Σε σεμινάρια για τους καταναλωτές, που πραγματοποιήθηκαν από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρουσιάστηκαν οι παρακάτω αμιγείς κατηγορίες μελιών και τους ζητήθηκε, χωρίς να τα δοκιμάσουν να πουν ποιο χρώμα θα προτιμούσαν.

Αρκετοί έδειχναν προτίμηση στο ανοιχτόχρωμο τελευταίο βάζο, δεξιά της δεύτερης σειράς. Το βάζο αυτό περιείχε νοθευμένο μέλι ισογλυκόζης που συνήθως πουλιέται σε τρίκιλα από πλανόδιους. Στη συνέχεια δόθηκαν τα μέλια στους καταναλωτές για δοκιμή και όλοι διαπίστωναν με βάση τη γεύση και το άρωμα πως το συγκεκριμένο μέλι είναι νοθευμένο.

Η παρουσίαση σκοπό είχε, οι καταναλωτές να είναι προσεκτικοί στην επιλογή των μελιών με το έντονο λαμπικαρισμένο μέλι τα οποία έχουν διαυγές χρώμα με μια ανεπαίσθητη πράσινη απόχρωση στη βάση τους. Τα γνήσια ανοιχρόχρωμα μέλια δεν έχουν διαμπερές χρώμα, αλλά διακρίνονται από κάποια μικρή ή μεγάλη θολούρα ανάλογα με τη φυτική προέλευση.

Σε κάθε περίπτωση πάντως το χρώμα αποτελεί ένδειξη και όχι απόδειξη νοθείας. Μόνο με την εργαστηριακή ανάλυση μπορούμε να έχουμε ασφαλή συμπεράσματα και ακόμα εκεί όχι πάντα…

Του ομότιμου καθηγητή μελισσοκομίας Ανδρέα Θρασυβούλου.

Ακόμα και το 1/3 των κυψελών κινδυνεύει να χαθεί τα επόμενα χρόνια στην ΕΕ, ενώ τα φαινόμενα νοθείας στο μέλι έχουν οδηγήσει τους μελισσοκόμους σε απόγνωση, οι οποίοι καλούνται τώρα να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και να διεκδικήσουν ριζικές αλλαγές. Οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις της τελευταίας μελέτης της Κομισιόν, η οποία καταγράφει το μέγεθος της απάτης με την εισαγωγή νοθευμένων παρτίδων μελιού στις ευρωπαϊκές αγορές, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Ήδη, οι ευρωπαίοι μελισσοκόμοι ήρθαν αντιμέτωποι με την κλιματική αλλαγή, η οποία επηρέασε την παραγωγή μελιού το 2022. Αυτό σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών, οδήγησαν σημαντικές ευρωπαϊκές αγορές όπως η Ουγγαρία, η Ισπανία και η Ιταλία να υπολειτουργούν ή ακόμα και να σταματήσουν να λειτουργούν.

Στροφή στο φθηνό μέλι

Ειδικότερα, όπως επισήμανε η Ομάδα Εργασίας για το μέλι των Copa – Cogeca σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου, η αύξηση των τιμών πώλησης δεν μεταφέρεται στην αγορά, η οποία προτιμά το φθηνότερο εισαγόμενο μέλι, κυρίως αυτό από την Κίνα, αλλά στο μέλλον γιατί όχι και από το Βιετνάμ και την Ινδία. «Έτσι, η ΕΕ θα μπορούσε να χάσει το ένα τρίτο των κυψελών της τα επόμενα χρόνια, πράγμα που σημαίνει περαιτέρω εισαγωγές», επισήμαναν χαρακτηριστικά.

Οι λύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της μαζικής απάτης είναι γνωστές και πρέπει να εφαρμοστούν στην επικείμενη αναθεώρηση της οδηγίας της ΕΕ για το μέλι. Στο πλαίσιο αυτό, οι Copa – Cogeca απηύθυναν έκκληση για κινητοποίηση σε όλους τους μελισσοκόμους της ΕΕ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το hashtag #HoneYstlabellingNow.

Τι δείχνουν τα στοιχεία

Η δημοσίευση από την Κομισιόν μελέτης που αποδεικνύει την μαζική απάτη σε αυτά τα εισαγόμενα μέλια έφερε γενική αναστάτωση στους ευρωπαίους μελισσοκόμους, οι οποίοι πλέον ζητούν άμεσα να παρθούν μέτρα. Σύμφωνα με τη μελέτη, από τα 320 δείγματα που ελήφθησαν από τις αρμόδιες αρχές τα 147 (46%) ήταν ύποπτα για μη συμμόρφωση με τις διατάξεις της ευρωπαϊκής οδηγίας για το μέλι.

Το ποσοστό αυτό ήταν σημαντικά υψηλότερο από αυτό που σημειώθηκε το 2015-17 (14%). Τα περισσότερα ύποπτα δείγματα (66 από τα 89) προερχόταν από την Κίνα (74%), αν και το μέλι καταγωγής Τουρκίας είχε το υψηλότερο σχετικό ποσοστό ύποπτων δειγμάτων σε ποσοστό 93% (τα 14 από τα 15).

Περισσότεροι από τους μισούς (57%) των επιχειρηματιών είχαν εξάγει μέλι ύποπτο για νοθεία με ξένα σάκχαρα.

Όμως, οι επίσημες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται σήμερα δεν είναι κατάλληλες για τον εντοπισμό της απάτης. Σύμφωνα με τις Copa – Cogeca, ένας πλήρης πίνακας συχνά επικαιροποιημένων τεχνικών είναι απαραίτητος για την ανάδειξη του μέγιστου αριθμού απάτης. Αν ληφθεί επίσης υπόψη ότι η προσθήκη σιροπιού ζάχαρης δεν καλύπτει όλους τους τύπους νοθείας, όπως τα ανώριμα μέλια, οι ψευδείς ονομασίες ή η προσθήκη χρωστικών ουσιών, τότε το μέγεθος της απάτης θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο.

Απαιτούνται γρήγορες απαντήσεις

«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά ανησυχητική και χρειαζόμαστε μια γρήγορη απάντηση από τους ιθύνοντες της ΕΕ. Όλοι οι ευρωπαίοι μελισσοκόμοι συμφωνούν για το πρόβλημα αλλά και για την ανάγκη εξεύρεσης λύσεων», επισημαίνει ο Stanislav Jas, πρόεδρος της ομάδας εργασίας των Copa – Cogeca για το μέλι.

Υπό το φως της τρέχουσας αναθεώρησης της οδηγίας για το μέλι, οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι και οι συνεταιρισμοί τους ζητούν επισήμανση της χώρας προέλευσης, ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας, καθώς και ένα σύγχρονο εναρμονισμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τον εργαστηριακό έλεγχο του μελιού.

Γι’ αυτό, Copa – Cogeca καλεί όλους τους ευρωπαίους μελισσοκόμους να συγκεντρωθούν γύρω από το hashtag #HoneYstlabellingnow και να εξηγήσουν την κατάστασή τους μέσω των κοινωνικών δικτύων, να δώσουν παραδείγματα απομιμήσεων και να ζητήσουν, μαζί με την Οργάνωση, την επισήμανση της χώρας προέλευσης σε όλα τα εισαγόμενα μέλια, όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο πρόεδρος της ομάδας μελιού.

Η Γερμανική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2ο εξάμηνο 2020) στα συμπεράσματα αναφέρει ότι μεταξύ άλλων ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επεξεργαστεί εκ νέου τις προϋποθέσεις κυκλοφορίας του μελιού, με στόχο να δηλώνονται στην ετικέτα όλες οι χώρες παραγωγής του μελιού και να απαγορευτεί πλέον η φράση -εντός και εκτός Ε.Ε.

Με την πρόταση αυτή συμφώνησαν τα 23 από τα 26 μέλη της ΕΕ, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους και συγχάρηκαν την Γερμανική Προεδρία για την πρωτοβουλία. Μια σχετική νομοθεσία ασφαλώς θα περιορίσει σημαντικά το παραεμπόριο διακίνησης ανώνυμου υποβαθμισμένου μελιού, την εξαπάτηση του καταναλωτή και την κοροϊδία με την ένδειξη «μείγμα μελιού».

Δεν συμφώνησαν η Ιταλία, η Τσεχία και η Ελλάδα χωρίς όμως να αιτιολογήσουν αυτή τους την άρνηση. Ουσιαστικά η Ελλάδα, με την άρνησή της στην γερμανική πρόταση, τάσσεται στο να συνεχιστεί η μη αναφορά των χωρών τρύγου, στη διατήρηση της ανωνυμίας των εισαγόμενων μελιών με την ένδειξη «μείγμα» και στη μη ενημέρωση του καταναλωτή για το υποβαθμισμένο, κινέζικο και «φτιαχτό» μέλι που κατακλύζει τα ράφια των σουπερμάρκετ με χαμηλές τιμές. Στην περίπτωση του κλάδου μας, ανωνυμία στο προϊόν, σημαίνει προώθηση υποβαθμισμένων, νοθευμένων και ελληνοποιημένων μελιών και αυτό πιστεύουμε είναι από όλους κατανοητό.

Η είδηση δημοσιεύτηκε στο γερμανικό περιοδικό Deutsches Bienen-Journal το Φεβρουάριο του 2021, είναι σοκαριστική και δύσκολα γίνεται πιστευτή. Είναι δυνατόν η χώρα μας να τάσσεται υπέρ της συνέχισης της παραπλάνησης του καταναλωτή και του αθέμιτου ανταγωνισμού που κρύβουν οι λέξεις «μείγμα μελιού»; Είναι δυνατόν οι πολιτικοί μας και οι κυβερνήσεις τους οι οποίες διακηρύσσουν διαρκώς την αντίθεσή τους στην νοθεία και τις ελληνοποιήσεις, το παραεμπόριο, τον αθέμιτο ανταγωνισμό και την κερδοσκοπία να προωθούν λύσεις αντίθετες με τις διακηρύξεις τους, αντίθετες με τα συμφέροντα του κλάδου και κόντρα στην γενική αρχή ότι ο καταναλωτής θα πρέπει να γνωρίζει το προϊόν το οποίο αγοράζει;

Ασφαλώς μια τέτοια είδηση δύσκολα γίνεται πιστευτή γι’ αυτό ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης απέστειλε επιστολή στο ΥπΑΑΤ με ημερομηνία 09-05-2021 και ζήτησε από το Υπουργείο να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τη είδηση με την ελπίδα ότι η πληροφορία του γερμανικού περιοδικού είναι λανθασμένη. Στην επιστολή αυτή του Μελισσοκομικού Συλλόγου το Υπουργείο δεν απάντησε. Γι’ αυτό και η πρόεδρός του Συλλόγου τηλεφώνησε στο ιδιαίτερο γραφείο της Υφυπουργού, όπου αρμόδιο άτομο προφορικά τουλάχιστο, επιβεβαίωσε την πληροφορία παραπέμποντας την όλη ενέργεια στον προηγούμενο Υπουργό κ. Βορίδη.

Υποθέτουμε ότι ο Υπουργός ασχολείται με πολλά θέματα και δεν γνώριζε (ενώ θα έπρεπε) πόσο επιζήμια είναι η θέση αυτή της χώρας μας στον κλάδο της μελισσοκομίας και στην εμπορία μελιού. Όμως ο Υπουργός έχει συμβούλους οι οποίοι συζητούν με τους φορείς του κλάδου. Ιδιαίτερα για το μέλι το Υπουργείο έχει σύμβολο την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Μελιού, η οποία με τη μέχρι σήμερα δράση της τόσο στο ελληνικό σήμα, όσο και στον Καν. 852/2004 έδειξε ότι οι προσδοκίες και οι επιδιώξεις της δεν συμπίπτουν με εκείνες του παραγωγού μελισσοκόμου.

Το συμπληρωμένο πια παζλ που θέλει τον μελισσοκόμο απλά να παράγει αλλά να μην εμπορεύεται μέλι, αποτελείται από τα εξής κομμάτια:

α) Την απόφαση 144/15077 την οποία  έλαβε το Υπουργείο για τον Καν. 852/2004, η οποία ουσιαστικά αναιρεί την εξαίρεση του κανονισμού και μπλοκάρει το μελισσοκόμο από το να διαθέσει την παραγωγή του ως πρωτογενή.

β) Τον κανονισμό το οποίον προωθεί η Διεπαγγελματική για το ελληνικό σήμα, ο οποίος αποκλείει το μελισσοκόμο και παρέχει το σήμα στους εμπόρους διακινητές μελιού και μάλιστα χωρίς έλεγχο.

γ) Το όχι του Υπουργείου όσο αφορά την αναγραφή στην ετικέτα των χωρών προέλευσης του μελιού. Η στάση αυτή ευνοεί τις εισαγωγές υποβαθμισμένου μελιού αγνώστου γεωγραφικής προέλευσης και τις ελληνοποιήσεις και δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό σε βάρος των παραγωγών μελισσοκόμων.

δ) Η αρνητική στάση του Υπουργείου στο να εφαρμόσει εργαστηριακούς ελέγχους γυρεοσκοπικής εξέτασης στο μέλι, ώστε να περιορίσει τις ελληνοποιήσεις των εισαγόμενων μελιών

ε) Ο «στραγγαλισμός» του μελισσοκόμου-παραγωγού που επιχειρείται μέσα από ανεφάρμοστες  διατάξεις του ηλεκτρονικού μητρώου.

