Η μουσμουλιά (επιστ. Εριοβοτρύα η ιαπωνική, Eriobotrya japonica) είναι δέντρο αειθαλές, ιθαγενές της Κίνας και Ιαπωνίας, που φτάνει τα 8 μέτρα. Γνωστή και ως μεσπιλέα (Πελοπόννησος), νεσπολιά ή νοσπολιά (Κέρκυρα), δεσπολιά (Κρήτη) και μεσπιλιά (Κύπρος) έχει μεγάλα δερματώδη, σκληρά πράσινα φύλλα.

Τα άνθη της είναι λευκοκίτρινα με χαρακτηριστική ευχάριστη οσμή πικραμύγδαλου. Η ανθοφορία της ξεκινάει το Νοέμβριο και διαρκεί μέχρι και τον Γενάρη ανάλογα με την περιοχή. Θεωρείται θαυμάσιο μελισσοκομικό φυτό, μιας και ανθίζει σε μια εποχή που δεν υπάρχουν πολλές επιλογές για τις μέλισσες. Οι τελευταίες έλκονται ιδιαίτερα απ’ τα άνθη της, όμως η εκμετάλλευση της εξαρτάται από τις θερμοκρασίες της εποχής.

Η μουσμουλιά δίνει και νέκταρ αλλά και γύρη, χρώματος ωχρόλευκου ή θαμπού μπεζ. Είναι πολύ ανθεκτική στη ζέστη αλλά και το κρύο, αντέχει μέχρι και – 12 βαθμούς. Πολλαπλασιάζεται εύκολα, ενώ έχει και γρήγορη ανάπτυξη. Στην Ελλάδα καλλιεργείται μαζί με άλλα δέντρα και σπανίως συστηματικά, όμως τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για τη μουσμουλιά έχει αναζωπυρωθεί καθώς παράγει φρούτα (τα μούσμουλα) σε μια εποχή που υπάρχει έλλειμμα από φρέσκα φρούτα.

Τα μούσμουλα έχουν γλυκιά και πικάντικη γεύση. Τα καταναλώνουμε και ωμά και αποξηραμένα, ενώ μπορούμε να φτιάξουμε και νόστιμες μαρμελάδες αλλά και λικέρ. Η καρποφορία του δέντρου αρχίζει από τον 5ο – 6ο χρόνο. Πλήρη παραγωγή έχουμε μετά το 10ο και για περίπου 40 χρόνια.

Το δενδρολίβανο (αρχ. ελλ. ἀπόσπληνος), γνωστό και ως αρισμαρί, στην Κύπρο, αλλά και ροσμαρίνι, δυοσμαρίνι, αρισμαρές, λιβανόδενδρο, λασμάρι κ.α., είναι ένας αρωματικός, αειθαλής θάμνος ο οποίος ανήκει στο γένος Ροσμαρίνος και στην οικογένεια των Χειλανθών.

Η λατινική ονομασία του φυτού Rosmarinus σημαίνει δροσιά της θάλασσας και είναι σύνθετη από τις λέξεις ros (δροσιά) και marinus (θαλάσσιος), γιατί πιστευόταν ότι το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς πότισμα, αρκούμενο μόνο στην υγρασία που έρχεται από τη θάλασσα. Περιέχει τανίνη και αιθέριο έλαιο, το οποίο εξάγεται με απόσταξη κυρίως από τις κορυφές των ανθοφόρων βλαστών.

Είναι πυκνόφυλλος και πολύκλαδος θάμνος με ύψος που δε ξεπερνά τα 2 μέτρα. Τα φύλλα του είναι δερματώδη, μικρά , γραμμοειδή έχουν έντονο ευχάριστο άρωμα που θυμίζει αυτό του τσαγιού και μοιάζουν με πευκοβελόνες. Τα άνθη βρίσκονται κατά ομάδες και βγαίνουν στις μασχάλες των φύλλων. Το χρώμα τους είναι μοβ, κυανόλευκο ή και λευκό. Δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη από πότισμα και μπορεί να φυτρώσει και σε βραχώδεις ορεινές περιοχές. Οι τρυφεροί βλαστοί και τα φύλλα του δενδρολίβανου χρησιμοποιούνται ως αρωματικό σε πολλά φαγητά. Στα ψητά δίνει μία ιδιαίτερη γεύση η οποία είναι ελαφρώς πικρή και λίγο καυτερή.

