Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Σλοβένικης μελισσοκομίας, που έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση, είναι η λαϊκή τέχνη ζωγραφικής κυψελών, κάτι που δεν γίνεται πουθενά αλλού στον κόσμο. Οι αρχές αυτής της λαϊκής τέχνης βρίσκονται αρκετά πίσω, στα μέσα του 18ου αιώνα.

Στην Σλοβενία χρησιμοποιούν τα γνωστά μελισσόσπιτα, τα οποία είναι μεγάλες ξύλινες κατασκευές, σαν δωμάτια, τα οποία βρίσκονται διασκορπισμένα στην ύπαιθρο και μέσα τους τοποθετούνται οι κυψέλες, ώστε να προστατεύονται από το κρύο. Οι έξοδοι αυτών των κυψελών είναι φυσικά προς τα έξω και για να μην δημιουργείται παραπλάνηση των μελισσών κατά την επιστροφή, ζωγραφίζονται τα μπροστινά μέρη των κυψελών ώστε να ξεχωρίζουν.

Το γεγονός αυτό αποτέλεσε πρόκληση για πολλούς λαϊκούς καλλιτέχνες οι οποίοι ανέλαβαν να διακοσμήσουν τις κυψέλες αυτές με folk θέματα από την καθημερινή ζωή, δημιουργώντας ένα συναρπαστικό αποτέλεσμα, αναγάγοντας τα μελίσσια σε ένα είδος υπαίθριας γκαλερί τέχνης. Οι ζωγραφιές αυτές, φυσικά βοηθούν τις μέλισσες να βρίσκουν πιο εύκολα τον προσανατολισμό τους, αλλά και τον μελισσοκόμο να ξεχωρίζει τα μελίσσια του.

Τα μουσεία της Σλοβενίας διατήρησαν έναν μεγάλο αριθμό πρωτότυπων έργων ζωγραφικής, από τα οποία έχουν γίνει αμέτρητα αντίγραφα και τα οποία πωλούνται ως αναμνηστικά. Πολλοί Σλοβένοι μελισσοκόμοι αρέσκονται ακόμα και σήμερα να διακοσμούν τα μελίσσια τους με τα παλιά μοτίβα, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούν νέα.

Σύμφωνα με τον Joze Koželj, μελισσοκόμο ο οποίος διατηρεί ένα μουσείο μελισσοκομίας, αρχικά οι καλλιτέχνες αυτοί ήταν άγνωστοι και φτωχοί ταξιδιώτες οι οποίοι δεν είχαν να πληρώσουν για κατάλυμα και έτσι αναλάμβαναν να ζωγραφίσουν τις κυψέλες με αντάλλαγμα να τους δοθεί ένα κρεβάτι. Αργότερα, αρκετοί από αυτούς έγιναν γνωστοί και πληρώνονταν για τη δουλειά τους, όπως η διάσημη οικογένεια των Šubic.

Τα θέματα που επέλεγαν ήταν θρησκευτικά, σκηνές από διάφορα τοπικά έθιμα αλλά και αστείες καθημερινές στιγμές. Όπως για παράδειγμα αυτή όπου ένας κυνηγός έκαστε να ξαποστάσει κάτω από ένα δέντρο και αφού ήπιε και λίγο αποκοιμήθηκε. Τότε ήρθαν τα ζώα και του ξύρισαν το μουστάκι. Και ενώ μπορούμε να φανταστούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί έπρεπε να δουλέψουν πολύ σκληρά στην καθημερινή τους ζωή, δεν έχασαν την αίσθηση του χιούμορ τους και την ικανότητά τους να βλέπουν πάντα τη λαμπρή πλευρά της ζωής.

Ή αυτός ο πίνακας όπου ένας καμπουριασμένος άνδρας με μπαστουνάκι περνάει κάτω από ένα δέντρο όπου ζει ένα μελίσσι και άθελά του το ενοχλεί με αποτέλεσμα να τον τσιμπήσουν οι μέλισσες, καθώς όμως προσπαθεί να ξεφύγει τα τσιμπήματα θεραπεύουν τους ρευματισμούς του.

Όλες αυτές οι κυψέλες συνοψίζουν τη συλλογική σοφία της παράδοσης της μελισσοκομίας στη Σλοβενία. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστες.

