Η μελισσοκομία στις φτωχές ορεινές περιοχές των Τζουμέρκων το 1960

Στο κλαδικό, μηνιαίο μελισσοκομικό περιοδικό “Μελισσοκομική Ελλάς” του εκδότη Νικόλαου Τοπαλίδη , στο τεύχος 109, που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1960, βρίσκεται ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο “Η μελισσοκομία σε φτωχές ορεινές περιφέρειες, Τζουμέρκα (Άρτης)” το οποίο σήμερα πια έχει ιστορική αξία.

Για πολλά χρόνια το συγκεκριμένο συνδρομητικό περιοδικό αποτελούσε τη μοναδική ενημέρωση για τα τρέχοντα θέματα της μελισσοκομίας. Διαβάζουμε λοιπόν στο συγκεκριμένο άρθρο, το οποίο υπογράφει ο Α. Τ. Ξυδιάς, ότι ο νομός Άρτης είναι ίσως ο πλουσιότερος μελισσοκομικά νομός, με άφθονα μελισσοτροφικά φυτά, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα να επιτευχθούν, τις καλές χρονιές δύο και τρεις τρύγοι με μικρές σχετικά μετακινήσεις.

Η μελισσοκομία των προοδευτικών μελισσοκόμων της Άρτας.

Στην πεδιάδα της Άρτας βρίσκεται η κυριότερη νομή που είναι η πορτοκαλιά. Εκεί καλλιεργούνταν το 1960, 35.000 στρέμματα με εσπεριδοειδή. Η ανθοφορία της λαμβάνει χώρα το Απρίλιο και τις καλές χρονιές δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 1958 ένας από τους πιο οργανωμένους μελισσοκόμους της Άρτας, σύμφωνα με τους συναδέλφους του, ο Γ, Δασκαλόπουλος πήρε 22 οκάδες (28 κιλά) μέλι πορτοκαλιάς ανά κυψέλη.

Τόσο εξαιρετικές χρονιές όμως είναι σπάνιες. Δε λείπουν όμως και οι πολύ κακές χρονιές, όπως η επόμενη, το 1959 που λόγω του έντονου κρύου κατά την ανθοφορία, διακόπηκε η νεκταροέκκριση με αποτέλεσμα να μην τρυγηθεί καθόλου μέλι. Στις συνηθισμένες χρονιές και χωρίς να εφαρμόζεται κάποια μέθοδος εντατικής εκμετάλλευσης η παραγωγή κυμαίνεται στις 10 οκάδες (12 κιλά) ανά κυψέλη.

Έπειτα από την ανθοφορία της πορτοκαλιάς οι προοδευτικότεροι μελισσοκόμοι της Άρτας μεταφέρουν τα μελίσσια τους στα ορεινά για τη μελιτοφορία της Ελάτης, όπου η παραγωγή όμως επηρεάζεται έντονα από τις καιρικές συνθήκες. Στις καλές χρονιές οι νέες κυψέλες δίνουν 10 έως και 20 οκάδες (12-25 κιλά), αλλά δε λείπουν και τα δίσεκτα έτη…

Τον Αύγουστο τα μελίσσια μεταφέρονται στο Ξεροβούνι σε ακόμα μεγαλύτερο υψόμετρο, άνω των 1000μ. όπου υπάρχει άφθονη ορεινή θρούμπα και περδικάκι. Ο μελισσοκόμος από την Άρτα κ. Παππάς βεβαιώνει ότι το 1957 από 85 μελίσσια πήρε 2000 οκάδες (2,5 τόνους) δηλαδή περίπου 23kg/κυψέλη, ενώ ο μέσος όρος κυμαίνεται στις 10 οκάδες (12 κιλά).

Τον Σεπτέμβριο γίνεται η τελευταία μεταφορά στους λόφους γύρω από την πεδιάδα της Άρτας για την ανθοφορία της ερείκης και της κουμαριάς. Ειδικά η περιοχή κοντά στα παράλια του Αμβρακικού, στις βουνοπλαγιές του Μακρυνόρους είναι κατάφυτη, ενώ εκεί διαχειμάζουν και μελίσσια από άλλες περιφέρειες της Ελλάδας.

Χαρακτηριστικές διαφημίσεις της εποχής για τις σύγχρονες κυψέλες

Κάποιοι από τους προοδευτικούς μελισσοκόμους της Άρτας όμως δεν αρκούνται σ’ αυτόν το θησαυρό μελισσοκομικής χλωρίδας, αλλά τα τελευταία χρόνια ξεκίνησαν να μεταφέρουν τα μελίσσια τους στη Λευκάδα για το θυμάρι. Όσοι μάλιστα το επιχείρησαν την τελευταία χρονιά πήραν 6 οκάδες (7,5 κιλά) ανά κυψέλη, το οποίο πούλησαν επί τόπου με 150 δραχμές, από τις οποίες ξόδεψαν 30 για τις μεταφορές.