Θεωρείται σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό και οι λόγοι γι αυτό είναι αρκετοί. Έχει πολύ μεγάλης διάρκειας ανθοφορία, η οποία παρουσιάζει δύο μεγάλες κορυφώσεις, μία το φθινόπωρο, κατά τους μήνες Οκτώβρη και Νοέμβρη, αλλά και μία στην καρδιά της άνοιξης, τον Απρίλιο. Τα άνθη του προτιμώνται ιδιαίτερα από τις μέλισσες και γίνονται πηγή για την παραγωγή μελιού. Αυτό όμως που κάνει ακόμα πιο σπουδαία την ανθοφορία του είναι το γεγονός ότι παραμένει ανθισμένο καθ ‘όλη τη διάρκεια του χειμώνα, σε μια περίοδο που οι μέλισσες δεν έχουν άλλες επιλογές τροφής.

Το δενδρολίβανο παρουσιάζει μεγάλη ανθεκτικότητα στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες του χειμώνα, ενώ τα άνθη του δεν επηρεάζονται από τους ανέμους ή τις χαμηλές θερμοκρασίες. Ακόμη και το χιόνι και οι βροχές αλλά και ο παγετός ελάχιστα το επηρεάζουν καθώς όταν βγει και πάλι ο ήλιος προσφέρει απλόχερα τη γύρη του. Γι αυτό που είναι γνωστό όμως είναι κυρίως για το πλούσιο νέκταρ του, το οποίο δίνει ένα χρυσοκίτρινο εκλεκτό μέλι με χαρακτηριστικό άρωμα.

Για τους μελισσοκόμους που διατηρούν σταθερά μελισσοκομεία αλλά και στα μελισσοκομεία που χρησιμοποιούνται για το ξεχειμώνιασμα, το δεντρολίβανο αποτελεί μια απ’ τις πρώτες επιλογές φύτευσης. Εκτός όλων των παραπάνω, είναι γενικά χαμηλός θάμνος, και αυτό δίνει τη δυνατότητα να δημιουργηθούν μελισσοκομεία με έντονη ηλιοφάνεια, παράγοντας πολύ σημαντικός στο ξεχειμώνιασμα.

με στοιχεία από Wikipedia

Η καστανιά (Castanea sativa) είναι ένα αιωνόβιο φυλλοβόλο δέντρο, ιθαγενές των εύκρατων περιοχών του βορείου ημισφαιρίου, που φτάνει μέχρι τα 30-35 μέτρα ενώ ζει έως και 500 χρόνια. Ο καρπός της, το κάστανο, βρίσκεται μέσα σε ένα ξυλώδες περίβλημα που έχει αγκάθια εξωτερικά και ανοίγει όταν οι καρποί ωριμάσουν. Κατά το μεσαίωνα αποτελούσε την τροφή των φτωχών.

Τα φύλλα της είναι χαρακτηριστικά, λογχοειδή, πριονωτά. Ευδοκιμεί στα ορεινά σε υψόμετρο πάνω από 250 και έως 800 μέτρα. Στην Ελλάδα καλλιεργείται σε αρκετές περιοχές ενώ θα την συναντήσει κανείς και σε άγρια μορφή. Η ανθοφορία της ξεκινά τον Ιούνιο και διαρκεί 15-20 μέρες αν ο καιρός το επιτρέψει καθώς είναι αρκετά ευαίσθητη στις βροχές. Τα άνθη της γονιμοποιούνται κυρίως απ’ τον άνεμο, αλλά τα έντομα επικονιαστές βοηθούν αρκετά.

