Η επικονίαση, δηλαδή η γονιμοποίηση των φυτών με τη μεταφορά γύρης μέσω του αέρα και τον εντόμων, είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια τροφίμων. Ολόκληρες αποικίες μελισσών καταρρέουν λόγω ασθενειών, παρασιτοκτόνων, μόλυνσης στην ατμόσφαιρα, αλλά και λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι συνέπειες είναι δραματικές, καθώς οι μέλισσες και οι άλλοι επικονιαστές προστατεύουν ολόκληρα οικοσυστήματα. Οι καλλιέργειες που χρειάζονται επικονίαση αναπτύσσονται με πολύ βραδύτερους ρυθμούς σε σχέση με αυτές που δεν εξαρτώνται από τους επικονιαστές. Από την επικονίαση εξαρτάται απόλυτα το 1/3 των καλλιεργειών που καταλήγουν στο πιάτο μας.

Αυτό το τόσο πολύτιμο και ωφέλιμο έντομο (η μέλισσα) απειλείται με αφανισμό εξαιτίας της χρήσης βλαβερών φυτοφαρμάκων, που χρησιμοποιούνται ευρέως και στη χώρα μας.

«Αυτή είναι μία φράουλα που έχει γονιμοποιηθεί πολύ καλά. Έχει ωραίο χρώμα, καλό μέγεθος και είναι πολύ συμμετρική. Μπορούμε να τη συγκρίνουμε με άλλες φράουλες με ελλειπή επικονίαση. Βλέπουμε ότι είναι μικρότερες, κάπως παραμορφωμένες και λιγότερο ελκυστικές. Κατά πάσα πιθανότητα έχουν λιγότερη ζάχαρη. Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι οι επικονιαστές είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της γεωργίας. Αν συνεχίσουμε να έχουμε λιγότερους επικονιαστές στην Ευρώπη, τότε θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα αναφορικά με την αυξανόμενη καλή ποιότητα των τροφίμων», επισημαίνει ο Σάιμον Ποτς, βιολόγος επικονιαστών στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.

Επιστήμονες που εργάζονται σε ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα αξιολογούν το πρόβλημα για εξεύρεση λύσεων. Μία ενδεχόμενη επιλογή άμβλυνσης του προβλήματος, θα ήταν η δημιουργία μιας έκτασης με διάφορα λουλούδια δίπλα σε γεωργικές καλλιέργειες για προσέλκυση επικονιαστών που θα αποικίσουν σε νέους χώρους.

«Σκεφτήκαμε το εξής: αν μπορούμε να βάλουμε στην περιοχή του Ρέντινγκ πλούσια λουλούδια, τότε θα είχαμε τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα από αυτή τη γη. Μπορούμε να προσελκύσουμε επικονιαστές αξιοποιώντας ένα συγκεκριμένο μείγμα λουλουδιών. Τα άνθη αυτά θα προσελκύσουν διαφορετικά είδη επικονιαστών, που μπορούν να γονιμοποιήσουν τις καλλιέργειες. Οι πιο σημαντικοί επικονιαστές είναι οι άγριες μέλισσες, οι πεταλούδες και τα σκαθάρια. Θα έρθουν μέσα στο προστατευμένο πλαίσιο των λουλουδιών, θα πολλαπλασιαστούν και θα γονιμοποιήσουν τις γειτονικές καλλιέργειες», εξηγεί η Βικτόρια Γουίκενς, που ειδικεύεται σε θέματα γεωργικής οικολογίας στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. Όλα τα ερευνητικά προγράμματα που εστιάζουν στις καλλιέργειες και στο εργαστήριο δείχνουν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ότι το μέτρο αυτό μπορεί να είναι αποτελεσματικό.

«Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν, ότι τα συγκεκριμένα λουλούδια βελτιώνουν την επικονίαση κατά 500%, από άποψη αφθονίας. Από άποψη πολυμορφίας βρίσκουμε σπάνια είδη που βγαίνουν στις γεωργικές εκτάσεις. Αυτό είναι πραγματικά συναρπαστικό, γιατί σημαίνει ότι οι επικονιαστές βγαίνουν έξω από την προστατευμένη περιοχή και σπεύδουν στις γειτονικές καλλιέργειες», τονίζει η Τζένιφερ Γουίκενς, που εργάζεται στο τμήμα γεωργικής οικολογίας του πανεπιστημίου του Ρέντινγκ.

