Έπειτα από τον θερμότερο χειμώνα που έχει καταγραφεί ποτέ στα ελληνικά χρονικά, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε τι θα συμβεί την άνοιξη.

Τα μελίσσια όπως ήταν φυσικό, ξεχειμώνιασαν χωρίς απώλειες και ξεκίνησαν με μεγάλους πληθυσμούς. Έχοντας στο μυαλό τα περσινά, όπου ο χειμώνας ήρθε αργά, μέσα στην άνοιξη, με έντονες βροχές και κρύα μέχρι τα τέλη Μαΐου, καταστρέφοντας τις πιθανότητες μιας ανοιξιάτικης σοδιάς, ξεκινήσαμε αρκετά συντηρητικά.

Ο Μάρτης όμως όχι μόνο δεν αποδείχτηκε γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης, αλλά σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Copernicus ήταν ο θερμότερος Μάρτιος όλων των εποχών. Κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό αν σκεφτεί κανείς ότι είναι ο δέκατος μήνας στη σειρά που καταγράφει ρεκόρ.

Όπως ήταν φυσικό, οι ανθοφορίες ήταν πρώιμες. Τα ρείκια ξεκίνησαν αλλά και τελείωσαν νωρίς, συνεισφέροντας ουσιαστικά μόνο στην ανάπτυξη. Αντιθέτως η κουτσουπιά έδωσε και λίγο μέλι.

Παράλληλα με τις δουλειές στα μελίσσια, προχωρά και το μελισσοκομικό εργαστήρι. Απομένουν οι πόρτες και τα παράθυρα, που θα μπουν λίγο μετά το Πάσχα, αλλά και οι χωματουργικές εργασίες του περιβάλλοντα χώρου, ώστε να αρχίσουμε να βάζουμε μια τάξη.

Μακάρι να πάνε όλα καλά στο τέλος και να γεμίσουν τα βαρέλια, γιατί η περσινή χρονιά ήταν πολύ δύσκολη για όλους.

Έπειτα από ένα μακρύ χειμώνα ήρθε επιτέλους η άνοιξη. Άργησε αλλά ήρθε. Και μπορεί ο χειμώνας να είχε μεγάλη διάρκεια. αλλά ευτυχώς δεν είχε ακραίες θερμοκρασίες. Αυτό οδήγησε σε μια όψιμη χρονιά, με έντονες ανθοφορίες και ασυγκράτητα μελίσσια…

Άνοιξη στις πλαγιές της λίμνης Πουρναρίου, στην Πίνδο.

Έτσι θα έπρεπε να είναι. Τα φυτά συμπλήρωσαν τις απαιτούμενες κρύες μέρες κατά την κρίσιμη περίοδο του Φεβρουαρίου. Βρήκαν την απαραίτητη περίοδο για ξεκούραση και ξεκίνησαν με έντονες ανθοφορίες. Αντίστοιχα τα μελίσσια παρέμειναν για αρκετό διάστημα χωρίς την υποχρέωση της εκτροφής του γόνου, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν πιο ξεκούραστα, με μεγάλους πληθυσμούς και με ελάχιστες απώλειες.

Βέβαια όλο αυτό δε σημαίνει ότι θα πάρουμε απαραίτητα και μέλι (χρειαζόμαστε που και που και καμιά βροχή), αλλά είναι μια καλή αρχή. Δυστυχώς η αφρικανική σκόνη μας δυσκολεύει. Τα μελίσσια πάντως παρουσιάζουν έντονες τάσεις σμηνουργίας, πράγμα που σημαίνει πολύ τρέξιμο για τον μελισσοκόμο, ο οποίος από ένα σημείο και μετά κάνει όσα προλαβαίνει.

Το ανοιξιάτικο ρείκι σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια.

Οι ανθοφορίες εδώ στους πρόποδες της Πίνδου ξεκίνησαν όπως κάθε χρόνο απ’ τις γκορτσιές (αγριοαχλαδιές) που έδωσαν τη σειρά τους στο ανοιξιάτικο ρείκι. Το ρείκι παρουσίασε αρκετά όψιμη ανθοφορία, ουσιαστικά ταυτόχρονα με την κουτσουπιά. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην καρδιά της άνοιξης, γεγονός που σημαίνει ότι έχουμε ακόμα δρόμο, μέχρι έναν πιθανό τρύγο. Το ενθαρρυντικό όμως είναι ότι τα μελίσσια δείχνουν υγιή και δυνατά!

Πως και πως περίμενα αυτές τις βροχές του Σεπτέμβρη. Είναι ο καθοριστικότερος παράγοντας για την έκβαση του φθινοπώρου και τα τελευταία χρόνια είχαν γίνει σπάνιες με αποτέλεσμα το μέλι της κουμαριάς να βγαίνει αρκετά δύσκολα.