Από μελισσοκομικής άποψης θεωρείται ένα απ’ τα σπουδαιότερα μελισσοκομικά φυτά. Κι αυτό γιατί η γύρη της, η οποία είναι κίτρινου χρώματος, είναι μια απ’ τις καλύτερες ποιοτικά. Οι μικρές παραφυάδες που θα βρεθούν σε καστανοδάση κατά την περίοδο της ανθοφορίας της, επωφελούνται απ’ την άφθονη και θρεπτικότατη αυτή γύρη και αναπτύσσονται ραγδαία, ενώ και οι βασίλισσες που παράγονται αυτή την περίοδο είναι πολύ παραγωγικές, μιας και ο βασιλικός πολτός με τον οποίο ταΐζονται είναι ανώτερος λόγω της παρουσίας των γυρεόκοκκων της καστανιάς.

Τα αποθέματα, σε γύρη, που συλλέγουν τα μελίσσια είναι τόσα πολλά που διαρκούν μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Έτσι η ανθοφορία της καστανιάς είναι ιδανική για τους μελισσοκόμους που θα επιλέξουν να πάνε εκείνη την εποχή στο πεύκο, όπου οι γύρες είναι δυσεύρετες.

Εκτός από γύρη, η καστανιά δίνει και νέκταρ, ειδικά αν προηγηθούν οι απαραίτητες βροχές. Το μέλι που προκύπτει είναι σκουρόχρωμο, συχνά κοκκινωπό, με χαρακτηριστικό έντονο άρωμα και υπόπικρη γεύση λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε γυρεόκοκκους. Λένε πως το μέλι που συλλέγεται απ’ τις άγριες καστανιές έχει μια ελαφρώς πιο πικρή επίγευση σε σχέση με τις καλλιεργούμενες.

Συνήθως δίδει και μελίτωμα κατά την ανθοφορία ή αμέσως μετά, τον Ιούλιο, από την αφίδα Myzocallis castanicola, αλλά αυτό συμβαίνει μόνο σε δάση με άγριες καστανιές καθώς στις ήμερες τα ραντίσματα δεν αφήνουν τις αφίδες να επιβιώσουν. Έτσι το μέλι της καστανιάς παρουσιάζει διαφοροποιήσεις στο χρώμα, από καφετί μέχρι βαθύ σκούρο ανάλογα απ’ το αν προέρχεται από νέκταρ, μελίτωμα ή συνδυασμό αυτών.

πηγές από: Μελισσοκομικά Φυτά (Αθανάσιου Πλακούτση), melissomania.gr , wikipedia

Γνωστό και ως Μελιγγάρι, Μελικάρι, Αυγουστόχορτο, Τούφα, Γιδοτρίφυλλο, το φυτό αυτό είναι ένα αειθαλές πολυετές βότανο που φτάνει μέχρι τα 40 εκατοστά. Συναντάται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα σε λιβάδια, δάση, όχθες ποταμών μέχρι και σε αρκετά μεγάλα υψόμετρα.

Τα φύλλα του είναι τρίφυλλα, χνουδωτά και άμισχα, ενώ έχουν ασαφείς θέσεις. Τα άνθη του είναι λευκά με ροζ αποχρώσεις, αρκετά μικρά (3-5 mm). Ενώ δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι τα φυτά του γένους αυτού είναι δηλητηριώδη, λέγεται ότι στις λόγχες που χρησιμοποιούνταν στη μάχη εφάρμοζαν ένα δηλητηριώδες επίχρισμα από αυτό το φυτό. Από εκεί έχει πάρει και το όνομά του άλλωστε «Δορύκνιον» που σημαίνει «δόρυ» και «κνείον» που σημαίνει επίχρισμα.

Η ανθοφορία του ξεκινάει τον Μάιο και κρατάει μέχρι τον Ιούνιο. Σε μεγάλα υψόμετρα μπορεί να φτάσει μέχρι και τον Αύγουστο. Δίνει άφθονο νέκταρ και λίγη γύρη χρώματος μπεζ. Είναι αρκετά ελκυστικό για τις μέλισσες και βοηθάει αρκετά τους μελισσοκόμους που έχουν μελίσσια στα ορεινά όταν διακόπτεται η μελιτοφορία του ελάτου. Εμείς το συναντήσαμε στην ορεινή Πίνδο, στα Τζουμέρκα σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρων, τον Ιούνιο.

Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες καθώς και αντιοξειδωτική δράση.