Τα παραπάνω γεγονότα, που μόνο συμπτώσεις δεν είναι,  μας δημιουργούν την αίσθηση ότι γίνονται με συγκεκριμένο στόχο να περιοριστεί έως εξαφανιστεί η δυνατότητα διάθεσης και εμπορίας μελιού από τον  παραγωγό, η παραγωγή να κατευθυνθεί στους εμπόρους τυποποιητές με χαμηλές όσο γίνεται τιμές, το άγνωστο υποβαθμισμένο μέλι να συνεχίσει να εισρέει ανεξέλεγκτο στις αποθήκες των εισαγωγέων τυποποιητών και το φθηνό προϊόν και οι ελληνοποιήσεις να συνεχίσουν να κατακλύζουν την αγορά. Αργότερα σ’ όλα αυτά τα προϊόντα  θα  δοθεί και το ελληνικό σήμα.

Μελισσοκομικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης

Να διευκρινιστεί εδώ ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δε συζήτησε τη κατάργηση της ισχύουσας νομοθεσίας για την αναγραφή στην ετικέτα του μελιού των χωρών συλλογής ούτε έγινε κάποια ψηφοφορία. Υπήρξε πρόταση για συζήτηση η οποία δεν έγινε δεκτή από την Ελλάδα και η είδηση έγινε γνωστή ύστερα από δημοσίευση γερμανικού περιοδικού. 

Τι ισχύει όμως;

Με το ΦΕΚ 19/Β/13-01-2012 η αναγραφή της χώρας προέλευσης στο μέλι έγινε υποχρεωτική ανεξάρτητα από το εάν ήταν μείγμα δύο ή περισσότερων χωρών. Όμως με νέα απόφαση με αριθμό 148/2015 (ΦΕΚ3854/Β/30-11-2016) ακυρώθηκε η προηγούμενη και πλέον όταν ένα μέλι εισάγεται συσκευασμένο από άλλη χώρα της ΕΕ μπορεί να φέρει απλά μια από τις ενδείξεις «Μείγμα ΕΕ», «Μείγμα ΕΕ και εκτός ΕΕ» ή «Μείγμα εκτός ΕΕ». Μόνο όταν το μέλι εισάγεται χύμα και συσκευάζεται στην Ελλάδα, ο εισαγωγέας είναι υποχρεωμένος να αναγράψει στην ετικέτα όλες τις χώρες από τις οποίες τρυγήθηκε.

Οι αρχές της Νέας Ζηλανδίας υπολογίζουν ότι η μισή ποσότητα του μελιού μανούκα που διακινείται παγκοσμίως, είναι νοθευμένη. Ουσιαστικά δεν είναι μέλι μανούκα. Πριν λίγες μέρες έγινε η δίκη της εταιρείας Evergreen Life, η οποία είχε κατηγορηθεί το 2016 για νοθεία στην συγκεκριμένη ποικιλία μελιού. Αυτό που έχει ενδιαφέρον όμως είναι ο τρόπος με τον οποίο γινόταν η νοθεία.

Ο διευθυντής της εταιρείας, Jason Lee.

Όλα τα μέλια έχουν αποδεδειγμένα αντιμικροβιακές ιδιότητες, ωστόσο το μέλι μανούκα περιέχει κάποια συστατικά που υποτίθεται ότι το κάνουν να ξεχωρίζει.

Ένα απ’ αυτά είναι η μεθυλογλυοξάλη (MGO), η οποία έχει αξιόλογη δράση ενάντια σε ποικίλα βακτήρια. Ουσιαστικά αυτή η ουσία είναι που προσδίδει στο συγκεκριμένο μέλι τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση της ουσίας αυτής στο μέλι, τόσο ακριβότερα πουλιέται.

Μία άλλη ουσία είναι η διυδροξυακετόνη (DHA), η οποία βρίσκεται στο νέκταρ των λουλουδιών του τεϊόδεντρου και μετατρέπεται σε μεθυλογλυοξάλη κατά τη διαδικασία παραγωγής του μελιού.

Η Evergreen Life λοιπόν προσέθετε τεχνητά μεθυλογλυοξάλη (MGO) και διυδροξυακετόνη (DHA) και στη συνέχεια διέθετε το μέλι στην αγορά ως γνήσιο μέλι μανούκα. Η προσθήκη τεχνητής DHA μπορεί να ενισχύσει ένα αδύναμο μανούκα μέλι, ενώ η προσθήκη της σε ένα κοινό ανθόμελο επηρεάζει το χρώμα και τη γεύση του ώστε να φαίνεται σαν μανούκα.

Άνθη του φυτού μανούκα.

Όμως υπάρχει τρόπος να διαπιστωθεί στο εργαστήριο αν αυτές οι ουσίες έχουν προστεθεί τεχνητά ή προέρχονται από την φύση. Η μέθοδος όμως έχει πολύ υψηλό κόστος και γι αυτό δεν εφαρμόζεται συχνά. Στην εταιρεία, η οποία είχε διακινήσει 14 τόνους αυτού του μελιού, επιβλήθηκε πρόστιμο 260.000 δολαρίων ενώ στον διευθυντή της εταιρείας, Jason Lee, πρόστιμο 112.500 από το περιφερειακό δικαστήριο του Ώκλαντ.

Ωστόσο, η ανεξάρτητη αρχή ενημέρωσης και προστασίας των καταναλωτών της Νέας Ζηλανδίας (Consumer NZ), έχει προειδοποιήσει ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία ότι το μέλι μανούκα έχει αντιβακτηριακά οφέλη όταν καταναλώνεται μέσω της βρώσης.

Η Κίνα ήταν ανέκαθεν μία χώρα που πουλούσε μέλι σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές. Παρά την κακή φήμη όμως που πάντα συνόδευε το Κινέζικο μέλι αρκετοί εισαγωγείς στις ΗΠΑ το επέλεγαν ώστε να το χρησιμοποιήσουν κυρίως ως συστατικό στη βιομηχανία τροφίμων. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής μελιού στον κόσμο. Το 25% του παραγόμενου μελιού της γης καταναλώνεται στις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί είναι ταυτόχρονα ο 3ος μεγαλύτερος παραγωγός του κόσμου και 1η χώρα σε εισαγωγές μελιού παγκοσμίως χωρίς πρακτικά να εξάγουν τίποτα. Είναι δηλαδή μία τεράστια αγορά.

Η παγκόσμια αγορά μελιού μετά την επιβολή δασμών απ’ τις ΗΠΑ

Η τιμή του Κινεζικού μελιού στο μεταίχμιο της χιλιετίας ήταν σχεδόν 50 σεντς το κιλό. Οι Αμερικάνοι μελισσοκόμοι ήταν αδύνατον να ανταγωνιστούν αυτές τις τιμές και έτσι μετά από πιέσεις, το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ για να κρατήσει το εγχώριο προϊόν ανταγωνιστικό, αποφασίζει, στα τέλη του 2001, να επιβάλει δασμούς, ύψους 2,80$ ανά κιλό, στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού και ένας πόλεμος ξεκινά. Οι Κινέζοι απαντούν άμεσα τελειοποιώντας μια διαδικασία υπερ-φιλτραρίσματος του μελιού, με την οποία, αφαιρούν όλους τους γυρεόκοκκους απ’ το μέλι, καθιστώντας αδύνατο τον καθορισμό της χώρας προέλευσης και στη συνέχεια διακινούν το μέλι μέσω τρίτων χωρών.

Ο κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος και αυθεντία στα θέματα γύρης Vaughn Bryant.

Η Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων στις ΗΠΑ παραδέχεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει πάνω από ένα 5% των εισαγωγών λόγω έλλειψης πόρων. Βλέπετε μόλις έχει ξεκινήσει ο πόλεμος στο Αφγανιστάν… Εντούτοις στις ΗΠΑ εντοπίζεται κάποια στιγμή, μέλι χωρίς ίχνος γυρεόκοκκων και οι αρχές ξεκινούν να ερευνούν την υπόθεση. Στις έρευνες συμμετέχει και ο Vaughn Bryant, κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος και διευθυντής του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας, ο οποίος θεωρείται αυθεντία στα θέματα γύρης. Ο καθηγητής όμως δε μπορεί να βγάλει κανένα συμπέρασμα, πέρα απ’ το ότι έχουμε να κάνουμε με ένα μέλι που κάποιος του αφαίρεσε την γύρη τεχνητά.

Οι Κινέζοι έχουν καταφέρει με αυτήν την τεχνική να αποκρύψουν όχι μόνο την χώρα προέλευσης αλλά και τη βοτανική προέλευση (δηλαδή δεν φαίνεται ούτε το είδος του μελιού). Μην βγάζοντας άκρη με τις εργαστηριακές αναλύσεις, οι Αμερικάνοι αποφασίζουν να ερευνήσουν την διαδρομή που ακολουθεί το μέλι μέχρι να φτάσει σ’ αυτούς. Όμως και εκεί οι Κινέζοι είναι ένα βήμα μπροστά. Έχουν στήσει ένα δίκτυο συνεργαζόμενων χωρών, μέσω των οποίων διακινούν το μέλι αφού προηγουμένως παραποιούν τα Ναυτιλιακά έγγραφα. Οι Αμερικάνοι καταλήγουν πάντα σε αδιέξοδο. Οι ΗΠΑ εμφανίζονται να εισάγουν μέλι από Ασιατικές χώρες με τις οποίες ουδέποτε είχαν σχέση στο παρελθόν. Ινδία, Μαλαισία, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη κ.α. Η σημαντικότερη απ’ αυτές τις χώρες είναι το Βιετνάμ, το οποίο πλέον παρουσιάζεται ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής των ΗΠΑ.

Ο Lin Zhao, διευθύνων σύμβουλος της Dewin GmbH, η οποία εισάγει Κινέζικο μέλι στην Ευρώπη μέσω της Γερμανίας. Όπως τονίζει ο ίδιος, οι σχέσεις Κίνας και Γερμανίας είναι εξαιρετικές.

Στην Ευρώπη, το μέλι που παράγουμε επαρκεί για να καλύψει ένα 55% με 60% των αναγκών μας, οπότε και εδώ υπάρχει μεγάλο περιθώριο στην αγορά για το Κινέζικο μέλι. Στις αρχές όμως του 2002 ανιχνεύονται στην Ευρώπη μέλια με υπολείμματα αντιβιοτικών (χλωραμφενικόλη) αλλά και βαρέων μετάλλων (μόλυβδος) τα οποία επίσης δεν περιέχουν και κανένα ίχνος γύρης. Για να καθησυχαστούν οι καταναλωτές η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει εντελώς τις εισαγωγές Κινεζικού μελιού.

Η Κινεζική υγειονομική αρχή (AQSIS) αυστηροποιεί τους ελέγχους για την ποιότητα του μελιού που εξάγουν, ιδίως στην ΕΕ, προκειμένου να περιορίσει τις απώλειες, με αποτέλεσμα το 2004 να αρθεί τελικά η απαγόρευση στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού από την Ευρώπη και η διακίνηση να ξεκινήσει και πάλι κανονικά.

Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, μολυσμένο κινεζικό μέλι στέλνεται στον Καναδά και στη συνέχεια μεταφέρεται σε μια αποθήκη στο Χιούστον, απ’ όπου πουλιέται στην εταιρεία κατασκευής μαρμελάδων και γλυκών Smucker’s και στην αλυσίδα αρτοποιείων Sara Lee. Μέχρι η FDA (η Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων των ΗΠΑ) να εντοπίσει ότι διακινείται μέλι με υπολείμματα αντιβιοτικών, στα Smucker’s είχαν ήδη πουληθεί 12.040 συσκευασμένα μέλια αλλά και μισό εκατομμύριο προϊόντα που περιείχαν στα συστατικά τους το συγκεκριμένο μέλι. 

Ο τρόπος που λειτουργούσε η Γερμανική Alfred L. Wolff ώστε να εισάγεται το Κινέζικο μέλι στις ΗΠΑ, μέσω τρίτων χωρών αποφεύγοντας τους δασμούς.

Το 2006, μέλη του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (DHS), εισβάλουν στα γραφεία του υποκαταστήματος της Γερμανικής εταιρείας Alfred L. Wolff στο Σικάγο και διεξάγουν έρευνα. Αυτά που θα ανακαλύψουν θα μείνουν στην ιστορία ως το μεγαλύτερο διατροφικό σκάνδαλο στην ιστορία των ΗΠΑ. Η Susan Berfield έχει γράψει ένα εξαιρετικό χρονικό της υπόθεσης στο Bloomberg. Η Γερμανική εταιρεία, ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές της βιομηχανίας τροφίμων παγκοσμίως, λειτουργούσε ως μεσάζοντας ώστε να φτάνει το Κινέζικο μέλι στις ΗΠΑ, αποφεύγοντας τους δασμούς.

Η Alfred L. Wolff συνεργαζόταν με έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς της Κίνας, την QHD Sanhai Honey, απ’ την οποία αγόραζε μέλι σε πολύ χαμηλό κόστος. Στη συνέχεια έστελνε το μέλι σε διάφορες χώρες, όπως η Ινδία, η Μογγολία και η Ρωσία, όπου φιλτράρονταν για να αφαιρεθεί η γύρη και να εξαφανιστεί κάθε στοιχείο που το συνέδεε με την Κίνα. Έπειτα το αναμείγνυε με άλλο μέλι και το επανασυσκεύαζε με πλαστές ετικέτες οι οποίες ανέφεραν ότι προέρχεται από άλλες χώρες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το επεσήμανε ακόμη και ως Βιολογικό και μάλιστα με πιστοποίηση.

Η Stefanie Giesselbach, ανώτατο στέλεχος της Alfred L. Wolff, συνελήφθη τον Μάρτιο του 2008 στο αεροδρόμιο Ο’ Χερ του Σικάγο καθώς προσπαθούσε να διαφύγει στην Γερμανία.