Για να δώσουν μία δεύτερη ευκαιρία στους επικονιαστές, οι ερευνητές ασχολούνται με ακόμη πιο πρωτότυπες πρωτοβουλίες σε απροσδόκητα μέρη. «Έχουμε εδώ δύο καλάθια. Το ένα περιέχει προϊόντα που δεν χρειάζονται επικονίαση και στο άλλο έχουμε προϊόντα που χρειάζονται ένα είδος επικονίασης. Αυτά είναι για παράδειγμα το πορτοκάλι, ο μηλίτης, το αχλάδι, το σαπούνι και κάποια είδη καφέ και αμυγδάλων. Επομένως χωρίς καφέ ή σοκολάτα το πρωινό μας αρχίζει να φαίνεται λίγο βαρετό», εξηγεί ο Ντάνκαν Κόστον, βιολόγος στο πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.

Οι ειδικοί στην επικονίαση διοργανώνουν τακτικά εκστρατείες ευαισθητοποίησης σε σχολεία και σούπερ μάρκετ όπως αυτό το κοντά στο Ρέντινγκ, στη Μεγάλη Βρετανία. Είναι ένα πρακτικό παράδειγμα για να κατανοήσει ο κόσμος το ρόλο κλειδί που παίζουν οι επικονιαστές στη φύση και την ευεργετική επίδραση που έχουν στη ζωή μας. «Είναι ένα είδος εντόμου που επικονιάζει το κακάο. Χωρίς την επικονίαση δεν υπάρχει σοκολάτα. Υπάρχουν συγκεκριμένα είδη μελισσών που γονιμοποιούν τον καφέ. Χωρίς αυτές δεν θα είχαμε καφέ. Το βαμβάκι απαιτεί επικονίαση. Χωρίς αυτά τα έντομα, η ποσότητα και η απόδοση όλων αυτών των προϊόντων θα μειωθεί δραματικά.  Ως εκ τούτου το κόστος θα ανεβεί στα ύψη», δηλώνει ο Ντάνκαν Κόστον. Με τη μείωση των επικονιαστών τα ανθοφόρα φυτά δέχονται λιγότερες επισκέψεις από τα έντομα αυτά, με αποτέλεσμα να περιορίζεται και η παραγωγή σημαντικών καλλιεργειών, όπως είναι οι ντομάτες, ο καφές και το πεπόνι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η χρήση «εξημερωμένων» μελισσών δεν αντισταθμίζει την απώλεια των άγριων.

πηγή: Euronews / European Commission

Στην Ελληνική μυθολογία το τριαντάφυλλο δημιουργήθηκε από την θεά των λουλουδιών, την Χλωρίδα, όταν μία μέρα βρήκε το άψυχο σώμα μιας νύμφης στο δάσος και το μεταμόρφωσε σε λουλούδι. Στη συνέχεια κάλεσε την Αφροδίτη, η οποία χάρισε στο λουλούδι ομορφιά και τον Διόνυσο, ο οποίος πρόσθεσε νέκταρ για να του δώσει γλυκιά ευωδιά.

Μετά ο Θεός του ανέμου, Ζέφυρος, φύσηξε μακριά τα σύννεφα και ο Απόλλωνας ο Θεός του ήλιου έλαμψε κάνοντας το τριαντάφυλλο να ανθίσει. Έτσι το τριαντάφυλλο έγινε ο “Βασιλιάς των λουλουδιών”. Μελισσοκομικό ενδιαφέρον παρουσιάζει κυρίως η αγριοτριανταφυλλιά αλλά και το καλλωπιστικό είναι ελκυστικό για τις μέλισσες, οι οποίες συλλέγουν κυριολεκτικά όλη την ημέρα νέκταρ αλλά και άφθονη γύρη χρώματος πορτοκαλί.

Η τριανταφυλλιά, εκτός από την ομορφιά και τα ευωδιαστά άνθη, παρέχει και αιθέριο αρωματικό λάδι εξαιρετικής ποιότητας, που παίρνουμε από τα ροδοπέταλα της και που χρησιμεύει στην παρασκευή αρωμάτων. Επίσης τα πέταλα των τριαντάφυλλων, κυρίως τα ροζ, μπορούν να γίνουν και γλυκό.

Οι άγριες μέλισσες είναι έως και δύο φορές αποτελεσματικότεροι επικονιαστές σε σχέση με τις «εξημερωμένες», καταδεικνύουν τα αποτελέσματα νέας μελέτης, που άντλησε δεδομένα από εκατοντάδες χωράφια σε 20 χώρες. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η συνεχιζόμενη απώλεια άγριων εντόμων σε αγροτικές περιοχές επηρεάζει αρνητικά τη φυτική παραγωγή.