Μια εντυπωσιακή συλλογή από έντομα, με την ονομασία Bug Lab: Little Bugs, Super Powers, θα εκτεθεί στο Μουσείο της Μελβούρνης στην Αυστραλία από τις 23 Ιουνίου έως τις 15 Οκτωβρίου 2017. Μια δημιουργική συνεργασία του Μουσείου Te Papa Tongarewa από το Ουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας και του Weta Workshop (που είναι οι δημιουργοί των ενδυμασιών του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και του Χόμπιτ).

Οι επισκέπτες θα μπορέσουν να θαυμάσουν τα υπερβολικά λεπτομερή και μεγάλης κλίμακας μοντέλα ζωυφίων, να ανακαλύψουν τις τελευταίες επιστημονικές μελέτες γι αυτά αλλά και να εξερευνήσουν τον κόσμο ως έντομα! Το Bug Lab αποκαλύπτει την προσαρμοστική ιδιοφυΐα των εντόμων τα οποία εδώ και εκατομμύρια χρόνια έχουν εξελιχθεί ώστε να επιβιώνουν στις εκάστοτε συνθήκες.

Θα υπάρχουν 6 μεγάλης κλίμακας έντομα: το Μάντις Ορχιδέα που καμουφλάρεται τόσο καλά, ώστε να νομίζει κανείς πως απλά βλέπει ένα λουλούδι μιας ορχιδέας, τα σκαθάρια Bombardier που έχουν αναπτύξει έναν εκπληκτικό αμυντικό μηχανισμό με τον οποίο εκπέμπουν ψεκάζοντας, ένα ζεστό επιβλαβές χημικό από την άκρη της κοιλιάς τους, η σμαραγδένια σφήκα η οποία χρησιμοποιεί μια πολύ ασυνήθιστη μέθοδο αναπαραγωγής, καθώς τσιμπά μια κατσαρίδα για να της μεταφέρει τις προνύμφες της, χρησιμοποιώντας την ουσιαστικά ως ξενιστή,

η Λιβελούλη που ζει το μεγαλύτερος μέρος της ζωής της ως προνύμφη μέσα στο νερό, η Ιαπωνική μέλισσα που έχει αναπτύξει μια πολύ αποτελεσματική στρατηγική ώστε να αντιμετωπίζει τις γιγάντιες Ασιατικές σφήκες, μιας και δημιουργεί μια σφαίρα προκαλώντας τους ασφυξία και η Katipō η πιο θανατηφόρα αράχνη της Νέας Ζηλανδίας.

Σκοπός της έκθεσης, μεταξύ άλλων είναι να γίνουν γνωστές αυτές οι «υπερδυνάμεις» που έχουν αναπτύξει πολλά από αυτά τα έντομα. Καμουφλάζ, ταχύτητα, νοημοσύνη σμήνους, θανάσιμο δηλητήριο. Μάλιστα πολλές τεχνικές αυτών των εντόμων έχουν αποτελέσει έμπνευση για τεχνολογίες αιχμής, όπως τα αεροσκάφη, η νανοτεχνολογία και τα 3D τυπωμένα αντικείμενα που δημιουργούνται από μετάξι.

Το Bug Lab θα περιλαμβάνει δεκάδες διαδραστικές εμπειρίες που θα προσφέρουν στους επισκέπτες του μουσείου την ευκαιρία να δοκιμάσουν τα αντανακλαστικά τους, μέχρι και να δοκιμάσουν μια χειρουργική επέμβαση εγκεφάλου. Για τους μικρότερους επισκέπτες θα υπάρχουν αίθουσες προσχολικής αγωγής με διάφορες δραστηριότητες, σχετικές με τα έντομα.

Ταυτόχρονα θα προβάλλεται στον κινηματογράφο IMAX του μουσείου σε 3D η ταινία Bugs: Mighty Micro Monsters, ένα 45λεπτο ντοκιμαντέρ–περιήγηση στον κόσμο που βρίσκεται κάτω απ’ τα πόδια μας.

Το Μουσείο Μελισσοκομίας και Φυσικής Ιστορίας της Μέλισσας είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και βρίσκεται στη Ρόδο. Προσφέρει γνώσεις στους επισκέπτες για τη φύση, για το πολύτιμο έντομο τη μέλισσα, τα προϊόντα που παράγει και τα οφέλη που προσφέρει στην ανθρωπότητα.