 

Η λαδανιά η άσπρη (Cistus Salvifolius) που είναι γνωστή και ως ασπροκουνουκλιά ή αγριοφασκομηλιά είναι ένας φρυγανώδης θάμνος που μπορεί να φτάσει έως και το ένα μέτρο. Όπως και η λαδανιά η ροζ, έχει μικρά χνουδωτά φύλλα με χαρακτηριστικό άρωμα και μεγάλα άνθη με 5 πέταλα.

Αυτοφύεται σε άγονες και πετρώδεις πλαγιές από τους πρόποδες των βουνών μέχρι τα ορεινά. Προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις και έχει πραγματικά ένα απ’ τα πιο όμορφα άνθη της άνοιξης! Ανθίζει κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο, όμως η ανθοφορία της ανεβαίνει προς τα πάνω καθώς μπαίνει το καλοκαίρι και έτσι θα την συναντήσει κανείς στα ορεινά μέχρι και το τέλος του Ιούνη.

Δίνει νέκταρ και γύρη, πορτοκαλί χρώματος, η οποία θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας. Κατά πολλούς η γύρη της λαδανιάς έχει και την ωραιότερη γεύση. Τις θερμές ώρες του καλοκαιριού εκκρίνει από τους βλαστούς και τα φύλλα μια ρητίνη που είναι γνωστή ως λάδανο και χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ως φάρμακο. Το λάδανο οι μέλισσες το συλλέγουν και το μετατρέπουν σε πρόπολη. Είναι ένα πολύ σημαντικό μελισσοκομικό φυτό, που βοηθάει στην ανάπτυξη των μελισσιών.

Γενικά τα εσπεριδοειδή θεωρούνται ως τα ελκυστικότερα μελισσοκομικά φυτά. Οι μέλισσες τρελαίνονται να συλλέγουν το νέκταρ τους ενώ την περίοδο της ανθοφορίας τους η ανάπτυξη των μελισσιών είναι ραγδαία. Ίσως σε κανένα άλλο φυτό δεν συμβαίνει με αυτούς τους ρυθμούς. Μπορεί στην Ελλάδα να μην υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με λεμονιές, όπως για παράδειγμα με πορτοκαλεώνες η με μανταρινιές, όμως σχεδόν κάθε σπίτι και κτήμα στην επαρχία έχει τουλάχιστον μία λεμονιά για να καλύπτει τις ανάγκες του.

Η λεμονιά είναι και αυτή εξαιρετικά ελκυστική για τις μέλισσες. Μπορεί να φτάσει και τα 6 μέτρα αλλά συνήθως είναι γύρω στα 4. Πρόσφατα συναντάται και σε μίνι ποικιλίες σε γλάστρες και μπαλκόνια. Ανθίζει το Απρίλιο-Μάιο και τα μπουμπούκια της έχουν ένα χαρακτηριστικό λευκοϊώδες χρώμα που τα κάνει να ξεχωρίζουν απ’ των υπόλοιπων εσπεριδοειδών.

Συνάμα είναι και μεγαλύτερα. Έχουν πέντε λευκά πέταλα εσωτερικά και λευκοϊώδη εξωτερικά. Έχουν πολυάριθμους στήμονες με κιτρινωπούς ανθήρες. Η ανθοφορία της διαρκεί 2 με 3 εβδομάδες, υπάρχουν όμως και ποικιλίες πολύφορες που καρποφορούν και ανθίζουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Δίνει γύρη χρώματος καφεπορτοκαλί.

Είναι εξαιρετικά ευαίσθητη στον παγετό και γι αυτό ενώ η τιμή του λεμονιού είναι πολύ υψηλή πολλοί διστάζουν να την καλλιεργήσουν. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χρειάζεται συχνό πότισμα, ενώ για να δώσει μέλι κατά την περίοδο της ανθοφορίας πρέπει να έχουν προηγηθεί βροχές ώστε να «ανεβάσει» χυμούς το δέντρο. Κατά την ανθοφορία οι ιδανικές συνθήκες είναι ζέστη και υψηλή υγρασία.

