Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι οι μόνες χώρες που παράγουν πευκόμελο. Για την Ελλάδα μάλιστα η παραγωγή πευκόμελου αποτελεί το 60% της παραγωγής. Την ώρα όμως που η Τουρκία προοδεύει, στηρίζοντας έμπρακτα την παραγωγή και δημιουργώντας δάση, η Ελλάδα καίει, καταστρέφει τα ήδη υπάρχοντα και διώκει τη μελισσοκομία.

Τα τελευταία δεπέντε χρόνια στην Τουρκία, τέθηκε σε εφαρμογή από τη Γενική Διεύθυνση Δασών το πρόγραμμα «Σχέδιο Δράσης για Δάση Μελιού» με το οποίο δημιουργήθηκαν συνολικά 700 δάση μελιού! Μελισσοκομικά δάση ονομάζονται οι δασικές εκτάσεις που είτε προϋπήρχαν είτε δημιουργήθηκαν με τη φύτευση των κατάλληλων, ανάλογα την περιοχή, μελισσοκομικών φυτών, στις οποίες πραγματοποιήθηκαν έργα που διευκολύνουν την πρόσβαση (διάνοιξη δασικών δρόμων) και εγκατάσταση μελισσοσμηνών.

Οι Τούρκοι κατάφεραν με μελετημένες δενδροφυτεύσεις, από το Υπουργείο Γεωργίας και τη Δασική Υπηρεσία, να εμπλουτίσουν, ακόμα και υποβαθμισμένα δάση, όπως για παράδειγμα αυτό της Αδριανούπολης στο οποίο φύτευσαν 130.000 δέντρα, με αποτέλεσμα να αναγεννηθεί.

Κατασκεύασαν από θέσεις για μελισσοκομεία με ξύλινες βάσεις, μέχρι και ποτίστρες με νερό για τις μέλισσες, ειδικά φτιαγμένες ώστε να μην πνίγονται.

Με αυτό τον τρόπο και μέσα σε μια δεκαπενταετία η Τουρκία κατάφερε να ανέβει στη δεύτερη θέση παγκοσμίως στην παραγωγή μελιού. Από 81.000 τόνους το 2010, έφτασε τους 110.000 το 2019, με τις κυψέλες να παρουσιάζουν επίσης άνοδο από τα 5,6εκ στα 8εκ.

Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα οι κυψέλες εντάσσονται στο νόμο περί αυθαιρέτων, η μελισσοκομία διώκεται και η Εύβοια αφέθηκε να καεί. Οι Δασικές Υπηρεσίες, η Πολιτική Προστασία, η Αστυνομία και η Πυροσβεστική αντί να διευκολήνουν τους παραγωγικούς κλάδους, όπως γίνεται στη γείτονα χώρα, εκδίδουν απαγορευτικές διατάξεις, αυθαίρετα, παραβιάζοντας ισχύοντες νόμους.

Οι Δασικές Υπηρεσίες στην Ελλάδα αντί να δημιουργήσουν χώρους για τα μελίσσια, δεδομένου ότι και η παρουσία των μελισσών στα δάση είναι επιτακτική, καθώς το 86% των δασικών ειδών επικονιάζεται από αυτές, θεωρούν την κυψέλη ως αυθαίρετο και εφαρμόζουν το νόμο για τους καταπατητές (998/1979), στέλνοντας «προσκλήσεις κατεδάφισης των μελισσιών» ακόμα και σε ερευνητικά μελισσοκομία όπως αυτό του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων.

Παράλληλα είδαμε την Εύβοια, όπου βρίσκονταν το ένα απ’ τα τρία μεγάλα πευκοδάση της χώρας, να αφήνεται στην τύχη του να καεί απ’ άκρη σ’ άκρη και την ασύλληπτη καταστροφή απ’ τις πυρκαγιές στη Ρόδο αλλά και στον Έβρο. Η παρακμή είναι διάχυτη. 