Κατά την είσοδο στο μουσείο ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από τη μοναδική τρισδιάστατη οροφή σε σχήμα κηρήθρας και τις τρισδιάστατες μέλισσες που την κοσμούν. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί στο κοινό η αίσθηση ότι εισέρχεται σε μία κυψέλη, δηλαδή μέσα στο σπίτι της μέλισσας.

Στο μουσείο μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την ιστορία της μελισσοκομίας από την αρχαιότητα μέχρι και το σήμερα. Να μάθει πώς συλλέγονται τα προιόντα μέλισσας όπως η γύρη, ο βασιλικός πολτός και η πρόπολη και φυσικά τον τρόπο εξαγωγής και παραγωγής του μελιού.

Εντός του μουσείου συναντάμε διαφανείς κυψέλες με ζωντανά μελίσσια που δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να παρατηρήσει από κοντά τις μέλισσες και τη βασίλισσα όπως ζουν και δρουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Στον εξωτερικό χώρο ο επισκέπτης μπορεί με μια βόλτα στο μελισσόκηπο να γνωρίσει τα είδη φυτών και βοτάνων που συναντώνται στη Ρόδο και στην ευρύτερη περιοχή της Δωδεκανησου και μας χαρίζουν τα θεσπέσια είδη μελιού του τόπου μας.

Η ιστορία, η παράδοση και η εξέλιξη της μελισσοκομίας ξετυλίγεται σε μια διαδρομή από τα προιστορικά χρόνια μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει η συλλογή από εργαλεία, κυψέλες, μηχανήματα, πρέσες και άλλο εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε στο πέρασμα του χρόνου καθώς και η αναπαράσταση της εξαγωγής μελιού από την κυψέλη.

Το Μουσείο μπορεί να φιλοξενήσει στους χώρους του οργανωμένες ή μεμονωμένες ενημερωτικές επισκέψεις και εκπαιδευτικές εκδρομές. Συγκεκριμένα προσφέρει: Σειρά εκθεμάτων που αφορούν την μελισσοκομία από την παλιά εποχή (μέχρι και 200 χρόνια πριν ) έως και την σύγχρονη.

Παρουσίαση παλιών και σύγχρονων μεθόδων μελισσοκομίας. Ενημέρωση για την ζωή της μέλισσας και για τα προϊόντα της με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων. (VIDEO-PROJECTOR-CINEMA, DVD, cd -rom κ.τ.λ.)

Συλλογή παλιών εργαλείων των αγροτών και μελισσοκόμων. Ξενάγηση στους χώρους λειτουργίας της σύγχρονης γραμμής συσκευασίας μελιού (κατόπιν συνεννοήσεως).

Μεγάλοι στεγασμένοι και εξωτερικοί χώροι με αναψυκτήριο για την άνετη διαμονή των επισκεπτών. Δυνατότητα αγοράς φυσικών προϊόντων μέλισσας, απαραίτητα για την υγιεινή διατροφή του ανθρώπου.

πηγή: Wikipedia, Μελισσοκομική Δωδεκανήσου

Φανατικοί λάτρεις του μελιού, ταξιδεύουν στη Σλοβενία και ξεναγούνται σε μελισσοκομεία, σε κέντρα ευεξίας που χρησιμοποιούν προϊόντα της μέλισσας, ενώ γεύονται γλυκίσματα με μέλι.

Είναι γνωστό ότι οι μέλισσες είναι σε κρίση. Οι πληθυσμοί τους μειώνονται συνεχώς εξαιτίας της απώλειας των βοσκοτόπων τους, της κλιματικής αλλαγής και των φυτοφαρμάκων και όλο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια πιθανή καταστροφή και τους ανθρώπους, δεδομένου ότι μία στις τρεις μπουκιές που τρώμε εξαρτάται από την επικονίαση. Αυτή η πρωτοβουλία έχει ως στόχο και την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για την μέλισσα.

Ένα κινητό μελισσοκομείο στην καρότσα ενός παλιού φορτηγού.

