Μετά το έτος η διατροφή ενός παιδιού δεν διαφέρει από εκείνη μεγαλύτερων παιδιών. Η καλύτερη μακράν διατροφή όπως αναδεικνύεται από την επιστημονική κοινότητα είναι η μεσογειακή διατροφή, εκείνη που επικρατούσε κάποιες δεκαετίες πριν σε περιοχές της Ελλάδας αλλά δυστυχώς σήμερα έχει ξεχαστεί για την πλειονότητα παιδιών και ενηλίκων.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν αναδείξει την ωφέλεια της μεσογειακής διατροφής στην μείωση της παχυσαρκίας, των καρδιοαγγειακών νοσημάτων και στην μακροζωία. Υπάρχουν ακόμα δεδομένα που την συνδέουν με πρόληψη αλλεργιών και άσθματος. Η μεσογειακή διατροφή στηρίζεται στα φρούτα, τα λαχανικά, τα ψάρια, τους καρπούς και το ελαιόλαδο. Το μεγαλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στο μικρό παιδί σας είναι η εισαγωγή του σε ένα οικογενειακό τραπέζι που έχει σταθερό πλάνο μεσογειακής διατροφής και η εγκατάσταση υγιεινών συνηθειών στο τραπέζι.

Το μωρό μέχρι να χρονίσει είναι καλό να δοκιμάσει όλη την γκάμα, ότι καλό υπάρχει στον μανάβη από φρούτα και λαχανικά. Ο γνώμονας είναι πράγματα όσο γίνεται φρέσκα, εποχής, τοπικά παραγόμενα, βιολογικά ή από καλό παραγωγό. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός και κανένα φρούτο ή λαχανικό που «απαγορεύεται», αντίθετα το μωρό πρέπει να εισαχθεί από νωρίς σε ποικιλία γεύσεων ώστε να τα συνηθίσει και να τα αγαπήσει.

Σύντομα όχι μόνο αλεσμένα, αλλά και σε στικάκια μαλακωμένα με βράσιμο ή στον ατμό, ή και σε ωμές σαλάτες, πάντα σε συντονισμό με το επίπεδο κατάκτησης της δεξιότητας μάσησης στο κάθε παιδί. Μπορούν να είναι πολύ καλύτερα σνακ από «μπισκοτάκια» και άλλες τροφές με άδειες θερμίδες. Να προτιμάμε τη μάσηση στα φρούτα και όχι την εμμονή στις αλεσμένες φρουτόκρεμες ή την υπερκατανάλωση χυμού (η σύσταση είναι κάτω από 100ml ανά μέρα).

Άφθονο ωμό ελαιόλαδο σε σαλάτες, πάνω σε ψωμί ολικής άλεσης, ή σε λαδερά φαγητά όπου προστίθεται προς το τέλος του μαγειρέματος. Δώστε στα παιδιά σας τακτικά ελιές, όσο γίνεται λιγότερο αλμυρές: τα περισσότερα τις αγαπούν, και καλά κάνουν γιατί πρόκειται για τροφή με πλούσια αντιοξειδωτικά βιταμίνες πολυακόρεστα λιπαρά και ίνες. Λαδερά φαγητά πρέπει να δίνονται στο μικρό παιδί τουλάχιστον 1-2 φορές τη βδομάδα: αγκινάρες, αρακάς, φασολάκια, γεμιστά, μελιτζάνες, τουρλού, πράσα, σπανάκι και πολλές άλλες ιδέες από το οικογενειακό τραπέζι της γιαγιάς.

Τα όσπρια αποτελούν πολύτιμη τροφή και είναι καλό να συνηθίζονται από νωρίς στην εισαγωγή στερεών τροφών στο βρέφος. Περιέχουν πρωτείνη, σίδηρο, ασβέστιο. Να δίνονται μία με δυο φορές την εβδομάδα. Εκτός από τις παραδοσιακές παρασκευές – φακές σούπα, φασόλια, φάβα, ρεβύθια κλπ – μπορούν άνετα να δοθούν και σε σαλάτα ή απλά και στεγνά μαγειρεμένα για να τα πιάσει το παιδί στα χέρια του.

Τα ψάρια πρέπει να έρχονται τακτικά στο οικογενειακό τραπέζι, μία αν γίνεται και δύο φορές την εβδομάδα. Δεν μένουμε στα «παιδικά» ψάρια χωρίς πολλά λιπαρά, αλλά προσφέρουμε άφθονα μικρά λιπαρά ψάρια, όπως κουτσομούρα, σαρδέλα, γαύρο, τσιπούρα, λαβράκι κλπ Μπορούν να γίνουν σε μεγάλη ποικιλία ψητά ή στον φούρνο ή σε ψαρόσουπα ή στον ατμό, δεν είναι ανάγκη να τα συνηθίσει το παιδί μόνο τηγανητά. Μικροί τόνοι και σολομός επίσης, αποφεύγουμε μόνο τα μεγάλα ψάρια που μπορεί να είναι επιβαρυμένα σε μέταλλα. Προσφέρουμε και τακτικά διάφορα πολύτιμα θαλασσινά μετά το έτος: γαρίδες, καλαμάρι, σουπιά, χταπόδι. Ο συνδυασμός με άφθονο λεμόνι είναι σοφός, νοστιμίζει και αυξάνει την απορρόφηση σιδήρου για ψάρια και κρέατα.

Το καλής ποιότητας αυγό είναι σημαντικό κομμάτι της μεσογειακής διατροφής και είναι διατροφικός θησαυρός για τα παιδιά. Καλό είναι να καταναλώνουν ένα αυγό ανά 1-3 μέρες ή 3-5 αυγά την εβδομάδα, και αυτό να ξεκινάει έγκαιρα και νωρίς με την εισαγωγή στερεών τροφών.

Με τον υπόλοιπο πλούτο σε πρωτείνες και σίδηρο που διαθέτει η μεσογειακή διατροφή, το κρέας παίζει μόνο συμπληρωματικό και όχι κυρίαρχο ρόλο σε αυτήν. Στην κλασσική μεσογειακή διατροφή η συχνότητα κατανάλωσης κρέατος δεν ξεπερνούσε τη μια φορά τη βδομάδα ή και το μήνα. Τα μικρά παιδιά θα ήταν καλό να καταναλώνουν ικανοποιητική ποσότητα λευκού και κόκκινου κρέατος 2-3 φορές την εβδομάδα. Σήμερα ωστόσο παρατηρείται συχνά το φαινόμενο παιδιά αλλά και ενήλικες να καταναλώνουν καθημερινά και παραπάνω από μια φορά τη μέρα κόκκινο κρέας, κιμά, αλλαντικά, λουκάνικα ή λευκό κρέας, πράγμα σίγουρα πολύ μακριά από την μεσογειακή διατροφή.