Διεθνής ομάδα αποτελούμενη από σχεδόν 50 επιστήμονες ανέλυσε δεδομένα από 600 χωράφια και περισσότερες από 40 καλλιέργειες, σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε έκθεσή τους, στην επιθεώρηση Science, αναφέρουν ότι η υπερεκμετάλλευση των εκτάσεων σε συνδυασμό με τις σύγχρονες γεωργικές τεχνικές οδηγούν σε συρρίκνωση σημαντικών επικονιαστών, όπως είναι οι άγριες μέλισσες, οι πεταλούδες ή τα σκαθάρια.

Με τη μείωσή τους, τα ανθοφόρα φυτά δέχονται λιγότερες επισκέψεις από τα έντομα αυτά, με αποτέλεσμα να περιορίζεται και η παραγωγή σημαντικών καλλιεργειών, όπως είναι οι ντομάτες, ο καφές και το πεπόνι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η χρήση «εξημερωμένων» μελισσών δεν αντισταθμίζει την απώλεια των άγριων.

«Ήταν εκπληκτικό: το αποτέλεσμα ήταν τόσο σταθερό και ξεκάθαρο», λέει ο Λούκας Γκαριμπάλντι από το κρατικό πανεπιστήμιο του Ρίο Νέγκρο, στην Αργεντινή, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. «Γνωρίζουμε ότι τα άγρια έντομα μειώνονται, οπότε πρέπει να αρχίσουμε να επικεντρωνόμαστε σε αυτά. Χωρίς αλλαγές, η συνεχιζόμενη απώλεια είναι βέβαιο ότι θα πλήξει τις γεωργικές σοδειές παγκοσμίως.»

Η επικονίαση, δηλαδή η γονιμοποίηση των φυτών με τη μεταφορά γύρης μέσω του αέρα και τον εντόμων, είναι απαραίτητη για περίπου τα δύο τρίτα των καλλιεργειών τροφίμων. Ολόκληρες αποικίες μελισσών, ωστόσο, καταρρέουν λόγω ασθενειών, παρασιτοκτόνων και άλλων παραγόντων, γεγονός που προκαλεί έντονη ανησυχία.

«Η παγκόσμια υποβάθμιση των φυσικών υπηρεσιών μπορεί να υπονομεύσει την ικανότητα της γεωργίας να ανταποκριθεί στις ανάγκες του αυξανόμενου ανθρώπινου πληθυσμού», προειδοποιούν οι επιστήμονες. «Χωρίς την άγρια επικονίαση, η απόδοση δεν θα είναι η καλύτερη δυνατή», λέει με τη σειρά του ο Γκαριμπάλντι, τονίζοντας ότι οι καλλιέργειες που χρειάζονται επικονίαση αναπτύσσονται με πολύ βραδύτερους ρυθμούς σε σχέση με αυτές που δεν εξαρτώνται από τους επικονιαστές.

πηγή: Ναυτεμπορική

Με μια απλή αναζήτηση στο δίκτυο αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτό το φυτό έχει μπερδέψει πολύ κόσμο. Φωτογραφία άλλου φυτού και περιγραφή άλλου… Η Περικοκλάδα η Ελληνική (που φαίνεται στη φωτογραφία) είναι ένας περιελισσόμενος αναρριχητικός, πολυετής, φυλλοβόλος θάμνος, που φτάνει τα 10-12 μέτρα μήκος. Όπως φαίνεται και απ’ το όνομά της περιπλέκεται, γατζώνεται και αναρριχάται με εκπληκτικό τρόπο.

Φυσικά έχει μελισσοκομικό ενδιαφέρον όπως φαίνεται και απ’ την παραπάνω φωτογραφία. Τα άνθη της είναι πολύ ιδιαίτερα και τα φύλλα της δερματώδη. Συναντάται, όχι πολύ συχνά πια είναι η αλήθεια, σε Ελλάδα, Τουρκία και Ιταλία.

Oι καρποί και ο χυμός του φυτού είναι τοξικά. Έχει πολύ γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης (2 μέτρα το χρόνο), μέτριες απαιτήσεις σε νερό αλλά μεγάλη έκθεση στον ήλιο. Ανθίζει προς το τέλος της άνοιξης και το καλοκαίρι.