Παρά της ρητές οδηγίες της Alfred L. Wolff προς τους εργαζομένους της, να μην αφήνουν ηλεκτρονικά ίχνη και να συνομιλούν μόνο μέσω τηλεφώνου και μόνο στα Γερμανικά, οι Αμερικανοί εντοπίζουν στους υπολογιστές της εταιρείας, ηλεκτρονική αλληλογραφία που αποκαλύπτει τη σχέση Σικάγου, Αμβούργου, Χονγκ Κονγκ, Πεκίνου και η οποία “καίει” τους Γερμανούς. Ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας που ασχολήθηκε με την υπόθεση σχολίασε: «Σε κάποιους τομείς είχαν ελιχθεί πολύ έξυπνα και σε κάποιους άλλους πολύ χαζά. Δηλαδή τι πίστευαν; Ότι κανείς δεν θα μπορούσε να μεταφράσει τα Γερμανικά;»

Όπως αποδείχτηκε αργότερα στο δικαστήριο, σε μία περίπτωση ένας πελάτης της Alfred L. Wolff απέρριψε μια παρτίδα μελιού, καθώς εντόπισε σ’ αυτήν υπολείμματα χλωραμφενικόλης, ενός αντιβιοτικού απαγορευμένου στις ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά η Alfred L. Wolff αντί να αποσύρει το μολυσμένο μέλι, το πούλησε σε κάποια άλλη εταιρεία από το Τέξας. Μάλιστα στην εσωτερική αλληλογραφία τα στελέχη της Alfred L. Wolff αναφέρονταν στην εταιρεία αυτή ως “ο σκουπιδοτενεκές” για την προθυμία που έδειξε να αγοράσει το μολυσμένο μέλι που οι άλλοι απέρριψαν.

Η εταιρεία “σκουπιδοτενεκές” ήταν η Honey Holding η οποια ασκούσε επιχειρηματικές δραστηριότητες ως Honey Solutions, πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές μελιού των ΗΠΑ. Φυσικά της ασκήθηκε ποινική δίωξη και κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο 1 εκατομμυρίου δολαρίων, ενώ συμφώνησε να συμμορφωθεί. Το 2008, οι Stefanie Giesselbach και Magnus von Buddenbrock, ανώτατα στελέχη της Alfred L. Wolff, συνελήφθησαν προτού προλάβουν να εγκαταλείψουν τις ΗΠΑ και συνεργάστηκαν στις έρευνες. Άλλα 10 στελέχη της Alfred L. Wolff αλλά και άλλων θυγατρικών εταιρειών του Γερμανικού ομίλου, όλοι τους Γερμανοί υπήκοοι, μεταξύ των οποίων και ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Alexander Wolff, αλλά και 5 Κινέζοι της QHD, κατηγορήθηκαν για εμπλοκή στην υπόθεση και τέθηκαν αντιμέτωποι με ποινές φυλάκισης έως και τα 20 χρόνια, αλλά και χρηματικά πρόστιμα ύψους 250.000 δολαρίων.

Από το 2002 εισήχθη παράνομα στις ΗΠΑ, μέσω της Alfred L. Wolff, μέλι αξίας άνω των 40 εκατομμυρίων δολαρίων το οποίο προέρχονταν από την Κίνα, αποφεύγοντας δασμούς συνολικού ύψους σχεδόν 80 εκατομμυρίων δολαρίων. Χαρακτηριστικό είναι ότι Ινδία και Βιετνάμ εμφανίζονται να στέλνουν στις ΗΠΑ περισσότερο μέλι απ’ όσο παράγουν, όταν πριν το 2001 οι εξαγωγές τους ήταν μηδενικές.

Οι διακινητές γίνονται κάθε χρόνο και πιο τολμηροί. Το 2013, πράκτορας της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνειακής Επιβολής (ICE), υποδύεται τον συνεργάτη του Κινέζου Jun Yang,  ιδιοκτήτη της National Commodities Company από το Χιούστον, που εισάγει παράνομα Κινέζικο μέλι, το οποίο δηλώνει ψευδώς ότι προέρχεται από χώρες όπως η Ινδία ή η Μαλαισία, ώστε να αποφύγει τους δασμούς. Ο πράκτορας δείχνει στον Yang τα αποτελέσματα της ανάλυσης μιας παρτίδας μελιού που μόλις έχουν εισάγει από το Βιετνάμ και η οποία βγαίνει θετική στην χλωραμφενικόλη. Ο Yang λέει στον πράκτορα της ICE ότι θα επανεξετάσει το μέλι και λίγες μέρες μετά εμφανίζεται με μία νέα ανάλυση που δείχνει ότι το μέλι είναι καθαρό και ζητά από τον πράκτορα να καταστρέψει την προηγούμενη που βγήκε θετική στο αντιβιοτικό.

Ο Jun Yang συνελήφθη και δήλωσε ένοχος. Μάλιστα στο δικαστήριο αποδείχτηκε ότι η εταιρεία του δεν περιοριζόταν μόνο στα προϊόντα μελιού, αλλά δραστηριοποιούνταν και στα θαλασσινά (γαρίδες), τα οποία επίσης εισήγαγε στις ΗΠΑ παρανόμως και όταν ελέγχθηκαν, ένα μικρό ποσοστό τους βρέθηκε και αυτό θετικό στην χλωραμφενικόλη. Συνολικά, από το 2004, εισήγαγε μέλι αξίας 23 εκατομμυρίων δολαρίων, αποφεύγοντας δασμούς περίπου 38 εκατομμυρίων δολαρίων.

Αντίστοιχα είναι τα πράγματα και στην Αυστραλία. Εκεί, ενώ οι εισαγωγές από την Σιγκαπούρη, μια χώρα χωρίς μελισσοκομική παράδοση, είναι μηδενικές έως το 2001, ξαφνικά την επόμενη χρονιά φτάνουν τους 1500 τόνους. Ταυτόχρονα οι εξαγωγές της Αυστραλίας προς τις ΗΠΑ ενώ κυμαίνονταν στους 100-150 τόνους τον χρόνο, φτάνουν τους 2500 τόνους το 2002, μια χρονιά που η παραγωγή μελιού αποδεκατίστηκε, από τη χειρότερη ξηρασία που γνώρισε η Αυστραλία από το 1788. Το 2009 το περιοδικό Bee Culture ανέφερε ότι o άνθρωπος που αποκάλυψε ότι η Αυστραλία λειτουργεί ουσιαστικά ως ενδιάμεσος για να περάσει το Κινέζικο μέλι στις ΗΠΑ, δέχτηκε απειλές για τη ζωή του, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα ενεπλάκη σε ένα περίεργο τροχαίο, στο οποίο δεν λειτούργησαν τα φρένα του αυτοκινήτου του. Σύμφωνα με την Αυστραλιανή Υπηρεσία Καραντίνας και Επιθεώρησης Υπηρεσιών (AQIS), το κινεζικό μέλι διέρχεται από την Αυστραλία για να επισημανθεί ως Αυστραλιανό.

Από την παρουσίαση στο Alibaba, μεγάλης Κινεζικής εταιρείας παραγωγής σιροπιού ρυζιού.

Στην Αυστραλία όπως και στις ΗΠΑ, μόνο ένα μικρό ποσοστό των εισαγωγών ελέγχεται δειγματοληπτικά. Μάλιστα, σύμφωνα με τον καθηγητή Mark Taylor απ’ το Πανεπιστήμιο Μακουάιρ, στους ελέγχους χρησιμοποιούν το τεστ C4 για την εξεύρεση νοθείας με πρόσθετα σάκχαρα, ένα απαρχαιωμένο τεστ που δεν μπορεί να ανιχνεύσει σιρόπια όπως αυτό του ρυζιού.

Ο τρόπος παραγωγής σακχάρων στα φυτά διαφέρει και εξαρτάται κυρίως από το είδος της φωτοσύνθεσης. Κάποια φυτά χρησιμοποιούν τον μηχανισμό C4 για την φωτοσύνθεση και κάποια τον C3. Οι μέλισσες συλλέγουν ως επί το πλείστον από άνθη φυτών C3. Ο αραβόσιτος και το ζαχαροκάλαμο είναι C4 φυτά. Οπότε ένα τεστ C4 εντοπίζει τα σιρόπια ζάχαρης και καλαμποκιού, όχι όμως νεότερα υποκατάστατα όπως για παράδειγμα το σιρόπι ρυζιού που προέρχεται από φυτό C3.

Ο καθηγητής Mark Taylor (δεξιά) απ’ το Πανεπιστήμιο Μακουάιρ στην Αυστραλία, καθώς ελέγχει μέλι μεγάλης Ελληνικής εταιρείας.

Το Allowrie, ένα μείγμα μελιού ανθέων, της εταιρείας Capilano, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός μελιού της Αυστραλίας, πέρασε επιτυχώς τα Αυστραλιανά τεστ με την μέθοδο C4. Όταν όμως ελέγχθηκε με τη μέθοδο NMR σε ένα εργαστήριο της Γερμανίας, ένα στα δύο δείγματα βρέθηκε νοθευμένο. Ο έλεγχος με τη χρήση πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (ΝΜR), δίνει το «δακτυλικό αποτύπωμα» του μελιού και θεωρείται ότι δεν περιορίζεται μόνο στον εντοπισμό πρόσθετων σακχάρων αλλά μπορεί να εντοπίσει και τη γεωγραφική προέλευση του μελιού. Η εταιρεία υποστήριξε ότι η μέθοδος ελέγχου είναι αναξιόπιστη, καθώς μπορεί να δώσει διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με το εργαστήριο, τα οποία οφείλονται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούνται διαφορετικές βάσεις δεδομένων αναφοράς αλλά και ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στις επίσημες Αυστραλιανές αναλυτικές μεθόδους. Έτσι ξεκίνησε μια τεράστια δικαστική διαμάχη που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, ενώ στις έρευνες συμμετέχει και η Ιντερπόλ.

Από αριστερά ο Albert Tse, ιδρυτής της Wattle Hill, μαζί με τον Ben McKee διευθύνων σύμβουλο της Capilano και τον Mike Lukin διευθύνων σύμβουλο της Roc Partners.

Η Capilano τελικά απέσυρε το συγκεκριμένο μέλι. Το 60% του μεριδίου της λιανικής αγοράς μελιού στην Αυστραλία, ελέγχεται απ’ αυτήν την εταιρεία. O Ben McKee διευθύνων σύμβουλος της Capilano, διαβεβαιώνει πως δεν έχουν καμία σχέση με την Κίνα και ότι το μέλι τους προέρχεται 100% από την Αυστραλία. Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο όμως, η Capilano βρίσκεται σε διαδικασία εξαγοράς από την Wattle Hill, την εταιρεία του Albert Tse, πρώην τραπεζίτη (της επενδυτικής τράπεζας Macquarie) και γαμπρού του πρώην πρωθυπουργού της Αυστραλίας Kevin Rudd. Στην Wattle Hill, που δραστηριοποιείται σε Σίδνεϊ, Χονγκ Κονγκ και Πεκίνο, συμμετέχει και ο Ashok Jacob ο οποίος διαχειρίζεται μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια από την Κίνα αλλά και ο Mike Lukin ο οποίος διαχειρίζεται κεφάλαια της τράπεζας Macquarie. Ο Albert Tse έχει δηλώσει ότι έχει ισχυρές σχέσεις στην Ασιατική αγορά και ο στόχος του είναι να επεκτείνει τις εξαγωγικές σχέσεις της Capilano με την Κίνα…

Η πρακτική της Κίνας

Όπως όλες οι χώρες, έτσι και η Κίνα υποφέρει από τη μείωση των μελισσοσμηνών, ως απόρροια των φυτοφαρμάκων, της ρύπανσης και της αστικοποίησης. Καταφέρνει όμως να εκτοξεύσει την παραγωγή της, από 200.000 τόνους το 1999, στους 550.000 τόνους σήμερα, χωρίς τα μελίσσια της να παρουσιάζουν ανάλογη αύξηση . Πως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;

Είναι γενικότερα πρακτική στην Ασία η συγκομιδή ανώριμου (ασφράγιστου) μελιού. Το μέλι κανονικά πρέπει να σφραγιστεί για να τρυγηθεί, γιατί διαφορετικά παρουσιάζει υψηλό ποσοστό υγρασίας (ουσιαστικά μιλάμε για νέκταρ), το οποίο μετά έχει πολλές πιθανότητες να υποστεί ζύμωση και να ξινίσει.

Φίλτρο της Κινεζικής Multi-Sweet-Group το οποίο αφαιρεί την υγρασία από το μέλι. Η περιγραφή του προϊόντος ήταν σε σπαστά αγγλικά και ήταν δύσκολη η κατανόηση της λειτουργίας του.

Αυτό όμως δεν αποτελεί πρόβλημα για τους Κινέζους καθώς το αποξηραίνουν τεχνητά μετά τη συγκομιδή, στα «εργαστήρια μελιού». Γι αυτό το λόγο στην Κίνα επιτρέπεται υγρασία μελιού έως και 26%. Μάλιστα οι Κινέζοι έχουν χωρίσει το μέλι τους σε τρεις κατηγορίες: ποιότητα ΑΑΑ με υγρασία <20%, ποιότητα Α με <22% και το κανονικό (standard το ονομάζουν) με υγρασία <26%. Από εκεί και πέρα η διαδικασία που ακολουθούν διαφέρει ανάλογα με την αγορά στην οποία απευθύνονται. Δεν ισχύουν παντού τα ίδια πρότυπα για το μέλι.

Ταυτοποίηση γυρεόκοκκων στο μικροσκόπιο.