Τα δημητριακά ολικής άλεσης μετά τον χρόνο παίζουν συμπληρωματικό αλλά καθημερινό ρόλο στην μεσογειακή διατροφή. Όχι υπερβολές ωστόσο σε ποσότητες, οριοθέτηση και μεγάλη σημασία στην ποιότητα, αφού πολλά έτοιμα αρτοσκευάσματα έχουν άσπρο επεξεργασμένο αλεύρι πολλά σάκχαρα και πρόσθετα.

Σε ένα πράγμα είμαι κάθετος στους γονείς που βλέπω: δεν γίνεται να ζούμε σε αυτήν την χώρα με τα τόσο υπέροχα παραδοσιακά γιαούρτια, την τεράστια ποικιλία υγιεινών και εύγευστων τυριών, τοπικά παραγόμενων, με πλήρη λιπαρά, προϊόντα πρόβεια ή κατσικίσια, και να μην τα δίνουμε τακτικά στα μικρά μας παιδιά, να τα συνηθίσουν και να τα αγαπήσουν! Δε μπορεί τα παιδιά μας να συνηθίζουν σε εμπλουτισμένα με ζάχαρα επιδόρπια γιαουρτιού ή σε απρόσωπα μαζικής παραγωγής γαλακτοκομικά  πολυεθνικών δυστυχώς προβαλλόμενων έντονα στα μίντια και στα σούπερ μάρκετ. Υπάρχει ένας θησαυρός παραγωγής τοπικών και καλών γαλακτοκομικών εκεί έξω που πρέπει να ξανα-ανακαλύψουμε. Δεν υπάρχει καλύτερο σνακ ή γεύμα ή πρωινό για ένα μικρό παιδί από καλό γιαούρτι με μέλι και τριμμένους ξηρούς καρπούς ή ταχίνι. Καθημερινά λίγο τυρί ή γιαούρτι στο μικρό μας παιδί.

Ο θηλασμός συνεχίζει να είναι αυτό που χρειάζονται τα μικρά παιδιά. Εάν έχει σταματήσει, δίνουμε όσο γίνεται πιο φρέσκο γάλα σε ήπιες ποσότητες, όχι άνω των 300-500ml / 24ωρο – με το κατσικίσιο ή πρόβειο γάλα παραδοσιακά σε βασική θέση στην μεσογειακή διατροφή.

Οι ξηροί καρποί είναι πολύτιμο στοιχείο της μεσογειακής διατροφής. Για παιδιά που δεν έχουν αλλεργία, η κατανάλωση ξηρών καρπών πρέπει να ξεκινήσει πριν το έτος, σε μορφή ασφαλή για να αποτραπεί ο κίνδυνος πνιγμονής: τριμμένοι μέσα σε φρουτόκρεμα ή γιαούρτι, σε μορφή αλοιφής ή μέσα σε Παρασκευή. Αργότερα και ανάλογα με την πρόοδο του παιδιού στη μάσηση τους προσφέρουμε κομμένους με το παιδί να μην κινείται και με επίβλεψη.

Πολύτιμο και συχνό σνακ στη μεσογειακή διατροφή είναι επίσης οι σταφίδες και τα αποξηραμένα φρούτα. Τα φαγητά για ένα μικρό παιδί δεν χρειάζεται να είναι άνοστα. Μεσογειακή διατροφή σημαίνει εισαγωγή από την αρχή των στερεών τροφών σε μυρωδικά και καρυκεύματα που μπορούν να δώσουν ποικιλία γεύσεων απομακρύνοντας την ανάγκη για υπερβολικό αλάτι ή ζάχαρη: ρίγανη, μαιντανό, άνιθο, σέλινο, κρεμμυδάκι, σκόρδο, μέντα, θυμάρι κανέλα κα, όλα πρέπει να μπουν από την αρχή για να τα συνηθίσει και να τα αγαπήσει το μωρό σας.

Οι τροφές έχουν από μόνες τους συνήθως αρκετό αλάτι, Επιπρόσθετο επιτραπέζιο αλάτι πρέπει να βάζουμε ελάχιστο στο φαγητό των μικρών παιδιών – αλλά και στο δικό μας. Από την άλλη, μη φοβάστε να προσφέρετε στο παιδί σας που και που πιο αλατισμένες καλές τροφές, όπως φέτα και ελιές.

Η ζάχαρη είναι μακράν το ΜΕΓΑΛΟ πρόβλημα στην διατροφή των παιδιών σήμερα. Οι περισσότερες τροφές που υπάρχουν στα σούπερ μάρκετ και προσφέρονται για τα μικρά παιδιά – από έτοιμες κρέμες έως έτοιμα βαζάκια και σνακ και επιδόρπια γιαουρτιού – έχουν αθέμιτη και υπερβολικά μεγάλη ποσότητα απλών σακχάρων, εθίζουν το παιδί στην γλυκιά γεύση και δυστυχώς καταναλώνονται από τα περισσότερα καθημερινά. Εδώ πρέπει να εστιάσει ο γονιός τον αγώνα του για μια πιο υγιεινή, πιο μεσογειακή διατροφή στα παιδιά του.

πηγή: pediatros-thes.gr (του Στέλιου Παπαβέντση παιδιάτρου MRCPCH DCH IBCLC)

Ο Ελαιώνας, πέρα από τη συμβολική αξία του για την πόλη της Αθήνας, μας θυμίζει και το πόσο μακρόβιο δέντρο είναι η ελιά, παρ’ όλες τις ταλαιπωρίες που μπορεί να υποστεί από την άγνοια ή την αδιαφορία των ανθρώπων. Και στη χώρα που ο μύθος επιμένει ότι πρωτοεμφανίστηκε ως θεϊκό δώρο, συναντάς σήμερα άφθονα δέντρα όχι απλώς αφρόντιστα αλλά και κακοποιημένα από λάθος κλαδέματα ή από καθόλου κλαδέματα, τη στιγμή που το θεωρούμε το υπ’ αριθμόν 1 εξαγωγικό προϊόν μας.

