμετρηθούν. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις των μελισσοκόμων και των συνεταιριστών κάνουν λόγο για εκατοντάδες τόνους. «Η ελληνική παραγωγή μελιού κυμαίνεται περίπου στους 14.000 τόνους, το υπόλοιπο μέλι είναι εισαγόμενο και στις περισσότερες περιπτώσεις ελληνοποιημένο. Φθηνά μέλια, κατώτερης και αμφίβολης ποιότητας, από τρίτες χώρες, έχουν κατακλύσει την ελληνική αγορά. Παλεύουμε μόνοι μας να προστατεύουμε τον κλάδο μας και το εισόδημά μας, αφού οι έλεγχοι της Πολιτείας δεν επαρκούν», τόνισε ο Κώστας Παναγιωτόπουλος, πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Θάσου και μέλος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Μελιού.

Οι μελισσοκόμοι υπογραμμίζουν ότι οι έλεγχοι πρέπει να εντατικοποιηθούν σε όλη την αλυσίδα παραγωγής, διακίνησης και εμπορίας μελιού. Επίσης, χαρακτηρίζουν αναγκαία την τήρηση βιβλίων αποθήκης για το μέλι στα τελωνεία, όπως επίσης και τη λειτουργία του ηλεκτρονικού ελεγκτικού συστήματος «ΑΡΤΕΜΙΣ» στα μελισσοκομικά προϊόντα, που, αν και είχε εξαγγελθεί από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης πριν από περίπου δύο χρόνια, μέχρι και σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί.

πηγή: ypaithros.gr

Μέλι. Ένα υπέροχο ιξώδες γλυκαντικό, που παράγεται από τις μέλισσες για δική τους τροφή αρχικά. Με πολυποίκιλη γεύση και υφή, ανάλογη του τύπου των λουλουδιών από τα οποία έχει προέλθει . Η πιο ευρέως διαδεδομένη του μορφή παρασκευάζεται από τριφύλλι, φίλυρες και τα άνθη της ακακίας, το θυμάρι και την λεβάντα. Τα χρώματά του ποικίλλουν επίσης, λευκό, πορτοκαλί, κόκκινο και σε κάποιες περιπτώσεις, σχεδόν μαύρο, και αποτελούν τον βασικό παράγοντα κρίσης της ποιότητας του μελιού.

Με ιστορία που χάνεται στον χρόνο…
Από τον άνθρωπο, χρησιμοποιείται τα τελευταία 2.500 χρόνια, όχι μόνο ως τρόφιμο, αλλά και ως φάρμακο, λόγω των ιδιοτήτων του, οι οποίες θα αναφερθούν εκτενέστερα παρακάτω. Για  πολλούς αιώνες, σε πολλούς πολιτισμούς, θεωρείτο ιερό, λόγω των γλυκών του ιδιοτήτων και της σπανιότητάς του. Χρησιμοποιείτο ευρέως για ποικιλία φαρμακευτικών και καλλυντικών  σκοπών, και επειδή επιπλέον, ήταν ένα πολύ ακριβό αγαθό, για ένα μεγάλο διάστημα χρησιμοποιείτο μόνο από τους πλούσιους.

Μόνο ή με… παρέα
Εκείνο που αναμφίβολα κάνει το μέλι ένα τόσο δημοφιλές και αγαπημένο στο ευρύ κοινό προϊόν, είναι η ευκολία με την οποία μπορεί αυτό να καταναλωθεί με όλους τους πιθανούς τρόπους.  Τρώγεται μόνο του είτε ανακατεύεται με χυμό, ή με ζεστό νερό σαν ηδύποτο, ή ρόφημα. Συνοδεύει, επίσης, αρτοσκευάσματα σαν επάλειψη μαζί με φυτική μαργαρίνη τύπου soft ή μόνο του ενώ μπορεί να συνδυάζεται με άλλα βότανα και φρούτα σε διάφορες συνταγές μαγειρικής ή ζαχαροπλαστικής.

Αντί ζάχαρης
Αποτελεί μια εξαιρετική γλυκαντική ουσία, η οποία μπορεί σε πολλές περιπτώσεις τροφίμων και ποτών, να αντικαταστήσει την ζάχαρη, καθώς εμπεριέχει στο 69% της σύνθεσής του, γλυκόζη και φρουκτόζη. Ως γνωστόν, ο ποσοτικά ιδανικός ανεφοδιασμός του ήπατος με γλυκόζη, είναι πολύ σημαντικός για τον καλύτερο δυνατό μεταβολισμό της γλυκόζης κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το μέλι, αποτελεί ιδανικό καύσιμο για το συκώτι, γιατί η αναλογία του σε γλυκόζη και φρουκτόζη ακουμπάει το ιδανικό πηλίκο 1 προς 1. Η φρουκτόζη, επιπλέον, βοηθάει στη μετατροπή και ενσωμάτωση της γλυκόζης, στην αποθηκεύσιμη μορφή της στο ήπαρ και τα μυϊκά κύτταρα, το γλυκογόνο. Επιπρόσθετα, η επαρκής αποθήκευση γλυκογόνου στο ήπαρ,  καθίσταται απαραίτητη για τροφοδότηση του εγκεφάλου με καύσιμο κατά την διάρκεια του ύπνου και της παρατεταμένης άσκησης.