Οι Κινέζοι μελισσοκόμοι είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν αντιβιοτικά για να θεραπεύσουν ασθένειες των μελισσών, κάτι που απαγορεύεται στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Ένα από αυτά τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούσαν ήταν η χλωραμφενικόλη, η οποία έχει συσχετιστεί με την εκδήλωση καρκίνου αλλά και με την εμφάνιση απλαστικής αναιμίας, μιας σπάνιας αλλά σοβαρής διαταραχής του αίματος. Η ουσία αυτή αφού βρέθηκε σε υψηλές συγκεντρώσεις στα Κινέζικα μέλια, απαγορεύτηκε και στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Φυσικά χρησιμοποιούν και άλλα αντιβιοτικά όπως η φουμαγγιλίνη η οποία είναι νόμιμη στις ΗΠΑ αλλά δεν επιτρέπεται στην Ευρώπη.

Απ’ την άλλη, η κυριότερη αιτία που τα Κινέζικα μέλια παρουσιάζουν υπολείμματα βαρέων μετάλλων, βρίσκεται στα δοχεία που τα αποθηκεύουν (τα βαρέλια). Τα βαρέλια που χρησιμοποιούν  είναι εντελώς ακατάλληλα για τρόφιμα, μιας και τα τοιχώματα τους, αφήνουν στο μέλι υπολείμματα μολύβδου. Σε αρκετές περιπτώσεις ήταν τόσο έντονη η υπολειμματικότητα που επηρέαζε την οσμή και τη γεύση του μελιού σε τέτοιο βαθμό, που αναγκάζονταν να του προσθέτουν διάφορα σιρόπια και γλυκαντικά ώστε να μη γίνεται αντιληπτή οργανοληπτικά.

Οικονομικό φίλτρο της Ινδικής Leela Pharma Machineries, το οποίο έχει τη δυνατότητα να αφαιρέσει τη γύρη απ’ το μέλι. Το κόστος του είναι γύρω στα 1000€.

Στην Κίνα δεν απαγορεύεται η προσθήκη, ή η αφαίρεση ουσιών από το μέλι. Αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα να αναπτύξουν τεχνικές όπως αυτή με την οποία αφαιρούν την γύρη. Μέχρι σήμερα η γύρη είναι το μόνο στοιχείο μέσω του οποίου μπορούμε να προσδιορίσουμε τη βοτανική και κατ’ επέκταση και τη γεωγραφική προέλευση του μελιού. Στην Ελλάδα σε αναλύσεις που είχαμε κάνει, είχαμε βρει ότι κατά μέσο όρο κάθε μέλι προέρχεται από 15-20 διαφορετικές πηγές. Δηλαδή τα ελληνικά μέλια περιέχουν συνήθως γυρεόκοκκους από 15-20 διαφορετικά φυτά. Κάποιες φορές κάποιο απ’ αυτά τα φυτά υπερισχύει, άλλες θεωρούμε το μέλι αυτό πολυανθικό.

Η Hangzhou Tianshan είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές φίλτρων υψηλής ακρίβειας στην Κίνα. Ιδρύθηκε το 2001, την ίδια χρονιά που οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς στις εισαγωγές μελιού…

Στο εργαστήριο λοιπόν μπορεί να βρεθεί αν ένα μέλι περιέχει πχ γυρεόκοκκους καστανιάς. Επίσης αν συγκρίνουμε ένα μέλι καστανιάς από τα Χανιά και ένα μέλι Καστανιάς από τη Χαλκιδική θα βρούμε διαφορές. Πόσο μάλλον με ένα μέλι καστανιάς πχ από τη Γαλλία. Έτσι οι Κινέζοι για να κάνουν το μέλι τους μη ανιχνεύσιμο, πρέπει να αφαιρέσουν όλους τους γυρεόκοκκους από μέσα.

Υπάρχει μια μυθολογία γύρω απ’ την τεχνική που χρησιμοποιούν, ίσως γιατί ελάχιστα έχουν βγει προς τα έξω. Σε γενικές γραμμές η διαδικασία έχει ως εξής: Οι γυρεόκοκκοι έχουν μέγεθος που κυμαίνεται από 10 έως 100μm ανάλογα το φυτό.  Για να αφαιρεθούν όλοι οι γυρεόκοκκοι χρησιμοποιούν κάποια φίλτρα τα οποία είναι γνωστά ως Zero Micron Filtration και με τα οποία καταφέρνουν να περάσουν το μέλι μέσα από οπές των οποίων η διάσταση είναι κάτω από 1μm! Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα μας έχουν διάσταση 6–8 μm.

Η Κινεζική εταιρεία Hunan Huisheng, ειδικεύεται σε όλων των ειδών τα σιρόπια. Ένα απ’ αυτά είναι σιρόπι ρυζιού με άρωμα μέλι της φωτογραφίας. Η εταιρεία εξάγει σε ΗΠΑ, ΕΕ, Ινδία, Ταϊλάνδη.

Αυτό το κατάφεραν με την τεχνολογία ρητίνης. Στην Κίνα όπως είπαμε το μέλι συλλέγεται ασφράγιστο και άρα αρκετά ρευστό ενώ επίσης επιτρέπεται η προσθήκη ξένης ουσίας. Θερμαίνοντας λοιπόν το μέλι ώστε να μειωθεί επιπλέον το ιξώδες του (να γίνει ακόμα πιο ρευστό) και προσθέτοντας του υγρασία, καταφέρνουν να το περάσουν απ’ το φίλτρο και να αφαιρέσουν όλους τους γυρεόκοκκους. Στη συνέχεια με τεχνητή αφυδάτωση επαναφέρουν το μέλι στο φυσιολογικό. Ανάλογα με την αγορά στην οποία απευθύνονται προσθέτουν ή όχι και διάφορα σιρόπια, όπως πατζαριού, καλαμποκιού ή ρυζιού, είτε για να αυξήσουν την ποσότητα, είτε απλώς για να καλύψουν ξένες οσμές.

Η Γερμανία ως παγκόσμιος ρυθμιστής της αγοράς μελιού

Η υπόθεση της Alfred L. Wolff δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Η Γερμανία παίζει έναν σκοτεινό ρόλο όχι μόνο στη διακίνηση του Κινέζικου μελιού προς στις ΗΠΑ άνευ δασμών, αλλά και στην Ευρώπη, πιέζοντας την ΕΕ να υιοθετεί κανονισμούς με τους οποίους “διευκολύνεται” το εμπόριο, εις βάρος της ποιότητας. Μετά το 2005 οι κανονισμοί στην Ευρώπη για την διακίνηση μελιού από τρίτες χώρες είναι περίεργα χαλαροί. Για παράδειγμα, όποιος εισαγωγέας φέρνει μέλι από χώρες εκτός ΕΕ δεν απαιτείται να αναφέρει που το βρήκε. Το μέλι αυτό ονομάζεται απλώς: μέλι από χώρες εκτός ΕΕ. Επίσης όχι μόνο επιτρέπεται να το αναμείξει με ευρωπαϊκό μέλι αλλά δεν απαιτείται να αναφέρει καν τις αναλογίες (2001/110/ΕΚ).

Παρά το γεγονός ότι η Γερμανία έχει το μικρότερο ποσοστό επαγγελματιών μελισσοκόμων στην Ευρώπη (μετά τη Μ. Βρετανία), παρουσιάζει μια απ’ τις μεγαλύτερες παραγωγές ανά κυψέλη παγκοσμίως.

Το ίδιο ισχύει και για το μέλι που προέρχεται από Γενετικά Τροποποιημένες Καλλιέργειες όπως για παράδειγμα αυτό που εισάγουμε από το Μεξικό, παρά τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων μελισσοκόμων να σημανθεί ως τέτοιο, δηλαδή μέλι που συλλέχθηκε από Γενετικά Τροποποιημένες Καλλιέργειες και άρα περιέχει γυρεόκοκκους από Γενετικά Τροποποιημένα Φυτά. Το επιχείρημα της ΕΕ ήταν πως η γύρη είναι φυσικό χαρακτηριστικό της σύνθεσης του μελιού και όχι συστατικό του μελιού, οπότε για να φέρει τέτοιου είδους σήμανση θα πρέπει το μέλι στο σύνολό του να περιέχει Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς άνω του 0,9%, πράγμα που δεν θα συμβεί ποτέ, οπότε δεν χρειάζεται να επισημανθεί ως τέτοιο. Το Μεξικό είναι στο Top-3 των χωρών απ’ τις οποίες εισάγει η Γερμανία…

Παράλληλα ορίζεται στη Ευρώπη όριο υγρασίας<20% το οποίο είναι περίεργα υψηλό… Πέρα από κάποιες εξαιρέσεις (π.χ. κουμαριά) τα Ευρωπαϊκά μέλια στο σύνολό τους δεν παρουσιάζουν τόσο υψηλή υγρασία. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έδωσαν στην Γερμανία την δυνατότητα να μετατραπεί σε παγκόσμια δύναμη για την βιομηχανία μελιού. Η Γερμανία είναι μία χώρα που παράγει γύρω στους 20.000 τόνους μελιού ετησίως και επ΄ ουδενί δε μπορεί να σταθεί δίπλα σε μεγάλους παραγωγούς όπως η Κίνα 500.000 , η Τουρκία 105.000, ή οι ΗΠΑ 75.000. Επίσης είναι μία χώρα χωρίς σπουδαία μελισσοκομική κουλτούρα. Διαθέτει 680.000 κυψέλες όταν η Ισπανία έχει 2,5εκ, η Ελλάδα 1,5εκ και η Γαλλία 1,3εκ.

Η Γερμανία είναι ο 2ος μεγαλύτερος εισαγωγέας μελιού (μετά τις ΗΠΑ) και ταυτόχρονα σταθερά στους Top-5 εξαγωγείς παγκοσμίως. Είναι δηλαδή ο μεγαλύτερος μεταπωλητής του πλανήτη. Οι Top-4 χώρες απ’ τις οποίες εισάγει είναι η Κίνα, το Μεξικό, η Αργεντινή και η Ουκρανία. Αγοράζοντας φτηνό μέλι από τρίτες χώρες η Γερμανία έχει τη δυνατότητα να το αναμείξει με Ευρωπαϊκό και να το πουλήσει στη συνέχεια ακριβότερα, χωρίς να παραβιάσει κανέναν κανονισμό.

Όμως οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι δεν πουλούν φτηνά για έναν σωρό από λόγους, ο βασικότερος εκ των οποίων είναι γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει αρκετό μέλι. Για να μειώσει τις τιμές του Ευρωπαϊκού μελιού η Γερμανία χρησιμοποιεί διάφορα τεχνάσματα ώστε να υποβαθμίσει την αξία του, (ακόμη και με μη νομοθετημένα ποιοτικά κριτήρια) ώστε μετά να διαπραγματευτεί με καλύτερους όρους την τιμή του. Με μια παραγωγή λοιπόν της τάξης των 20.000 τόνων ετησίως, η Γερμανία καταφέρνει να γίνει ρυθμιστής της παγκόσμιας αγοράς μελιού. Φυσικά εξάγει μέλι ακόμα και στην Ελλάδα… Είναι μάλιστα βασικός μας προμηθευτής.

Ενιαία ετικέτα για όλους τους Γερμανούς μελισσοκόμους, ώστε να μπορεί να ξεχωρίζει ο καταναλωτής το ντόπιο απ’ το εισαγόμενο προϊόν.

Βέβαια με όλο αυτό το φτηνό μέλι να ρέει στο εσωτερικό της, η Γερμανία κινδυνεύει να υποβαθμίσει το δικό της προϊόν. Έτσι για να κρατήσει το μέλι της ανταγωνιστικό, βγάζει ΕΝΙΑΙΑ ΕΤΙΚΕΤΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ μελισσοκόμους. Οι φιλελεύθεροι Γερμανοί λοιπόν αφού έστησαν ένα εμπορικό όργιο, γίνονται κομμουνιστές όταν πρόκειται να προστατέψουν το δικό τους προϊόν. Έπειτα διαφημίζουν το μέλι αυτό ως καλύτερο από το εισαγόμενο γιατί όπως τονίζουν έχει υγρασία <18%. Μάλιστα για τίτλο γράφει: «ΓΝΗΣΙΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΜΕΛΙ». Για έναν περίεργο λόγο τέτοιοι χαρακτηρισμοί απαγορεύονται στην Ελλάδα, γιατί, σύμφωνα με την ερμηνεία του κανονισμού, υπονοούν ότι τα άλλα μέλια δεν είναι γνήσια, θέτοντας έτσι θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού. Φυσικά οι Γερμανοί καταναλωτές γνωρίζουν και ξεχωρίζουν ποιο μέλι εγγυάται επίσημα η Ομοσπονδία τους, οπότε, όπως είναι λογικό, θα προτιμήσουν αυτό.

Οι επιπτώσεις του 20ετούς πολέμου

Στις ΗΠΑ ολοένα και περισσότεροι μελισσοκόμοι εγκαταλείπουν το μέλι και στρέφονται πλέον στην ενοικίαση μελισσιών σε καλλιεργητές για επικονίαση, καθώς αυτό τους αποφέρει περισσότερα. Ενδεικτικά οι αμυγδαλοπαραγωγοί της Καλιφόρνια πληρώνουν από $165 έως και $200 ανά κυψέλη. Το αμερικάνικο μέλι βυθίζεται.

Οι Κινέζοι με όλες αυτές τις αλχημείες έβγαλαν το 2017 απ’ τις εξαγωγές περίπου 270εκ. δολάρια, με μια παραγωγή που αγγίζει τους 550.000 τόνους, έχοντας όμως αμαυρώσει την εικόνα τους. Η Γερμανία, με μια παραγωγή γύρω στους 20.000 τόνους, έβγαλε 145εκ. δολάρια από εξαγωγές πέρσι, ουσιαστικά μεταπουλώντας μέλι από τρίτες χώρες και με το προϊόν της αλώβητο. Δηλαδή με το 1/25 της παραγωγής της Κίνας, η Γερμανία κατάφερε να κερδίσει από εξαγωγές πάνω απ’ το 1/2 σε σχέση με όσα έβγαλε η Κίνα, πουλώντας ουσιαστικά… μέλι Κίνας..