Όταν λοιπόν ήλθε στην Ελλάδα ο Ιταλός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, Riccardo Gucci, προσκεκλημένος από το oliveoilseminars.com, το ΒΗΜΑScience ήταν εκεί και παρακολούθησε τις ομιλίες του αλλά και τον ακολούθησε υπομονετικά σε όλη την περιήγησή του σε ελαιώνες της Αττικής όπου ο καθηγητής έκανε υποδειγματικά κλαδέματα που τα συνόδευε με καίριες παρατηρήσεις σχετικά με το πώς και το γιατί κόβουμε έστω και μερικά φύλλα από το κάθε δέντρο. Το κλάδεμα, όπως έχει γράψει σε μερικές από τις μελέτες του που έχουν γίνει σημείο αναφοράς στη διεθνή βιβλιογραφία αλλά και επανέλαβε εδώ όταν τον ρωτήσαμε σχετικά, όταν γίνει σωστά, δίνει χρόνια και καρπό παραπάνω στην ελιά.

Είναι υπερβολή να νιώσεις κάποια στιγμή ενοχικά απέναντι στα δέντρα του σπιτιού σου; Δεν το αποκλείω, αλλά έτσι ένιωθα γυρίζοντας μια Κυριακή αργά το απόγευμα από ολοήμερο σεμινάριο αφιερωμένο στα κλαδέματα και ιδιαίτερα σε αυτά που έχουν σχέση με τα ελαιόδεντρα. Εκτός από τις ώρες θεωρίας σε κλειστό χώρο είχα περάσει, μαζί με άλλους τριάντα, και κάτι παραπάνω από τέσσερις ώρες στα Μεσόγεια παρακολουθώντας τον Ιταλό καθηγητή Ricardo Gucci, να σκαρφαλώνει στα δέντρα ενός ελαιώνα, να κάνει κύκλους περπατώντας γύρω τους, να αγκαλιάζει τις φυλλωσιές τους, αλλά και να κόβει μελετημένα και αποφασιστικά όσα κλαδιά πίστευε πως έπρεπε να απομακρυνθούν από ένα δέντρο ακλάδευτο επί 7-8 χρόνια.

Έτσι, συναντώντας ξανά τις τέσσερις ελιές του σπιτιού μου, δύο μέσα στον κήπο και δύο στην πρόσοψη, βλέποντας με άλλο μάτι πλέον την κατάστασή τους, κατάλαβα πόσο έδειχναν αλλά και πόσο ήταν παραμελημένες. Το βλέμμα κόλλησε και στα ακρωτηριασμένα από τους βιαστικούς εργάτες του δήμου τμήματα των δύο δέντρων στον δρόμο (για να περνούν εύκολα τα φορτηγά), στην ασύμμετρη εμφάνιση όλων, στα (λαίμαργα) παρακλάδια που έμαθα να βλέπω πλέον σαν απειλή και στα πανύψηλα κλαδιά που ορθώνονταν στο κέντρο, εντελώς κατακόρυφα, όχι καμαρωτά, όπως πίστευα ως τότε, αλλά μέσα στην απόγνωσή τους, διψώντας για περισσότερο φως.

Ποιος είναι ο στόχος ενός κλαδέματος;
Απαντώντας κατά κάποιον τρόπο στην ερώτηση αν το κλάδεμα γίνεται για διευκόλυνση των ανθρώπων που εκμεταλλεύονται το δέντρο ή γιατί έτσι νιώθει αυτό καλύτερα, ο κ. Gucci ισχυρίζεται ότι «κλαδεύουμε το δέντρο για να ξανανιώσει», δείχνοντας μάλιστα προς ένα δέντρο που μόλις το είχε απαλλάξει από αρκετά περιττά κλαδιά. Κλαδιά όμως όχι πεταμένα κάτω για να μείνουν εκεί όπως έτυχε, σκορπισμένα άτακτα, αλλά προσεκτικά τοποθετημένα μπροστά στο δέντρο. Γιατί εκεί, αν και κομμένα, μπορεί να έχουν ακόμη αξία και υλική αλλά και ως πληροφορία (!) για όποιον ξέρει κάτι παραπάνω.

Σε ένα βιβλίο που μου έχει μάθει πολλά για τα φυτά (Γ. Μανέτα Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών, εκδόσεις ΠΕΚ) είχα διαβάσει: «Τα φυτά δεν είναι λιγότερο πολύπλοκα από τα ζώα. Αντιλαμβάνονται το περιβάλλον, στην κυριολεξία το μετρούν, καταγράφουν και ανταποκρίνονται στα ερεθίσματα, ρυθμίζουν τη χημεία του εσωτερικού του σώματός τους, τρέφονται με χαρακτηριστικό και αυτάρκη τρόπο» και λίγο παρακάτω: «Ναι, δεν σηκώνονται να φύγουν όταν δουν τα σκούρα, όταν κάνει κρύο  ή ζέστη, απλώς αλλάζουν ιδιότητες εκεί που βρίσκονται ώστε να αντεπεξέλθουν και αυτό αποτελεί μέρος της φυτικής συμπεριφοράς. Πρόκειται για συμπεριφορά άγνωστη σε μας, αδύνατη για τους ανθρώπους  ή για τα ζώα, ωστόσο πετυχημένη για τα φυτά». Με άλλα λόγια, παρασυρόμαστε και θεωρούμε κατώτερη μορφή ζωής τα φυτά γιατί το μάτι μας εντυπωσιάζεται περισσότερο από αυτά που κινούνται και πολύ λιγότερο από τα ακίνητα.

«Μην ψάχνετε στα δέντρα αναλογίες με τους ζωντανούς οργανισμούς. Το δέντρο όμως είναι μια σοφή ύπαρξη. Όταν, π.χ., αισθάνεται ανασφάλεια στο περιβάλλον όπου μεγαλώνει, δεν (θέλει να) παράγει» μας είπε εκείνο το πρωινό και ο κ. Gucci. Εκτός όμως από αυτό, μάθαμε ότι, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, ανάλογα θα πρέπει να σκεπτόμαστε και για τα ελαιόδεντρα: αντιμετώπιση με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με την ηλικία τους.