Στο νέο project του Χρηματιστηρίου ρύπων για τα δάση εναποθέτει τη χρηματοδότηση του σχεδίου διαχείρισης του δασικού πλούτου της χώρας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η διαχείριση των δασών ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες θα επιδοτούνται από το κράτος για την απόληψη δασικής βιομάζας. Η επιδότηση θα προκύπτει από τις εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες, με κριτήριο υποτίθεται την προστασία και την ανάπτυξη των δασικών οικοσυστημάτων. Όσο πιο δύσκολη είναι η απόληψη της βιομάζας και όσο περισσότερο συνεισφέρει στην πρόληψη, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επιδότηση. Θα παρέχεται ετησίως, με βάση τα τιμολόγια πώλησης της απολαμβανόμενης βιομάζας.

Πρακτικά ο στόχος είναι τα carbon credits, δηλαδή τα έσοδα απο τα δικαιώματα εκπομπών να χρηματοδοτήσουν σημαντικό τμημα της πρόληψης και προστασίας των δασών. Το χρηματιστήριο θα αφορά τους πρόσθετους τόνους διοξειδίου του άνθρακα που θα απορροφούνται στα διαχειριζόμενα δάση. Οι διαχειριστές του δάσους θα πιστοποιούνται για την ποσότητα των όγκων διοξειδίου του άνθρακα που καταφέρνουν να απορροφήσουν, και την οποία μετά θα πωλούν σε ρυπαίνουσες επιχειρήσεις που θέλουν να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, μεταξύ των οποίων διυλιστήρια και ενεργοβόρες βιομηχανίες.

Αντί λοιπόν να μειώσουμε τις εκπομπές ώστε να περιορίσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στήνουμε μία πανευρωπαϊκή μπίζνα μέσω της οποίας εμπορευματοποιούμε την κλιματική κρίση και πουλάμε δικαιώματα άνθρακα μέσω χρηματιστηρίου σε ρυπογόνες βιομηχανίες ώστε να μειώσουν δήθεν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, δίνοντάς τους το δικαίωμα στην πραγματικότητα να ρυπαίνουν ακόμα περισσότερο. Η κλιματική κρίση όπως και κάθε κρίση μετατρέπεται από το καπιταλιστικό σύστημα σε μια ακόμα ευκαιρία για κέρδος, ταΐζοντας παράλληλα και τους κάθε λογής αρνητές της κλιματικής αλλαγής.

Ταυτόχρονα τα μελίσσια στο δάσος αποτελούν εμπόδιο για τις εργασίες αυτές με αποτέλεσμα να ξεκινήσει φέτος ένα πρωτοφανές “πογκρόμ” ενάντια στους μελισσοκόμους για τις τοποθετήσεις των μελισσοσμηνών. Δασαρχεία, Αστυνομία και Πυροσβεστική αυθαιρετούν στα όρια της παρανομίας ώστε να διώξουν τους “παρείσακτους” μελισσοκόμους απ’ τα δάση.

Αγνοούν βέβαια ότι το 86% των ειδών επικονιάζονται από τις μέλισσες (Γούναρη 2023) και ότι από τη δεκαετία του 70, με την εξάπλωση του παρασίτου Βαρρόα στην Ευρώπη όλα τα “άγρια” μελίσσια του είδους (Apis mellifera) εξαφανίστηκαν πλήρως μέσα σε τρία χρόνια από την αρχική προσβολή (Ritteretal 1983, Buchler 1990), με αποτέλεσμα όλο το βάρος της επικονίασης να πεύτει σήμερα στους μελισσοκόμους, οι οποίοι για να μην καταρεύσουν και τα δικά τους μελίσσια επεμβαίνουν τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο με θεραπείες.

Αν ο μελισσοκόμος δε μεταφέρει μέλισσες στο δάσος δε γίνεται επικονίαση και το οικοσύστημα οδηγείται σε κατάρρευση. Το δάσος δε μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ένας ακόμα πόρος που πρέπει να αξιοποιηθεί από το κεφάλαιο. Τα χρηματιστήρια δεν έχουν καμία δουλειά μέσα στα δάση, σε αντίθεση με τις μέλισσες.