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Γερμανία είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που εξάγει περισσότερα απ’ όσα παράγει, χαρακτηριστικό των χωρών που συνεργάζονται με την Κίνα (Βιετνάμ, Ινδία, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη κ.α.). Επίσης ενώ διαθέτει μαζί με τη Μ. Βρετανία, τους λιγότερους επαγγελματίες μελισσοκόμους σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο μέσος όρος κυψελών ανά μελισσοκόμο είναι 8, όταν στην Ισπανία είναι 103 και στην Ελλάδα 75, παρουσιάζει απ’ τις μεγαλύτερες παραγωγές ανά κυψέλη στον κόσμο. Οι Γερμανοί μελισσοκόμοι παράγουν 30kg/κυψέλη, όταν οι έμπειροι επαγγελματίες Ισπανοί παράγουν 13kg, οι Έλληνες 10kg, οι Τσέχοι 14kg και οι Αυστριακοί 16kg…

Τι κάνουμε εμείς; Οι ποσότητες μελιού που εξάγει η Ελλάδα είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Συνήθως κυμαίνονται από 500 έως 1500 τόνους ετησίως. Τι είδους μέλια είναι αυτά που στέλνουμε; Το 2011 το FSN πραγματοποιει τυχαία ελέγχους σε δείγματα που εισέρχονται στις ΗΠΑ από την Ευρώπη. Όλα τα μέλια που προέρχονταν από την Ελλάδα ήταν Κινέζικα. Επτά χρόνια αργότερα, το 2018, η Καναδική Υπηρεσία Επιθεώρησης Τροφίμων (CFIA) εξετάζει μέλια που προέρχονται από την Ελλάδα και έχουν σκοπό να εισαχθούν στον Καναδά και βρίσκει ότι το 22% ήταν νοθευμένα.

Έρευνα – Επιμέλεια: Στράτος Σαραντουλάκης / Ορεινό Μέλι
Πρώτη δημοσίευση: Ορεινό Μέλι

πηγές:
Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας
Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογικής Πληροφόρησης των ΗΠΑ
Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ
PLoS One
EurActiv
Bloomberg
The Sydney Morning Herald
Food Safety News

Μάστιγα για την ελληνική μελισσοκομία αποτελούν οι παράνομες ελληνοποιήσεις στο μέλι. Όπως λένε χαρακτηριστικά οι επαγγελματίες του κλάδου, το φαινόμενο έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και καλούν την πολιτεία και τα συναρμόδια υπουργεία να πάρουν μέτρα για την πάταξη των αθρόων εισαγωγών μελιού, κυρίως από τρίτες χώρες.

Οι παραγωγοί κάνουν λόγο για ελλιπείς ελέγχους της πολιτείας στα τελωνεία, στις αποθήκες και στα σημεία λιανικής, με αποτέλεσμα σημαντικές ποσότητες μελιού από Κίνα, Αργεντινή, Βραζιλία, Ισπανία, Γερμανία κ.ά να «βαφτίζονται» από επιτήδειους, ως ελληνικό προϊόν και να φτάνουν στους ανυποψίαστους καταναλωτές σε ακριβότερες τιμές, σε σύγκριση με την ποιότητά τους.

«Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν φθηνά και αμφίβολης ποιότητας μέλια από την Κίνα, την Αργεντινή, τη Βραζιλία. Δεν είναι μόνο τα μέλια από τρίτες χώρες αλλά και από τη Γερμανία και την Ισπανία που βαφτίζονται ελληνικά. Στη χώρα μας συνήθως έρχονται μέσω Βουλγαρίας. Οι ελληνοποιήσεις αποτελούν μάστιγα για τον κλάδο μας. Αν πραγματικά ήθελε η πολιτεία να τις πατάξει, θα μπορούσε να το κάνει σχεδόν σε μια μέρα! Όπως βρίσκουν, πλέον, όσους έχουν ανασφάλιστα αυτοκίνητα, έτσι θα μπορούσαν να εντοπίσουν και ποιοι αισχροκερδούν σε βάρος μας, αλλά και σε βάρος των καταναλωτών. Χρειάζεται πολιτική βούληση για να προστατευτεί το ελληνικό μέλι, ένα από τα πιο σημαντικά προϊόντα της χώρας μας που έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, χάρη στα ποιοτικά του χαρακτηριστικά», δήλωσε ο πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Βόλου, Ευστάθιος Ζαχαρός. Πρόσθεσε, δε, πως το «βαφτισμένο» μέλι φτάνει στα ράφια των σούπερ μάρκετ στην τιμή των 3,50 έως 4,50 ευρώ το κιλό, όταν η τιμή του Έλληνα παραγωγού για το χύμα μέλι είναι 4 ευρώ το κιλό.

Σύμβουλος η τιμή

«Από την τιμή και μόνο ορισμένων μελιών που καταλήγουν στα ράφια των σούπερ μάρκετ καταλαβαίνει κανείς ότι το μέλι δεν είναι ελληνικό. Ο Έλληνας παραγωγός πουλάει το μέλι ελάτου και πεύκου γύρω στα 7 με 8 ευρώ το κιλό και το θυμαρίσιο γύρω στα 12 ευρώ το κιλό. Το κόστος παραγωγής μας ανέρχεται σε περίπου 4 ευρώ το κιλό. Έτσι, αν δείτε συσκευασμένο μέλι στα ράφια της λιανικής στην τιμή των 4 ευρώ το κιλό, το πιο πιθανό είναι πως αυτό δεν προέρχεται από Έλληνα μελισσοκόμο» προσθέτει ο κ. Ζαχαρός.

Οι ποσότητες των εισαγόμενων μελιών που στη συνέχεια «βαφτίζονται» ως εγχώριο προϊόν, δεν μπορούν να καταμετρηθούν. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις των μελισσοκόμων και των συνεταιριστών κάνουν λόγο για εκατοντάδες τόνους. «Η ελληνική παραγωγή μελιού κυμαίνεται περίπου στους 14.000 τόνους, το υπόλοιπο μέλι είναι εισαγόμενο και στις περισσότερες περιπτώσεις ελληνοποιημένο. Φθηνά μέλια, κατώτερης και αμφίβολης ποιότητας, από τρίτες χώρες, έχουν κατακλύσει την ελληνική αγορά. Παλεύουμε μόνοι μας να προστατεύουμε τον κλάδο μας και το εισόδημά μας, αφού οι έλεγχοι της Πολιτείας δεν επαρκούν», τόνισε ο Κώστας Παναγιωτόπουλος, πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Θάσου και μέλος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Μελιού.

Οι μελισσοκόμοι υπογραμμίζουν ότι οι έλεγχοι πρέπει να εντατικοποιηθούν σε όλη την αλυσίδα παραγωγής, διακίνησης και εμπορίας μελιού. Επίσης, χαρακτηρίζουν αναγκαία την τήρηση βιβλίων αποθήκης για το μέλι στα τελωνεία, όπως επίσης και τη λειτουργία του ηλεκτρονικού ελεγκτικού συστήματος «ΑΡΤΕΜΙΣ» στα μελισσοκομικά προϊόντα, που, αν και είχε εξαγγελθεί από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης πριν από περίπου δύο χρόνια, μέχρι και σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί.

πηγή: ypaithros.gr

Ο Έλληνας είναι πρώτος στην κατανάλωση μελιού παγκοσμίως με 1,7 κιλά ανά άτομο το χρόνο. Το μέλι που παράγεται στην Ελλάδα δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των Ελλήνων καταναλωτών και έτσι αναγκαστικά εισάγουμε. Το μέλι που εισέρχεται όμως και ειδικά αυτό που προέρχεται από την Ασία είναι μια μεγάλη απάτη, καθώς στην καλύτερη περίπτωση έχει υποστεί πρόσμιξη με ζάχαρη.

Το χρώμα του θυμίζει τις αντανακλάσεις του ήλιου, είναι εντυπωσιακό και κρυστάλλινο, είναι όμως αγνό; Τις περισσότερες φορές, όπως αποδεικνύεται δεν είναι τόσο παρθένο όσο φαίνεται. Σύμφωνα με μια σειρά δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 32% των μελιών που αναλύθηκαν παρουσίασαν συστατικά που δεν έπρεπε να υπάρχουν στο μέλι. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων είναι ξεκάθαρη. Για να θεωρηθεί ένα τρόφιμο ως μέλι, τίποτα δεν πρέπει να αφαιρεθεί ή να προστεθεί στο προϊόν που παράγουν οι μέλισσες στην κυψέλη. Γι αυτό το λόγο κάθε μέλι με προσθήκη ζάχαρης ή άλλης γλυκαντικής ουσίας θεωρείται απάτη.

Στις αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Γαλλία από το περιοδικό Que Choisir στα 20 μέλια “πρώτης τιμής”, επώνυμων δηλαδή μελιών που διατίθονταν στα σούπερ μάρκετ, που ελέγχθηκαν, στα 6 υπήρχε προσθήκη ζάχαρης. Σχεδόν στο ένα τρίτο των προϊόντων… Αφού θορυβήθηκε η Διεύθυνση για την Προστασία των Καταναλωτών και πραγματοποίησε και η ίδια έρευνα, διαπίστωσε ότι τουλάχιστον στα μισά μέλια είχε γίνει προσθήκη εξωγενών σακχάρων από ζαχαροκάλαμο ή καλαμπόκι, με περιεκτικότητα που μάλιστα έφτανε και στο 44%.

Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός μελιού στον κόσμο. Παράγει το μισό μέλι που παράγεται παγκοσμίως. Κατά συνέπεια είναι και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας μελιού, ενώ προσφέρει και τις χαμηλότερες τιμές. Η πρακτική όμως που ακολουθεί είναι γνωστή σε όλους. Και γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτό το «ψεύτικο» και νοθευμένο μέλι προέρχεται κυρίως από την Κίνα. «Μόλις το 15% του μελιού που προέρχεται από την Κίνα είναι σύμφωνο με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα για το μέλι» δήλωσε ο Etienne Bruneau, υπεύθυνος της APIMONDIA, της διεθνούς ομοσπονδίας των μελισσοκόμων. «Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για να καταλάβεις ότι όταν ένα μέλι με τιμή μικρότερη του 1,30€ το κιλό, σε τυχόν αναλύσεις δεν θα περάσει τα τεστ. Βασικά μέλι το οποίο έχει τιμή κάτω από 2,35€ ανά κιλό είναι ύποπτο.»

Μεγάλη προσοχή στις ετικέτες όταν αγοράζετε…

Σύμφωνα με στοιχεία του Norberto Garcia, προέδρου της Διεθνούς Οργάνωσης Εξαγωγών Μελιού, από το 2007, οι ασιατικές εξαγωγές μελιού έχουν αυξηθεί κατά 196%, ενώ την ίδια στιγμή ο αριθμός των κυψελών τους παρουσιάζεται αυξημένος μόλις κατά 13%. Αυτό είναι πράγματι περίεργο, εκτός αν δεχτούμε τις δικαιολογίες των Κινέζων ότι οι μέλισσες τους έχουν γίνει πιο παραγωγικές… Η αλήθεια είναι ότι γίνεται πρόσμιξη με σιρόπια καλαμποκιού ή ζάχαρης. Αντίστοιχα η παραγωγή βασιλικού πολτού στην Ελλάδα είναι κατά μέσο όρο γύρω στα 250γρ ανά κυψέλη με τις μέγιστες τιμές να φτάνουν στο μισό κιλό, τη στιγμή που στην Κίνα είναι 11 κιλά… Δηλαδή οι Κινέζοι ισχυρίζονται ότι κάνοντας επιλογή μελισσών επί δεκαετίες κατάφεραν να παράγουν περισσότερο βασιλικό πολτό ανά κυψέλη απ’ όσο μέλι παράγεται στην Ελλάδα ανά κυψέλη…

Στη Γαλλία, η παραγωγή το 2016 έφτασε μετά βίας τους 10.000 τόνους μέλι, τουλάχιστον τρεις φορές λιγότερο από ό, τι ήταν τριάντα χρόνια πριν. Αυτό οφείλεται κυρίως στις μονοκαλλιέργειες και την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων που σκοτώνουν τις μέλισσες και έχουν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη να εισαχθεί μέλι από άλλες χώρες. Η κατανάλωση των Γάλλων φτάνει τους 40.000 τόνους τον χρόνο. Από το 2004 οι εισαγωγές έχουν διπλασιαστεί, ενώ το μέλι που εισάγεται συγκεκριμένα από την Κίνα έφτασε το 22% το 2015.

Οι εισαγωγείς γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτό είναι ψεύτικο μέλι.

Οι συσκευαστές – τυποποιητές αναμειγνύουν μέλια από διαφορετικές χώρες του κόσμου, από διαφορετικές ποικιλίες, φτιάχνοντας χαρμάνια, ώστε να πετύχουν σταθερές γεύσεις, «εμπορικότερα» χρώματα και να καθυστερήσουν τον χρόνο κρυστάλλωσης. Έπειτα τα συσκευάζουν και τα πουλούν στα σούπερ μάρκετ. Στις ετικέτες τους δεν επιτρέπεται αναγράφουν ούτε βοτανική αλλά ούτε και γεωγραφική προέλευση. Χρησιμοποιούν απλά το όρο «Άνθη» ή «Ανθέων» ή «Δάσους» και όλα είναι σύμφωνα με τους νόμους της ΕΕ… Το μόνο που έχει ορίσει η ΕΕ είναι να αναγράφεται κάπου ότι είναι μείγμα μελιών και αν αυτά προέρχονται από την Ευρώπη ή όχι. Οι συσκευαστές συνήθως το βάζουν στο πίσω μέρος της ετικέτας με μικρά γράμματα, ενώ πολλές φορές χρησιμοποιούν παραπλανητικούς τίτλους από μπροστά που υπονοούν ότι είναι εγχώριο. Δεν υπάρχει όμως κανένας περιορισμός για μείγματα που προέρχονται από την ίδια χώρα… Έτσι θα δείτε γνωστά επώνυμα μέλια σε Ελληνικά σούπερ μάρκετ τα οποία δεν αναφέρουν τη λέξη μείγμα ενώ είναι χαρμάνια. Θα τα καταλάβετε απ’ το γεγονός ότι δεν είναι αμιγείς ποικιλίες (πχ μέλι πεύκου ή μέλι πορτοκαλιάς κτλ) γράφουν απλώς άνθη ή δάσους. Αποφύγετε τα.