Ασκήσεις «γιόγκα» για δέντρα
Ανεξάρτητα πάντως από την ηλικία, είναι λάθος πρώτα από όλα να σκεπτόμαστε ότι η περιποίηση ενός δέντρου ταυτίζεται μόνο με το κόψιμο μερικών ξερόκλαδων κάθε τόσο. Από όσο κατάλαβα εγώ τουλάχιστον, όλα πρέπει να αρχίζουν με το βλέμμα που ρίχνουμε ή καλύτερα «χαρίζουμε» στο δέντρο μας κάθε ημέρα. Όταν είναι ακόμη σε ηλικία ενός ή δύο ετών, «τα χέρια μας να είναι… κοντά, κυρίως όταν κρατούν το κλαδευτήρι» προειδοποιεί ο κ. Gucci. Διότι τα φύλλα χρειάζονται πολύ σε ένα δέντρο μικρής ηλικίας, αφού με τη φωτοσύνθεση που κάνουν το εφοδιάζουν με την απαραίτητη ενέργεια. Όταν λοιπόν δεν είναι ακόμη πολλά, το δεντράκι τα έχει ανάγκη όλα τα φύλλα του. Γι’ αυτό πρέπει να φροντίζουμε, όπως και με τους εφήβους, να γίνει καλό ξεκίνημα, να μπουν καλές βάσεις και να μην του προκαλέσουμε αναπηρία από νωρίς.

Μας δείχνει ένα νεαρό δέντρο που έχει έξι κλαδιά όλα κι όλα. Έχουν φροντίσει πολύ αυτοί που το φύτεψαν εκεί να φεύγουν κατακόρυφα δύο μόνο κλαδιά από τον νεαρό κορμό και το καθένα από αυτά να διακλαδίζεται σε άλλα δύο αυστηρά και επίσης κατακόρυφα. Προσεγμένα, δηλαδή, όλα αλλά και όλα λάθος οδηγημένα, καθώς αυτό που χρειάζονται τα δέντρα και ακόμη περισσότερο η ελιά είναι τα κλαδιά να βγαίνουν και να κατευθύνονται προς το πλάι, αν είναι δυνατόν με κλίση γύρω στις 45 μοίρες ή και μεγαλύτερη σε σχέση με την κάθετη στο έδαφος γραμμή, για να μαζεύουν όσο γίνεται περισσότερο φως. Σε ένα μάλιστα από τα νεαρά δέντρα πιάνει μια δέσμη από κλαδιά που είχαν κλίση αρκετά κατακόρυφη και τα λυγίζει προς τα κάτω, όχι μία αλλά αρκετές φορές, σαν να τους κάνει γυμναστική. Μια περίεργη άσκηση «γιόγκα» που, όπως λέει, το δέντρο την καταλαβαίνει και, αν αυτό επαναληφθεί μερικές φορές από όποιον περνάει συχνά για να δει πώς εξελίσσεται, το δέντρο θα πάρει μια πρώτη αρκετά σωστή κατεύθυνση προς την επιθυμητή μορφή. Επίσης διάφορα κατακόρυφα κλαδιά που δεν θέλει να τα απομακρύνει τα μπλέκει με το ζόρι ανάμεσα σε άλλα για να προχωρήσουν σχεδόν οριζόντια.

Και ποια είναι άραγε αυτή η ιδανική μορφή όπου πρέπει να φθάσουν, ασυμπτωτικά έστω, μεγαλώνοντας τα ελαιόδεντρα;

Πληγές και κουφάλες
Εκτός από το καθαυτό κλάδεμα, πρέπει να παρατηρούμε την κατάσταση του κορμού και να αποφεύγονται οι κακουχίες. Οι χυμοί κυκλοφορούν σε ένα λεπτό εξωτερικό στρώμα του φλοιού και εκεί δεν πρέπει να υπάρχουν χαράγματα ή βαθιές τομές. Έτσι δικαιολογείται και το γνωστό φαινόμενο ένα μεγάλης ηλικίας δέντρο να στερείται ακόμη και όλο το εσωτερικό του κορμού του κι όμως να καρποφορεί πολύ αποδοτικά. Ο κ. Gucci μάλιστα ήταν κατηγορηματικός. Το ξυλώδες κέντρο κάθε κλαδιού και του κορμού αντίστοιχα δεν συμμετέχει στη βλάστηση, γι’ αυτό και δεν ασχολείται με το να βάζει κάποια αλοιφή ή έστω λάσπη στις τομές που προκύπτουν όταν κόβονται κάπως χοντρά κλαδιά. Λέει ότι είναι χάσιμο χρόνου και φαίνεται πως δεν τον απασχολεί η πιθανότητα να εισχωρήσουν από την πληγή αυτή βλαβεροί για το δέντρο μικροοργανισμοί.

Κύπελλο, μπάλα ή… χριστουγεννιάτικο δέντρο
Κάτι που μάλλον διαφεύγει από μερικούς μανιακούς κλαδευτές είναι πως όταν κόψεις διάφορα χοντρά κλαδιά δημιουργείς, κατά τον κ. Gucci, ένα τέρας. Όπου έχεις ρίζες και κορμό ανεπτυγμένα και επάνω μια ογκώδη κόμη με ένα πλήθος φύλλων σε λεπτά κλαδιά. Κάτι εντελώς ασύμμετρο, δηλαδή. Όσο για το ιδανικό σχήμα, μπορεί να είναι συνήθως το ανεστραμμένο κύπελλο, φαρδιά κόμη κάτω που γίνεται πιο στενή όσο ανεβαίνουμε. Εμφανίζονται όμως κατά περιοχές και άλλα, όπως με κορμό που διχάζεται χαμηλά (Ανδαλουσία, για το μάζεμα επιτραπέζιας ελιάς), σφαιρικό σχήμα (Ελλάδα, Γαλλία), με πολλαπλούς κώνους, έναν για κάθε μεγάλο κλαδί (σε περιοχές της Ιταλίας) και το «χριστουγεννιάτικο έλατο» με κέντρο την Καλιφόρνια, που ταιριάζει με τα μηχανήματα ταλαντώσεων του κορμού κατά τη συγκομιδή. Βέβαια από τα ελαιόδεντρα που εμείς αντικρίσαμε εκεί στα Μεσόγεια ήταν πολλά σε προχωρημένη ηλικία, εγκαταλελειμμένα, και χρειάζονταν γενναία επέμβαση. Μου φαίνεται σαν ένα πράσινο ορυχείο που έχει ακόμη πολλά να δώσει αλλά είναι προς το παρόν εγκαταλελειμμένο.