Τα άνθη της είναι σχετικά ευαίσθητα στη βροχή και έτσι αν βρέξει κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας για 3-4 μέρες, αυτά πέφτουν. Επίσης ο δυνατός άνεμος ξηραίνει το νέκταρ και οι μέλισσες δεν συλλέγουν. Το μέλι της λεμονιάς όπως και των εσπεριδοειδών είναι ανοιχτόχρωμο, πολύ αρωματικό και λεπτόρευστο. Θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας, αν και στην Ελλάδα δεν το έχουμε σε μεγάλη υπόληψη.

Οι μέλισσες, αλλά και άλλα έντομα όπως οι πεταλούδες, είναι απαραίτητες για την παραγωγή της τροφής μας γιατί επικονιάζουν τα φυτά. Μία στις τρεις μπουκιές που τρώμε οφείλεται σ’ αυτές, καθώς από τα 100 είδη καλλιεργειών, τα οποία παράγουν το 90% της παγκόσμιας τροφής, 71 επικονιάζονται από τις μέλισσες. Η αλόγιστη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων, οι νέοι επενδεδυμένοι με νεονικοτινοειδή σπόροι, οι μονοκαλλιέργειες αλλά και άλλοι παράγοντες, έχουν δημιουργήσει ένα εχθρικό περιβάλλον για τις μέλισσες. Κι όμως υπάρχουν απλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις.

Καλλιέργησε μελισσοκομικά φυτά!
Τα φυτά που προσελκύουν επικονιαστές είναι πάρα πολλά και πολύ δημοφιλή, πια είναι αυτά όμως που θα προσελκύσουν τη μεγαλύτερη ποικιλία ωφέλιμων εντόμων;

Χρησιμοποίησε τοπικά ενδημικά φυτά! Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι τα ντόπια φυτά είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές πιο ελκυστικά από τα εξωτικά. Εκτός αυτού θα προσαρμοστούν και καλύτερα στο περιβάλλον. Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές επιλέγουμε φυτά για διακοσμητικούς λόγους αλλά αυτό δεν συνεπάγεται απαραίτητα ότι θα επιτελέσουν και οικολογικό ρόλο. Μάλιστα συνήθως δεν το κάνουν. Πάρτε για παράδειγμα τα Εχινάκια τα οποία έχουν κατακλύσει τις αγορές και διατίθενται σε διάφορα εκπληκτικά χρώματα και περίεργα σχέδια. Αυτές οι ποικιλίες τις περισσότερες φορές είναι στείρες και αυτό είναι άσχημο νέο για τα πουλιά που αναζητούν σπόρους, ενώ συχνά έχουν διπλά άνθη καθιστώντας τη συλλογή γύρης και νέκταρος των εντόμων επικονιαστών πολύ δύσκολη έως αδύνατη…

Ακόμα και το χρώμα έχει μεγάλη σημασία. Τα μπλε, μοβ, βιολετί, λευκά και κίτρινα λουλούδια είναι πιο ελκυστικά. Τα κόκκινα και τα πορτοκαλί θα προσελκύσουν κυρίως κολίβρια, σκόρους και σφίγγες.

Επέλεξε λουλούδια διαφόρων σχημάτων, καθώς οι διάφοροι επικονιαστές έχουν και διαφορετικά μήκη γλώσσας, παρέχοντας έτσι μια ποικιλία από λουλούδια για όσο το δυνατόν περισσότερα έντομα. Δημιούργησε συστάδες φυτών τουλάχιστον 1,5 μέτρου, είναι πιο αποτελεσματικές.

Επέλεξε λουλούδια και με βάση την εποχή άνθισης. Κάθε λουλούδι ανθίζει σε διαφορετική χρονική περίοδο και με διαφορετική διάρκεια. Τα δεντρολίβανα είναι ένα φυτό με πολύ μεγάλη διάρκεια ανθοφορίας και σε μια περίοδο (μέσα στο χειμώνα) που ελάχιστα μελισσοκομικά φυτά ανθίζουν. Οι μέλισσες το λατρεύουν.

Με ένα γενικό κανόνα μπορούμε να πούμε ότι τα φυτά με απλά άνθη είναι πιο ελκυστικά από αυτά με τα πιο περίπλοκα.