Οι συσκευαστές – τυποποιητές γνωρίζουν πολύ καλά τι κάνουν. Παίζουν με τα κενά που υπάρχουν στους νόμους. Για παράδειγμα όταν εισάγουν μέλι από την Κίνα του οποίου η γύρη έχει αφαιρεθεί, είναι αδύνατον να εντοπιστεί η γεωγραφική προέλευση. Όταν το αναμείξουν με ντόπια μέλια, στις αναλύσεις παρουσιάζεται μεν πιο αραιή πυκνότητα γυρεόκοκκων, όμως δεν υπάρχει μέχρι στιγμής νόμος που να ορίζει κάτι γι αυτές τις περιπτώσεις.

Όλη αυτή η απάτη με το ψεύτικο μέλι αποσταθεροποιεί την αγορά και υπονομεύει τους μελισσοκόμους. Κανείς μελισσοκόμος δεν μπορεί να πουλήσει μέλι από ποικιλία ανθέων πια, καθώς αυτός ο όρος ουσιαστικά στο μυαλό του καταναλωτή σημαίνει μείγμα. Η παραγωγή έχει μειωθεί και οι περισσότεροι δεν μπορούν να την πουλήσουν, μιας και οι συσκευαστές την θεωρούν ακριβή εν συγκρίσει με τα μέλια της Κίνας ή της λατινικής Αμερικής.

Στράτος Σαραντουλάκης – Ορεινό Μέλι

Η Κίνα είναι ο No1 παραγωγός μελιού στον κόσμο. Το μισό μέλι που παράγεται παγκοσμίως είναι κινέζικο. Λόγω της πολύ χαμηλής τιμής του, οι ΗΠΑ επέβαλαν το 2001, δασμούς στις εισαγωγές κινεζικού μελιού ώστε να παραμείνει το δικό τους μέλι ανταγωνιστικό. Τότε όμως οι Κινέζοι τελειοποίησαν μια τεχνική υπερ-φιλτραρίσματος του μελιού που σκοπό είχε την αφαίρεση των γυρεόκοκκων ώστε να μην είναι δυνατή η γεωγραφική αλλά και βοτανική προέλευση του μελιού, με κανέναν τρόπο και στη συνέχεια ξεκίνησαν να το διακινούν μέσω άλλων χωρών (στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα) ώστε να αποφύγουν τους δασμούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί το μέλι παγκοσμίως!

Σήμερα, περισσότερα απ’ τα τρία τέταρτα του μελιού που πωλούνται στις ΗΠΑ δεν είναι ακριβώς αυτό που παράγουν οι μέλισσες, σύμφωνα με τον FSN (Food Safety News). Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είχε αφαιρεθεί η γύρη με ειδικό φιλτράρισμα, ενώ το προϊόν συνέχιζε να πουλιέται με την ένδειξη “ΜΕΛΙ” στην ετικέτα του.

Η κατάργηση αυτών των μικροσκοπικών σωματιδίων (γυρεόκοκκων) που βρίσκονται στα άνθη και περνούν στο νέκταρ, καθώς οι μέλισσες το μετατρέπουν σε μέλι, έρχεται σε αντίθεση με τα πρότυπα ποιότητας που έχουν θέσει οι περισσότεροι οργανισμοί τροφίμων στον κόσμο. Και ο FSN και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέχονται ότι χωρίς την γύρη δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προσδιοριστεί η προέλευση του μελιού και κατά συνέπεια αν προέρχεται από νόμιμες και ασφαλείς πηγές.

Στις ΗΠΑ η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων αναφέρει ότι κάθε μέλι που έχει φιλτραριστεί με αυτόν τον τρόπο και δεν περιέχει ίχνος γύρης, δεν μπορεί να θεωρείται μέλι. Ωστόσο όμως η ίδια δεν ελέγχει το μέλι που διακινείται στην χώρα.

Αριστερά “αγνό” μέλι όπως φαίνεται στο μικροσκόπιο. Δεξιά μέλι που του αφαιρέθηκε η γύρη ώστε να είναι αδύνατος ο εντοπισμός της γεωγραφικής προέλευσης.

Αυτή η διαδικασία φιλτραρίσματος είναι μια διαδικασία υψηλής τεχνολογίας όπου το μέλι θερμαίνεται και στη συνέχεια του ασκείται μεγάλη πίεση ώστε να περάσει από τις εξαιρετικά μικρές οπές των ειδικών αυτών φίλτρων που του αφαιρούν τους γυρεόκοκκους. Αυτό το φίλτρο δεν έχει καμία σχέση με το φίλτρο που χρησιμοποιεί ο μελισσοκόμος. Τα κοινά φίλτρα που χρησιμοποιούνται για να αφαιρέσουν κεριά, νεκρές μέλισσες κτλ έχουν οπές μεγέθους 400 – 600 μικρόν. Οι γυρεόκκοκοι έχουν μέγεθος από 10 έως 100 μικρόν. Η γύρη πέρα απ’ την θρεπτική αξία που προσθέτει στο μέλι είναι και ο μόνος τρόπος να καθοριστεί και η γεωγραφική αλλά και η βοτανική του προέλευση. Πρόκειται για μια τεχνική που τελειοποιήθηκε από τους Κινέζους, οι οποίοι στη συνέχεια εξάγουν παρανόμως τόνους μελιού.

Ο FSN πήρε ξανά δείγματα από διάφορα καταστήματα των ΗΠΑ, αφού σε προηγούμενη έρευνα είχε βρει μέλι το οποίο είχε απαγορευτεί στην Ευρώπη ως μη ασφαλές, λόγω της παρουσίας αντιβιοτικών, βαρέων μετάλλων αλλά και έλλειψης γύρης. Συνολικά, αυτή τη φορά, εξέτασε 60 δείγματα από 10 περιφέρειες της Κολούμπια. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Vaughn Bryant κορυφαίο μελλισοπαλυνολόγο, ειδικευμένο στον εντοπισμό γύρης στο μέλι, διευθυντή του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας. 

Σάλτσα μελιού απ’ τα KFC η οποία περιέχει μόλις 7% αληθινό μέλι, ενώ τελικά όπως φαίνεται απ’ τα συστατικά της περιέχει σιρόπι καλαμποκιού. Ο ορισμός της παραπλάνησης του καταναλωτή.

Διαπιστώθηκαν αναλυτικά τα εξής:

Στο 76% των δειγμάτων που πωλούνταν σε παντοπωλεία έχει αφαιρεθεί η γύρη. Τα καταστήματα τα οποία ελέγχθηκαν ήταν τα TOP Food, Giant Eagle, Safeway, QFC, Kroger, Metro Market, Harris Teeter, A&P, Stop & Shop και King Soopers.

Στο 100% των δειγμάτων που πωλούνταν σε καταστήματα υγιεινής διατροφής έχει αφαιρεθεί η γύρη. Τα καταστήματα που ελέγχθηκαν ήταν τα Walgreens, Rite-Aid και CVS Pharmacy.

Στο 77% των δειγμάτων που πωλούνταν από πολυκαταστήματα έχει αφαιρεθεί η γύρη. Αυτά ήταν τα Costco, Sam’s Club, Walmart, Target και H-E-B.

Στο 100% των δειγμάτων που πωλούνταν σε μικρές ατομικές μερίδες έχει αφαιρεθεί η γύρη. Αυτά διατίθονταν στα καταστήματα Smucker, McDonald’s και KFC.

Αντίθετα σε όλα τα δείγματα που προέρχονταν από λαϊκές αγορές απ’ ευθείας από πιστοποιημένους μελισσοκόμους και καταστήματα όπως τα PCC and Trader Joe’s βρέθηκε ότι δεν είχαν υποστεί φιλτράρισμα.

Ατομικές μερίδες αγνού μελιού όπως αναγράφεται στις ετικέτες των McDonald’s. Σε έλεγχο που τους έγινε δεν περιείχαν ίχνος γύρης ώστε να μην προκύπτει η χώρα προέλευσης.

Σε δείγματα που προέρχονταν από καταστήματα βιολογικών τροφίμων, τα 5 από τα 7 που ελέγχθηκαν (71%) περιείχαν γύρη κανονικά. Όλα τα δείγματα βιολογικών μελιών προέρχονταν από την Βραζιλία και το ανέγραφαν όπως πρέπει στην ετικέτα τους.

Σύμφωνα με ομοσπονδιακή έρευνα υπό την εποπτεία του USDA τουλάχιστον το 60% του ξένου μελιού που εισάγεται στις ΗΠΑ προορίζεται για τη βιομηχανία τροφίμων, ώστε να χρησιμοποιηθεί σε τρόφιμα που θα προκύψουν έπειτα από ψήσιμο όπως είναι διάφορες σάλτσες και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Μερικοί συσκευαστές μελιού στις ΗΠΑ δεν θέλουν να μιλήσουν για το πώς επεξεργάζονται τα εμπορεύματά τους.

Ένας που το έκανε ήταν ο Bob Olney από την Honey Tree Inc. στο Μίσιγκαν ο οποίος πωλεί το μέλι σε ειδική συσκευασία με το Γουίνι το Αρκουδάκι στην αλυσίδα καταστημάτων Walmart. Στις αναλύσεις που του έγιναν βρέθηκε ότι η γύρη είχε αφαιρεθεί από το Γουίνι του… Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι το μέλι του ήρθε από προμηθευτές του στη Μοντάνα, τη Βόρεια Ντακότα και την Αλμπέρτα. Δήλωσε ότι «Το μέλι φιλτράρεται για να αποκτήσει μια κρυστάλλινη υφή την οποία προτιμούν οι αγοραστές στη Βόρεια Αμερική.»

Ο Γουίνι της Honey Tree Inc που ελέγχθηκε και βρέθηκε χωρίς γύρη και δεξιά της ίδιας εταιρίας σιρόπι με άρωμα μέλι.

Οι συσκευαστές της εταιρίας Silverbow Honey πρόσθεσαν επίσης ότι «Τα παντοπωλεία θέλουν το μέλι τους να παραμένει για μεγαλύτερο διάστημα σε ρευστή μορφή και να μην κρυσταλλώνει γιατί είναι αντιεμπορικό.»

Ο Ernie Groeb πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Groeb Farms Inc. η οποία αυτοαποκαλείται ως η μεγαλύτερη εταιρία τυποποίησης και συσκευασίας μελιού παγκοσμίως, αναφέρει ότι δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη απαίτηση για την περιεκτικότητα σε γύρη, του μελιού που αγοράζουν. Ο Groeb διαθέτει το μέλι στη λιανική αγορά με την επωνυμία Miller’s και ισχυρίζεται ότι είναι 100% αγνό μέλι, εμπιστεύεται τους προμηθευτές του, οι οποίοι το χαρακτηρίζουν ως ακατέργαστο και ότι απλώς η εταιρία του δεν απαιτεί από αυτούς να περιέχει ή όχι γύρη.

Γιατί όμως να αφαιρέσει κάποιος τη γύρη;
Η γύρη συχνά αφαιρείται γιατί συμβάλει στην ταχύτερη κρυστάλλωση του μελιού και γιατί χωρίς αυτήν το μέλι αποκτά μια πιο “κρυστάλλινη” και διαυγή εμφάνιση, που το καθιστά πιο εμπορικό. Και ενώ και σε αυτές τις περιπτώσεις η ποιότητα του μελιού υποβαθμίζεται, σε καμία δεν αφαιρείται εντελώς. Ο μόνος λόγος ο οποίος δικαιολογεί την ολική απουσία γύρης στο μέλι είναι η απόκρυψη της προέλευσης. Ο Mark Jensen, πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Παραγωγών Μελιού, δήλωσε ότι «Δεν γνωρίζω κανέναν παραγωγό μελιού που κάνει κάτι τέτοιο. Η ολική απομάκρυνση της γύρης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ειδικά φίλτρα και είναι μια αρκετά κοστοβόρα διαδικασία η οποία υποβαθμίζει και την ποιότητα του μελιού. Για ποιο λόγο να κάνει κάποιος κάτι τέτοιο; Κατά την άποψή μου υπάρχει λόγος να γίνει κάτι τέτοιο μόνο σε μέλια που εισέρχονται στην χώρα από το εξωτερικό. Πιστεύω ότι μέλι Κινεζικής προέλευσης έχει υπερ-φιλτραριστεί και εισέρχεται στη χώρα κατά παράβαση του ομοσπονδιακού νόμου.»

Ο Richard Adee ιδιοκτήτης μιας απ’ των μεγαλύτερων μελισσοκομικών εταιριών στον κόσμο.