Όλες αυτές οι ανθοφορίες βέβαια δεν είναι εξασφαλισμένες. Άλλες μπορεί να καταστραφούν από όψιμα κρύα, άλλες από ξηρασία ή άκαιρες βροχοπτώσεις. Είναι αδύνατον όμως να χαθούν όλες, ειδικά για τους προοδευτικούς μελισσοκόμους της Άρτας που ασκούν νομαδική μελισσοκομία.

Η μελισσοκομία στις φτωχές ορεινές περιοχές των Τζουμέρκων.

Στις φτωχές ορεινές περιοχές των Τζουμέρκων όμως η μελισσοκομία είναι ακόμα καθυστερημένη. Από τα 6800 μελίσσια μόλις τα 1300 είναι σε κυψέλες με πλαίσια. Τα υπόλοιπα παρέμεναν σε κοφίνια. Επίσης ενώ ο κάμπος της Άρτας κατά την άνοιξη γέμιζε από μελίσσια που μεταφέρονταν εκεί από την Ευρυτανία, τη Θεσσαλία και τα Ιωάννινα, οι ορεινοί μελισσοκόμοι των Τζουμέρκων δε μετακινούσαν τα μελίσσια τους.

«Στο δρόμο για τα χειμαδιά, Πίνδος», 1960 φωτογραφία Κώστας Μπαλάφας

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο αρθρογράφος κ. Ξυδιάς:
“Ατυχώς η φιλεργία και η ικανότης των ξένων μελισσοτρόφων, δεν χρησιμεύει ως παράδειγμα στους ορεινούς μελισσοκόμους των Τζουμέρκων, που αφήνουν ανεκμετάλλευτο τον πλούτο της μελισσοκομικής χλωρίδας του τόπου τους, μολονότι βρίσκεται κάτω από τα πόδια τους, Μάλιστα για την πρόοδο της μελισσοκομίας σ’ αυτήν την περιφέρεια το Υπουργείο Γεωργίας έδωσε κατά την περίοδο 1948-1950 αρκετές κυψέλες σε συμμοριόπληκτους (sic) μελισσοτρόφους. Η απελπιστική όμως κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι άνθρωποι αυτοί, ανάγκασε τους πιο πολλούς να πουλήσουν τις κυψέλες για να ικανοποιήσουν άλλες πιο επιτακτικές ανάγκες εκείνης της εποχής”.

Τις κυψέλες αυτές αγόρασαν νέοι, αρχάριοι τότε μελισσοκόμοι από το πεδινό τμήμα του νομού Άρτας, οι οποίοι εξελίχθησαν στους σημερινούς προοδευτικούς μελισσοκόμους. Πάντως τα πράγματα φαίνεται σιγά σιγά να αλλάζουν και στα ορεινά καθώς οι μελισσοκόμοι εκεί αρχίζουν να καταλαβαίνουν τα πλεονεκτήματα της νέας κυψέλης και της μεταφοράς σε άλλα μέρη για βοσκή.

Μεταφορά νεογέννητων αρνιών (Βουργαρέλι Άρτας, 1960) φωτογραφία Κώστας Μπαλάφας

Αλλά και οι συνθήκες πλέον είναι ευνοϊκότερες γιατί ανοίγονται δρόμοι. Και συνεχίζει ο κ. Ξυδιάς:
“Αν επιδοθούν στη μελισσοκομία μπορεί να καλυτερεύσουν τις συνθήκες της ζωής τους. Αρκετοί από τους κατοίκους των ορεινών προσπαθούν να ζήσουν με 5 γιδοπρόβατα και 5 στρέμματα γης από τα οποία τα 3 είναι άγονα. Τέτοια φτώχεια μαστίζει πολλούς από αυτούς ώστε το γάλα που παίρνουν από τα γιδοπρόβατα το κάνουν βούτυρο το οποίο πουλούν και κρατούν το ξινόγαλο για τροφή τους”.

“Για τη μελισσοκομική ανάπτυξη του νομού Άρτας η Βασιλική Πρόνοια έδωσε 200 κυψέλες. Όμως γι αυτό το σκοπό χρειάζονται πολύ περισσότερες. Και επειδή είναι αδύνατο να δοθούν δωρεάν πολλές κυψέλες, καλό είναι να δοθούν 1000 με πίστωση και με μειωμένη τιμή, όπως δόθηκαν από το Βασιλικό Εθνικό Ίδρυμα με τους ίδιους όρους σε άλλες φτωχές περιοχές (Ευρυτανία, Μάνη).”

