Ο Βασιλιάς Σολομώντας στην Παλαιά Διαθήκη είχε πει «Φάε μέλι παιδί μου επειδή είναι καλό». Από τα αρχαία χρόνια το μέλι θεωρείται πολύτιμη τροφή, με οφέλη τόσο διατροφικά όσο και θεραπευτικά ενώ πρόκειται για ένα εντελώς φυσικό και αγνό προϊόν, καθώς παράγεται από τις μέλισσες είτε από το νέκταρ ανθών ή δέντρων. Και ενώ στα δικά μας παιδικά χρόνια οι μαμάδες μας τάιζαν μέλι με τους οκάδες, σήμερα η κατανάλωσή του επιτρέπεται μόνο μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, ενώ και τότε οι περισσότεροι παιδίατροι το συνιστούν με μέτρο.

Γιατί, όμως, είναι επικίνδυνο να δίνουμε μέλι στα μωρά και ποια είναι τα πραγματικά οφέλη της συγκεκριμένης τροφής στην διατροφή του παιδιού; Απαντήσεις σε αυτά και ακόμα περισσότερα μας δίνει ο κλινικός διαιτολόγος & διατροφολόγος, διευθυντή του Διαιτολογικού Τμήματος στην Ευρωκλινική Παίδων, κ. Γιάννης Χρύσου.

«Όχι μέλι πριν τον πρώτο χρόνο του παιδιού»
Ο λόγος που οι παιδίατροι αποκλείουν το μέλι πριν τον πρώτο χρόνο του παιδιού έχει να κάνει με τον κίνδυνο της αλλαντίασης, λέει ο κ. Χρύσου. Η αλλαντίαση είναι μία παραλυτική ασθένεια που προκαλείται από ορισμένες νευροτοξίνες που παράγονται από ένα μικρόβιο που μπορεί να υπάρχει στο μέλι. Μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής θεωρούμε πως το γαστρεντερικό σύστημα του βρέφους έχει ωριμάσει, οπότε έχει την δυνατότητα να εμποδίσει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό του μικροβίου αυτού.

Μέλι για γλυκιά γεύση όχι για θρέψη
Για παιδιά άνω του ενός έτους, το μέλι λειτουργεί ως μία φυσική γλυκαντική ουσία, η οποία υπερτερεί της ζάχαρης, αφού, σύμφωνα με τον κ. Χρύσου, περιέχει ποικιλία μικροστοιχείων και αντιοξειδωτικών ουσιών. Επιπλέον, αποτελεί καλή πηγή ενέργειας και υδατανθράκων που είναι απαραίτητα στα πολύ δραστήρια παιδιά.

Ωστόσο, δεν πρόκειται για ένα τρόφιμο που θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως μέσο θρέψης, καθώς περιέχει και έναν σημαντικό αριθμό θερμίδων που θα προσθέσουν βάρος σε παιδιά που το καταναλώνουν ανεξέλεγκτα. Έτσι, όπως συμβουλεύει ο ειδικός, το μέλι μπορεί να προσφέρεται στα παιδιά άνω του ενός έτους σε περιορισμένη ποσότητα. «Μπορούμε να προσθέτουμε 1-2 κουταλάκια μελιού σε ροφήματα του παιδιού ή πάνω σε μία φέτα ψωμί για ένα μικρογεύμα. Επίσης, θα πρότεινα να χρησιμοποιείται αντί της ζάχαρης σε κάθε μαγειρική ή άλλη παρασκευή».

Ως προς το ποιο μέλι να προτιμούν οι γονείς για τα παιδιά, δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση. Καλό είναι, πάντως, οι γονείς να γνωρίζουν πως τα ανθόμελα έχουν μεγαλύτερο ποσοστό γλυκόζης και φρουκτόζης (μεγαλύτερο του 65%), ενώ τα μέλια από κωνοφόρα δέντρα μικρότερο (από 38 έως 65%). Τέλος, σε κάθε περίπτωση, για την ασφάλειά σας, θα πρέπει να επιλέγετε μέλι επώνυμο και συσκευασμένο σε γυάλινα δοχεία, αεροστεγή και προστατευμένα από την έκθεση στο φως.

πηγή: mama365.gr

Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά κάτω του ενός έτους δεν πρέπει να καταναλώνουν μέλι;
Όντως τα παιδιά κάτω του ενός έτους, που ως γνωστό δεν έχουν αναπτύξει μια “ώριμη” χλωρίδα στο έντερο τους, καταναλώνοντας μέλι το οποίο υπάρχει πιθανότητα να εμπεριέχει σπόρια κλωστρηδίου (clostridium botulinum), μπορεί να νοσήσουν από μια σοβαρή, νευρολογικής φύσεως ασθένεια, την αλλαντίαση. Στα μεγαλύτερα παιδιά, η ανεπτυγμένη πια χλωρίδα του εντέρου λειτουργεί σαν άμυνα, αποτρέποντας την ανάπτυξη των σπόρων των κλωστρηδίου. Διαβάστε περισσότερα για την αλλαντίαση.

Πόσο επηρεάζει η διατροφή της μητέρας που θηλάζει τους πιθανούς κολικούς ενός νεογέννητου βρέφους;
Αν και ξεκάθαρα διαμορφωμένη γνώμη στην επιστημονική κοινότητα, για την επιρροή της διατροφής της μητέρας στους κολικούς του νεογέννητου δεν υπάρχει, οι ενδείξεις προσδιορίζουν το αγελαδινό γάλα και τα προϊόντα του, τα παντός είδους μπαχαρικά, τον καφέ, το τσάι, τα αεριούχα ποτά και πιθανόν το χοιρινό κρέας, ως τροφές που πρέπει να αποφεύγονται, ιδιαίτερα όταν οι κολικοί είναι έντονοι. Από εκεί και πέρα ίσως η σημαντικότερη συμβουλή για το τι πρέπει να κάνει η θηλάζουσα μητέρα, αφορά το ήρεμο περιβάλλον μέσα στο οποίο πρέπει να λαμβάνει χώρα ο θηλασμός.

Πόσο μεγάλη σημασία έχει το πρωινό γεύμα για τα παιδιά;
Ολοένα και περισσότερες επιστημονικές μελέτες, αναδεικνύουν τη σημασία του πρωινού γεύματος για την εξασφάλιση καλής φυσικής και πνευματικής απόδοσης. Όπως άλλωστε φαίνεται και από την ερμηνεία του ξένου όρου breakfast (break the fast = “διακόπτω τη νηστεία”), το πρωινό γεύμα έρχεται να φορτίσει τον οργανισμό με απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, μετά από την πολύωρη νηστεία που συνεπάγεται ο ύπνος.

Πολλές φορές η γεύση του γάλακτος δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη στα παιδιά. Πώς μπορούμε να το κάνουμε πιο δελεαστικό γευστικά, διατηρώντας παράλληλα όλα τα θρεπτικά συστατικά του;
Είναι γνωστό πως το κακάο κάνει πιο ευχάριστο το γάλα σε γεύση για τα μικρά παιδιά. Είναι όμως επίσης γνωστό, πως το κακάο δυσχεραίνει την καλή απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό. Μια μικρή ποσότητα κακάο βέβαια (και όχι οι τεράστιες ποσότητες κακάο που εμπεριέχουν τα έτοιμα σοκολατούχα γάλατα) δεν θα επηρεάσει σημαντικά τη συνολική πρόσληψη ασβεστίου, ιδιαίτερα δε αν εμπλουτίζουμε το διαιτολόγιο του παιδιού και με τυρί και γιαούρτι. Από την άλλη μεριά λίγο μέλι (σε παιδιά άνω του ενός έτους) μπορεί να κάνει ευχάριστο το γάλα, χωρίς την ανάγκη του κακάο.

Ποιο γάλα είναι το προτιμότερο για τα παιδιά, το φρέσκο, το εβαπορέ ή το υψηλής παστερίωσης;
Θα πρέπει να γίνει σαφές πως φρέσκο γάλα με την έννοια του νωπού, δεν κυκλοφορεί στην αγορά, διότι κάτι τέτοιο θα ενείχε κινδύνους από το μικροβιακό φορτίο που θα έφερε το γάλα. Το φρέσκο γάλα λοιπόν που εμείς εννοούμε, είναι παστεριωμένο, έχει υποστεί δηλαδή μια ειδική θερμική επεξεργασία με σκοπό την καταστροφή παθογόνων μικροοργανισμών, χωρίς ταυτόχρονα να υποβαθμίζεται σημαντικά η βιολογική του αξία.

Με σκοπό την επιμήκυνση της διάρκειας ‘ζωής’ του γάλακτος, κάποιες βιομηχανίες παρουσιάζουν σήμερα την τεχνική της υψηλής παστερίωσης, που θα λέγαμε ότι πρόκειται για πιο ‘έντονη’ θερμική επεξεργασία. Το γάλα υψηλής παστερίωσης δεν πρέπει να τιτλοδοτείται βάση νόμου ως φρέσκο γάλα. Από την άλλη μεριά το εβαπορέ, υπόκειται σε δραστικότερη ακόμα θερμική επεξεργασία και παράλληλα συμπύκνωση με αφαίρεση νερού, ώστε να μπορεί να διατηρείται εκτός ψυγείου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Όταν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στο φρέσκο γάλα (το απλά παστεριωμένο δηλαδή), είναι η καλύτερη επιλογή.

