Η ρομποτική μέλισσα είναι εδώ για να επικονιάσει τα φυτά και ίσως να σας κατασκοπεύσει…

Το Black Mirror είναι μια εμβληματική σειρά κοινωνικο-πολιτικό-επιστημονικής φαντασίας που διαδραματίζεται στο άμεσο μέλλον. Στο τελευταίο επεισόδιο της τρίτης σεζόν (S03E06) παρουσιάζει μια ιστορία, σε ένα μέλλον όχι πολύ μακριά, όπου οι μέλισσες έχουν εξαφανιστεί λόγω της διαταραχής κατάρρευσης αποικίας (CCD) και μια εταιρεία έχει αναλάβει τη δημιουργία ρομποτικών μελισσών ώστε να επιτελέσουν την επικονίαση. Αυτές οι τεχνητές μέλισσες ελέγχονται από ένα κεντρικό σύστημα και είναι προγραμματισμένες να πηγαίνουν από φυτό σε φυτό για να τα γονιμοποιούν.

robobee-zoom

Η σειρά θέτει παράλληλα και άλλους προβληματισμούς όπως τον διαδικτυακό εκφοβισμό (Bullying) και τις επιπτώσεις του, αλλά το σημαντικότερο και ίσως τρομακτικότερο όλων είναι το γεγονός ότι αποκαλύπτεται πως για να χρηματοδοτηθεί από την κυβέρνηση η έρευνα και ανάπτυξη του εγχειρήματος, η εταιρεία συμφώνησε να εντάξει έναν αισθητήρα αναγνώρισης προσώπων, στις ρομποτικές μέλισσες ώστε να μπορεί το κράτος να ελέγχει τους πολίτες…

Σκεφτείτε το λίγο. Με τις μέλισσες να βρίσκονται παντού και κανέναν να μην δίνει σημασία στην παρουσία τους, το κράτος μπορεί να συλλέγει πληροφορίες για οποιονδήποτε πολίτη με πολύ μεγαλύτερη άνεση απ’ τις π.χ. στατικές κάμερες κυκλοφορίας ή απλώς παρακολουθώντας τα τηλέφωνα. Κι αν αυτό φαντάζει σαν σενάριο σκληροπυρηνικής Sci-Fi νουβέλας, διαβάστε παρακάτω για να καταλάβετε ότι δεν είναι πολύ μακριά.

Με την εισαγωγή στις καλλιέργειες των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (ΓΤΟ) των οποίων το γενετικό υλικό (DNA) τροποποιήθηκε με την εισαγωγή γονιδίου που προέρχεται από άλλο είδος, αλλά και από την συστηματική χρήση, από το 1990 και μετά, των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων με τη μορφή επικαλυμμένων σπόρων αλλά και εφαρμογών στο φύλλωμα, οι μέλισσες παρουσίασαν μια μυστηριώδη συμπεριφορά η οποία έως τότε δεν είχε παρατηρηθεί ξανά. Το φαινόμενο ονομάστηκε «διαταραχή κατάρρευσης αποικίας» (Colony Collapse Disorder, CCD) και στην ουσία περιέγραφε ακριβώς αυτό. Οι αποικίες τους κατέρρεαν και οι μέλισσες απλώς εξαφανίζονταν από τη μια στιγμή στην άλλη.

robobee7

Οι μελισσοκόμοι στις ΗΠΑ, όπου έχει εντοπιστεί το φαινόμενο στο μεγαλύτερο εύρος του, αναφέρουν ότι οι αποικίες αυτές δεν περιέχουν νεκρά έντομα, ούτε εντοπίζονται νεκρές μέλισσες γύρω τους. Απλώς οι μέλισσες μια ωραία πρωία εξαφανίζονται, χάνονται στους αγρούς κατά τον δρόμο της επιστροφής ή πεθαίνουν έξω. Η βασίλισσα μαζί με ελάχιστες εργάτριες (αλλά συνήθως με αρκετές προμήθειες τροφών) μένουν πίσω στην κυψέλη, αλλά ο πληθυσμός τους είναι τόσο μικρός που στην ουσία είναι καταδικασμένες να πεθάνουν.

Από το 2006 που ξεκίνησε μαζικά το φαινόμενο, σε κάποιες Πολιτείες των ΗΠΑ παρουσιάστηκε μείωση που κυμαίνονταν μεταξύ 50% και 90%, συχνά μέσα σε μόλις μερικές εβδομάδες. Παρόμοια ήταν η κατάσταση και στη Βραζιλία αλλά και στον Καναδά, ενώ αργότερα εμφανίστηκε και στην Ευρώπη, κυρίως στην Ισπανία και τη Γαλλία, δηλαδή τις χώρες με μεγάλες και εντατικές καλλιέργειες. Ο Bill Dahle ιδιοκτήτης της Big Sky Honey στη Μοντάνα είχε δηλώσει «Φαινόντουσαν τόσο υγιείς την περασμένη άνοιξη. Ήμασταν τόσο περήφανοι για αυτές. Τότε κατά την πρώτη Σεπτεμβρίου, άρχισαν να πέφτουν και να πεθαίνουν σαν τρελές. Κάνουμε αυτή την δουλειά 30 χρόνια, και ποτέ δεν βιώσαμε τέτοια απώλεια πριν».