Όταν οι γυρεόκοκκοι από τους ανθήρες ενός λουλουδιού, μεταφερθούν στον ύπερο ενός άλλου λουλουδιού, έχουμε την επικονίαση. Έτσι σχηματίζονται σπόροι που θα δώσουν καινούρια φυτά. Επικονίαση μπορεί να γίνει με τη βοήθεια του ανέμου, του νερού, ορισμένων ζώων, αλλά κυρίως από τα έντομα. Οι μέλισσες αποτελούν το 80% περίπου των επικονιαστικών εντόμων. Φυσικά δεν το κάνουν συνειδητά, αλλά προκειμένου να συλλέξουν γύρη, η οποία αποτελεί την κύρια πηγή πρωτεϊνών στην διατροφή τους, την μεταφέρουν από άνθος σε άνθος γονιμοποιώντας τα φυτά.

Καρπός αμυγδαλιάς, δέντρο του οποίου η παραγωγή εξαρτάται από την επικονίαση.

Δεν χρειάζονται όλα τα φυτά την επικονίαση στον ίδιο βαθμό. Υπάρχουν άλλα που την έχουν μεγάλη ανάγκη (κερασιά, αχλαδιά κτλ) και άλλα λιγότερο. Γι αυτό το λόγο σε περιοχές με καλλιέργειες που εξαρτώνται πολύ απ’ την επικονίαση η εγκατάσταση κυψελών είναι υποχρεωτική. Οι μέλισσες βελτιώνουν τις αποδόσεις και την ποιότητα καρπού. Ακολουθεί ένας πίνακας με την αναγκαιότητα των καλλιεργειών από την επικονίαση.

Καλλιέργεια	Ανάγκη για μέλισσες
Αβοκάντο
Αγγουριά
Ακτινίδιο
Αχλαδιά
Κερασιά
Κολοκυθιά
Μηδική
Μηλιά
Πεπονιά
Βερυκοκκιά
Καρπουζιά
Ροδακινιά
Σινάπι
Τριφύλια
Φραουλιά
Αμπέλι
Αμυγδαλιά
Πορτοκαλιά/Λεμονιά
Ελιά

Η επικονίαση των χιλιάδων ειδών άγριων φυτών που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια και να μεταφραστεί σε οικονομικό όφελος. Υπολογίζεται ότι μια μέτρια αποικία μελισσών έχει 20 έως 40 φορές περισσότερη αξία για την επικονίαση των φυτών, παρά για την παραγωγή μελιού. Ειδικά δε, στα νησιά που πάσχουν από ανομβρία παίζει σπουδαίο ρόλο στη διατήρηση της βλάστησης (κύρια της φρυγανικής χλωρίδας) και την προστασία από παραπέρα υποβάθμιση.

Καρπός βυσσινιάς αμέσως μετά το τέλος της ανθοφορίας. Η παρουσία των μελισσών αυξάνει κατά πολύ την παραγωγή.

Τα φρυγανικά οικοσυστήματα καλύπτουν το 13-15% της Ελλάδας και αποτελούν την τυπική βλάστηση των περιοχών με ξηρό μεσογειακό κλίμα, περιορισμένο διαθέσιμο νερό και φτωχά εδάφη, κυρίως στη Ν. Ελλάδα και στο Αιγαίο, σε χαμηλά υψόμετρα. Από μια περιορισμένης έκτασης μελέτη που έγινε στο Βοτανικό Κήπο της Αθήνας (ΠΕΤΑΝΙΔΟΥ, 1991) βρέθηκε ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός ειδών μελισσών (262 είδη) επισκέπτεται και επικονιάζει τα είδη της φρυγανικής αυτής χλωρίδας.

Τα σημαντικότερα φρυγανικά είδη στην Ελλάδα είναι:

πηγές από: Wikipedia, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρναίας

Μελετώντας τα μελισσοκομικά φυτά της γύρω περιοχής, με μεγάλη μας λύπη, διαπιστώσαμε ότι τα αγριολούλουδα, απ’ τα οποία τρέφεται η μέλισσα, λιγοστεύουν χρόνο με το χρόνο. Αιτία φυσικά είναι ο άνθρωπος ο οποίος δεν τα θέλει είτε γιατί στις καλλιέργειες θεωρούνται ζιζάνια είτε για αισθητικούς λόγους στους κήπους.