Το παιδί μου έχει έλλειψη σιδήρου. Με ποιες τροφές θα πρέπει να εμπλουτίσω τη διατροφή του;
Ο σίδηρος στις τροφές υπάρχει ως αιμικός (στις ζωικές) και ως μη αιμικός (στις φυτικές). Γνωρίζουμε σήμερα ότι η απορρόφηση του σιδήρου από τις ζωικές πηγές είναι πολύ υψηλότερη από ότι από τις φυτικές. Παράγοντες που συμβάλλουν στη βέλτιστη απορρόφηση σιδήρου, είναι η βιταμίνη C, το μηλικό οξύ του λευκού κρασιού, η β-καροτίνη κ.άλλοι οι οποίοι ουσιαστικά υποβοηθούν τη μετατροπή του τρισθενούς σιδήρου σε δισθενή. Οι καλύτερες πηγές σιδήρου είναι το κρέας, τα εντόσθια, τα μαλάκια , τα οστρακοειδή και μετά τα όσπρια και τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι).

Λέγεται ότι οι γυναίκες που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καταναλώνουν ψάρια πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, καθώς και αυτές που θηλάζουν, γεννούν και γαλουχούν πιο ‘έξυπνα’ μωρά. Ισχύει κάτι τέτοιο;
Αν και τα επιστημονικά τεκμήρια για την οξυδέρκεια ενός παιδιού δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα να προσδιοριστούν, όντως επιστημονικά στοιχεία (Pediatrics. 2008 Aug;122(2):e472-9), επιβεβαιώνουν ότι μια διατροφή πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και του θηλασμού, μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα για τη γνωστική ικανότητα και δυνατότητα ενός παιδιού, χωρίς αναγκαστικά να αναφερόμαστε στο IQ του…

Του Ξένου Κωνσταντίνου, Κλινικού Διαιτολόγου MSc. (iatronet.gr)

Το μέλι υπάρχει πιθανότητα να περιέχει σπόρια του κλωστριδίου της αλλαντίασης (Clostridium botulinum) τα οποία μπορούν να αναπτυχθούν στον εντερικό σωλήνα βρεφών ηλικίας μικρότερης του ενός έτους, παράγοντας τοξίνες οι οποίες επηρεάζουν τις νευρικές απολήξεις και προκαλούν παράλυση μέσω της παρεμπόδισης της απελευθέρωσης των απαραίτητων νευροδιαβιβαστών ενώ μπορούν να επιφέρουν ακόμα και τον θάνατο. Το βακτηρίδιο της αλλαντίασης βρίσκεται παντού στο περιβάλλον, στο χώμα, στο νερό, στα μικροσωματίδια του αέρα αλλά και σε άλλες τροφές. Δεν είναι ακόμα γνωστό πόσα σπόρια χρειάζεται να καταναλωθούν για να εκδηλωθεί ο βρεφικός βοτουλισμός ή γιατί κάποια μόνο βρέφη αρρωσταίνουν και κάποια άλλα όχι. Ο σπόρος του κλωστριδίου της αλλαντίασης μπορεί να επιβιώσει στο μέλι αλλά δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί η να παράγει τοξίνες, λόγω των ανασταλτικών ιδιοτήτων του μελιού. Ωστόσο αν ο σπόρος φτάσει στο βρεφικό έντερο οι σπόροι αυτοί μπορεί να αναπτυχθούν.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιεύσεις τα τελευταία 10 χρόνια αναφέρθηκαν παγκοσμίως 650 περιπτώσεις αλλαντίασης απ’ τις οποίες το 25% οφειλόταν στο μέλι. Στην ΕΕ από το 1978 που έγινε η πρώτη αναφορά έχουν αναφερθεί 49 περιπτώσεις. Ενώ από δείγματα μελιού που εξετάστηκαν στις ΗΠΑ βρέθηκε ότι το 10% περιείχε σπόρια, στην Ιαπωνία 8,5% και στην Ιταλία 6,5%.

Δεν είμαστε ακόμα σε θέση να γνωρίζουμε αν τα σπόρια είναι συστατικά του νέκταρος, ή εάν βρίσκονται τυχαία στο άνθος. Επίσης δεν υπάρχει επίσημη έρευνα για το αν τα Ελληνικά μέλια περιέχουν σπόρια αλλαντίασης, σε ποια συχνότητα και ποιου τύπου (υπάρχουν 6 διαφορετικοί τύποι αλλαντίασης). Τα τελευταία χρόνια ακούγονται κάποιες απόψεις ότι το φυσικό μέλι που δεν έχει υποστεί καμία επεξεργασία είναι εντελώς ακίνδυνο για τα βρέφη υπονοώντας ότι η αλλαντίαση μολύνει το μέλι στο στάδιο της επεξεργασίας του. Αυτές οι απόψεις στερούνται επιστημονικής τεκμηρίωσης και δεν πρέπει να ακούγονται από μελισσοκόμους.

Μέχρι λοιπόν να διερευνηθεί το θέμα περαιτέρω και να έχουμε μια επίσημη επιστημονική άποψη επί του θέματος, είναι προτιμότερο να μην δίνετε μέλι σε βρέφη ηλικίας μικρότερης του ενός έτους. Η αλλαντίαση είναι μία πολύ σπάνια ασθένεια μεν, αλλά πιθανή και σοβαρή. Το μέλι είναι εντελώς αβλαβές για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας λόγω της ωρίμανσης του εντέρου.