Μέλι διά πάσαν νόσον;
Κλινικές μελέτες καταδεικνύουν ότι η κατανάλωση μελιού, μπορεί να βελτιστοποιήσει σημαντικά τον έλεγχο του σακχάρου και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, σε σχέση με άλλες  γλυκαντικές ουσίες. Επιπλέον, έχει αναφερθεί μια αποδεδειγμένα ευεργετικότερη επίδραση του μελιού, στους ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1. Το μέλι επιβραδύνει επίσης την οξείδωση της κακής LDL-c χοληστερίνης, η οποία είναι η πρωταρχική υπαίτιος της εμφάνισης αθηροσκλήρυνσης.

Όπλο στη στοματική υγεία
Παρουσιάζει έντονη αντιμικροβιακή δράση ενάντια στην πλειοψηφία των γνωστών βακτηρίων της οδοντικής πλάκας. Και οδηγεί σε δραστική μείωση παραγωγής οξέων, σκοτώνοντας ή  αδρανοποιώντας βακτήρια που θεωρούνται απολύτως υπεύθυνα για εμφάνιση τερηδόνας. Αναστέλλει επίσης την ανάπτυξη λοιπών στοματικών βακτηρίων.

Παχαίνει το μέλι;
Είναι σημαντικότατη πηγή ενέργειας και υδατανθράκων στον οργανισμό, καθώς παρέχει 64 θερμίδες ανά κουταλιά της σούπας. Αναφέρεται χαρακτηριστικά, πως η γλυκόζη που περιέχεται  στο μέλι , είναι μια από τις πιο εύκολα απορροφήσιμες από τον οργανισμό. Όπως διαπιστώθηκε από έρευνες του τμήματος Exercise & Athlete Nutrition, του Memphis University, το μέλι είναι  μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές υδατάνθρακα, για την απαραίτητη “φόρτιση” του ασκουμένου, πριν από την προπόνηση, όχι μόνο επειδή είναι εύπεπτο και απελευθερώνεται με  σταθερό ρυθμό στο μυϊκό σύστημα, αλλά κι επειδή αυξάνει την αντοχή των μυών και εξουδετερώνει το αίσθημα της κόπωσης. Η κατανάλωσή του με ζεστό νερό πριν την προπόνηση, οδηγεί σε  αφομοίωση του σωματικού λίπους και διαφορετική αποθήκευσή του στο σώμα. Άρα, κατ’ επέκταση, σε μείωση του σωματικού βάρους.

Βιταμίνες και μέταλλα
Αποτελεί πλούσια πηγή βιταμινών και ανόργανων συστατικών. Περιέχει βιταμίνη C, ποικιλία από τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β, Α, D, και Ε. Σημαντικά ιχνοστοιχεία, όπως σίδηρο,  φώσφορο, θείο, μαγγάνιο, μαγνήσιο, νάτριο, ασβέστιο, ιώδιο, χλώριο και ψευδάργυρο. Συνιστά εξαιρετικό τονωτικό του εντερικού σωλήνα, λόγω της χολίνης που περιέχει, με συνακόλουθο, να χρησιμοποιείται συχνά πυκνά, στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας. Έχει έντονη αντιοξειδωτική ικανότητα, λόγω των αμινοξέων που περιέχει: λυσίνη, τρυπτοφάνη, κυστεΐνη, ιστιδίνη,  τυροσίνη, είναι μόνο μερικά από αυτά.

Η θεραπευτική του δράση
Έχει έντονη χρήση, βάσει τελευταίων κλινικών ερευνών και στη θεραπεία και επούλωση πληγών. Με τεκμηριωμένα λοιπόν στοιχεία, φαίνονται ότι το μέλι: Καταπραΰνει τοπικά τον πόνο. Λόγω της οσμωτικότητάς του, ξηραίνει τα βακτήρια και τα αναχαιτίζει, λόγω του υδρογονικού υπεροξειδίου που παράγει.

1. Ενεργοποιεί πιο άμεσα την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού, από την παροχή γλυκόζης στα λευκά αιμοσφαίρια.
2. Μειώνει τη φλεγμονή και διεγείρει την ανάπτυξη νέων κυττάρων, ενώ βοηθά στην αποβολή των νεκρών ιστών.
3. Συνιστά
   ισχυρή πηγή αντιοξειδωτικών. Βελτιώνει την ανοσία του σώματος,
   καταπολεμώντας τις ελεύθερες ρίζες και επιβραδύνοντας τη γήρανση.
4. Καλλωπισμός και περιποίηση δέρματος.

Φαρμακευτική χρήση
Penn State College of Medicine – Απαλύνει τις φωνητικές χορδές. Ανακουφίζει τον λαιμό από τον βήχα και συντελεί σε καταπολέμηση κάποιων ιώσεων. Lund University, Sweden – H  κατανάλωση μελιού βοηθάει στην πέψη και στην αύξηση της ενέργειας και είναι η αποτελεσματικότερη αγωγή, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο φαρμακευτικό αντιβιοτικό προς τη θεραπεία  του έλκους στομάχου, της γάγγραινας και των λοιμώξεων χειρουργικών τομών. Christie Hospital, Dipsbury, Manchester – Σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν το μέλι για την ταχύτερη αποκατάσταση ασθενών με καρκίνο, μετά από επεμβάσεις αφαίρεσης καρκινώματος.

Του Γιώργου Χαραλαμπίδη, Διαιτολόγου-Διατροφολόγου (mednutrition.gr)