Το μεγαλύτερο πλήγμα το έχει δεχτεί ο αγριόβικος. Οι καλλιεργητές τον θεωρούν ιδιαίτερα επιζήμιο, λόγω της μεγάλης και γρήγορης ανάπτυξης του, αλλά και της ικανότητας του να αναρριχάται πάνω στα καλλιεργούμενα φυτά. Πλέον τον συναντάς μόνο σε παρατημένα κτήματα. Είναι τραγικό ότι αναζητώντας κανείς πληροφορίες γι αυτόν στο διαδίκτυο, θα βρει περισσότερα για σκευάσματα που τον καταστρέφουν παρά για το ίδιο το φυτό.

Ο αγριόβικος είναι αναρριχώμενη, πολυετής πόα που αυτήν την εποχή έχει ένα πανέμορφο μοβ άνθος! Δίνει γύρη χρώματος σκούρου μπεζ και άφθονο νέκταρ προσελκύοντας και πολλά άλλα έντομα εκτός από μέλισσες, όπως σκαθάρια, σφήκες, μυρμήγκια, βομβίνους κ.α. Στην Ήπειρο η ανθοφορία του ξεκινά κατά τα μέσα Απριλίου και κρατάει για 25-30 ημέρες.

Τυχόν βροχή πριν την ανθοφορία του, εκτινάσσει την ποσότητα της νεκταροέκκρισης. Εκτός από τα έντομα είναι πολύ ελκυστικός και σε άλλα ζώα (κατσίκες και πρόβατα) τα οποία τον τρώνε ολόκληρο. Είναι πραγματικά λυπηρό να καταστρέφουμε ένα φυτό που δίνει τροφή σε τόσα είδη…

Στις 13 Απριλίου για να αναστείλουμε την έντονη τάση σμηνουργίας ορισμένων μελισσιών μας, κόψαμε κάποιες παραφυάδες ώστε να αποσυμφορήσουμε τα μελίσσια, δημιουργώντας ουσιαστικά τεχνητούς αφεσμούς. Στις παραφυάδες αυτές βάλαμε 2 πλαίσια γόνου (πλαίσια τα οποία περιέχουν προνύμφες μελισσών), τα οποία είχαν τουλάχιστον 2 βασιλικά κελιά επάνω ώστε να έχουν τη δυνατότητα να βγάλουν νέες βασίλισσες, ένα πλαίσιο με τροφή (γύρη-μέλι) και 2 άδεια, άχτιστα πλαίσια. Στη συνέχεια μεταφέραμε, τα τρία αυτά νέα ορφανά μελίσσια, σε μία περιοχή 5χλμ απ’ το μελισσοκομείο γιατί διαφορετικά θα γυρνούσαν στις μητρικές τους κυψέλες. Τα πλαίσια γόνου τα δώσαμε ώστε να ανανεώνεται ο πληθυσμός μέχρι να γεννηθεί η νέα βασίλισσα.

Στην περιοχή αυτή υπάρχουν ακτινίδια που δίνουν γύρη, τα οποία όπως φαίνεται στην φωτογραφία παραπάνω έχουν πλέον αναπτύξει φύλλωμα και είναι έτοιμα να ανθίσουν. Δείτε πως ήταν πριν από 20 ημέρες περίπου. Υπάρχουν επίσης και ανθισμένα εσπεριδοειδή που δίνουν νέκταρ. Αυτή η μέθοδος πάντως, διαίρεσης μελισσιών, δεν ενδείκνυνται καθώς εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο, μιας και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε την ακριβή ηλικία των κελιών. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα στάδια ανάπτυξης, σε ημέρες, του γόνου για τις μέλισσες:

Από τον παραπάνω πίνακα διαπιστώνουμε ότι το βασιλικό κελί σφραγίζεται την 8η μέρα και ανοίγει την 16η. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την ακριβή ηλικία του κελιού διότι η πρώτη βασίλισσα που θα γεννηθεί συνήθως ψάχνει για τυχόν άλλα βασιλικά κελιά και τα καταστρέφει αλλά και αν υπάρχουν άλλες παρθένες βασίλισσες που μόλις γεννήθηκαν. Παρθένες βασίλισσες θα “πολεμήσουν” μεταξύ τους μέχρις ότου μία μόνο επιζήσει. Βασίλισσα η οποία θα γεννηθεί με τυχόν ελαττώματα (χωρίς κάποιο πόδι, τσαλακωμένο φτερό κτλ) σκοτώνεται επιτόπου απ’ τις εργάτριες.  Οι νεαρές παρθένες βασίλισσες δεν δείχνουν ενδιαφέρον για βασιλικά κελιά τα οποία περιέχουν βασιλικές προνύμφες σε εξέλιξη, μάλιστα οι εργάτριες μπορεί να συνεχίσουν την τροφοδότησή τους για λίγο ακόμα, αν και συνήθως τα καταστρέφουν αυτές. Περίπου 4-5 ημέρες απ’ την εκκόλαψη, η παρθένα βασίλισσα θα βγει για την γαμήλια πτήση της και θα γονιμοποιηθεί από 8-12 κηφήνες. Μετά δεν θα ξαναβγεί από την κυψέλη παρά μόνο σε περίπτωση σμηνουργίας. Θα είναι σε θέση να γεννάει μέχρι και 1500 αυγά την ημέρα.