Απόφυγε τη χρήση φυτοφαρμάκων.
Αυτό είναι αυτονόητο! Ρώτησε όμως και στο φυτώριο σου αν χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα και τι είδους. Μπορεί εν αγνοία σου να φέρεις στο σπίτι φυτά, στα οποία τα φυτοφάρμακα έχουν διαπεράσει στο αγγειακό τους σύστημά και κατά συνέπεια στο νέκταρ και τη γύρη που παράγουν.

Να έχεις πάντα λίγο νερό σε κάποιο σημείο γιατί και τα έντομα διψάνε.
Αυτό είναι κάτι πολύ απλό αλλά δυστυχώς κανείς δεν το κάνει. Βάλε σε ένα μπολ λίγο νερό και άφησε μέσα λίγες πετρούλες ώστε να μην πνιγούν στην προσπάθεια να το πιουν.

Άφησε τα λαχανικά να κάνουν τον κύκλο τους.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που διατηρούν λαχανόκηπο με μαρούλια, βασιλικούς, ρόκες, άνηθους κτλ τα ξεριζώνουν αφού επιτελέσουν το έργο τους. Αν αφήσεις τα περισσότερα από αυτά τα φυτά να κάνουν το κύκλο τους μέχρι το καλοκαίρι και να ανθίσουν, οι μέλισσες θα το εκτιμήσουν και θα τα τιμήσουν δεόντως!

Μην καταστρέφεις τις φωλιές των αγριομελισσών. Eπικονιάζουν πάρα πολλά φυτά.
Αν ποτέ βρεις μια φωλιά άγριων μελισσών μην την πειράξεις. Σκέψου ότι η μελιτοφόρα μέλισσα εκτρέφεται, παρακολουθείται και δέχεται την φροντίδα των μελισσοκόμων, όμως ουσιαστικά κανείς δεν ασχολείται με τους πληθυσμούς των άγριων μελισσών, οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο, ενώ γνωρίζουμε και ελάχιστα για τα περισσότερα είδη εξ’ αυτών.

Φτιάξε ένα ξενοδοχείο-φωλιά για άγριες μέλισσες αλλά και για άλλα ωφέλιμα έντομα.
Μπορείς με έναν πολύ εύκολο, ανέξοδο αλλά και ιδιαίτερα καλαίσθητο τρόπο να δημιουργήσεις μια φωλιά για έντομα επικονιαστές. Πολλά από αυτά τα έντομα ζουν μοναχικά και όχι σε αποικίες και βρίσκουν καταφύγιο σε τέτοιες φωλιές ώστε να αφήσουν τα αβγά τους.

Δημιούργησε φιλικούς για τους επικονιαστές φυτοφράχτες το χωράφι σου.
Οι μονοκαλλιέργειες είναι εχθρός των μελισσών καθώς μόλις πέσει το άνθος μετατρέπονται σε μια έρημο. Οι φυτοφράχτες με διάφορα μελισσοκομικά φυτά εκτός από φυσικό σύνορο ή διαχωριστικό ακόμα και στο ίδιο το κτήμα, μπορούν να προσφέρουν μέρος της τροφής που στερούν οι μονοκαλλιέργειες.

Ψέκασε το σούρουπο.
Αν δεν υπάρχει άλλη λύση και πρέπει να ψεκάσεις υποχρεωτικά, τότε καν’ το την ώρα που δεν πετούν οι επικονιαστές, δηλαδή το σούρουπο. Θα αποφύγεις να προκαλέσεις μαζικές δηλητηριάσεις.

Στράτος Σαραντουλάκης

Αφού στήθηκε το ορεινό μελισσοκομείο στους πρόποδες των Ορέων του Βάλτου, βρήκαμε την ευκαιρία να ερευνήσουμε τα φυτά της περιοχής που ανθίζουν αυτήν την εποχή και σε υψόμετρο 400-500 μέτρων. Για το συγκεκριμένο δεν χρειάστηκε και ιδιαίτερη προσπάθεια, μιας και βρισκόταν παντού γύρω απ’ το μελισσοκομείο.