Η ταξιδιωτική εταιρία Aritours, που εδρεύει στο Μάριμπορ, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σλοβενίας, συνεργάζεται με τον Σύνδεσμο Μελισσοκόμων της Σλοβενίας και προσφέρει ταξίδια στα οποία συμπεριλαμβάνονται μελισσοκομικές δραστηριότητες, όπως θεραπείες με προϊόντα της μέλισσας αλλά και γευσιγνωσία μελιού. Αυτό που ονομάζουμε μελισσοκομικός τουρισμός. Δοκιμάσαμε, ως μέρος ενός τέτοιου τετραήμερου ταξιδιού, τις θεραπείες ευεξίας που προσέφεραν οι μελισσοκόμοι Karl και Marija Vogrinčič σε ένα υπόστεγο στο πίσω μέρος του μελισσοκομείου τους. Περιελάμβανε μασάζ με μέλι ενώ υπήρχε ένα ανάκλιντρο πάνω από τις κυψέλες ώστε να χαλαρώνεις με τους ήχους των μελισσών.

Ένα δωμάτιο κυψέλη, στο οποίο μπορείτε να παρακολουθείτε τις μέλισσες ενώ σας προσφέρουν θεραπείες ευεξίας!

Δεν αποτελεί έκπληξη η άνθιση αυτού του είδους τουρισμού εδώ. Η Σλοβενία, μια χώρα μόλις 2 εκατομμυρίων ανθρώπων έχει μεγάλο πάθος για τις μέλισσες! Υπάρχουν πέντε μελισσοκόμοι ανά χίλια άτομα, και οκτώ κυψέλες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, όταν στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι μόνο μία (η Ελλάδα είναι μακράν πρώτη στην πυκνότητα με 11,4 κυψέλες ενώ οι μελισσοκόμοι είναι 2 ανά χίλια άτομα). Και η μέση ηλικία των Σλοβένων μελισσοκόμων όμως συνεχώς πέφτει καθώς περισσότεροι νέοι άνθρωποι αναλαμβάνουν. Πάρα πολλοί έγιναν από ερασιτέχνες, επαγγελματίες την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Το Kralov Med είναι μελισσοκομείο και τουριστικό αξιοθέατο όπου προσφέρονται μελισσοθεραπεία και παρατήρηση μελισσών.

Η περιοδεία μας συνεχίζεται στο μελισσοκομείο Kralov Med (med σημαίνει μέλι) στο χωριό Selo pri Bledu, κοντά στη λίμνη Μπλεντ σε ένα καταπράσινο ορεινό σκηνικό. Αυτό που κάνει εντύπωση στη Σλοβενία είναι τα παραδοσιακά ξύλινα μελισσόσπιτα. Αυτές οι κατασκευές φτιάχνονταν για να προστατεύουν τις μέλισσες απ’ το χιόνι και το κρύο του χειμώνα, αλλά και τον καύσωνα του καλοκαιριού. Εξακολουθούν να είναι πολύ δημοφιλή και σήμερα συμβάλλοντας στην πολιτιστική εικόνα του τοπίου.

Με 4€ εισιτήριο μπορείς να “γνωριστείς” με τις μέλισσες. Οι Σλοβένοι είναι περήφανοι για την πραότητα και την ευγένεια της γηγενούς Καρνιόλικης μέλισσας (Apis mellifera carnica). Επίσης με το ίδιο εισιτήριο μπορείς να παρακολουθήσεις μια εισήγηση σχετικά με τη μελισσοκομία αλλά και να δοκιμάσεις τα μέλια της περιοχής. Λόγω της πραότητας αυτής οι άνθρωποι μπορούσαν να τις διατηρούν ακόμα και έξω απ’ τα σπίτια τους και αυτός ήταν και ο λόγος που εξαπλώθηκε στην κεντρική Ευρώπη. Μέχρι την έναρξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου, εξειδικευμένοι Σλοβένοι έμποροι μετέφεραν δεκάδες χιλιάδες αποικίες μελισσών, οι οποίες αντικατέστησαν τις γηγενείς, σκούρες και πιο επιθετικές μέλισσες. Σήμερα εξάγονται περίπου 40.000 βασίλισσες ετησίως, κυρίως προς τις χώρες της Κεντρικής και της Δυτικής Ευρώπης, με τις εξαγωγές να αυξάνονται συνεχώς.