Μπορεί η βασική ανθοφορία του φθινοπώρου εδώ στη λίμνη του Πουρναρίου στην Πίνδο, να είναι η κουμαριά, που λαμβάνει χώρα το Νοέμβριο, όμως ρυθμιστής του φθινοπώρου ήταν και θα είναι το ρείκι. Το φθινοπωρινό ρείκι, ανθίζει λίγο πριν την κουμαριά και μπορεί εδώ, να μη δίνει αμιγές μέλι όπως την άνοιξη, η ένταση της ανθοφορίας του όμως είναι αυτή που θα δώσει την δυνατότητα στις μέλισσες να δημιουργήσουν μεγάλους πληθυσμούς ικανούς να εκμεταλλευτούν την ανθοφορία της κουμαριάς.

Και για να συμβεί αυτό το ρείκι χρειάζεται νερό, ειδικά έπειτα από άνυδρα, θερμά και ξηρά καλοκαίρια. Εκτός της ερείκης και της πολύτιμης γύρης της, στην περιοχή υπάρχουν και άλλα αξιόλογα γυρεοδοτικά φυτά που ανθίζουν από τις αρχές ως τα μέσα του φθινοπώρου, όπως ο κισσός, η ακονιζιά και ο αρκουδόβατος και προετοιμάζουν τις μέλισσες για το ξεχειμώνιασμα.

Με αρκετά μελίσσια στα πεύκα για το “δεύτερο βάρεμα”, φόρτωσα όσα ήταν στον κάμπο, περιμένοντας όμως μερικές μέρες ώστε να στεγνώσει το χώμα και να μπορώ να φορτώσω και να ξεφορτώσω με το φορτηγό χωρίς απρόοπτα. Έπειτα απ’ τα χωματουργικά έργα που είχαν γίνει στο μελισσοκομείο την άνοιξη, η όλη διαδικασία έγινε πια πολύ πιο εύκολη, αν και έχουν να γίνουν ακόμα πολλά. Οι νύχτες που έχει φεγγάρι είναι ιδανικές για μεταφορές μελισσιών και η θέα της λίμνης το βράδυ μοναδική.

Το ανοιξιάτικο ρείκι (Erica arborea) ανθίζει συνήθως κατά τα τέλη Φεβρουαρίου. Κάποιες φορές όμως, όταν ο χειμώνας είναι βαρύς, όπως ο φετινός, ανοίγει μέσα Μαρτίου ή ακόμα και προς το τέλος. Η ανθοφορία του έχει μεγάλη διάρκεια (φτάνει έως τέλη Απριλίου) αλλά δεν δίνει μέλι πάντα…

Συνήθως όταν αργεί να ανοίξει δεν δίνει. Για να έχουμε μια επιτυχημένη ανθοφορία στο ανοιξιάτικο ρείκι που θα μας δώσει μέλι πρέπει να έχουμε αρκετή ηλιοφάνεια, νηνεμία, να έχει ποτιστεί καλά από τις βροχές, να υπάρχει υψηλή σχετική υγρασία και η θερμοκρασία το βράδυ να είναι χαμηλή (3-5^oC). Επίσης πρέπει να είναι σε ένα σχετικό υψόμετρο καθώς στις παραθαλάσσιες περιοχές δεν δίνει μέλι.

Η ανθοφορία πρέπει να είναι έντονη, δηλαδή τα λουλούδια του να ξεκινάνε από την ρίζα. Η γύρη του έχει χρώμα κρεμ. Θεωρείται από τις θρεπτικότερες για τα μελίσσια και το φυτό την δίνει σε μεγάλες ποσότητες. Το μέλι του είναι κοκκινωπό εξαιρετικά αρωματικό και κρυσταλλώνει γρήγορα.

Είναι γνωστό ότι κάθε τύπος μελιού είναι ευεργετικός για την υγεία του ανθρώπου. Οι αντιμικροβιακές ιδιότητες του μελιού το καθιστούν ένα από τα πιο σημαντικά ιατρικά “εργαλεία” εδώ και αιώνες. Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη μελιού, ανάλογα με το φυτό, το οποίο χρησιμοποιούν οι μέλισσες για να τραφούν. Το ρείκι είναι ένα εξαιρετικό φυτό για την παραγωγή μελιού, πολύ απλά επειδή έχει ορισμένες μοναδικές ιδιότητες που κάνουν καλό στην υγεία του ανθρώπου.