Στράτος Σαραντουλάκης
Μελισσοκόμος

Η κ. Σοφία Γούναρη είναι κύρια ερευνήτρια του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών & Δασικών Οικοσυστημάτων το οποίο συστεγάζεται με την Γενική Διεύθυνση Δασών, του Υπ. Περιβάλλοντος, μέσα στο πάρκο Ιλισίων, στην Αθήνα.

Η κ. Σοφία Γούναρη στα μελίσσια του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας.

Το Εργαστήριο όπως είναι λογικό διαθέτει μελίσσια, μελισσοκομική έρευνα κάνει άλλωστε. Ένας δασοφύλακας λοιπόν στο πλαίσιο της περιπολίας του, για την προστασία των δασών (!!!), βρέθηκε στο κέντρο της Αθήνας και θέλησε να ελέγξει εάν τα πάρκα της πόλης είναι προστατευμένα…

Αφού είδε λοιπόν τα μελίσσια, ρώτησε τους συναδέλφους του, ποιος είναι ο μελισσοκόμος που κερδοσκοπεί σε βάρος του δάσους και αυτοί του έδωσαν το όνομα της κ. Γούναρη. Έτσι, χωρίς ιδιότητα και χωρίς να του πουν που ανήκουν τα μελίσσια.

Ως υπεύθυνος εργαζόμενος λοιπόν έκανε προσωπική μήνυση στην κ. Γούναρη για άσκηση μελισσοκομίας μέσα σε αναδασωτέα περιοχή. Βασιζόμενος μάλιστα σε διάταγμα του 1972 με το οποίο είχε κηρυχθεί το πάρκο Ιλισίων αναδασωτέα περιοχή. Αν και κατατέθηκε απάντηση από το Εργαστήριο Μελισσοκομίας, ο συγκεκριμένος υπάλληλος της Δασικής Υπηρεσίας επανήλθε στέλνοντας έγγραφο με θέμα «Πρόσκληση για κατεδάφιση – απομάκρυνση αυθαιρέτων κατασκευών – εγκαταστάσεων»…

Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι ο χώρος του Ινστιτούτου είναι περιφραγμένος με φυλάκιο και φύλακα στην είσοδο. Το πάρκο είναι πυκνοφυτεμένο με πεύκα, χαρουπιές, κουτσουπιές και ευκαλύπτους και σε καμία περίπτωση δεν προσεγγίζεται από κατοίκους ή περιπατητές, ενώ η απόσταση των μελισσιών από τα μονοπάτια που βρίσκονται έξω απ’ την περίφραξη είναι πάνω από 100 μέτρα.

Η κ. Γούναρη θα «τραβήξει» το θέμα όσο μπορεί και τα μελίσσια δεν θα μετακινηθούν από εκεί γιατί όπως δηλώνει έχει υποχρέωση στις μέλισσες, στην επιστήμη που υπηρετεί αλλά και στους μελισσοκόμους ώστε να μην δημιουργηθεί «δεδικασμένο». Αυτή τη στιγμή διενεργείται εισαγγελική έρευνα.

Κάπου εδώ όμως τίθεται το θέμα, μας καλύπτει ο νόμος 6238 του 1934; Και τελικά που επιτρέπεται να τοποθετούμε μελίσσια; Η απάντηση λοιπόν είναι πρακτικά ΠΟΥΘΕΝΑ. Πουθενά δεν μας καλύπτει ακριβώς η νομοθεσία να ασκήσουμε μελισσοκομία. Πουθενά εάν είναι μέσα σε δασική, αναδασωτέα, προστατευόμενη, ιδιαίτερου φυσικού κάλους, αστική, γενικά οικιστική, βιομηχανική περιοχή. Πουθενά εάν υπάρχει κοντά δρόμος με άσφαλτο, αγροτικός, δασικός, μονοπάτι ή ζώνη πυρασφάλειας.

Όλα εξαρτώνται από την ανοχή που θα δείξει η επιβλέπουσα αρχή και από το πως ξύπνησε το πρωί εκάστοτε διοικητικός υπάλληλος. Και όλοι ξέρετε πόσα τραγελαφικά μπορούν να συμβούν όταν δώσεις τέτοιου είδους εξουσία σε έναν διοικητικό υπάλληλο.