Η σωστή αναλογία
Και ο κ. Gucci μάς δείχνει πώς μπορεί να ξεκινήσει κάτι ξανά. Δεν δίνει την εντύπωση ότι έχει και πολλές  αναστολές. Τον βλέπω να πηγαίνει γύρω από τα δέντρα με κινήσεις που μου θυμίζουν καλλιτέχνη σε γκαλερί ενώ ετοιμάζει επί τόπου κάποιο έργο του. Με στέρεα προσχέδια. Κάθε κλαδί που κόβει είναι ένας σταθμός. Κοιτάζει λίγο και προχωρεί χωρίς δισταγμούς. Τα κομμένα κλαδιά τοποθετούνται προσεκτικά σε έναν σωρό και δεν αφήνονται στο έδαφος σκόρπια γιατί, όπως εξηγεί, δεν πρέπει να χάσουμε τον λογαριασμό κόβοντας αλόγιστα. Συνήθως και στις πιο βαριές περιπτώσεις δεν υπερβαίνουμε το 40% της κόμης, ενώ σε ένα σωστά κλαδεμένο δέντρο το πολύ να απομακρύνουμε το 20%, μόνο το 10% ίσως να είναι καλύτερο και το 5% ακόμη ίσως πολύ καλύτερο. Όλα αυτά τα κλαδιά με τα φύλλα τους μπορούν με ειδικά και όχι ακριβά μηχανήματα να θρυμματιστούν σε πολύ μικρά κομμάτια και ή να τροφοδοτήσουν κομπόστ ή να σκορπιστούν δημιουργώντας ευπρόσδεκτη εδαφοκάλυψη τους θερινούς μήνες που κινδυνεύει ο κορμός, ειδικά στα νεαρά δέντρα, να καεί. Και την όποια στοργή μας είναι έτοιμα να την ανταποδώσουν. Τα ελαιόδεντρα δεν είναι άλογα, όπως εξηγήθηκε αρκετά ελπίζω. Γιατί, λοιπόν, να τα σκοτώνουμε όταν γεράσουν με το να τα αφήνουμε ακλάδευτα και απεριποίητα; Ούτε βέβαια πρέπει, αντίθετα, να θυμόμαστε να τα κλαδέψουμε μόνο όταν γεράσουν αρκετά, σαν να είναι κάποιος ηλικιωμένος συγγενής που μας συγκίνησε στα τελευταία η κατάστασή του. Χωρίς να πιστεύουμε ότι θα είναι πολλές οι ημέρες του. Νομίζω ότι οι ελιές είναι σαν τις γάτες. Αργούν να σε εμπιστευθούν και να σου δώσουν καρπούς, αλλά όταν τις κερδίσεις μπορούν και μένουν για πάντα μαζί σου.

Ο δεκάλογος του κλαδευτή
1. Με τον όρο κλάδεμα εννοούμε ένα σύνολο χειρισμών που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση της κόμης, τη ρύθμιση της ανάπτυξης των βλαστικών και αναπαραγωγικών οργάνων και τη διαμόρφωση της ανάπτυξης των τμημάτων του δέντρου με σκοπό τη μεγιστοποίηση παραγωγής και ποιότητας.

2. Έπειτα από ένα πολύ γερό και απερίσκεπτο κλάδεμα ένα ελαιόδεντρο μπορεί να κάνει και τρία χρόνια για να ξαναδώσει καρπό.

3. Είναι καταστροφή όταν στο μάζεμα της ελιάς το φθινόπωρο κόβουμε κλαδιά για να μαζέψουμε πιο βολικά τον καρπό. Γιατί στις άκρες αυτών των κλαδιών βρίσκονται τα «καρποφόρα μάτια» που θα δώσουν τον καρπό της επόμενης χρονιάς.

4. Όταν πρόκειται να αγοράσουμε νεαρά φυτά ελιάς προτιμούμε αυτά που διακλαδίζονται και τα κλαδιά τους κατευθύνονται προς τα πλάγια και όχι να έχουν δύο ή τρία το πολύ κλαδιά με κατακόρυφη κατεύθυνση.

5. Η κόμη, δηλαδή όλα τα κλαδιά με τα φύλλα από το πιο χαμηλό ως την κορυφή, καλό είναι να ξεκινάει από το 1,5 μέτρο και να μην υπερβαίνει τα 4,5 μέτρα.

6. Ανάλογα με τις συνθήκες και τους ανέμους της περιοχής, μπορεί τα νεαρά δέντρα να χρειάζονται στήριγμα ακόμη και για τα πρώτα τέσσερα ή πέντε χρόνια της ζωής τους.

7. Οι ζωηροί βλαστοί που βγαίνουν από τις ρίζες του δέντρου και οι «λαίμαργοι βλαστοί» που φαίνεται ότι είναι δυνατοί, κάθετοι στον κορμό, πρέπει να απομακρύνονται αμέσως.

8. Μπορεί να φαίνεται κάπως τραβηγμένο το κλασικό «το κέντρο του δέντρου να είναι τόσο αραιό που να μπορεί να το διασχίσει και ένα πουλί» αλλά δείχνει προς τη σωστή κατεύθυνση αν φανταστούμε το φως ως κάτι στέρεο και απτό. Επίσης ας μην ξεχνάμε ότι το φως του ηλίου είναι απαραίτητο ως και τη στιγμή που ο καρπός κόβεται από το κλαδί του για να πάει στο ελαιοτριβείο.

9. Οι πιο πολλοί, τη χρονιά που το δέντρο παράγει υπερβολικά πολύ καρπό, σκέπτονται να το εκμεταλλευτούν αυτό στο έπακρο. Κανονικά όμως θα πρέπει να αποτρέψουμε εγκαίρως την υπερπαραγωγή τη μία χρονιά και την έλλειψη σχεδόν καρπού την επομένη, πλησιάζοντας στο ιδανικό, δηλαδή περίπου ισορροπημένες παραγωγές κάθε χρόνο.

10. Καλύτερη εποχή για κλάδεμα είναι αφού περάσουν τα κρύα του χειμώνα, άνοιξη δηλαδή, και αφού εμφανιστούν τα άνθη της επόμενης χρονιάς, ώστε να τα βλέπουμε και να αποφύγουμε κάποια στραβοψαλιδιά. Επίσης να μην ξεχνάμε πως, αν και το ελαιόδεντρο θεωρείται ξηροφυτικό, αντέχει δηλαδή χωρίς πολλά νερά, ένα καλό πότισμα τον Ιούνιο και ένα στο τέλος Αυγούστου έχει παρατηρηθεί ότι βοηθάει στην αύξηση των κιλών της συγκομιδής.