Μας προσέφεραν λικέρ με μέλι και μάθαμε για τη μελισσοθεραπεία, την ιατρική χρήση των προϊόντων της μέλισσας, όπου χρησιμοποιούν μέλι για την αϋπνία, γύρη για τις βιταμίνες αλλά και την εισπνοή του εσωτερικού αέρα της κυψέλης για τα αναπνευστικά προβλήματα.

Παραδοσιακά βαμμένες κυψέλες προς πώληση.

Στα μέσα του 18ου αιώνα μια μοναδική λαϊκή τέχνη, ζωγραφικής κυψέλης εμφανίστηκε στη Σλοβενία, η οποία ήταν τότε μέρος της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Αυτή ήταν μια περίοδος που η ζωγραφική αγροτικών αποθηκών, εργαλείων και επίπλων ήταν ευρέως διαδεδομένη πρακτική. Επισκεφτήκαμε εργαστήρια ζωγραφικής κυψελών και είδαμε κυψέλες, όπως κοσμούνται παραδοσιακά, με θρησκευτικά θέματα και βιβλικά γεγονότα αλλά και καρτουνίστικες σκηνές από την καθημερινή ζωή του χωριού. Η ζωγραφική των κυψελών βοηθάει και τις μέλισσες να προσανατολιστούν ευκολότερα αλλά και τον μελισσοκόμο να ξεχωρίζει τα μελίσσια του.

Η λίμνη Μπλεντ

Ο μεγάλος Σλοβένος δάσκαλος της μελισσοκομίας, Anton Janša, γεννήθηκε το 1734 σε ένα ειδυλλιακό χωριουδάκι της Μπρέζνιτσα, κοντά στη λίμνη Μπλεντ και ασχολήθηκε με τη ζωγραφική. Ωστόσο, ο ίδιος δεν έμελλε να γίνει διάσημος ζωγράφος σαν τα αδέρφια του, έγινε όμως ο πρώτος δάσκαλος μελισσοκομίας στη σχολή που ίδρυσε η Μαρία Θηρεσία. Η βαθιά γνώση της ζωής των μελισσών, η εξαιρετική διορατικότητα και η έμφυτη εξυπνάδα του, τον κατέστησαν ως έναν απ’ τους κορυφαίους θεωρητικούς της μελισσοκομίας. Έγραψε δύο βιβλία στα οποία εκφράζει κάποιες ιδέες αδιανόητες για την εποχή, όπως ότι η σηψηγονία μπορεί να θεραπευτεί με μεταφορά του σμήνους σε νέα κυψέλη και αφήνοντας το εκεί χωρίς τροφή για αρκετές ημέρες. Μια μέθοδο που εξακολουθούν να ακολουθούν οι μελισσοκόμοι ακόμα και σήμερα και διατυπώθηκε σε μια εποχή που οι άνθρωποι γνώριζαν πολύ λίγα για την ασθένεια αυτή. Ο ίδιος, παρά τον πρόωρο θάνατό του, παραμένει ένα λαμπρό παράδειγμα που ξεπερνά τα σύνορα της Σλοβενίας.

Το μουσείο μελισσοκομίας της Σλοβενίας.

Επισκεφτήκαμε επίσης τη Ραντόβιτσα, που απέχει 20 λεπτά και υπάρχει ένα μικρό αλλά συναρπαστικό μουσείο μελισσοκομίας, όπου εκτίθενται και ζωγραφισμένες κυψέλες αλλά υπάρχει και ένα εστιατόριο 200 χρόνων που έχει ως σπεσιαλιτέ τα νόστιμα μελόψωμα σε σχήμα καρδιάς. Ακόμα όμως και κατά την επιστροφή στη Λιουμπλιάνα, υπήρχε παντού το στοιχείο του μελιού. Υπάρχουν περίπου 30 μελισσοκόμοι στην πρωτεύουσα και οι περισσότεροι δέχονται τουρίστες. Ένας απ’ αυτούς, ο Gorazd Trušnovec, διατηρεί μέλισσες στο μπαλκόνι του και σε έναν κοινοτικό κήπο, αλλά και ο Franc Petrovčič ο οποίος έχει μέλισσες στην οροφή του Μεγάρου Cankar Arts Centre και χαρίζει το μέλι του στους μουσικούς.