Βασιλικό κελί μετά την έξοδο της βασίλισσας. Η νεαρή βασίλισσα μασάει και κόβει την κορυφή του βασιλικού κελιού.

Δώσαμε στα τρία μελίσσια ένα χρονικό διάστημα 20-25 ημερών μέχρι να βγουν και να γονιμοποιηθούν οι βασίλισσες. Στην συνέχεια επιθεωρήσαμε τις κυψέλες. Στις 2 από τις 3 τα μελίσσια με την πρώτη ματιά έδειχναν ήρεμα και να εργάζονται. Είχαν αρχίσει να χτίζουν τα άχτιστα πλαίσια που τους δώσαμε και αποθήκευαν μέλι. Το ένα έδειχνε λίγο πιο νευρικό, βούιζε και δεν έχτισε. Ελέγχοντας περαιτέρω τα πλαίσια, παρατηρήσαμε στα 2, γόνο ημέρας (αυγά) και αμέσως μετά την νέα βασίλισσα.

Νεαρή βασίλισσα η οποία γονιμοποιήθηκε και ξεκίνησε να γεννάει. Διακρίνεται σε κάποια κελιά τα φρέσκα αυγά.

Στο τρίτο μελίσσι αντίθετα όχι μόνο δεν υπήρχε βασίλισσα αλλά έλλειπε και μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Συνήθως η πρώτη βασίλισσα που θα εκκολαφτεί καταστρέφει τα υπόλοιπα βασιλικά κελιά που θα βρει. Όχι πάντα όμως. Παραφυάδες που προέρχονται από μελίσσια με έντονες τάσεις σμηνουργίας μπορεί να βγάλουν βασίλισσες οι οποίες αν βρουν άλλα βασιλικά κελιά, μόλις γεννηθούν, δεν τα καταστρέφουν αλλά σμηνουργούν και οι ίδιες. Μελίσσια που έχουν παρθένες βασίλισσες δεν τα ενοχλούμε γιατί οι βασίλισσες αυτές είναι αρκετά νευρικές και δεν παράγουν φερομόνες σε ικανή ποσότητα ώστε να γίνουν αποδεκτές από τις μέλισσες. Έτσι με το φως που εισέρχεται από το άνοιγμα της κυψέλης, αρχίζουν να τρέχουν πανικόβλητες. Οι εργάτριες βλέποντας τες να τρέχουν, τις θεωρούν ξένο σώμα, τις περικυκλώνουν και τις σκοτώνουν με θερμοπληξία.  Αν ένα μελίσσι μείνει “αβασίλευτο” για περισσότερο από 30 ημέρες και χωρίς να υπάρχει μέσα φρέσκος γόνος ώστε να προσπαθήσουν οι μέλισσες, ταΐζοντας με βασιλικό πολτό, να δημιουργήσουν νέα βασίλισσα, με τον πληθυσμό να μειώνεται συνεχώς ενεργοποιείται ένας ύστατος μηχανισμός σωτηρίας του μελισσιού. Αρχίζουν να γεννούν οι εργάτριες…

Οι εργάτριες μέλισσες όμως είναι στείρες (ατελή θηλυκά) και δεν μπορούν να ωοτοκήσουν. Έτσι αρχίζουν να γεννούν κηφήνες οι οποίοι προέρχονται από αγονιμοποίητο ωάριο. Γίνεται κατανοητό πως απ’ τη στιγμή που θα συμβεί αυτό, το μελίσσι είναι καταδικασμένο (αν δεν επέμβει ο μελισσοκόμος) καθώς οι κηφήνες δεν εκτελούν εργασία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται συνεχώς οι ανάγκες σε τροφές και τα εργατικά χέρια συνεχώς να μειώνονται καθώς πεθαίνουν οι εργάτριες. Είναι επίσης γνωστό πως από τότε και μετά οι μέλισσες δεν δέχονται βασίλισσα (έχουν δημιουργήσει ψευδομάνες) και αν επιχειρήσει κανείς να εισάγει βασίλισσα με τους συνηθισμένους τρόπους, οι εργάτριες θα την σκοτώσουν.