Δίχως μεγάλες προσδοκίες στην πορτοκαλιά

Δυστυχώς η πρόσφατη κακοκαιρία του Φεβρουαρίου δημιούργησε σημαντικά προβλήματα στις πορτοκαλιές του κάμπου της Άρτας. Ο φετινός χειμώνας ήταν αρκετά ήπιος, όμως αρκούσαν λίγες μέρες για να ανατραπεί η κατάσταση.

Η άνοιξη έδειχνε ότι θα έρθει πρώιμα φέτος. Τα εσπεριδοειδή είχαν ξεγελαστεί από τις υψηλές θερμοκρασίες και είχαν πετάξει μπουμπούκια όμως ο παγετός που έφερε η κακοκαιρία «Μήδεια», όπως την ονόμασαν, τα έκαψε. Το χειρότερο είναι ότι τα δέντρα φαίνεται να έχουν υποστεί σοκ, λίγες μέρες πριν την ανθοφορία.

Λογικά αυτό θα έχει αρνητική επίπτωση σε μια απ’ τις σημαντικότερες ανοιξιάτικες ανθοφορίες της Ελλάδας, με αποτέλεσμα οι μελισσοκόμοι να κάνουμε αλλαγές στα σχέδια που είχαμε οργανώσει. Αναγκαστικά τα μελίσσια που θα μπουν φέτος στην πορτοκαλιά θα είναι λιγότερα.

Οι μελισσοκόμοι της Βαλένθια βγήκαν στους δρόμους

Οι μελισσοκόμοι της Βαλένθια βγήκαν στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τη συμφωνία που είναι γνωστή ως «pinyolà» η οποία πλέον προβλέπει πρόστιμα έως και 60.000 για τους παραβάτες μελισσοκόμους.

Οι παραγωγοί μελιού της Βαλένθια στην Ισπανία με μια πρωτοφανή σε συμμετοχή πορεία έδειξαν την αντίθεσή τους στη συμφωνία «pinyolà», σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται η εγκατάσταση μελισσοσμηνών στους πορτοκαλεώνες της Βαλένθια ώστε να αποφευχθεί η διασταύρωση των εσπεριδοειδών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο περιορισμός ισχύει μόνο για την Βαλένθια και όχι για την υπόλοιπη Ισπανία.

Στην περιοχή αυτή παράγονται τα πορτοκάλια Βαλέντσια που είναι ποικιλία άσπερμη ή λιγόσπερμη, πολύ όψιμης ωρίμανσης. Η σταυρεπικονίαση μπορεί μεν να αυξάνει την καρπόδεση αλλά αποβαίνει σε βάρος της εμπορικότητας των καρπών διότι αποκτούν πολλά σπέρματα.

Οι παραγωγοί καταγγέλλουν ότι το Υπουργείο επιχειρεί να τους συμπεριλάβει στην τροποποίηση του νόμου για τα ζώα (6/2003), αποκλείοντας κάθε δραστηριότητα μελισσοκομίας στις καλλιέργειες εσπεριδοειδών από τον Μάρτιο έως τον Μάιο κάθε έτους (περίοδο ανθοφορίας), επιβάλλοντας πρόστιμα στους παραβάτες που φτάνουν μέχρι και τα 60.000€.

Αυτό το ενδεχόμενο εκτός απ’ το ότι βλάπτει άμεσα τον τομέα της μελισσοκομίας ο οποίος αντιμετωπίζει μια από τις χειρότερες κρίσεις στην ιστορία του, δημιουργεί και μια παράδοξη κατάσταση καθώς πολλοί απ’ τους μελισσοκόμους είναι και παραγωγοί εσπεριδοειδών και με την εφαρμογή αυτής της τροποποίησης απαγορεύεται να τοποθετήσουν κυψέλες στα χωράφια τους. Αρκετοί φοβούνται ότι ίσως χρειαστεί να εγκαταλείψουν τα κτήματά τους και να μετακομίσουν αλλού.

Η Ισπανία είναι η χώρα με τις περισσότερες κυψέλες και την μεγαλύτερη παραγωγή μελιού στην Ευρώπη. Η Βαλενθιανική Κοινότητα που είναι μια αυτόνομη κοινότητα της Ισπανίας στην κεντρική και νοτιοανατολική Ιβηρική Χερσόνησο, έχει πέσει τα τελευταία χρόνια στην Ισπανία από την πρώτη θέση στην παραγωγή μελιού, στην τρίτη και από τη δεύτερη θέση σε αριθμό κυψελών, εκτός των τριών πρώτων. «Μια θλιβερή πραγματικότητα» σύμφωνα με την Ίνμα Σεγκούρα, μέλος του Μελισσοκομικού Συλλόγου του Αλικάντε.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=X3EW30W2kR4]