Σχεδόν το 60% της Σλοβενίας καλύπτεται από δάση φυλλοβόλων και κωνοφόρων, τα οποία είναι και οι κυριότερες περιοχές βόσκησης για τις μέλισσες. Τα σημαντικότερα μέλια που παράγονται εδώ είναι ελάτης και ερυθρελάτης και ακολουθούν της γλυκιάς καστανιάς, του σφένδαμου και της αγριοκερασιάς. Οι αποικίες των μελισσών είναι σχετικά ισομερώς κατανεμημένες σε όλη τη χώρα και αυτό βοηθάει στο να γίνεται καλύτερα η επικονίαση και των καλλιεργούμενων αλλά και των άγριων φυτών. Σήμερα οι μελισσοκόμοι δεν μετακινούνται με τη συχνότητα που το έκαναν στο παρελθόν. Παλαιότερα η μεγαλύτερη μεταφορά γινόταν ως επί το πλείστον για την πλούσια ανθοφορία του φαγόπυρου, στην περιοχή γύρω απ’ τη Λιουμπλιάνα. Το φαγόπυρο ή μαύρο σιτάρι ανθίζει κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. Αν ο καιρός ήταν καλός οι μέλισσες συνέλεγαν άφθονες και πρώτης τάξεως προμήθειες για το χειμώνα. 

Σήμερα οι μεταφορές γίνονται κυρίως στα δάση. Το μελίτωμα της ελάτης αν και δεν είναι σταθερό κάθε χρόνο είναι ο στόχος για τους περισσότερους. Στη Σλοβενία όμως υπάρχει μια υπηρεσία που διαχειρίζεται μια πολύ καλά οργανωμένη βάση δεδομένων η οποία μπορεί να προβλέψει με σχετικά μεγάλη ακρίβεια την εμφάνιση ή όχι μελιτώματος στα δάση και παρέχει ακριβείς πληροφορίες στους μελισσοκόμους σχετικά με τις θέσεις και τις εντάσεις της ροής!!! Όπως όμως συμβαίνει και στην Ελλάδα, έτσι και στη Σλοβενία υπάρχουν στα δάση πολλές διάσπαρτες κυψέλες παρατήρησης που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις ποσότητες μελιού που συλλέγουν οι μέλισσες. Η διαφορά είναι ότι εκεί υπάρχει γενική ενημέρωση και έτσι όλοι οι μελισσοκόμοι είναι σε θέση να αποφασίσουν πότε θα μετακινήσουν τα μελίσσια τους.

Μια πρώτη γνωριμία με τον κόσμο των μελισσών.

Η Σλοβενία παράγει 2000 τόνους μελιού ετησίως (η Ελλάδα παράγει περίπου 18.000), οι οποίοι αρκούν για τις εγχώριες ανάγκες και έτσι δεν χρειάζεται να εισάγουν. Τις χρονιές που το έλατο πάει καλά είναι σε θέση να εξάγουν και κάποιες ποσότητες. Το Σλοβένικο μέλι ελάτης είναι της ίδιας ποιότητας και θυμίζει αρκετά το Γερμανικό έλατο που παράγεται στο Μεγάλο Δρυμό, ανάμεσα στον ποταμό Ρήνο και τις πηγές του Δούναβη αλλά και εκείνο που συλλέγεται στην οροσειρά του Ζυρά στις Ελβετικές Άλπεις. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η Σλοβενία είναι η μόνη χώρα, μαζί με τη Ρουμανία, που κρατάει όλα τα στατιστικά στοιχεία της μελισσοκομικής παραγωγής (όπως είναι ο αριθμός μελισσοκόμων, των κυψελών, η πυκνότητα τοποθέτησης, τα νέα σμήνη, οι βασίλισσες και η παραγωγή για όλα τα προϊόντα κυψέλης!)

Τα ταξίδια είναι τετραήμερα, το κόστος τους ξεκινά από τα 660€ συμπεριλαμβανομένων διαμονή με ημιδιατροφή, ξενάγηση, τις τοπικές μεταφορές και τα αεροπορικά εισιτήρια.

Στράτος Σαραντουλάκης