Ονομάζεται Ορνιθόγαλο είναι βολβώδες φυτό με αστεροειδές άνθος και συγγενεύει με το κρίνο. Αναπτύσσεται και στα χαμηλά υψόμετρα (το έχουμε συναντήσει και στο μελισσοκομείο του κάμπου) ενώ θεωρείται ενδημικό φυτό της Ελλάδας. Το ύψος του είναι χαμηλό, μέχρι 20 εκατοστά και ανθίζει την περίοδο Μαρτίου – Απριλίου. Δίνει νέκταρ και γύρη χρώματος πορτοκαλί όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες στα πόδια των μελισσών. Το Ornithogalum umbellatum είναι δηλητηριώδες, αν όχι θανατηφόρο για το ζωικό βασίλειο, και πρέπει να περιφρουρείται η διάδοσή του στις γεωργικές καλλιέργειες.

Το όνομα αστέρι της Βηθλεέμ αναφέρεται κυρίως στα έξι πέταλα του άνθους, αλλά μπορεί επίσης να προήλθε και από τη χρήση του σαν τροφή, κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, από τους πεινασμένους προσκυνητές στους Αγίους Τόπους και επειδή βρέθηκε αναπτυσσόμενο σε όλο τη γύρω από Βηθλεέμ περιοχή ή ίσως να φυτεύτηκε εκεί από τους χριστιανούς προσκυνητές. Απόσταγμα του φυτού χρησιμοποιείται από τους βοτανοθεραπευτές σαν θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του τρόμου, της αυτοκαταστροφικής κατάθλιψης ή της θλίψης, επίσης σε διάφορα έλκη αλλά και φλύκταινες.

με πηγές από: bartleby, uconn.edu, paghat

Το Πυξάρι είναι ένας δενδρώδης θάμνος πολύχρονος, αυτοφυής, που φτάνει σε ύψος τα 5 με 6 μέτρα και ζει μέχρι 700 χρόνια. Είναι φυτό που χρησιμοποιούν συχνά για φράκτες ή ειδικά ως χαμηλό διαχωριστικό σε βοτανόκηπους. Αναπτύσσεται πολύ αργά. Το ξύλο του είναι κίτρινο, συμπαγές, σκληρό, αρραγές και άριστο για ξυλογραφία.

Το πυξάρι είναι επίσης το νούμερο ένα φυτό που χρησιμοποιούν οι καλλιτέχνες κηπουροί και του δίνουν διάφορα σχήματα καθώς είναι πολύ ανθεκτικό στα κλαδέματα. Τα άνθη του είναι μικροσκοπικά και γι αυτό περνούν σχεδόν απαρατήρητα. Θεωρείται καλό μελισσοκομικό φυτό. Δίνει γύρη, χρώματος κίτρινου (όπως φαίνεται και στα πόδια της μέλισσας στις φωτογραφίες) αλλά και νέκταρ απ’ το οποίο παράγεται ένα ιδιαίτερο μέλι το οποίο θα είχε ενδιαφέρον να συγκομιστεί αμιγώς.

Από το ξύλο του φυτού κατασκεύαζαν τα παλαιότερα χρόνια οι πυξίδες (τα πυξία μικρά τραπέζια και αβάκια). Σήμερα από το ξύλο αυτό κατασκευάζονται πιόνια και κομμάτια του σκακιού και πούλια του ταβλιού. Περισσότερο όμως χρησιμοποιείται στην ξυλογραφία.

Με πηγές από: Χανιώτικα Νέα (από άρθρο του Σάκη Κουβάτσου)

Γνωστό και ως Σκαρόχορτο,  Πρωτοθέρης,  Βροντοθέρι,  Παρθενούδι,  Σκαροβότανο, Φλώμος, Σκαρολάχανο, Σκυλολάχανο, Σκαρτόχορτο (Mercurialis annua). Όπως υποδηλώνει και η ονομασία του θεωρείται άχρηστο – ακατάλληλο μιας και τα ζώα δεν το τρώνε. Είναι επίσης δηλητηριώδες, δίοικο. Οι μέλισσες όμως το “δουλεύουν”.

Είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα.  Ο Ιπποκράτης γνώριζε τις καθαρτικές του ιδιότητες. Οι Διοσκουρίδης, Γαληνός, Ορειβάσιος και Παύλος Αιγινίτης το αναφέρουν σαν «Λινοψύστιδα», διαφημίζουν δε τις καθαρτικές του ιδιότητες. Οι αγρότες χρησιμοποιούσαν το φυτό αυτό σαν καθαρτικό και χολαγωγό.Το χρησιμοποιούσαν ακόμη στη βαφική, γιατί δίνει μία κυανή βαφή πολύ ωραία. Στην Πελοπόννησο  το ονόμαζαν «σκαρολάχανο» και το χρησιμοποιούσαν ως καθαρτικό και το βραστάρι του 25-50 γραμμάρια σε 450 γραμμάρια νερό, αντί της μολόχας, ως μαλακτικό. Ένας πρακτικός φαρμακοποιός κατασκεύαζε ένα σιρόπι που στην εποχή του ήταν πολύ της μόδας, με το όνομα «Σιρόπι της μακροζωίας», το οποίο παρασκεύαζε από χυμό Μερκουριαλίδος, ρίζα Γερμανικής ή Φλωρεντιανής Ίριδος και Γεντιανής, κατεργασμένα μέσα σε κρασί.

Αν αποσταχθεί το φυτό δεν αποδίδει αιθέριο έλαιο γιατί το αρωματικό στοιχείο που περιέχει αποσυντίθεται αμέσως και εξαφανίζεται στη θερμοκρασία του βραζόμενου νερού. Ο Reichardt κατόρθωσε με μία ιδιαίτερη μέθοδο να απομονώσει ένα αλκαλοειδές πολύ δηλητηριώδες, με την μορφή ελαιώδους υγρού και οσμή ναυτιώδη που το ονόμασε μερκουριαλίνη. Έχει αλκαλική αντίδραση, στον ατμοσφαιρικό αέρα δε μεταβάλλεται σε ρητίνη με βουτυρώδη σύσταση. Κατά τον Planchon , τα φύλλα του φυτού, περιέχουν ένα κύριο πικρό συστατικό, μία χρωστική ουσία και ένα αλκαλοειδές, την μερκουριαλίνη, που βρίσκεται συνδυασμένη με μικρή ποσότητα τριμεθυλαμίνης ή μονο-τριμεθυλαμίνης, διαλυτής στο νερό. Ο χυμός του κάνει κυανό το χαρτί του ηλιοτροπίου. Τα φύλλα  τρώγονται μόνο μαγειρεμένα . Κάποτε ήταν αρκετά δημοφιλής τροφή, και  χρησιμοποιούταν όπως το σπανάκι. Το δηλητήριο διασπάται με το καλό βράσιμο. Τα ωμά φύλλα  είναι δηλητηριώδη.

Είναι βότανο καθαρτικό, χολαγωγό και υδραγωγό.  Δρα ως ευκοίλιο και υπνωτικό.  Είναι διουρητικό βότανο και χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις υδρωπικίας. Τα φύλλα του γίνονται μαλακτικά καταπλάσματα. Το ομοιοπαθητικό βάμμα της μερκουριαλίδας ενδείκνυται εναντίον των ρευματισμών και των παθήσεων του στομάχου.Το σύνολο του φυτού και ιδιαίτερα ο χυμός,  είναι εμετικό,  μαλακτικό και καθαρτικό. Χρησιμοποιείται εξωτερικά για την αντιμετώπιση προβλημάτων στα  αυτιά και τα μάτια και στη θεραπεία των κονδυλωμάτων και των  πληγών.  Ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο παρασκευάζεται από το φυτό που χρησιμοποιείται στη θεραπεία των ρευματισμών,  διάρροιας και τις  διαταραχές της χοληδόχου κύστης και του ήπατος .

Αυτή την εποχή που λίγα φυτά είναι ανθισμένα το σκαρολάχανο είναι για τις μέλισσες μια καλή πηγή γύρης. Το χρώμα της είναι φιστικί και δείχνει να τραβάει πολύ τις μέλισσες, οι οποίες ψάχνουν εναγωνίως τροφή για να ταΐσουν το νεαρό γόνο.

Το άρθρο περιέχει πηγές από: Κέντρο μελέτης ιστορίας αρχαίας θούριας