«Αυτοί ήταν οι πολιτικοί που υποτίθεται ότι θα αγωνίζονταν για μια πιο βιώσιμη, πράσινη γεωργία και κτηνοτροφία και αυτό που τελικά έκαναν μας τελειώνει. Οι μελισσοκόμοι δεν κάθισαν ποτέ στο ίδιο τραπέζι με τους καλλιεργητές εσπεριδοειδών. Στο τραπέζι ήταν από τη μία πλευρά, οι μελισσοκόμοι και από την άλλη η Επιτροπή Διαχείρισης Εσπεριδοειδών. Και σε καμία περίπτωση δεν υπερασπίστηκαν τους καλλιεργητές, αλλά μόνο τη βιομηχανία, εκείνους που καθορίζουν την τιμή των εσπεριδοειδών. Γιατί αυτός που πουλάει αξίζει περισσότερο απ’ αυτόν που παράγει; Με τους καλλιεργητές συνυπάρχουμε χωρίς προβλήματα τόσα χρόνια.» δηλώνει ο Γκιγέρμο Ροσέλ πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συλλόγου του Αλικάντε, ο οποίος συμπληρώνει «Αυτή η συμφωνία μας μετατρέπει σε εγκληματίες και μας αναγκάζει σε εξορία».

πηγή: Asaja Alicante, Αgronews comunitat valenciana

Φτωχή η φετινή άνοιξη

Έπειτα από ένα αρκετά δυνατό φθινόπωρο, το οποίο έδωσε την δυνατότητα στα μελίσσια να ξεχειμωνιάσουν με ικανοποιητικές προμήθειες, αλλά και έναν ήπιο χειμώνα, όπου είχαμε ελάχιστες απώλειες, αναμέναμε μια δυνατή άνοιξη.

Τα μελίσσια βγήκαν απ’ τον χειμώνα με μεγάλους πληθυσμούς με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν γρήγορα και να είναι έτοιμα στην πορτοκαλιά. Οι θερμοκρασίες όμως παρέμειναν σχετικά χαμηλές (22-25°C) κατά το μεγαλύτερο μέρος της ανθοφορίας και έτσι η νεκταροέκκριση ήταν περιορισμένη.

Οι ιδανικές θερμοκρασίες για να δώσει μέλι η πορτοκαλιά είναι 28-32°C. Προς το τέλος της ανθοφορίας που πιάσαμε αυτές τις θερμοκρασίες είδαμε τις ζυγαριές να στέλνουν κάποια θετικά μηνύματα, όμως ήταν αργά πια για να ελπίζουμε σε κάποιο τρύγο.

Ένα μέρος των μελισσιών φορτώθηκε ήδη και μετακινήθηκε στα ορεινά ώστε να δουλέψει σε λαδανιές, φράξους, πουρνάρια όπου θα βρει γύρες. Τα υπόλοιπα προετοιμάζονται για τον έλατο, ο οποίος φαίνεται ότι θα είναι όψιμος φέτος.

Τρυγήσαμε μέλι πορτοκαλιάς

Στην πεδιάδα της Άρτας που απλώνεται στα νότια του νομού από τον Αμβρακικό κόλπο μέχρι τους πρόποδες της οροσειράς της Πίνδου, ξεχειμωνιάζουμε τα μελίσσια μας. Ένα μέρος αυτών των μελισσιών παραμένει εδώ μέχρι αργά την άνοιξη ώστε να εκμεταλλευτεί την ανθοφορία της πορτοκαλιάς.

Στον κάμπο της Άρτας κυριαρχούν τα εσπεριδοειδή, πορτοκαλιές, μανταρινιές, λεμονιές κτλ. Όπως είναι φυσικό, δεσπόζουσα θέση έχουν οι πορτοκαλιές απ’ τις οποίες προκύπτει ένα πολύ αρωματικό και ανοιχτόχρωμο μέλι γεμάτο από την γεύση των εσπεριδοειδών, το οποίο κρυσταλλώνει γρήγορα. Οι καλλιέργειες, εναλλάσσονται με θαμνοφράχτες και διάσπαρτα δασύλλια από αιωνόβιες βελανιδιές, φράξους και φτελιές, σχηματίζοντας μαζί με τη βλάστηση των καναλιών, ένα πολύτιμο δίκτυο φυσικών φραχτών όπου καταφεύγει η άγρια ζωή και όπως είναι φυσικό και οι μέλισσες.

Η πορτοκαλιά είναι το Νο1 μελισσοκομικό φυτό. Κατά την ανθοφορία της οι μέλισσες τρελαίνονται κυριολεκτικά καθώς το νέκταρ της είναι ιδιαίτερα γλυκό και ελκυστικό για αυτές. Το μέλι της πορτοκαλιάς φημίζεται για την αγχολυτική και καταπραϋντική του δράση. Είναι πλούσιο σε εσπερίνη, μία ιδιαίτερα αντιοξειδωτική ουσία, πολύ θρεπτικό και ιδιαίτερα πλούσιο σε ιχνοστοιχεία ενώ διαθέτει ιδιαίτερα καλά οργανοληπτικά συστατικά. Διατίθεται άθερμο, χωρίς παστερίωση ή άλλη επεξεργασία. Δοκιμάστε το!

Παρά τις προσδοκίες η πορτοκαλιά δεν πάει καθόλου καλά…

Έπειτα από έναν πολύ βαρύ χειμώνα με πολύ κρύο και χιόνι, δημιουργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες για τις ανθοφορίες της άνοιξης. Κι αυτό γιατί το χιόνι λειώνει αργά με αποτέλεσμα η γη να ποτίζεται καλύτερα. Και πράγματι όταν ξεκίνησε η άνοιξη είδαμε για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια να δουλεύουν αγριολούλουδα στον κάμπο και τα μελίσσια να βάζουν μέλι πριν από την σημαντική ανθοφορία, που είναι αυτή της πορτοκαλιάς.

Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν όπως περιμέναμε. Ο Μάρτιος ήταν πολύ ξηρός με ελάχιστες βροχές με αποτέλεσμα ότι έφτιαχναν τα μελίσσια έναν μήνα να χαθεί μέσα σε λίγες ημέρες. Η χορτονομή αν δεν ποτίζεται δεν αποδίδει. Μετά τα μέσα του Μαρτίου το κλίμα ήταν τόσο ξηρό που το πρωί το έδαφος ήταν στεγνό κάτι που στον κάμπο της Άρτας δε συμβαίνει ούτε το καλοκαίρι. Το αποτέλεσμα ήταν να χαθεί ότι μέλι είχαν συλλέξει μέχρι τότε τα μελίσσια και να μειωθεί σημαντικά η γύρη και ως εκ τούτου να πέσει η ανάπτυξη. Πέρυσι λίγες μέρες πριν ανοίξει η πορτοκαλιά τα μελίσσια αντιμετώπιζαν πρόβλημα χώρου καθώς η γύρη είχε μπλοκάρει τα περισσότερα πλαίσια.

Φέτος ακόμα και σήμερα δεν έχω το θάρρος να κλείσω γυρεοπαγίδα… Όταν άνοιξε το πορτοκάλι, το πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη, τα πράγματα ήταν απογοητευτικά. Συνήθως αυτό το δεκαπενθήμερο της ανθοφορίας της πορτοκαλιάς, επικρατεί ένας πανικός, στα κτήματα απ’ τα βουητά, στις κυψέλες όπου οι εργάτριες ανταγωνίζονται την βασίλισσα για τον διαθέσιμο χώρο, αλλά και για τον μελισσοκόμο που τρέχει να καταστείλει τις σμηνουργίες. Τίποτα από αυτά δε συνέβη. Τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή. Τα μελίσσια παραμένουν στάσιμα εδώ και μία εβδομάδα και τα δέντρα δεν έχουν την αναμενόμενη κίνηση. Τα μελίσσια δεν δείχνουν διάθεση να χτίσουν και μάλιστα πολλά έχουν μπει σε διαδικασία αντικατάστασης της βασίλισσας.

Αυτή είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που, όπως δείχνουν τα πράγματα δεν θα πάρουμε ανοιξιάτικο μέλι… Η πορτοκαλιά στην Άρτα έχει να αποδώσει από το 2011 και γι αυτό ευθύνονται πολλοί παράγοντες. Πλέον έχουμε μπει σε διαδικασία προετοιμασίας για τον έλατο και μετριασμού των απωλειών. Η χθεσινή βροχή θα δώσει λίγη ώθηση στη πορτοκαλιά αλλά πλέον η ανθοφορία βρίσκεται στο μέσο της και δεν δείχνει ότι μπορεί να αλλάξει κάτι…

Βατερλώ

Η απροσδόκητη καλοκαιρία του Φεβρουαρίου παραπλάνησε τα άνθη αλλά και εμάς που μεταφερθήκαμε στα ορεινά νωρίς για το ρείκι. Ο Μάρτιος όμως αποδείχτηκε σκληρός. Οι πολλές και συνεχόμενες βροχές αλλά και η μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας τη νύχτα, δεν άφησε τα μελίσσια να αναπτυχθούν. Όταν λοιπόν είδαμε τα πρώτα μπουμπούκια της πορτοκαλιάς, στον κάμπο, δεν το σκεφτήκαμε ιδιαίτερα. Φορτώσαμε τα μελίσσια και κατεβήκαμε.

1

Εκεί τα πράγματα ήταν σαφώς καλύτερα. Μαζί με τον Απρίλη επέστρεψε και η καλοκαιρία και τα μελίσσια άρχισαν επιτέλους να δουλεύουν εντατικά. Στον κάμπο η λαψάνα ήταν στο φόρτε της, τροφοδοτώντας τις μέλισσες με πολύ γύρη, απαραίτητη για την διατροφή του γόνου. Η πορτοκαλιά έδειχνε να είναι σε καλύτερη κατάσταση από την περσινή χρονιά που είχε ταλαιπωρηθεί από τους παγετούς.