Οι μέλισσες είναι ίσως ο σημαντικότερος επικονιαστής στην φύση. Το 90% εκ των 107 σημαντικότερων καλλιεργούμενων καρποφόρων φυτών γονιμοποιείται από τις μέλισσες. Έτσι μια πιθανή εξαφάνισή τους θα έθετε σε τεράστιο κίνδυνο την ισορροπία στον πλανήτη. Οι διαθέσιμες τροφές θα μειώνονταν σημαντικά για τον άνθρωπο αλλά και για τα φυτοφάγα ζώα. Επίσης αν τα  φυτά δεν γονιμοποιηθούν για να παράξουν σπόρο θα μειωθούν σταδιακά και μεγάλο μέρος του πλανήτη θα ερημοποιηθεί.

robobee2

Και κάπου εκεί αρχίζει η ιστορία των ρομποτικών μελισσών. Έπειτα από 12 χρόνια ερευνών η Σχολή Μηχανικής και Εφαρμοσμένων Επιστημών του Χάρβαρντ κατάφερε να δημιουργήσει μια μέλισσα ρομπότ. Γιατί να εξαρτώνται τα αποθέματα τροφής απ’ τις μέλισσες, τις πεταλούδες και τα πουλιά, όταν σμήνη από ρομποτικές μέλισσες φτιαγμένες από τιτάνιο και πλαστικό θα μπορούν να επικονιάζουν τεράστιες μονοκαλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και χωρίς τα προβλήματα που παρουσιάζουν οι μέλισσες της φύσης. Έτσι και η Bayer θα συνεχίσει να πουλάει τα τοξικά εντομοκτόνα της και η Monsanto θα προωθεί τους φτιαγμένους σε εργαστήρια σπόρους της.

Δανειζόμενοι από την εμβιομηχανική και την κοινωνική οργάνωση των μελισσών, η ομάδα των ερευνητών δημιουργεί μικροσκοπικά ιπτάμενα ρομπότ που θα πετάνε από λουλούδι σε λουλούδι, χωρίς να επηρεάζονται από τις τοξίνες που ρέουν από τα πέταλα, για να μοιράζουν την γύρη. Ακόμη πιστεύουν ότι σύντομα θα μπορούν οι ρομποτικές μέλισσες να ζουν σε τεχνητές κυψέλες, συντονίζοντας τους αλγόριθμους και επικοινωνώντας μεταξύ τους για τις μεθόδους επικονιάσεως και εντοπισμού των καλλιεργειών.

Ο καθηγητής του Χάρβαρντ, Robert Wood, δηλώνει ότι νοιώθει κάπως άβολα για τις εικασίες σχετικά με τις μελλοντικές χρήσεις της ρομποτικής μέλισσας. Ο ίδιος πιστεύει ότι χρειάζονται αρκετά χρόνια ακόμη μέχρι να υπάρξει εμπορική εφαρμογή, καθώς ο χρόνος πτήσης είναι μέχρι στιγμής σχετικά μικρός, όμως αυτά είναι περισσότερο τεχνικά ζητήματα που αργά ή γρήγορα θα λυθούν.  Το Micro Air Vehicles είναι ένα εργαστήριο του Χάρβαρντ που δουλεύει πάνω σ’ αυτήν την τεχνολογία της μινιατούρας.

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=cyjKOJhIiuU]
Τι χρήσεις μπορεί να έχει η ρομποτική μέλισσα πέρα από αυτή της επικονίασης; Καταρχάς στρατιωτική. Δηλαδή παρακολούθηση και χαρτογράφηση. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και για τον λόγο που είδαμε στο Black Mirror. Αν καταφέρει να αποκτήσει μεγάλη αυτονομία (χρόνο πτήσης) ίσως με ηλιακή ενέργεια, δεν θα είναι δύσκολο, ειδικά με τα πρόσωπα των ανθρώπων διαθέσιμα στο διαδίκτυο (στα κοινωνικά δίκτυα) να προβαίνει σε αναγνώριση.

Φανταστείτε σμήνη χιλιάδων μελισσών, διασκορπισμένα σε μια πόλη. Κανείς δεν αντιλαμβάνεται την παρουσία τους. Αυτά όμως είναι εκεί. Σας ακολουθούν και καταγράφουν. Όπως ο Μεγάλος Αδελφός.

Στράτος Σαραντουλάκης – Ορεινό Μέλι

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *