Έπειτα από ένα πολύ άσχημο φθινόπωρο,που δεν μας έδωσε τη δυνατότητα να τρυγήσουμε φθινοπωρινό μέλι, είχε έρθει η ώρα να μετακινηθούμε προς τον κάμπο για το ξεχειμώνιασμα. Η ανομβρία των δύο πρώτων μηνών του φθινοπώρου, αποδείχτηκε καθοριστική για τη συνέχεια. Όλες οι ανθοφορίες άργησαν έως και ενάμιση μήνα, ενώ όταν ξεκίνησαν οι βροχές, αυτό έγινε με μεγάλη σφοδρότητα και διάρκεια, με αποτέλεσμα και οι μέλισσες να μην πετούν, αλλά και τα φυτά να μην αποδίδουν.

Από τη μεριά μας εξαντλήσαμε κάθε πιθανότητα, παραμένοντας μέχρι τέλους στο βουνό, μήπως και αλλάξει η κατάσταση, αλλά μάταια. Τα χιόνια κατέβηκαν απειλητικά και έτσι περιμέναμε να φανούν οι πρώτες ηλιόλουστες μέρες, για να ξεκινήσουμε τις μεταφορές. Στον κάμπο η θερμοκρασία είναι αρκετά υψηλότερη, ενώ και το μελισσοκομείο εκεί, έχει περισσότερες ώρες ήλιο την ημέρα.

Δυστυχώς δεν καταφέραμε να τρυγήσουμε ούτε σουσούρα ούτε κουμαριά. Η κουμαριά μάλιστα φέτος δεν εμφανίστηκε καθόλου στα μελίσσια. Ούτε στο βόρειο μελισσοκομείο, στην κεντρική Πίνδο, ούτε στα νότια. Στον κάμπο έχουν ήδη ανοίξει τα πρώτα ζοχαδόχορτα και οι ανεμώνες, ενώ όταν ο καιρός είναι ζεστός τις μεσημεριανές ώρες δουλεύουν και οι μουσμουλιές.

Έπειτα από έναν πολύ βαρύ χειμώνα με πολύ κρύο και χιόνι, δημιουργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες για τις ανθοφορίες της άνοιξης. Κι αυτό γιατί το χιόνι λειώνει αργά με αποτέλεσμα η γη να ποτίζεται καλύτερα. Και πράγματι όταν ξεκίνησε η άνοιξη είδαμε για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια να δουλεύουν αγριολούλουδα στον κάμπο και τα μελίσσια να βάζουν μέλι πριν από την σημαντική ανθοφορία, που είναι αυτή της πορτοκαλιάς.

Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν όπως περιμέναμε. Ο Μάρτιος ήταν πολύ ξηρός με ελάχιστες βροχές με αποτέλεσμα ότι έφτιαχναν τα μελίσσια έναν μήνα να χαθεί μέσα σε λίγες ημέρες. Η χορτονομή αν δεν ποτίζεται δεν αποδίδει. Μετά τα μέσα του Μαρτίου το κλίμα ήταν τόσο ξηρό που το πρωί το έδαφος ήταν στεγνό κάτι που στον κάμπο της Άρτας δε συμβαίνει ούτε το καλοκαίρι. Το αποτέλεσμα ήταν να χαθεί ότι μέλι είχαν συλλέξει μέχρι τότε τα μελίσσια και να μειωθεί σημαντικά η γύρη και ως εκ τούτου να πέσει η ανάπτυξη. Πέρυσι λίγες μέρες πριν ανοίξει η πορτοκαλιά τα μελίσσια αντιμετώπιζαν πρόβλημα χώρου καθώς η γύρη είχε μπλοκάρει τα περισσότερα πλαίσια.

Φέτος ακόμα και σήμερα δεν έχω το θάρρος να κλείσω γυρεοπαγίδα… Όταν άνοιξε το πορτοκάλι, το πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη, τα πράγματα ήταν απογοητευτικά. Συνήθως αυτό το δεκαπενθήμερο της ανθοφορίας της πορτοκαλιάς, επικρατεί ένας πανικός, στα κτήματα απ’ τα βουητά, στις κυψέλες όπου οι εργάτριες ανταγωνίζονται την βασίλισσα για τον διαθέσιμο χώρο, αλλά και για τον μελισσοκόμο που τρέχει να καταστείλει τις σμηνουργίες. Τίποτα από αυτά δε συνέβη. Τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή. Τα μελίσσια παραμένουν στάσιμα εδώ και μία εβδομάδα και τα δέντρα δεν έχουν την αναμενόμενη κίνηση. Τα μελίσσια δεν δείχνουν διάθεση να χτίσουν και μάλιστα πολλά έχουν μπει σε διαδικασία αντικατάστασης της βασίλισσας.