Για να είμαστε 100% σίγουροι ότι η βασίλισσα είναι γονιμοποιημένη πρέπει να περιμένουμε μέχρι να σφραγιστεί ο γόνος ώστε να δούμε αν είναι εργατικός και όχι κηφηνόγονος (ο οποίος είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος). Επίσης όταν οι μέλισσες συλλέγουν γύρη είναι ένδειξη ότι υπάρχει βασίλισσα που γεννά.

Το γαϊδουράγκαθο είναι πόα την οποία συναντάμε σε πεδινές αλλά και σε ορεινές περιοχές. Ζει μέχρι δύο χρόνια και φτάνει έως τα 2 μέτρα. Ενώ αρχικά δεν σου γεμίζει το μάτι, αυτήν την εποχή βγάζει ένα εντυπωσιακό μοβ άνθος.

Κατά το τέλος του καλοκαιριού, όταν ξεραίνονται οι σπόροι του, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην βοτανοθεραπεία καθώς είναι πλούσιοι σε διάφορες ουσίες μεταξύ των οποίων νιτρικό κάλιο και αιθέρια έλαια! Θεωρείται ένα απ’ τα σημαντικότερα βότανα για την προστασία του ήπατος από λοιμώξεις, χημειοθεραπείες αλλά και το αλκοόλ.

Από τους σπόρους του επίσης γίνονται αφεψήματα και παλιά τους έψηναν ως υποκατάστατο του καφέ. Είναι φυσικό αντίδοτο για δηλητηριάσεις από μύκητες του γένους Amanita (μανιτάρια).

Το έντονο χρώμα του άνθους του προσελκύει πολύ τις μέλισσες, οι οποίες συλλέγουν μεγάλες ποσότητες γύρης μοβ-μπλε χρώματος η οποία είναι πολύ θρεπτική. Οι μέλισσες τρελαίνονται τόσο πολύ που λούζονται μ’ αυτήν κυριολεκτικά γεμίζοντας με γύρη όλα τα τριχίδια του σώματος τους.

Δίνει όμως και νέκταρ και μάλιστα σε ικανοποιητική ποσότητα, το οποίο είναι πλούσιο σε σάκχαρα. Μελισσοκόμοι που πηγαίνουν σε περιοχές με μεγάλες εκτάσεις γαϊδουράγκαθου μπορούν τρυγήσουν ένα ανοιχτόχρωμο κίτρινο μέλι αρκετά εύγευστο αν το επιτρέψει βέβαια ο καιρός καθώς η βροχή ξεπλένει το νέκταρ απ’ το άνθος και ο αέρας το στεγνώνει.

Γενιές και γενιές έχουν μεγαλώσει στην επαρχία ακούγοντας τη φράση “διάβασε γιατί θα καταλήξεις στα χωράφια, στα πρόβατα, στα θερμοκήπια…” Λες και το να γίνεις αγρότης ή κτηνοτρόφος είναι κάτι κατώτερο και φυσικά κάτι το οποίο δεν απαιτεί μόρφωση. Έτσι καταλήξαμε σήμερα, το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που ασχολούνται με τις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία να είναι ουσιαστικά αμόρφωτοι και όχι γενικά αμόρφωτοι, αλλά πάνω στο αντικείμενο τους.

Πόσοι αγρότες σήμερα στην Ελλάδα, για παράδειγμα, γνωρίζουν τι περιέχει το προϊόν με το οποίο ραντίζουν; Ποια είναι η φύση του προβλήματος που αντιμετωπίζουν ώστε να υπάρχει η ανάγκη να ραντίσουν με το συγκεκριμένο προϊόν; Έτσι, τι να πεις και ποιον να ευαισθητοποιήσεις για το περιβάλλον… Δεν τρέφουμε αυταπάτες και γι αυτό δεν θα αναφερθούμε στη ζημιά που κάνουν τα χημικά φυτοφάρμακα στο περιβάλλον. Θα το θέσουμε ως εξής: Το σύνολο των αγροτών παραβιάζει συστηματικά τους κανονισμούς και τις νομοθεσίες για τα φυτοφάρμακα, ψεκάζοντας τα φυτά του με απαγορευμένα σκευάσματα και σε ώρες που δεν επιτρέπεται με αποτέλεσμα η μέλισσα, ο μεγαλύτερος επικονιαστής της φύσης να πεθαίνει. Δεν καταλαβαίνουν ότι είναι εις βάρος τους καθώς χωρίς αυτές, η ποιότητα αλλά και η ποσότητα της παραγωγής τους μειώνεται.