Ο Richard Adee είναι ιδιοκτήτης της Adee Honey Farms η οποία διαθέτει 80.000 κυψέλες, οι οποίες βρίσκονται διασκορπισμένες σε πολλές πολιτείες και παράγει γύρω στους 7.000 τόνους ετησίως, ενώ νοικιάζει και μελίσσια σε γεωργικές επιχειρήσεις ώστε μέσω της επικονίασης να αυξήσουν την παραγωγή. Σε ερώτηση που του έγινε δήλωσε ότι «το μέλι εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι γνωστό για τη γεύση και τη θρεπτική αξία του και ουσιαστικά αυτά είναι που αφαιρούνται με το φιλτράρισμα. Υπάρχει μόνο ένας λόγος για να κάνει κάποιος κάτι τέτοιο και αυτό δεν είναι σωστό… Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό γίνεται για να μην μπορεί να γίνει γνωστή η χώρα προέλευσης, αλλά όλοι γνωρίζουμε επίσης ότι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις προέρχεται απ’ την Κίνα.»

Η Sioux Honey Association η οποία θεωρείται η μεγαλύτερη εισαγωγέας μελιού στις ΗΠΑ, ρωτήθηκε για το θέμα και συγκεκριμένα γιατί στα εισαγόμενα μέλια παρατηρείται απουσία γύρης, για το τι είδους σχέση έχει η εταιρία με τους προμηθευτές της και αν το μέλι έρχεται φιλτραρισμένο ή φιλτράρεται στη συνέχεια από τους ίδιους. Αρνήθηκε επανειλημμένως να σχολιάσει.

Γυρεόκοκκοι διαφόρων φυτών όπως φαίνονται στο μικροσκόπιο.

Ο Eric Wenger, διευθυντής της Golden Heritage Foods, της τρίτης μεγαλύτερης εταιρίας συσκευασίας μελιού στις ΗΠΑ, δήλωσε ότι η εταιρεία του δεν αγοράζει κινέζικο μέλι. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι είδους τεχνάσματα κάνουν ορισμένοι μεσάζοντες για να πουλήσουν κινέζικο μέλι, φιλτράροντας το και αναμιγνύοντας το με ντόπια μέλια ή ακόμα και σιρόπια. Οι μεσάζοντες γνωρίζουν καλά ότι η απουσία γύρης στο μέλι λειτουργεί αποθαρρυντικά για τους αγοραστές, καθώς δεν είναι εφικτή η προέλευσή του και γι αυτό καταφεύγουν σε προσμίξεις με ντόπια μέλια.» Σύμφωνα με τον ίδιο η εταιρία του πραγματοποιεί ελέγχους στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και η ανάλυση γύρης κατά την αγορά ξένων μελιών ειδικά από χώρες όπως η Ινδία, το Βιετνάμ και άλλες που έχουν ή είχαν σχέσεις με την αγορά της Κίνας.

Τι συμβαίνει με το Κινέζικο μέλι;
Το Κινεζικό μέλι είχε ανέκαθεν κακή φήμη στις ΗΠΑ, οι οποίες μάλιστα επέβαλαν περιορισμούς μέσω δασμών και φόρων στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού για να σταματήσει η τεράστια εισροή η οποία είχε κατακλύσει την αγορά με πάμφθηνο αλλά υποβαθμισμένο μέλι. Οι ντόπιοι μελισσοκόμοι πήραν ανάσα καθώς γι αυτούς ήταν σχεδόν αδύνατον να ανταγωνιστούν αυτές τις τιμές. Όμως οι Κινέζοι οι οποίοι εκτός των άλλων επιδοτούνται από την κυβέρνησή τους για τις εξαγωγές, για να αποφύγουν τα νέα αυξημένα τιμολόγια ξεκίνησαν αμέσως να διακινούν το μέλι μέσω τρίτων χωρών. Αφού το φίλτραραν ώστε να μην προκύπτει στις αναλύσεις η γεωγραφική προέλευση, άλλαζαν τα έγγραφα των ναυτιλιακών με σκοπό να φαίνεται ότι εισάγεται μέλι από χώρες άνευ δασμών.

Παρ’ όλα αυτά στις ΗΠΑ οι περισσότεροι αγοραστές γνώριζαν για τις Κινεζικές αλχημείες καθώς κάτι τέτοιο ήταν φανερό απ’ το πολύ χαμηλό κόστος. Η FDA (U S Food and Drug Administration) είτε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος είτε πόρων, δεν επιθεωρεί το εισαγόμενο μέλι όπως πρέπει. Πάντως ο οργανισμός είχε δημοσιοποιήσει κατά καιρούς ότι παρατήρησε σε μέλια που εισέρχονταν από την Κίνα υπολειμματικότητα σε χλωραμφενικόλη αλλά και άλλων παράνομων αντιβιοτικών, που χρησιμοποιούνται σε ζώα, τα οποία είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο. Τις περισσότερες φορές η νοθεία δεν γινόταν αντιληπτή. Κάποιες μόνο φορές η FDA κατάφερε να την εντοπίσει.

Προϊόντα Smucker’s με κινεζικό μέλι, αντίστοιχα με αυτά που βρέθηκαν να περιέχουν υπολείμματα παράνομων αντιβιοτικών.

Σε μια περίπτωση που πιάστηκε πριν από 10 χρόνια, μολυσμένο κινεζικό μέλι είχε σταλθεί στον Καναδά και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε μια αποθήκη στο Χιούστον, όπου πωλήθηκε στην εταιρεία κατασκευής μαρμελάδων και γλυκών Smucker’s και στην αλυσίδα αρτοποιείων Sara Lee. Μέχρι η FDA να εντοπίσει ότι διακινείται μέλι με υπολείμματα αντιβιοτικών, στα Smucker’s είχαν ήδη πουληθεί 12.040 συσκευασμένα μέλια αλλά και μισό εκατομμύριο προϊόντα που περιείχαν στα συστατικά τους το συγκεκριμένο μέλι.

Τότε κάποιοι συσκευαστές αφού θορυβήθηκαν άρχισαν να αναρωτιούνται τι είδους μέλι είναι αυτό που διακινούν και έτσι ξεκίνησαν να στέλνουν δείγματα για ανάλυση σε ιδιωτικά εργαστήρια, τα οποία έλεγχαν για παρουσία φαρμάκων, τυχόν αναμείξεις με σιρόπια καλαμποκιού ή 13 άλλες παράνομες γλυκαντικές ουσίες, αλλά κανένα από αυτά τα τεστ, όσο εξελιγμένο κι αν ήταν δεν μπορούσε να προσδιορίσει την γεωγραφική προέλευση όταν είχε αφαιρεθεί η γύρη. Όλοι οι επιστήμονες και οι ειδικοί δηλώνουν ότι οι γυρεόκοκκοι είναι η μόνη αλάνθαστη απόδειξη της προέλευσης, κάτι σαν δαχτυλικό αποτύπωμα ενός μελιού.

Ελληνικό μέλι πευκοσουσούρας στο μικροσκόπιο. Διακρίνονται ξεκάθαρα οι γυρεόκοκκοι του πεύκου και της ερείκης.

Στις ΗΠΑ εισήχθησαν 208.000 τόνοι μελιού τους τελευταίους 18 μήνες. Σχεδόν το 60% προήλθε από χώρες της Ασίας – παραδοσιακά σημεία “βάπτισης” από παράνομες δραστηριότητες κινεζικού μελιού. Οι 45.000 τόνοι προέρχονταν αποκλειστικά από την Ινδία. Ταυτόχρονα υπάρχουν ένα σωρό ιστοσελίδες στο διαδίκτυο που προσφέρονται να μεταφορτώσουν παράνομα μέλι αλλά και δεκάδες άλλα προϊόντα από την Κίνα, στην οποία οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει έξτρα δασμούς.

Η FDA έχει κάνει ξεκάθαρο στην βιομηχανία μελιού των ΗΠΑ με επιστολή της, ότι μέλι το οποίο έχει υπερ-φιλτραριστεί και του έχει αφαιρεθεί η γύρη δεν θεωρείται μέλι. Έχουν καταστήσει σαφές μέσω της εκπροσώπου τύπου Tamara Ward, ότι «Δεν μπορούμε να σταματήσουμε όλες τις εισαγωγές φιλτραρισμένων μελιών γιατί δεν ελέγχουμε όλα τα μέλια. Εάν εντοπιστεί μέλι το οποίο έχει φιλτραριστεί σαφώς και του αρνούμαστε την είσοδο στη χώρα.»

Δείγματα μελιών που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ και τα οποία ανέλυσε ο Vaughn Bryant.

Πολλοί στη βιομηχανία μελιού όμως αμφιβάλλουν για το κατά πόσον αυτό θα έχει αποτέλεσμα καθώς θεωρούν ότι η FDA δεν ελέγχει περισσότερο από το 5% του συνόλου που εισάγεται. Από τον FSN μάλιστα δηλώνουν ότι οι ομοσπονδιακές αρχές για την ασφάλεια των τροφίμων αρνήθηκαν να εξετάσουν τα δείγματα του Bryant και να τους εξηγήσουν τι προτίθενται να κάνουν σχετικά με την πώληση του μελιού που αποδεικνύεται ότι είναι νοθευμένο.

Μεγάλοι οργανισμοί καθορισμού προτύπων ασφάλειας τροφίμων, όπως ο Codex Alimentarius των Ηνωμένων Εθνών, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων λένε ότι η εσκεμμένη αφαίρεση της γύρης είναι επικίνδυνη διότι καταργεί τη δυνατότητα των καταναλωτών και των αρχών να προσδιορίσουν την χώρα καταγωγής. «Η αφαίρεση της γύρης κάνει τον προσδιορισμό της βοτανικής και γεωγραφικής προέλευσης του μελιού αδύνατη», λέει η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το μέλι. Το ίδιο ακριβώς μας απάντησε και ο καθηγητής μελισσοκομίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ανδρέας Θρασυβούλου.

Απ’ την άλλη το πρότυπο της επιτροπής Codex για το μέλι, το οποίο καθορίζει τις αρχές για το διεθνές εμπόριο τροφίμων, απεφάνθη ότι «Εκτός από κάποιες ξένες ύλες, όπως είναι το κερί, νεκρές μέλισσες, κομμάτια ξύλου ή πρόπολη απ’ τα πλαίσια, που αφαιρούνται παραδοσιακά απ’ τους μελισσοκόμους με ένα “ελαφρύ” φιλτράρισμα, καμία άλλη ουσία δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί από το μέλι.» Μάλιστα όρισε και το ελάχιστο επιτρεπτό μέγεθος των οπών του φίλτρου, στα 0,2 χιλιοστά, με τα οποία είναι δυνατόν να απομακρυνθούν τα κεριά, μέρη μελισσών και οι υπόλοιπες ξένες ουσίες χωρίς να επηρεάζεται η γύρη που περιέχει το μέλι.

Ο Vaughn Bryant κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος, διευθυντής του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας. 

Η Ελλάδα ως ενδιάμεσος διανομέας παράνομα φιλτραρισμένου μελιού.
Ο FSN ζήτησε από τον Vaughn Bryant να αναλύσει και άλλα μέλια που συσκευάζονταν στην Ιταλία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, την Τασμανία και τη Νέα Ζηλανδία, για να προσπαθήσει να πάρει μια αίσθηση για το κατά πόσον τα πρότυπα του Codex για την γύρη είχαν εισακουστεί. Σε όλα αυτά τα μέλια βρέθηκε γύρη εκτός από αυτά που προέρχονταν από την Ελλάδα… Τα Ελληνικά μέλια που ελέγχθηκαν δεν περιείχαν ίχνος γύρης! Στην πραγματικότητα επρόκειτο για κινέζικα μέλια τα οποία είχαν εισάγει διάφοροι Έλληνες τυποποιητές με σκοπό να τα προωθήσουν έπειτα στις ΗΠΑ για να γλιτώσουν τους δασμούς που έχουν επιβληθεί στην Κίνα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επανειλημμένα τονίζει ότι πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η διευκόλυνση του εμπορίου και όχι η ποιότητα ή η ασφάλεια των καταναλωτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να κάνει τα στραβά μάτια αρκεί να κινείται το χρήμα… Είναι πλέον αρκετά εύκολο για έναν έμπορο, ο οποίος δεν χρειάζεται να έχει ουδέ μία σχέση με την μελισσοκομία, να εισάγει μέλι από την Κίνα σε εξευτελιστικές τιμές, (των 0,50 λεπτών και του 1 ευρώ το κιλό) του οποίου η γύρη έχει αφαιρεθεί, ή αφαιρείται από τον ίδιο και στη συνέχεια να το αναμίξει με Ελληνικά μέλια στα οποία η γύρη υφίσταται κανονικά. Στις αναλύσεις που θα του γίνουν θα παρατηρηθεί μεν αραιής πυκνότητας γύρη, το μέλι του όμως θα κυκλοφορήσει με τις ευλογίες της ΕΕ και στην χειρότερη περίπτωση θα αναγράφει στην ετικέτα ως προέλευση την ΕΕ.

Ελληνικό μέλι με γυρεόκοκκους καστανιάς.

Αντίστοιχα πάλι όταν ξεκίνησαν να εισέρχονται στην Ευρώπη, μέλια τα οποία είχαν συλλεχθεί από καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων φυτών, όπως για παράδειγμα το Μεξικό και οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι ζήτησαν να γίνει διάκριση, με ειδική σήμανση στην ετικέτα η οποία να αναφέρει ότι το μέλι εμπεριέχει γενετικά τροποποιημένη γύρη, η ΕΕ αποφάνθηκε ότι έτσι δεν ευνοείται το εμπόριο και ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο (να μπει δηλαδή αυτή η σήμανση στο μέλι) οι καταναλωτές δεν θα προτιμήσουν το συγκεκριμένο μέλι, υποστηρίζοντας ουσιαστικά τα συμφέροντα των μεσαζόντων διακινητών.