Αυτή είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που, όπως δείχνουν τα πράγματα δεν θα πάρουμε ανοιξιάτικο μέλι… Η πορτοκαλιά στην Άρτα έχει να αποδώσει από το 2011 και γι αυτό ευθύνονται πολλοί παράγοντες. Πλέον έχουμε μπει σε διαδικασία προετοιμασίας για τον έλατο και μετριασμού των απωλειών. Η χθεσινή βροχή θα δώσει λίγη ώθηση στη πορτοκαλιά αλλά πλέον η ανθοφορία βρίσκεται στο μέσο της και δεν δείχνει ότι μπορεί να αλλάξει κάτι…

Αφού μεταφέραμε τα νέα μελίσσια, από τη λίμνη των Κρεμαστών, τα αφήσαμε μερικές μέρες ώστε να προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον. Ο καιρός στον κάμπο είναι πιο ζεστός και το μελισσοκομείο εδώ έχει το πλεονέκτημα ότι είναι πιο ηλιόλουστο σε σχέση με το βουνό. Μετά μας περίμενε αρκετή δουλειά.

Ο Μπάμπης, απ’ τον οποίο αγοράσαμε τα μελίσσια, είχε τελείως διαφορετική τακτική στους χειρισμούς του και έτσι έπρεπε να δούμε αναλυτικά τα μελίσσια και όπου χρειαζόταν να επέμβουμε. Το πρώτο πράγμα που μας έκανε εντύπωση ήταν ότι είχε αφήσει και τα 10 πλαίσια μέσα στην κυψέλη, ανεξάρτητα απ’ το αν αυτά καλύπτονται από πληθυσμό ή όχι. Αυτό είναι μια τεχνική απ’ την οποία πιθανόν ο μελισσοκόμος να κερδίζει χρόνο, όμως καθυστερεί πολύ τα μελίσσια.

Οι μέλισσες αναπτύσσονται καλύτερα όταν το μελίσσι είναι σφιχτό, δηλαδή τόσα πλαίσια όσα «πατάει» ο πληθυσμός. Επίσης ενώ είχε αφήσει αρκετά πλαίσια με μέλι από το φθινόπωρο, δεν τα είχε κατανείμει σωστά πριν το ξεχειμώνιασμα,  με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν οι μέλισσες μελισσόσφαιρα μόλις έπιασαν τα κρύα, να φάνε ότι έτυχε να βρίσκεται κοντά τους και στη συνέχεια να μην έχουν πρόσβαση στα υπόλοιπα μέλια καθώς αυτά βρίσκονταν στην άλλη άκρη της κυψέλης, με άδεια πλαίσια ενδιάμεσα, τα οποία ουσιαστικά λειτούργησαν ως εμπόδιο.

Έτσι παρατηρήσαμε το φαινόμενο νεκρών μελισσών από λιμοκτονία, ενώ δίπλα υπήρχαν 2 πλαίσια με σφραγισμένο μέλι και το μόνο που τις χώριζε ήταν ένα άδειο πλαίσιο. Αυτό το πρόβλημα λύθηκε με την αφαίρεση των παραπανίσιων πλαισίων.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα ήταν η έλλειψη κηρόπανου. Είναι γεγονός ότι τα μελίσσια θέλουν «ταβάνι». Υπάρχουν πολλά διαφορετικά υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να παίξουν αυτό το ρόλο (κηρόπανο, εφημερίδα, τροφοδότης, σήτα πρόπολης κτλ) αλλά τίποτα από αυτά δεν υπήρχε. Τον χειμώνα παίζουν ρόλο θερμομόνωσης για την κυψέλη και την άνοιξη αποτρέπουν τις μέλισσες απ’ το να χτίζουν κάτω απ’ τα καπάκια, ενώ και το σμήνος το προτιμά καθώς έτσι έχει συνηθίσει και στη φύση.

Αφού έγιναν όλες αυτές οι ενέργειες, αφήσαμε και πάλι τα μελίσσια, να εξερευνήσουν την περιοχή. Οι αμυγδαλιές, οι γκορτσιές και τα ζοχαδόχορτα είναι ήδη ανθισμένα και δίνουν πολύτιμη γύρη, που βοηθάει στην ανάπτυξη τους. Παρατηρήσαμε να εισέρχεται στις κυψέλες και κόκκινη γύρη, η οποία μάλλον είναι από ασφόδελο, ο οποίος φύεται αυτή την εποχή στην περιοχή.

Το κτήμα αυτό το δοκιμάζουμε για πρώτη φορά και απ’ ότι φαίνεται είναι καλύτερο από το μέρος που ξεχειμωνιάζαμε τα προηγούμενα χρόνια. Τα δέντρα του είχαν καεί στον παγετό του 2015 και κόπηκαν, όμως ουδέν κακό αμιγές καλού, καθώς πλέον μπορεί να φιλοξενήσει πολλά μελίσσια, προσφέροντας ήλιο για περισσότερες ώρες την ημέρα, αλλά και λιγότερη υγρασία, μιας και στεγνώνει γρηγορότερα.

Από εδώ και πέρα αναπτύσσουμε τα μελίσσια για τις ανοιξιάτικες ανθοφορίες (πορτοκαλιά), ρίχνοντας κλεφτές ματιές και στα ρείκια. Ελπίζουμε η φετινή χρονιά να πάει καλύτερα απ’ την περσινή.

Επισκεφτήκαμε σήμερα το μελισσοκομείο, μιας και ο καιρός ήταν αρκετά καλός τουλάχιστον μέχρι το μεσημέρι και πράγματι υπήρχε μια σχετική κίνηση από μέλισσες. Παρατηρήσαμε ότι το κτήμα είχε γεμίσει με ζοχαδόχορτα τα οποία τα επισκέπτονταν με μεγάλη ένταση και αυτό ήταν ένα πολύ καλό νέο.

Τα ελάχιστα μελισσοκομικά φυτά που ανθίζουν μέσα στο χειμώνα είναι πολύ σημαντικά για τις μέλισσες. Το ζοχαδόχορτο δίνει μια γύρη χρώματος κίτρινου, αλλά σήμερα δεν είδαμε μέλισσες να κουβαλούν γύρη. Αυτό ίσως είναι δείγμα ότι δεν υπάρχει γόνος στα μελίσσια. Απόλυτα φυσιολογικό για την εποχή.

Το κακό νέο είναι ότι για πρώτη φορά ξεχειμωνιάζουμε τόσο αδύνατα μελίσσια. Προσωπικά δεν θυμάμαι άλλη χρονιά να συμβαίνει κάτι τέτοιο και μάλιστα μετά από φθινοπωρινές ανθοφορίες που έδειξαν ότι βοήθησαν τα μελίσσια. Ίσως το κρύο στα ορεινά όπου βρισκόμασταν ήρθε νωρίτερα φέτος και αυτό ανάγκασε και τις βασίλισσες να σταματήσουν να γεννούν νωρίτερα.

Το 2016 ήταν μια πολύ κακή χρονιά και ελπίζουμε να μην ολοκληρωθεί με απώλειες αποικιών. Θα δούμε που θα μας βγάλει. Αυτή την εποχή δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά, πέρα από συνενώσεις. Αλλά μέχρι σήμερα φροντίζαμε τα μελίσσια να μπαίνουν δυνατά στο χειμώνα ώστε να αναπτυχθούν γρηγορότερα και την άνοιξη. Ίσως την επόμενη άνοιξη να χρειαστεί να αλλάξουμε την τακτική μας σχετικά με την προετοιμασία.

Οι νομάδες δεν έχουν μόνιμη κατοικία. Δεκέμβρης πια και το κρύο στα βουνά ήρθε. Ώρα για τα μελίσσια να πάρουν το δρόμο για τα χειμαδιά κάτω στον κάμπο, όπου θα περάσουν το χειμώνα.

Έπειτα από τρεις μήνες στις πλαγιές γύρω από τη λίμνη Πουρναρίου, όπου είχαμε ξεκινήσει για το ρείκι, αλλά τελικά τρυγήσαμε την κουμαριά, είχε έρθει πια η ώρα να αφήσουμε εκείνο το εκπληκτικό τοπίο για τη μονοτονία, αλλά και την ασφάλεια του κάμπου. Με καθαρό ουρανό και πανσέληνο, η μεταφορά ήταν πολύ εύκολη και το μόνο μας πρόβλημα ήταν το κρύο. Για πρώτη φορά επιλέξαμε να αλλάξουμε περιοχή για το ξεχειμώνιασμα. Ο λόγος ήταν γιατί εκεί που ξεχειμωνιάζαμε τις προηγούμενες χρονιές υπήρχε μεγάλη πυκνότητα δέντρων που δημιουργούσε πολύ υγρασία στο έδαφος, ενώ τα μελίσσια δεν είχαν τη μέγιστη δυνατή έκθεση στον ήλιο.

Επίσης η πρόσβαση, το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα ήταν δυσκολότερο. Το συγκεκριμένο κτήμα σχεδόν καταστράφηκε από τους παγετούς του 2015 και από τότε δεν κατάφερε να αναρρώσει… Είναι πολύ άσχημο να βλέπεις καμμένη γη, αυτό το μέρος που κάποτε ήταν γεμάτο πορτοκαλιές. Δυστυχώς ολόκληρη η περιοχή δείχνει σημάδια εγκατάλειψης, καθώς η πτωτική τιμή του πορτοκαλιού έχει αναγκάσει τους περισσότερους παραγωγούς να τα παρατήσουν ή να δοκιμάσουν αλλάξουν καλλιέργειες.

Το μεγαλύτερο κομμάτι του κάμπου της Άρτας βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση, στην οποία όμως οδηγούμαστε με τον αυτόματο πιλότο. Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο, ο κάθε ένας πράττει ανάλογα με το τι ελπίζει ότι θα του αποφέρει κέρδος και αυτό δεν γνωρίζουμε που θα καταλήξει. Εμείς πάλι με τη σειρά μας ελπίζουμε οι μέλισσες να βοηθήσουν το κτήμα να επανέλθει, όσο γίνεται πια, αλλά και η παρουσία μας εκεί να του δώσει λίγη από τη ζωή που είχε κάποτε.

Αρχικά όμως θα αφήσουμε τις μέλισσες να ηρεμήσουν, να συνηθίσουν το νέο τους περιβάλλον και να εξερευνήσουν την περιοχή. Εμείς όπως πάντα θα παρακολουθούμε διακριτικά.

Η απροσδόκητη καλοκαιρία του Φεβρουαρίου παραπλάνησε τα άνθη αλλά και εμάς που μεταφερθήκαμε στα ορεινά νωρίς για το ρείκι. Ο Μάρτιος όμως αποδείχτηκε σκληρός. Οι πολλές και συνεχόμενες βροχές αλλά και η μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας τη νύχτα, δεν άφησε τα μελίσσια να αναπτυχθούν. Όταν λοιπόν είδαμε τα πρώτα μπουμπούκια της πορτοκαλιάς, στον κάμπο, δεν το σκεφτήκαμε ιδιαίτερα. Φορτώσαμε τα μελίσσια και κατεβήκαμε.

Εκεί τα πράγματα ήταν σαφώς καλύτερα. Μαζί με τον Απρίλη επέστρεψε και η καλοκαιρία και τα μελίσσια άρχισαν επιτέλους να δουλεύουν εντατικά. Στον κάμπο η λαψάνα ήταν στο φόρτε της, τροφοδοτώντας τις μέλισσες με πολύ γύρη, απαραίτητη για την διατροφή του γόνου. Η πορτοκαλιά έδειχνε να είναι σε καλύτερη κατάσταση από την περσινή χρονιά που είχε ταλαιπωρηθεί από τους παγετούς.

Και πράγματι όταν άνοιξε τα άνθη της απλώνονταν σαν νυφικό πέπλο, το δε βουητό των μελισσών γίνονταν αντιληπτό από μακριά. Οι μέλισσες εργάζονταν εντατικά. Μέσα στην κυψέλη η πρόοδος ήταν εμφανής. Οι κηρήθρες χτίζονταν η μία μετά την άλλη. Ξεκίνησε η συλλογή γύρης, η οποία είχε μπλοκάρει αρκετά μελίσσια και όλα πήγαιναν ρολόι. Το μέλι εισέρχονταν στην κυψέλη, αργά μεν αλλά σταθερά και κάποια μελίσσια ξεκίνησαν τις τυπικές ανοιξιάτικες τάσεις σμηνουργίας.

Ο καιρός ήταν καθ’ όλη την περίοδο αυτή απροσδόκητα καλός, αν και λίγο παραπάνω ζεστός για την εποχή. Η σχετική υγρασία όμως ήταν ασυνήθιστα χαμηλή για την περιοχή και αυτό δεν ήταν καλός οιωνός. Όμως αργά αλλά σταθερά όλα έβαιναν καλώς και έτσι δεν δίναμε σημασία. Μέχρι που όλα ανατράπηκαν. Το βράδυ της 20ης Απριλίου δυνατοί άνεμοι σαρώνουν όλο τον κάμπο της Άρτας. Τις επόμενες τρεις ημέρες ο καιρός χαλάει, ξεκινούν καταιγίδες οι οποίες προκαλούν ζημιές στα άνθη και αναγκάζουν τις μέλισσες να κλειστούν στις κυψέλες τους.

Και τι κάνουν οι μέλισσες όταν είναι κλεισμένες μέσα για μεγάλα διαστήματα; Τρώνε… Έτσι το μέλι έκανε φτερά και κάθε ώρα που περνάει, με το άνθος της πορτοκαλιάς να φθίνει και να μην αρκεί για να συντηρήσει μεγάλους πληθυσμούς, όλο και λιγοστεύει. Και ενώ έχουν συμβεί όλα αυτά, ίσως γιατί δεν θέλαμε να δεχτούμε την ήττα μας, τρέφαμε μια κρυφή ελπίδα ότι ίσως η βροχή βοηθήσει στη νεκταροέκκριση παρά το ότι η ανθοφορία είχε μειωθεί αισθητά. Δεν θέλαμε να δεχτούμε ούτε τα μηνύματα που μας έστελναν οι μέλισσες, οι οποίες ανέστειλαν τις όποιες τάσεις για σμηνουργία, δείγμα του ότι δεν υπάρχει πλέον αφθονία τροφής.

Έχοντας κάνει κάποιους μελισσοκομικούς χειρισμούς με σκοπό να επιτύχουμε την μέγιστη παραγωγή μελιού στην πορτοκαλιά, μπλοκάροντας την βασίλισσα και περιορίζοντας την εισροή γύρης και με τις πληροφορίες για τον άστατο καιρό της επόμενης εβδομάδας, δεν έχουμε μεγάλες προσδοκίες για την αμέσως επόμενη ανθοφορία που είναι αυτή του παλιουριού. Το παλιούρι έχει να αποδώσει 6 χρόνια. Είναι ένα φυτό που δίνει μεν εξαιρετικό μέλι αλλά είναι εντελώς αναξιόπιστο, καθώς ένα ψιλόβροχο αρκεί για να ξεπλύνει το νέκταρ του.

Επιβάλλεται όμως να μεταφερθούμε και να βοηθήσουμε τα μελίσσια να ανασυνταχθούν με στόχο κάποια απ’ τις καλοκαιρινές ανθοφορίες. Οι μέλισσες σίγουρα θα τα καταφέρουν, θέλουν απλά λίγο χρόνο. Όσο για εμάς… Falling As Flowers Do – Dying A Glorious Death

[youtube https://www.youtube.com/watch?v=Kvgl86cCibA&w=640&h=360]

Με τον Μάρτη να αποδεικνύεται “γδάρτης”, τα μελίσσια δεν κατάφεραν να δουλέψουν ικανοποιητικά στο ρείκι στους πρόποδες των Ορέων του Βάλτου στη νότια Πίνδο και έτσι βλέποντας την πορτοκαλιά έτοιμη να ανοίξει, τα φορτώσαμε και κατεβήκαμε στον κάμπο.

Στον κάμπο της Άρτας η κατάσταση ήταν σαφώς καλύτερη. Τα μπουμπούκια ήταν έτοιμα να ανοίξουν και οι μέλισσες έφερναν εντατικά γύρη και σε καλύτερες ποσότητες απ’ τα ορεινά. Τουλάχιστον καταλαγιάσαμε τις τάσεις σμηνουργίας που πιθανόν να εμφάνιζαν κάποια μελίσσια αν παρέμεναν μετά το ξεχειμώνιασμα για όλο το διάστημα στον κάμπο.

Με την γύρη να εισέρχεται εντατικά, βάλαμε και τις πρώτες γυρεοπαγίδες της χρονιάς ώστε να ξεκινήσει η συλλογή. Τα περισσότερα μελίσσια ανέβασαν όροφο και χτίζουν εντατικά. Όταν άνοιξε το άνθος έτσι και στεκόσουν κάτω από τα δέντρα άκουγες ένα δυνατό βουητό. Ήταν οι μέλισσες που εργάζονταν πυρετωδώς, πολλές φορές μέχρι να σουρουπώσει.

Από την πορτοκαλιά προκύπτει ένα πολύ αρωματικό και ανοιχτόχρωμο μέλι γεμάτο από την γεύση των εσπεριδοειδών, το οποίο κρυσταλλώνει γρήγορα (1-3 μήνες). Φημίζεται για την αγχολυτική και καταπραϋντική του δράση. Είναι πλούσιο σε εσπερίνη, μία ιδιαίτερα αντιοξειδωτική ουσία, πολύ θρεπτικό και ιδιαίτερα πλούσιο σε ιχνοστοιχεία ενώ διαθέτει ιδιαίτερα καλά οργανοληπτικά συστατικά. Ελπίζουμε να το τρυγήσουμε σε λίγες ημέρες…

Καιρός για φεύγα.

Σαν “σχολάσει” ο κούρος και το ξελογάριασμα, οι στάνες συντάζονται για τα βουνά. Τα στερφοζύγουρα έχουν καιρό τώρα φευγάτα και τα χαμπέρια απ’ τα χωριά είναι καλά. Ο καιρός “πααίνει” βρεχούμενος, τα χιόνια τα έχει φάει ο νοτιάς κι ο ήλιος του Μαΐου. Τα πρόβατα δεν “κολλάνε” πια το χορτάρι του κάμπου που ξεσταχυάζει και στρίβει γιατί νείρεται το παστρικό και νιοφύτρωτο ημεράδι των σπανών, τα γαλάρια λιγοστεύουν το γάλα, τα κατσίκια “βαράνε πίσω”, δεν τους πιάνεται η βοσκή γιατί η ζέστη γίνεται αβάσταχτη.  Είναι η εποχή που οι αυτοεξόριστοι νομάδες της Πίνδου κινούν για τα βουνά.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Νίκου Καρατζένη “Οι Νομάδες Κτηνοτρόφοι των Τζουμέρκων”

Μετά το τέλος της ανθοφορίας των εσπεριδοειδών έρχεται η ώρα να ανηφορίσουμε και εμείς για τα ορεινά καθώς εδώ στα χειμαδιά δεν υπάρχει τίποτα πλέον για τις μέλισσες. Πριν όμως αρχίσουμε να περιγράφουμε τις περιπέτειες μας στις αετοκορφές της Πίνδου, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα αφιέρωμα στον κάμπο που μας φιλοξενεί τον δύσκολο χειμώνα. Για να γνωρίσουμε καλύτερα τον τόπο απ’ τον οποίο παράγεται το ανοιξιάτικο ανθόμελο.

Άποψη του κάμπου της Άρτας

Το 81% του εδάφους, του νομού Άρτας είναι ορεινό και μόλις το 18% πεδινό. Παρ’ όλα αυτά η πεδιάδα της Άρτας είναι η μεγαλύτερη πεδιάδα της Ηπείρου. Η Ήπειρος είναι ένα κυρίως ορεινό γεωγραφικό διαμέρισμα.

Εδώ καλλιεργείται κυρίως πορτοκάλι, μανταρίνι και ακτινίδιο. Η παραγωγή πορτοκαλιών αγγίζει τους 190.000 τόνους ετησίως. Τα χωριά του κάμπου υπήρξαν για αιώνες παραγωγοί και τροφοδότες της γύρω περιοχής καθώς στα ορεινά οι άνθρωποι λόγω της μορφολογίας του εδάφους ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία.

Περιβόλι με πορτοκαλιές στους Κωστακιούς Άρτας

Οι καλλιέργειες, εναλλάσσονται με θαμνοφράχτες και διάσπαρτα δασύλλια από αιωνόβιες βελανιδιές, φράξους και φτελιές, σχηματίζοντας μαζί με τη βλάστηση των καναλιών, ένα πολύτιμο δίκτυο φυσικών φραχτών όπου καταφεύγει η άγρια ζωή και όπως είναι φυσικό και οι μέλισσες.

Ο Άραχθος ποταμός διασχίζει ολόκληρο τον κάμπο της Άρτας

Ο Άραχθος που πηγάζει από την βόρεια Πίνδο σε υψόμετρο 1.700 μ. και εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο, χώριζε κάποτε την Ελλάδα απ’ την Οθωμανική αυτοκρατορία. Κατά την τουρκοκρατία, οι εκτάσεις της πεδιάδας ανήκαν στη Βαλιδέ Σουλτάνα, δηλαδή τη μητέρα του ηγεμονεύοντος σουλτάνου και ονομαζόταν “γλυκιά πεδιάδα”.

Το γεφύρι

Εδώ υπάρχει φυσικά και το πιο γνωστό –ίσως– γεφύρι του ελληνικού χώρου. Πρέπει να κτίστηκε στα 1606 ή, κατ’ άλλους, στα 1602. Ο θρύλος λέει ότι ένας μπακάλης, ο Γιάννης Θιακογιάννης, ο Γατοφάγος, ταλαιπωριόταν αφάνταστα κάθε μέρα καθώς το σπίτι του ήταν στη μια πλευρά του ποταμού και το μαγαζί του στην άλλη. Κάποτε, παρουσιάστηκαν εκεί Αλγερινοί πειρατές, οι οποίοι είχαν ληστέψει έναν έμπορο αλλά το μόνο που του βρήκαν ήταν κάποια πιθάρια με λάδι και προσπάθησαν να τα πουλήσουν στους ντόπιους για να τα ξεφορτωθούν. Ο Θιακογιάννης αγόρασε αρκετά και όταν το πρώτο πιθάρι άδειασε διαπίστωσε ότι στον πάτο του υπήρχε χρυσάφι το οποίο δεν είχαν αντιληφθεί οι πειρατές. Έτσι ξαφνικά, ο Θιακογιάννης ο Γατοφάγος έγινε πλούσιος και το πρώτο που σκέφτηκε, ήταν να φτιάξει ένα γεφύρι, για να μπορεί να περνά το ποτάμι χωρίς δυσκολία.

Το γεφύρι της Άρτας

Προσέλαβε 1.300 χτίστες και εξήντα μαθητές και ρίχτηκαν με τα μούτρα στη δουλειά. Ξεκινούσαν με το ξημέρωμα και σταματούσαν μόλις ερχόταν το σκοτάδι. Όμως, την επόμενη μέρα, έπρεπε να ξεκινήσουν πάλι από την αρχή καθώς «ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν», ώσπου μια μέρα ένα πουλί κάθισε στα θεμέλια κι άρχισε να τραγουδά με ανθρώπινη λαλιά:

«Μαστόροι που το φτιάνετε, αυτό ’ναι τ’ αργυρό γεφύρι.
Αν δεν στοιχειώσετ’ άνθρωπο, γιοφύρι δεν στεργιώνει,
Μουδ’ άνθρωπον από γιαπί, μουδένα αν διαβάτη
Μόνο του πρωτομάστορη να πάρτε την γυναίκα».

Ο πρωτομάστορας πίστεψε ότι το πουλί ήταν άγγελος μεταμορφωμένος και έστειλε ένα μαθητή να φέρει τη γυναίκα του την οποία έχτισαν στα θεμέλια. Στο εξής, κάθε πρωί έβρισκαν το κτίσιμο στο σημείο που το είχαν αφήσει την προηγουμένη. Σε τρία χρόνια τέλειωσαν.

 Το Παραποτάμιο Πάρκο Άρτας

Η τεχνητή λίμνη της Άρτας στο παραποτάμιο πάρκο, που δημιουργήθηκε λόγω του φράγματος είναι ένα σπάνιας ομορφιάς μέρος όπου ζουν χήνες, πάπιες αλλά και κυπρίνοι.

Οι λιμνοθάλασσες του κάμπου

Στον Αμβρακικό κόλπο υπάρχουν τουλάχιστον 20 ακέραιες λιμνοθάλασσες, ουσιαστικά είναι μια μικρογραφία της Μεσογείου. Μια περιοχή με απάνεμους κολπίσκους, ατέλειωτους καλαμιώνες, βάλτους, έλη, κατάφυτα τοπία, αλλά και γραφικά ψαροχώρια. Ένας τόπος που δεν φημίζεται τόσο για τις ελκυστικές παραλίες του όσο για το σημαντικό οικοσύστημα που φιλοξενεί.