Φθνιπωρινή ερείκη (Erica verticillata)

Το ρείκι (Erica manipuliflora, ερείκη η σπονδυλανθής) ανήκει στην οικογένεια των Ερεικωδών. Ως βότανο περιέχει αλκαλοειδή, αρμπουτίνη, κιτρικό και φουμαρικό οξύ, πτητικό έλαιο, τανίνη και καροτίνη. Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σαν φαρμακευτικό φυτό στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης, όπου υπάρχει αυτοφυές σε ολόκληρες εκτάσεις. Οι θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου έχουν καταγραφεί ήδη από τον Μεσαίωνα, αφού αναφέρονται σε βιβλία του 7ου αιώνα μ.Χ.

Στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερα φυτά της οικογένειας των Ερεικωδών από την νεκταροέκκριση των οποίων παράγονται αντιστοιχοι τύποι μελιών. Η Φθνιπωρινή ερείκη γνωστή και ως σούσουρα (Erica verticillata), η ανοιξιάτικη ερείκη (Erica arborea), η Κουμαριά (Arbutus unedo) και το Ροδόδεντρο (Rhododendron). Το μέλι που παράγεται από τα τέσσερα αυτά φυτά έχει διαφορετικές ιδιότητες γι αυτό και εξετάζεται χωριστά.

Το μέλι της Φθινοπωρινής ερείκης (σούσουρας). Παράγεται σε μεγάλες ποσότητες σε αρκετές περιοχές της χώρας. Είναι προϊόν με ιδιαίτερα υψηλή θρεπτική αξία.

Από τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά (Πίνακας) ξεχωρίζουν οι τιμές υγρασίας που είναι συγκριτικά με άλλες κατηγορίες μελιού υψηλές, μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβαίνουν το όριο των αγορανομικών διατάξεων (20%). Η υπέρβαση αυτή γίνεται δεκτή από τις αγορανομικές διατάξεις, ως ιδιομορφία κατ΄εξαίρεση για το ερεικόμελο. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα είναι επίσης σχετικά υψηλή και βρίσκεται ανάμεσα στις τιμές των ανθόμελων και δασόμελων γεγονός που επιτρέπει την διάκριση του ερεικόμελου από τα άλλα ανθόμελα.

Το χρώμα του ερεικόμελου είναι κοκκινωπό, η οσμή και η γεύση χαρακτηριστική. Λόγω τις υψηλής φυσικής περιεκτικότητάς του σε γλυκόζη κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα (1-3 μήνες) και γι αυτό δεν προσφέρεται για ανάμειξη με άλλα μέλια για δημιουργία εμπορικών τύπων (χαρμάνια).

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί ξινίζει πιο εύκολα από τα άλλα είδη μελιού λόγω της υψηλής του υγρασίας και της μεγάλης του περιεκτικότητας σε ζαχαρομύκητες.

Το ερεικόμελο θεωρείται υψηλής θρεπτικής αξίας και τονωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό, δεν υπάρχουν όμως δημοσιευμένα αποτελέσματα που να τεκμηριώνουν τις παρατηρήσεις αυτές.

Ανοιξιάτικο μέλι ερείκης. Το ανοιξιάτικο ρεικίσιο μέλι συγκριτικά με το φθινοπωρινό είναι ανοικτόχρωμο, έχει διαφορετική γεύση, και χαρακτηρίζεται από υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης, η οποία πιθανόν να κυμανθεί υψηλότερα της φρουκτόζης.

Ανοιξιάτικη ερείκη (Erica arborea)

Θρεπτική αξία Ερεικόμελου

Το μέλι ερείκης έχει πολύ υψηλή βιολογική και θρεπτική αξία που οφείλεται κυρίως στα μέταλλα, τις πρωτεΐνες, τα αμινοξέα, τα ένζυμα και τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β.

Το μέλι της ερείκης έχει μια ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (2%) σε σύγκριση με άλλες ποικιλίες μελιού.

Έχει επίσης αντισηπτικές και διουρητικές ιδιότητες.

Σε έρευνα του 2012 βρέθηκε ότι το μέλι από το φυτό ρείκι είχε την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φαινόλες. Επίσης, η υψηλή ποσότητα των αντιοξειδωτικών του μελιού ερείκης βοηθά στην απομάκρυνση των ελεύθερων ριζών που παράγονται ως αποτέλεσμα των μεταβολικών αντιδράσεων και αλληλεπιδράσεων με τους εξωτερικούς ρύπους του περιβάλλοντος. Η εξόντωση αυτών των ελευθέρων ριζών προλαμβάνει τη γήρανση και βελτιώνει τη γενική υγεία.

πηγές: Ταυτότητα Ελληνικού μελιού, Θρασυβούλου, Μανίκης, 1o Επιστημονικό Συνέδριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας
healthywithhoney.com, herb.gr, iatropedia.gr, omse.gr
Επιμέλεια: MelissokomiaNet.gr