2

Και πράγματι όταν άνοιξε τα άνθη της απλώνονταν σαν νυφικό πέπλο, το δε βουητό των μελισσών γίνονταν αντιληπτό από μακριά. Οι μέλισσες εργάζονταν εντατικά. Μέσα στην κυψέλη η πρόοδος ήταν εμφανής. Οι κηρήθρες χτίζονταν η μία μετά την άλλη. Ξεκίνησε η συλλογή γύρης, η οποία είχε μπλοκάρει αρκετά μελίσσια και όλα πήγαιναν ρολόι. Το μέλι εισέρχονταν στην κυψέλη, αργά μεν αλλά σταθερά και κάποια μελίσσια ξεκίνησαν τις τυπικές ανοιξιάτικες τάσεις σμηνουργίας.

3

Ο καιρός ήταν καθ’ όλη την περίοδο αυτή απροσδόκητα καλός, αν και λίγο παραπάνω ζεστός για την εποχή. Η σχετική υγρασία όμως ήταν ασυνήθιστα χαμηλή για την περιοχή και αυτό δεν ήταν καλός οιωνός. Όμως αργά αλλά σταθερά όλα έβαιναν καλώς και έτσι δεν δίναμε σημασία. Μέχρι που όλα ανατράπηκαν. Το βράδυ της 20ης Απριλίου δυνατοί άνεμοι σαρώνουν όλο τον κάμπο της Άρτας. Τις επόμενες τρεις ημέρες ο καιρός χαλάει, ξεκινούν καταιγίδες οι οποίες προκαλούν ζημιές στα άνθη και αναγκάζουν τις μέλισσες να κλειστούν στις κυψέλες τους.

4

Και τι κάνουν οι μέλισσες όταν είναι κλεισμένες μέσα για μεγάλα διαστήματα; Τρώνε… Έτσι το μέλι έκανε φτερά και κάθε ώρα που περνάει, με το άνθος της πορτοκαλιάς να φθίνει και να μην αρκεί για να συντηρήσει μεγάλους πληθυσμούς, όλο και λιγοστεύει. Και ενώ έχουν συμβεί όλα αυτά, ίσως γιατί δεν θέλαμε να δεχτούμε την ήττα μας, τρέφαμε μια κρυφή ελπίδα ότι ίσως η βροχή βοηθήσει στη νεκταροέκκριση παρά το ότι η ανθοφορία είχε μειωθεί αισθητά. Δεν θέλαμε να δεχτούμε ούτε τα μηνύματα που μας έστελναν οι μέλισσες, οι οποίες ανέστειλαν τις όποιες τάσεις για σμηνουργία, δείγμα του ότι δεν υπάρχει πλέον αφθονία τροφής.

5

Έχοντας κάνει κάποιους μελισσοκομικούς χειρισμούς με σκοπό να επιτύχουμε την μέγιστη παραγωγή μελιού στην πορτοκαλιά, μπλοκάροντας την βασίλισσα και περιορίζοντας την εισροή γύρης και με τις πληροφορίες για τον άστατο καιρό της επόμενης εβδομάδας, δεν έχουμε μεγάλες προσδοκίες για την αμέσως επόμενη ανθοφορία που είναι αυτή του παλιουριού. Το παλιούρι έχει να αποδώσει 6 χρόνια. Είναι ένα φυτό που δίνει μεν εξαιρετικό μέλι αλλά είναι εντελώς αναξιόπιστο, καθώς ένα ψιλόβροχο αρκεί για να ξεπλύνει το νέκταρ του.

7

Επιβάλλεται όμως να μεταφερθούμε και να βοηθήσουμε τα μελίσσια να ανασυνταχθούν με στόχο κάποια απ’ τις καλοκαιρινές ανθοφορίες. Οι μέλισσες σίγουρα θα τα καταφέρουν, θέλουν απλά λίγο χρόνο. Όσο για εμάς… Falling As Flowers Do – Dying A Glorious Death

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=Kvgl86cCibA&w=640&h=360]

Τα μελίσσια στον κάμπο για την πορτοκαλιά.