Ψαρόβαρκες στο λιμάνι της Σαλαώρας

Το καλοκαίρι εισβάλλουν από το Ιόνιο οι σαρδέλες και τα δελφίνια. Υπάρχει όμως ένα πλήθος μορφών ζωής που βρίσκει καταφύγιο εδώ. Ένας παράδεισος σπάνιων πουλιών (το ιδανικό μέρος για Βird watching) όπως ο λευκοτσικνιάς, ο αργυροτσικνιάς, ο κορμοράνος, το φοινικόπτερο (φλαμίνγκο), ο αγριόκυκνος, ο αργυροπελεκάνος και φυσικά ο ήταυρος απ’ το μούγκρισμα του οποίου έχουν δημιουργηθεί θρύλοι και παραδόσεις. Εδώ διαχειμάζει περίπου το 1/3 του συνολικού πληθυσμού των υδρόβιων πουλιών της χώρας μας.

Φοινικόπτερα (φλαμίνγκο) στις όχθες της λιμνοθάλασσας της Ροδιάς στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού

Το μοναδικό κατοικημένο νησάκι του Αμβρακικού είναι η Κορωνησία, ένα γραφικό ψαροχώρι στο οποίο πας οδικώς μέσα από έναν δρόμο ο ποίος βρέχεται και απ’ τις δύο πλευρές. Το αυτοκίνητο μοιάζει να γλιστρά πάνω στον υγρό καθρέφτη, ενώ τριγύρω το καταπράσινο τοπίο και οι ψαρόβαρκες και τα είδωλά τους που ζωγραφίζουν το νερό δημιουργούν ειδυλλιακές εικόνες. Εδώ γίνεται η Γιορτή της Σαρδέλας.

Ο δρόμος για την Κορωνησία

Κατά τα τέλη του φθινοπώρου, μια «χελοβραδιά», όταν το φεγγάρι βρίσκεται στο τελευταίο τέταρτό του, τα χέλια που έχουν ενηλικιωθεί εδώ ξεκινούν το απίστευτο ταξίδι της επιστροφής από το άνοιγμα του Αμβρακικού μέχρι τον βόρειο Ατλαντικό που διαρκεί 1 χρόνο.

Ο Ρότζερ Μουρ στην ταινία του Τζέιμς Μποντ «Για τα μάτια σου μόνο» που γυρίστηκε στην Ελλάδα έλεγε σε ένα σημείο «Γαρίδες; Ναι, αλλά Αμβρακικού» Και πράγματι οι γαρίδες του κόλπου είναι ιδιαίτερες!

Το μοναστήρι της Παναγίας της Ροδιάς στις όχθες του Αμβρακικού

Σε μια όχθη του Αμβρακικού βρίσκεται η Παναγιά της Ροδιάς, ένα μοναστήρι που πρωτοχτίστηκε το 970 μ.Χ. , όταν στην Κωνσταντινούπολη βασίλευε ο Ιωάννης Τσιμισκής. Και απ’ έξω το καθολικό του μεταβυζαντινού μοναστηριού με τον κυλινδρικό τρούλο είναι ιδιαίτερο, όμως μέσα ο επισκέπτης που θα ανοίξει τη διπλοασφαλισμένη πόρτα του θα βρεθεί κάτω από τον χρωματικό καταρράκτη, ασυνήθιστο στην αυστηρή ορθόδοξη ζωγραφική. Εδώ τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται αξέχαστο πανηγύρι.

Ήρθε η ώρα λοιπόν να ανηφορίσουμε μαζί με τα μελίσσια και εμείς όπως και οι κτηνοτρόφοι. Για όλους μας είναι μια στιγμή χαράς και ενθουσιασμού. Για τους κτηνοτρόφους γιατί γυρίζουν πίσω στα χωριά τους και για εμάς γιατί τώρα ξεκινούν οι ανθοφορίες για τις οποίες ετοιμαζόμαστε όλη τη χρονιά. Συνάμα όμως σ’ αυτήν την περιοχή οι μέλισσες συλλέγουν το ανοιξιάτικο ανθόμελο της πορτοκαλιάς με το ιδιαίτερο άρωμα και γεύση.

πηγές από: wikipedia, Το Βήμα, Έθνος