Ένοχο το κλάδεμα
Γιατί «δίνουν» οι ελιές μας χρονιά παρά χρονιά;
Το σεμινάριο του κλαδέματος εδώ στην Ελλάδα το οργάνωσε ο κ. Β. Φραντζολάς από το oliveoilseminars.com που ασχολείται με το θέμα ελιά-λάδι 24 ώρες κάθε ημέρα, ακόμη και τις Κυριακές, και ταξιδεύει παρατηρώντας από κοντά τους ελαιώνες όλης της Ελλάδας. Εδώ  λοιπόν παραθέτουμε και τη δική του άποψη για το θέμα:

Για το πώς κλαδεύουμε στην Ελλάδα την καλύτερη περιγραφή μου την έκανε προχθές ο φίλος μου Λεωνίδας Τ. από το Ρέθυμνο που αλλάζαμε μηνύματα για τα κλαδέματα των λιόδεντρων: «Στο χωριό μας κάθε παραγωγός έχει και το δικό του στυλ. Μερικοί ξεγυμνώνουν όλο το εσωτερικό του δένδρου αφήνοντάς το ανεπανόρθωτα εκτεθειμένο στον ήλιο. Άλλοι, χρονιά παρά χρονιά, κάνουν βαθύ κλάδεμα, άλλοι μια χρονιά κλαδεύουν τις ποδιές και την άλλη τις κορφές, άσε, ένα μπάχαλο. Και όλοι είναι σίγουροι ότι η δική τους τεχνική είναι αλάνθαστη. Προσωπικά κλαδεύω με μέτρο αραιώνοντας το εσωτερικό για να αερίζεται το δένδρο και περιορίζοντας τα λαίμαργα και τα πολύ υψηλά κλαδιά που είναι και δύσκολα στο μάζεμα. Παρ’ όλα αυτά, “αναζητώ” το καλύτερο».

To καλύτερο μας το είπε ο Ricardo Gucci πριν από λίγες ημέρες. Το θέμα είναι ότι οι παραγωγοί είναι στη μεγάλη τους πλειονότητα ανεκπαίδευτοι, κλαδεύουν εμπειρικά με αυτά που άκουσαν ή τους μετέφερε κάποιος άλλος και αυτός με λίγες γνώσεις. Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας το κλάδεμα συνδυάζεται δυστυχώς με το μάζεμα του καρπού, με αποτέλεσμα να κατεβάζουμε κάτω πάνω από το 60% του φυλλώματος, κάτι που έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα στην παραγωγή της επόμενης χρονιάς. Αυτός είναι και ο κυριότερος ίσως λόγος για την ακραία παρενιαυτοφορία (χρονιές καλές-κακές) που παρατηρείται στον ελληνικό ελαιώνα. Η λύση είναι στην παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης από ανθρώπους που ξέρουν καλά τη φυσιολογία του δέντρου, οπότε και μπορούν να εξηγήσουν τις τεχνικές που πρέπει να εφαρμόζονται για μεγιστοποίηση της καρποφορίας, που είναι και το ζητούμενο στα ελαιόδεντρα.

πηγή: Βήμα Science (του Αλκη Γαλδαδά)

Νέα έρευνα δείχνει ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του χρώματος των ανθέων και του αρώματος που αναδίδουν, με στόχο την προσέλκυση συγκεκριμένων επικονιαστών. Τουλάχιστον αυτό ισχύει για 41 είδη φυτών και τους επικονιαστές τους, που ερευνήθηκαν σε έναν βιότοπο φρύγανων στο νησί της Λέσβου, από μια διεθνή ερευνητική ομάδα και η οποία δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβρη που μας πέρασε.

Τεχνητή λίμνη Μονής Πυθαρίου. photo by: naturagraeca

Η ομάδα ερεύνησε τον τρόπο με τον οποίο τα φυτά αυτά επικοινωνούν με ένα σύνολο από έντομα επικονιαστές που ζούσαν στην περιοχή. Ανακάλυψαν μια σχέση μεταξύ του χρώματος των λουλουδιών και του αρώματος τους, τόσο έντονη που μπορεί να θεωρηθεί ότι ουσιαστικά λειτουργούν από κοινού. Αυτή είναι ουσιαστικά η πρώτη μελέτη που αποδεικνύει την σχέση μεταξύ χρώματος και αρώματος για ένα σύνολο φυτών.

«Αυτό το αποτέλεσμα μας συγκλόνισε γιατί συλλέξαμε και αναλύσαμε τα δεδομένα με εντελώς αμερόληπτο τρόπο και επειδή προηγούμενες μελέτες δεν είχαν καν εξετάσει την πιθανή σχέση χρώματος και αρώματος» δήλωσε ο Robert Raguso, καθηγητής νευροβιολογίας και συμπεριφοράς, που συμμετείχε μελέτη. Τα λουλούδια χρησιμοποιούν συντονισμένα σήματα χρώματος και αρώματος για να προσελκύσουν έντομα, τα οποία με τη σειρά τους συλλέγουν γύρη επικονιάζοντας έτσι τα φυτά. Απ’ την άλλη πλευρά τα έντομα επωφελούνται και αυτά καθώς έχουν πρόσβαση στο νέκταρ και τη γύρη που είναι απαραίτητα για τη διατροφή τους.

Φρύγανα της Λέσβου. a) Το κολεόπτερο Eulasia nitidicollis σε Λαδανιά. b) Η πεταλούδα Colias crocea επισκέπτεται άνθος λεβάντας, c) Γενίστα η ακανθόκλαδος, d) Τουμπεραρία η σταλαγμώδης, e) Teucrium divaricatum και f) Άσπρη λαδανιά με αριστερά ευρωπαϊκή μέλισσα (Apis mellifera) και δεξιά το σκαθάρι Epicometis hirta. (photos by A. Kantsa).

Συνδέοντας τα οπτικά και οσφρητικά ερεθίσματα, τα λουλούδια καθιστούν το σήμα τους ισχυρότερο και πιο σταθερό κάτω από τις έντονες περιβαλλοντικές συνθήκες του Αιγαίου. Τις ημέρες που επικρατούν έντονοι άνεμοι και είναι αρκετές τέτοιες στα νησιά, τα αρώματα μπορεί να χαθούν, όμως τα χρώματα παραμένουν και συνεχίζουν να προσελκύουν επικονιαστές. Αντίστοιχα τα αρώματα παίζουν καθοριστικό ρόλο όταν λουλούδια αποκρύπτονται από την πυκνή βλάστηση.