Στο εξωτερικό ο μελισσοκόμος είναι περιζήτητος και σε κάποιες περιοχές τον πληρώνουν για να μεταφέρει τα μελίσσια του. Εδώ οι περισσότεροι μελισσοκόμοι φοβούνται να πάνε στις καλλιέργειες γιατί μπορεί να πάθουν μεγάλη ζημιά. Αυτός είναι και ένας απ’ τους λόγους που υπάρχουν τόσοι πολλοί ερασιτέχνες μελισσοκόμοι και τόσοι λίγοι επαγγελματίες. Και μία χώρα με τις καιρικές συνθήκες και τον φυσικό πλούτο της Ελλάδας δεν έχει θέση στην παγκόσμια αγορά μελιού, παρότι εδώ παράγονται σπάνιες και μοναδικές ποικιλίες.

Δεν είναι όμως μόνο οι αγρότες. Αυτό το πράγμα είναι στην συνείδηση πολύ κόσμου. Ψεκάζουν με απίστευτη ευκολία για παράδειγμα με το ζιζανιοκτόνο RoundUp (για το οποίο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δημοσιεύσει έρευνα η οποία υποστηρίζει ότι η ουσία glyphosate, βασικό συστατικό του RoundUp, μπορεί να προκαλέσει καρκίνο) καταστρέφοντας αγριολούλουδα απ’ τα οποία τρέφεται η μέλισσα. Ψεκάζουν με οτιδήποτε, αδιαφορώντας για τις συνέπειες, ακόμα και τον ίδιο τους τον λαχανόκηπο…

Η μέλισσα επικονιάζει το 1/3 των σπαρτών όλου του κόσμου. Με την άγρια μέλισσα να έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί και με τις διαθέσιμες μελισσοβοσκές να μειώνονται συνεχώς καταλαβαίνει κανείς ότι βρισκόμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Αν χαθεί η μέλισσα θα μειωθεί αυτομάτως η παγκόσμια παραγωγή τροφής, όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά και για τα φυτοφάγα ζώα.

Γι αυτό λοιπόν δεν χρησιμοποιούμε παράνομα σκευάσματα και δεν ψεκάζουμε με κανένα φάρμακο το οποίο αναφέρεται ως μελισσοτοξικό ειδικά τις ώρες που πετούν οι μέλισσες αλλά και οι υπόλοιποι επικονιαστές (βομβίνοι, πεταλούδες κτλ). Αν οι Έλληνες καλλιεργητές δεν μπορούν να καταλάβουν τη ζημιά που προκαλούν στο περιβάλλον, θα πρέπει να γνωρίζουν τουλάχιστον πως η εφαρμογή φυτοφαρμάκων κατά την διάρκεια της ημέρας κάνει κακό στην παραγωγή τους.

Όλες οι ποικιλίες της μηλιάς προέρχονται από διασταυρώσεις της δασικής μηλιάς. Στην Ελλάδα συναντώνται κυρίως τρεις ποικιλίες: τα Golden Delicious (που είναι πράσινα), τα Μπελφόρ (που είναι κόκκινα) και τα φιρίκια. Το φιρίκι, που φαίνεται και στις φωτογραφίες, είναι Ελληνική ποικιλία και έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των υπόλοιπων ποικιλιών καθώς είναι ανθεκτικό στις ασθένειες και με μεγάλη αντοχή μετά τη συγκομιδή.

Το ριζικό σύστημα της μηλιάς καταλαμβάνει έκταση διπλάσια από εκείνη που καταλαμβάνει η προβολή της κόμης του δέντρου. Η γύρη της μηλιάς θεωρείται πολύ θρεπτική για την ανάπτυξη του γόνου. Η ποσότητα και η ποιότητα νέκταρος όμως διαφέρει από ποικιλία σε ποικιλία. Άλλες ποικιλίες δίνουν άφθονο και αρκετά πυκνό σε σάκχαρα (35-55%) και άλλες μέτριο (18-22%) αλλά σε ανεκτά όρια για να προσελκύσει μέλισσες.