Με τον Μάρτη να αποδεικνύεται “γδάρτης”, τα μελίσσια δεν κατάφεραν να δουλέψουν ικανοποιητικά στο ρείκι στους πρόποδες των Ορέων του Βάλτου στη νότια Πίνδο και έτσι βλέποντας την πορτοκαλιά έτοιμη να ανοίξει, τα φορτώσαμε και κατεβήκαμε στον κάμπο.

apiary-orange1ef

Στον κάμπο της Άρτας η κατάσταση ήταν σαφώς καλύτερη. Τα μπουμπούκια ήταν έτοιμα να ανοίξουν και οι μέλισσες έφερναν εντατικά γύρη και σε καλύτερες ποσότητες απ’ τα ορεινά. Τουλάχιστον καταλαγιάσαμε τις τάσεις σμηνουργίας που πιθανόν να εμφάνιζαν κάποια μελίσσια αν παρέμεναν μετά το ξεχειμώνιασμα για όλο το διάστημα στον κάμπο.

guri1-ef

Με την γύρη να εισέρχεται εντατικά, βάλαμε και τις πρώτες γυρεοπαγίδες της χρονιάς ώστε να ξεκινήσει η συλλογή. Τα περισσότερα μελίσσια ανέβασαν όροφο και χτίζουν εντατικά. Όταν άνοιξε το άνθος έτσι και στεκόσουν κάτω από τα δέντρα άκουγες ένα δυνατό βουητό. Ήταν οι μέλισσες που εργάζονταν πυρετωδώς, πολλές φορές μέχρι να σουρουπώσει.

portokalia1-ef

Από την πορτοκαλιά προκύπτει ένα πολύ αρωματικό και ανοιχτόχρωμο μέλι γεμάτο από την γεύση των εσπεριδοειδών, το οποίο κρυσταλλώνει γρήγορα (1-3 μήνες). Φημίζεται για την αγχολυτική και καταπραϋντική του δράση. Είναι πλούσιο σε εσπερίνη, μία ιδιαίτερα αντιοξειδωτική ουσία, πολύ θρεπτικό και ιδιαίτερα πλούσιο σε ιχνοστοιχεία ενώ διαθέτει ιδιαίτερα καλά οργανοληπτικά συστατικά. Ελπίζουμε να το τρυγήσουμε σε λίγες ημέρες…

Ξεχειμώνιασμα

Ο χειμώνας μπήκε για τα καλά στην Ήπειρο. Το κρύο είναι αισθητό, ειδικά το βράδυ και γι αυτό ήρθε η ώρα να κατεβάσουμε τα μελίσσια στα πεδινά.

orangeΤο μελισσοκομείο στον κάμπο.

Το χειμερινό μελισσοκομείο βρίσκεται στις πορτοκαλιές, οι οποίες έχουν καρπούς αυτήν την εποχή. Τώρα θα πρέπει μία ηλιόλουστη και ζεστή μέρα να επιθεωρήσουμε τα μελίσσια, να δούμε τι πληθυσμό έχουν μέσα και πόσα μέλια έχουν απομείνει μετά τον τρύγο. Να γίνει μια ανακατανομή των πλαισίων. να βγουν πλαίσια που δεν πατούν οι μέλισσες και να μείνει το μελίσσι όπως λέμε σφικτό. Μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα το κρύο έτσι.

skatz2Ο φύλακας του χειμερινού μελισσοκομείου. Όπως και ο άλλος στα ορεινά, έτσι και αυτός χαρακτηρίζεται από την ετοιμότητά του αλλά και την ταχύτητα 🙂

Η βασίλισσα αυτήν την εποχή σταματάει να γεννά. Οι μέλισσες όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους 14oC δεν πετούν. Μαζεύονται μέσα στην κυψέλη δημιουργώντας μία μελισόσφαιρα απ’ την οποία αποβάλουν τον κρύο αέρα στο εσωτερικό, χτυπώντας τα φτερά τους. Δεν πέφτουν σε χειμερία νάρκη αλλά διατηρούν υψηλά την θερμοκρασία, ειδικά αν συντηρούν λίγο γόνο. Αυτή την εποχή δεν πρέπει να δέχονται ενοχλήσεις επιθεωρήσεων αλλά να αφεθούν στην ησυχία τους.

20150514_114545Κτήμα, κοντά στις όχθες του Άραχθου, με “καμένες” πορτοκαλιές απ’ τον παγετό…

Πέρυσι ο χειμώνας στην Άρτα ήταν πολύ βαρύς. Ολόκληρα μελισσοκομεία παρασύρθηκαν από τα ορμητικά νερά των ποταμών που πλημμύρισαν, ενώ χιλιάδες κυψέλες βρέθηκαν κατεστραμμένες στις όχθες. Εκτός αυτού ο παγετός που κατέστρεψε τις πορτοκαλιές της περιοχής, δυσκόλεψε πολύ τα μελίσσια, τα οποία άργησαν να αναπτυχθούν. Ελπίζουμε φέτος να είναι πιο ήπιος, αν και οι πρώτες ενδείξεις δεν είναι καλές. Όταν αργούν να πέσουν τα φύλλα, προβλέπεται βαρύς χειμώνας… Θα δούμε πως θα πάει.

Αύγουστο στον κάμπο

Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου οι μελιτοεκκρίσεις της βελανιδιάς στα όρη του Βάλτου, στις πλαγιές της Πίνδου, σταμάτησαν. Είχε έρθει η ώρα να μετακινηθούμε προς περιοχές με γυρεοδοτικά φυτά, μιας και στα δάση με βελανιδιές η γύρη συνήθως δεν επαρκεί. Πήραμε την απόφαση να κατεβούμε στον κάμπο της Άρτας και να παραμείνουμε εκεί μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη για… ξεκούραση.

1

Ο Αύγουστος για τις περισσότερες περιοχές είναι μια νεκρή περίοδος από άποψη ανθοφοριών. Στον κάμπο όμως όλο και κάτι υπάρχει και ειδικά από γύρη το οποίο είναι και το ζητούμενο έπειτα από 1 μήνα στις βελανιδιές. Απ’ την άλλη, τα μελίσσια απ’ τον Μάρτιο δουλεύουν ασταμάτητα πηγαίνοντας απ’ τη μία ανθοφορία στην άλλη, οπότε αυτή είναι μια περίοδος ξεκούρασης ώστε τους μήνες του φθινοπώρου, όπου θα συλλέξουν και το μέλι με το οποίο θα ξεχειμωνιάσουν, να μπουν πιο “φρέσκα”. Το καλοκαίρι όμως έχει κάποιες ιδιαιτερότητες…

2

Ο καλλιέργειες το καλοκαίρι και στην προκειμένη περίπτωση οι πορτοκαλιές, χρειάζονται πότισμα. Το πότισμα στον κάμπο της Άρτας γίνεται με αυλάκια τα οποία διαχέουν το νερό του Αράχθου μέσα στα κτήματα. Το πότισμα γίνεται συνήθως 1 φορά το μήνα για κάθε μήνα του καλοκαιριού πλημμυρίζοντας ουσιαστικά όλο το περβόλι. Για παν ενδεχόμενο σηκώσαμε τις κυψέλες λίγο ψηλότερα.

3

Το νερό μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνο ειδικά με τον διάτρητο πάτο που χρησιμοποιούμε στις κυψέλες. Κατά το πρώτο πότισμα του καλοκαιριού δίνουμε λιγότερο νερό ενώ στα επόμενα περισσότερο και με ένα φτυάρι οδηγούμε το νερό και προς τα στεγνά μέρη ώστε να μαλακώσει το χώμα το οποίο σε 24 με 36 ώρες απορροφά όλο αυτό το νερό. Κατά τη διάρκεια του ποτίσματος αλλά και μετά δεν παρατηρήσαμε πνιγμένες μέλισσες και δεν αντιμετωπίσαμε προβλήματα με τα μελίσσια.

4

Μαζί με τα ποτίσματα γίνεται και η λίπανση με κοπριά την οποία λιώνουν οι περιβολάρηδες, καθώς κυλάει το νερό στο αυλάκι. Πολλά κτήματα πλέον δεν ποτίζονται με το παραδοσιακό τρόπο των αυλακιών αλλά με λάστιχα.

aaaaa

Αυλάκι που μεταφέρει το νερό από τον Άραχθο ποταμό προς τις καλλιέργειες του κάμπου της Άρτας. Το νερό αυτό ξεκινά από τις κορυφές της βόρειας Πίνδου και έπειτα από μια πορεία 110 χιλιομέτρων και αφού πρώτα περάσει από ξακουστά γεφύρια όπως της Άρτας αλλά και της Πλάκας καταλήγει στον Αμβρακικό κόπλο.

5

Η πορεία αυτή του ποταμού είναι πολύ σημαντική για την βιοποικιλότητα της περιοχής καθώς το νερό μεταφέρει χρήσιμα για το έδαφος συστατικά από τα ορεινά.

6

Οι κότες φυσικά δεν χάνουν ευκαιρία να εκμεταλλευτούν τέτοιες καταστάσεις. Το νερό βγάζει απ’ τις φωλιές τους και φέρνει στην επιφάνεια πολλούς και εξαιρετικούς μεζέδες όπως σκουλικάκια και σπόρους.

7

Οι βασίλισσες την περίοδο αυτή κόβουν τον ρυθμό που γεννούν και έτσι πέφτουν λίγο οι πληθυσμοί. Τα μελίσσια πάντως έχουν συλλέξει και αποθηκεύσει γύρες στα πλαίσια. Θα παραμείνουμε εδώ μέχρι και τα μέσα περίπου του Σεπτέμβρη. Εποχή κατά την οποία θα μετακινηθούμε στα ορεινά για ρείκι και κουμαριά. Μέχρι τότε θα παρακολουθούμε τους πληθυσμούς των μελισσιών και θα προετοιμαστούμε για τις πολύ σημαντικές φθινοπωρινές ανθοφορίες.