Το κοινό χρώμα και άρωμα μεταξύ διαφορετικών λουλουδιών δεν σημαίνει και κοινή καταγωγή. Αντ’ αυτού, οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτά τα πρότυπα αντικατοπτρίζουν τους προσαρμοστικούς συμβιβασμούς μεταξύ της προσέλκυσης επικονιαστών αλλά και άλλων εξωτερικών πιέσεων, όπως για παράδειγμα το περιβαλλοντικό άγχος και η άμυνα εναντίον εχθρών. Πάντως οι βιοχημικοί και γενετικοί δεσμοί μεταξύ της χλωρίδας και της παραγωγής αρώματος παραμένουν ελάχιστα κατανοητοί.

Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου. photo by: naturagraeca

Πέρα όμως απ’ την ανακάλυψη του συντονισμού ανάμεσα στο χρώμα και το άρωμα των ανθέων, τα έντομα που επισκέπτονται τα λουλούδια αυτά, ποικίλουν και μπορούν να αντιληφθούν τα ερεθίσματα των λουλουδιών με πολύ διαφορετικούς τρόπους. «Οι μέλισσες είναι οι κυρίαρχοι επικονιαστές στο νησί της Λέσβου και έχουν τριχρωματική έγχρωμη όραση, βλέπουν UV, μπλε και πράσινο» δήλωσε ο Raguso. «Αλλά οι πεταλούδες και τα σκαθάρια έχουν διαφορετικά οπτικά συστήματα, όμως μπορούν επίσης να δουν το κόκκινο χρώμα».

«Εμείς στη μελέτη μας υπολογίσαμε αυτές τις διαφορετικές μορφές αντίληψης. Η πρόοδος στο πεδίο μας είχε μείνει στάσιμη για πολύ καιρό, λόγω του τρόπου που μελετούσαμε την αλληλεπίδραση φυτού και επικονιαστή, καθώς εστιάζαμε μόνο σε ένα αισθητήριο κανάλι. Με αυτή τη μελέτη, κάναμε ένα βήμα πιο κοντά σε αυτό που υποψιάζομαι ότι συμβαίνει στην  πραγματικότητα» πρόσθεσε ο Raguso.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι με αυτή τη μελέτη πετύχαμε μια πιο ολιστική αντίληψη της επικονίασης.

πηγή: beeculture

Είναι οι αφρικανικές μέλισσες, γνωστές και ως “μέλισσες-δολοφόνοι” πράγματι τόσο επικίνδυνες, όσο αναφέρουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης;

Μια αφρικανική μέλισσα (Credit: Gustavo Mazzarollo/Alamy Stock Photo)

Ο μύθος λέει ότι οι μέλισσες-δολοφόνοι είναι τεράστιες σε μέγεθος και εξοπλισμένες με θανατηφόρο δηλητήριο, όμως στην πραγματικότητα είναι μικρότερες απ’ τις Ευρωπαϊκές μέλισσες, ενώ μεταφέρουν και λιγότερη ποσότητα δηλητηρίου. Είναι πιο επιθετικές, όχι όμως τόσο όσο πιστεύουμε.

Το 1956, ο βραζιλιάνος επιστήμονας Warwick Kerr εισήγαγε αφρικανικές μέλισσες στη Νότια Αμερική με σκοπό να δημιουργήσει μια πιο παραγωγική φυλή. Αρκετές από αυτές όμως διέφυγαν και διασταυρώθηκαν με ντόπιες μέλισσες δημιουργώντας ένα υβριδικό είδος. Αυτές οι ημίαιμες ουσιαστικά αφρικανικές μέλισσες άρχισαν να εξαπλώνονται. Μέχρι το 1985, είχαν φτάσει στο Μεξικό, ενώ το 2014, οι ερευνητές που μελέτησαν την εξάπλωση αυτών των υβριδίων σε όλη την Καλιφόρνια διαπίστωσαν ότι είχαν φτάσει μέχρι το Σαν Φρανσίσκο.

Τα πρώτα χρόνια της “εισβολής” τους οι αφρικανικές μέλισσες απέκτησαν τον χαρακτηρισμό “μέλισσες δολοφόνοι” εμπνέοντας στους ανθρώπους έναν φόβο για τις μέλισσες. Σ’ αυτό έπαιξαν ρόλο και αρκετές ταινίες τρόμου Β διαλογής της δεκαετίας του 1980. Η αλήθεια όμως είναι αρκετά διαφορετική.

Αριστερά αφρικανική μέλισσα και δεξιά ευρωπαϊκή (Credit: Scott Bauer, USDA)

Η αφρικανική μέλισσα, όπως ειπώθηκε, είναι μικρότερη σε μέγεθος απ’ τις κοινές μέλισσες και φέρει λιγότερη ποσότητα δηλητηρίου, το οποίο μάλιστα δεν είναι ισχυρότερο όπως πιστεύουν πολλοί. Τότε γιατί όλος αυτός ο πανικός; Στην πραγματικότητα σ’ αυτό που διαφέρει η αφρικανική μέλισσα είναι στον τρόπο που υπερασπίζεται τη φωλιά της. «Οι αφρικανικές μέλισσες ανταποκρίνονται στις διαταραχές των αποικιών τους γρηγορότερα, σε μεγαλύτερο αριθμό ενώ τσιμπούν ευκολότερα» κατέληξαν οι ερευνητές το 1982.

Αυτή η έντονη διάθεση να αμυνθούν για να προστατέψουν την αποικία τους, ήταν η αιτία να προκληθούν αρκετές εκατοντάδες θάνατοι ανθρώπων κατά τα τελευταία 50 χρόνια. Ελλείψει αλλεργικής αντίδρασης, θα χρειαζόταν περίπου 1000 τσιμπήματα για να προκληθεί θάνατος ενός ενήλικα μέσου μεγέθους. Οι ευρωπαϊκές μέλισσες πολύ σπάνια θα επιτεθούν σε τόσο μεγάλες ομάδες. Μην ξεχνάτε ότι οι μέλισσες πεθαίνουν αφού τσιμπήσουν, έτσι για να τσιμπηθείτε 1000 φορές σημαίνει ότι σας επιτέθηκαν τουλάχιστον 1000 μέλισσες. Οι αφρικανικές μέλισσες παρουσιάζουν όμως αυτή τη συμπεριφορά, δηλαδή θα αν προκληθούν θα επιτεθούν κατά ομάδες.