Ποτέ δεν θα ξέρεις τι μέλι τρως.
Ως καταναλωτές δεν έχετε την δυνατότητα στις περισσότερες περιπτώσεις να γνωρίζετε την προέλευση του μελιού που αγοράζετε. Η πλειοψηφία των δειγμάτων που ανέλυσε ο Bryant δεν περιείχαν ίχνος γύρης, ενώ ήταν επώνυμα συσκευασμένα μέλια και πωλούνταν από μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων. Πολλά από αυτά είχαν ξένη επωνυμία αλλά αρκετά όπως το Safeway και το Wegmans είχαν αμερικάνικη. Το ποιος κάνει την εμφιάλωση αποτελεί μυστήριο. Οι μεγάλες αλυσίδες παντοπωλείων δεν έχουν βοηθήσει καθόλου στον εντοπισμό της προέλευσης των μελιών που πουλούν στα ράφια τους.

Γυρεόκοκκοι διαφόρων φυτών.

Για παράδειγμα όταν ο FSN αναζητούσε την προέλευση εννέα δειγμάτων που είχαν φιλτραριστεί και διακινούνταν από τα QFC, τα Fred Meyer και τα King Sooper, οι διάφοροι αριθμοί εξυπηρέτησης πελατών οδηγούσαν όλοι στην Kroger της οποίας οι απαντήσεις ήταν πανομοιότυπες «Δεν μπορούμε να σας δώσουμε τέτοιες πληροφορίες.»

Η Jessica Carlson, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων της Target αρνήθηκε να πει αν η εταιρία που εκπροσωπεί ή οι προμηθευτές της προέβησαν στην αφαίρεση της γύρης. Παρόμοιες ήταν οι απαντήσεις και των εκπροσώπων της Safeway, της Walmart και της Giant Eagle. Ένας εκπρόσωπος της φαρμακευτικής Rite Aid Pharmacy, δήλωσε ότι «αν δεν σημειώνεται ότι προέρχεται από την Κίνα, τότε μάλλον προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.» Όταν ρωτήθηκε επίμονα να αποκαλύψει την χώρα προέλευσης τότε υποσχέθηκε ότι θα μάθει και θα ενημερώσει. Ούτε η Rite Aid, ούτε η Walgreen ούτε και η CVS έχουν δώσει ακόμα οποιαδήποτε πληροφορία.

Τα καταστήματα Haggen και Metropolitan Market τα οποία διακινούν μέλι χωρίς ίχνος γυρεόκοκκων.

Μόνο δύο μικρότερες εταιρίες, οι αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων Haggen και τα Metropolitan Market που πουλούσαν μέλι χωρίς ίχνος γυρεόκοκκων δεν ήταν ντροπαλές σχετικά με την προέλευση του μελιού τους. Τα Haggen δήλωσαν ότι αγοράζουν το μέλι από την Golden Heritage και τα Metropolitan Market από την Bee Maid Honey έναν συνεταιρισμό Καναδών μελισσοκόμων.

Γύρη; Ποιος νοιάζεται.
Γιατί θα πρέπει οι καταναλωτές να νοιάζονται για το αν έχει αφαιρεθεί η γύρη απ’ το μέλι τους; «Το αγνό μέλι θεωρείται ότι έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες» λέει η Kathy Egan, διαιτολόγος στο Κολέγιο του Τιμίου Σταυρού στο Γούστερ της Μασαχουσέτης. «Βοηθάει σε παθήσεις του στομάχου, της αναιμίας και σε διάφορες αλλεργίες. Αυτές οι ιδιότητες βρίσκονται μόνο στα μέλια που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία.» Μεγάλο μέρος της θρεπτικής αξίας του μελιού βρίσκεται στη γύρη.

Υπάρχει τεράστια ποικιλία μεταξύ των μελιών. Διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το χρώμα, το άρωμα, τη γεύση, την ρευστότητα αλλά και την ταχύτητα κρυστάλλωσης. Είναι η φυτική προέλευση αυτή που καθορίζει αυτούς τους παράγοντες. Οι ιστορικοί τροφίμων λένε ότι το 1950 ένα τυπικό παντοπωλείο μπορούσε να προσφέρει τρεις ή τέσσερις διαφορετικές ποικιλίες μελιού. Σήμερα υπάρχουν καταστήματα που διαθέτουν 40 με 50 διαφορετικά είδη.

Ωστόσο, ακόμη και οι πιο προσεκτικοί μελισσοκόμοι μπορούν να κάνουν λάθος σχετικά με τις πληροφορίες που παρέχουν στην ετικέτα τους. Σε 2000 δείγματα, από μελισσοκόμους, συσκευαστές και εισαγωγείς μελιού, που εξέτασε ο Bryant υπήρχαν αρκετά λάθη σχετικά με την φυτική προέλευση. Βρέθηκαν μέλια που ανέγραφαν ότι προέρχονται από φασκόμηλο, άνθη πορτοκαλιάς, φαγόπυρο και οξύδεντρο, αλλά κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιωνόταν από την ανάλυση των γυρεόκοκκων.

Το μέλι από οξύδεντρο (sourwood) είναι ένα απ’ τα πιο εμπορικά μέλια στις ΗΠΑ, έχει ζήτηση ανάλογη του θυμαριού στην Ελλάδα.

Περισσότερα από 60 δείγματα του Bryant πωλούνταν ως μέλι βατομουριάς αλλά στην ανάλυση βρέθηκε ότι περιείχαν τριφύλλι και αγριολούλουδα σε μεγαλύτερο ποσοστό απ’ το βατόμουρο. Εδώ στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μιλάμε για εσκεμμένη απάτη. Είναι γεγονός ότι οι μελισσοκόμοι δεν μπορούν να ελέγξουν που θα βοσκήσουν οι μέλισσες τους και έτσι κάνουν εικασίες με βάση την εμπειρία τους. Ο Bryant προσέθεσε ότι «Νομίζω ότι χρειαζόμαστε μια νομοθεσία περί σήμανσης στις ΗΠΑ, όπως ισχύει και στις άλλες χώρες» Στην Ελλάδα υπάρχει πάντως νομοθεσία για τις αμιγείς ποικιλίες μελιών και τα ποσοστά γυρεόκοκκων που πρέπει να περιέχουν ώστε να μπορούν να πάρουν την ονομασία.

Γιατί η FDA δεν κάνει κάτι;
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά γιατί η FDA έχει αγνοήσει επανειλημμένως τις εκκλήσεις του Κογκρέσου, τους ίδιους τους μελισσοκόμους, αλλά και την βιομηχανία του μελιού γενικότερα. Η Nancy Gentry ιδιοκτήτρια της μικρής μελισσοκομικής επιχείρησης Cross Creek Honey Company, δεν ανησυχεί καθόλου για την ποιότητα του μελιού που πουλάει. «Είναι από δική μου συγκομιδή. Τοποθετώ τα πλαίσια στον μελιτοεξαγωγέα όπου βγαίνει το μέλι με την φυγοκέντριση καθώς περιστρέφονται. Στη συνέχεια καθώς ρέει μέσα από ένα απλό φίλτρο που απομακρύνει τα κεριά και τις νεκρές μέλισσες, το εισάγουμε κατευθείαν στα βαζάκια. Το μέλι μου είναι απ’ ευθείας απ’ την κυψέλη. Αγνό.»

Το μέλι της Nancy Gentry.

Η ίδια αφιέρωσε μήνες μελετώντας τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος για να προστατεύσει τους καταναλωτές από το μολυσμένο και νοθευμένο μέλι, αλλά και πως θα κερδίσει και πάλι τη χαμένη εμπιστοσύνη τους. Η Gentry έγινε η ηγέτιδα της ανάπτυξης ενός εθνικού προτύπου για το μέλι. Τον Ιούλιο του 2009, η Φλόριντα υιοθέτησε αυτό το πρότυπο και όρισε την Διεύθυνση Ασφάλειας Τροφίμων του Τμήματος Γεωργίας και Προστασίας των Καταναλωτών ως υπεύθυνη επιβολής του. Από τότε ακολούθησε η Καλιφόρνια, το Ουισκόνσιν και η Βόρεια Καρολίνα. Αλλά κάπου εκεί έσβησε μέσα στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας.

Ο John Ambrose, μελισσοκόμος, καθηγητής και εντομολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, προσπάθησε να πείσει την FDA ότι ένα ενιαίο εθνικό πρότυπο για το μέλι θα αποτρέψει την πώληση νοθευμένου μελιού. Ο οργανισμός του υποσχέθηκε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, αλλά τελικά δεν συνέβη ποτέ. Ο ίδιος ακολουθώντας το παράδειγμα της Gentry και αφού είδε ότι ένα εθνικό πρότυπο για το μέλι δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθεί, συνέταξε ένα πολιτειακό πρότυπο για το μέλι στην Βόρεια Καρολίνα, το οποίο ήταν πολύ απλό. «Τίποτα δεν μπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί από το μέλι.» Αυτός είναι ο βασικός κανόνας. Έτσι αν κάποιος αφαιρέσει την γύρη ή προσθέσει υγρασία λόγω της πρόσμιξης με σιρόπι καλαμποκιού ή ζάχαρης τότε αυτομάτως θεωρείται νοθεία. Ο Ambrose λέει ότι ακόμα και έτσι όμως δεν μπορείς να είσαι 100% σίγουρος, παρά μόνο αν αγοράζεις απ’ ευθείας από έναν έμπιστο μελισσοκόμο.

Ο John Ambrose, μελισσοκόμος, καθηγητής και εντομολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας

Ο γερουσιαστής Charles Schumer, είναι ένας από τους τουλάχιστον 20 γερουσιαστές των ΗΠΑ, που έχουν ζητήσει επανειλημμένα από την FDA να ορίσει ένα εθνικό πρότυπο για το τι θεωρείται “αγνό μέλι” και παίρνει συνεχώς την ίδια απάντηση που παίρνει και ο Ambrose από το 1975.

«Θα είναι έτοιμο σύντομα.»

Του Στράτου Σαραντουλάκη – Ορεινό Μέλι.
Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τον FSN.

Μία έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ από το Food Safety News (FSN), αποκάλυψε ότι το 75% των προϊόντων που πωλούνται στις ΗΠΑ ως μέλι σε εμπορικά καταστήματα, σούπερ-μάρκετ, εστιατόρια, ταχυφαγεία (fast food), φαρμακεία, απλά δεν είναι μέλι.

Κριτήριο στην έρευνα αποτελούσε η ύπαρξη ή όχι γύρης μέσα στα προϊόντα. Προϊόντα μελιού που δεν περιέχουν έστω και λίγη γύρη δε μπορεί να είναι μέλι. Την έρευνα έκανε ο Vaughn Bryant, κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος, ειδικευμένος στον εντοπισμό γύρης στο μέλι, διευθυντής του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας. Ελέγχθηκαν περισσότερα από 60 προϊόντα που πωλούνταν με την ετικέτα «Μέλι».

Το 75% με 76% των προϊόντων που προέρχονταν από εμπορικά καταστήματα με την ένδειξη «μέλι», δεν περιείχαν κανένα ίχνος γύρης! Το ποσοστό εκτοξεύτηκε στο 100% στα προϊόντα που χρησιμοποιούνταν σε ταχυφαγεία (fast food). Από τι λοιπόν φτιάχνεται αυτό το ψεύτικο «μέλι»; Είναι δύσκολο να δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα, καθώς η γύρη είναι το κλειδί για το αν το μέλι είναι πραγματικό ή όχι. Σύμφωνα με το FSN, το πιθανότερο είναι η πλειοψηφία από το ψεύτικο «μέλι» να έχει εισαχθεί μυστικά από την Κίνα και να περιέχει αντιβιοτικά και άλλες ξένες ουσίες.

Αυτές είναι μερικές από τις ποικιλίες που ανέλυσε η Food Safety News για να εντοπίσει την ύπαρξη γύρης στο μέλι ή όχι.

Σύμφωνα με το FSN, η έλλειψη γύρης στα περισσότερα συμβατικά προϊόντα «μελιού», οφείλεται στο ότι αυτά έχουν υπερ-φιλτραριστεί. Αυτό σημαίνει ότι έχουν υποστεί έντονη θερμική επεξεργασία, έχουν περαστεί μέσα από φίλτρα πολύ μικρής διαμέτρου, ή ηθελημένα έχουν αποδυναμωθεί ή νοθευτεί πριν συσκευαστούν και διατεθούν στην αγορά ως προϊόν. Το υπερ-φιλτράρισμα, και η αφαίρεση της γύρης και άλλων χρήσιμων ουσιών από το μέλι, το καθιστούν ιατρικά ουδέτερο και ουδέτερα ωφέλιμο.

Γιατί όμως υπερ-φιλτράρεται το μέλι;
Ο διευθυντής του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας Vaughn Bryant μας λέει ότι «Είναι κοινό μυστικό στη βιομηχανία μελιού, ότι ο βασικός λόγος που το μέλι υπερ-φιλτράρεται είναι για να αφαιρεθούν τα υπολείμματα γύρης, γιατί τα υπολείμματα γύρης αποκαλύπτουν από που προέρχεται το «μέλι» και αυτό το μέρος είναι συνήθως η Κίνα. Και δε θέλουν ο καταναλωτής να το ξέρει αυτό.»

Vaughn Bryant, κορυφαίος μελλισοπαλυνολόγος, ειδικευμένος στον εντοπισμό γύρης στο μέλι, διευθυντής του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας.

 Το γνήσιο μέλι κάνει καλό στην υγεία
Το γνήσιο μέλι κάνει καλό στην υγεία. Βοηθά στην καταπολέμηση των προβλημάτων με το στομάχι, την αναιμία, τις αλλεργίες και άλλων παθολογικών καταστάσεων.

Το επεξεργασμένο μέλι δεν ωφελεί!
Το επεξεργασμένο μέλι δε διαφέρει από άλλα προϊόντα ζάχαρης που κάνουν κακό στην υγεία.

πηγή: foodsafetynews.com