Το κεντρί της ευρωπαϊκής μέλισσας (Apis mellifera) (Credit: blickwinkel/Alamy Stock Photo)

Ωστόσο, ο χαρακτηρισμός ως “μέλισσες-δολοφόνοι” είναι παραπλανητικός λέει ο Bert Rivera-Marchand, εντομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μπαγιαμόν στο Πουέρτο Ρίκο. «Ο όρος δίνει την εντύπωση ότι αυτές οι μέλισσες είναι έξω για να σκοτώσουν, όταν στην πραγματικότητα απλώς υπερασπίζονται την κυψέλη τους» λέει ο Rivera-Marchand. Επιπλέον, διαπίστωσε ότι οι αφρικανικές μέλισσες στο Πουέρτο Ρίκο, όπου εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 1994, δείχνουν πλέον σημαντικά μειωμένη αμυντική συμπεριφορά.

Εν πάση περιπτώσει, τα τελευταία 20 χρόνια, φαίνεται ότι έχουν χάσει αυτήν την έντονη αμυντική διάθεση. «Οι μελισσοκόμοι του Πουέρτο Ρίκο χρησιμοποιούν ντόπιες αφρικανικές μέλισσες για την παραγωγή μελιού και δεν αναφέρουν προβλήματα επιθετικότητας» λέει ο Rivera-Marchand.

Αν λοιπόν δεν προκαλέσετε και δεν ενοχλήσετε τη φωλιά τους δεν θα έχετε πρόβλημα.

πηγή: BBC

Ιστορική μνήμη διαθέτει η …γύρη καθώς, σύμφωνα με μελέτες επιστημόνων, ο κόσμος των φυτών θυμάται για αιώνες την ανθρώπινη παρουσία.

“Η γύρη που αποτίθεται σε βάλτους, έλη και άλλες υγρές θέσεις, όπου μπορεί να διατηρηθεί για χιλιάδες χρόνια, διαμορφώνει το ‘αρχείο’ των αναμνήσεων” εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Σαμψών Παναγιωτίδης, ο οποίος πραγματοποιεί μελέτες για την ιστορική εξέλιξη της βλάστησης ανασύροντας από διάφορες περιοχές, με ειδικό τρυπάνι, ίζημα σε διάφορα βάθη.

Φωτογραφία που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Σαμψών Παναγιωτίδης.

“Όταν ανασύρουμε το ίζημα και συλλέγουμε τη γύρη που είναι θαμμένη σε αυτό, η σχέση του ανθρώπου με το τοπίο και τη βλάστηση γύρω του, ξεδιπλώνεται στο πέρασμα του χρόνου. Κόβουμε δέντρα για το ξύλο τους και τότε η γύρη από αυτά μειώνεται. Διαμορφώνουμε τον ανοικτό χώρο σε βοσκοτόπι και τότε η γύρη από φυτά ανθεκτικά στη βόσκηση, κάνει την εμφάνισή της. Σε άλλη εποχή καλλιεργούμε τη γη και τότε φυτά των καλλιεργειών και τα ζιζάνιά τους κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Ακόμη και η ξαφνική απουσία μας καταγράφεται καθώς η φυσική βλάστηση στην απουσία μας ανακάμπτει και διεκδικεί τον χώρο μας” λέει ο κ. Παναγιωτίδης.

Εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η πρόσφατη μελέτη του, μαζί με τη δασολόγο, υποψήφια διδάκτορα στο πανεπιστήμιο της Κολωνίας Μαρία Παπαδοπούλου, που αφορά ανάλυση γύρης από ίζημα του βάλτου της Τριστινίκας, περιοχή που απέχει 4 χιλιόμετρα από την Τορώνη, σπουδαίο λιμάνι της αρχαιότητας και των αρχών του Βυζαντίου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΙΙ (Επιχειρησιακό πρόγραμμα “Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση”) ως μέρος του ερευνητικού έργου: Ορυχεία, Ελιές, Μοναστήρια: προς μια περιβαλλοντική μακρο-ιστορία της Χαλκιδικής.

“Στέλνουμε δείγματα σε εργαστήριο στο εξωτερικό για χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα και βγάζουμε πολύτιμα συμπεράσματα από το διάγραμμα της γύρης που στην περίπτωση της Τριστινίκας, αφορά το ανώτερο τμήμα του ιζήματος και καλύπτει την περίοδο των τελευταίων 3.500 ετών” αναφέρει ο κ. Παναγιωτίδης προσθέτοντας ότι, μ’ αυτό τον τρόπο, οι επιστήμονες “βλέπουν” μέσω της γύρης, τη διαχρονική σχέση ανθρώπου/περιβάλλοντος και πως αυτή εξελίσσεται κατά τις κυριότερες ιστορικές περιόδους, από τη Μυκηναϊκή έως την Σύγχρονη Εποχή.

Η περίοδος της αρχαιότητας στην Τορώνη (Μυκηναϊκή/ Ρωμαϊκή εποχή) συνδέεται κυρίως με την καλλιέργεια της ελιάς, η οποία κορυφώνεται στην Κλασσική/Ελληνιστική περίοδο, ενώ η καλλιέργεια των σιτηρών (σίκαλη, σιτάρι) κορυφώνεται στο τέλος της (Ρωμαϊκή/πρώιμη Βυζαντινή).

Η εκτεταμένη εκτροφή αιγοπροβάτων επιβάλει τη φωτιά ως διαχειριστικό εργαλείο της βλάστησης με αποτέλεσμα πυρόφιλα φυτά (φυτά που η εξάπλωσή τους ευνοείται από τις πυρκαγιές) να έχουν πολύ έντονη παρουσία. Τα μεσογειακά πευκοδάση αφήνουν μικρό αποτύπωμα γύρης καθώς η Τορώνη και η Χαλκιδική γενικότερα, αποτελούν κύριες πηγές εμπορίας του ξύλου τους στον αρχαίο κόσμο.

Φωτογραφία που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Σαμψών Παναγιωτίδης.

Η γύρη και η επιδημία πανώλης

“Η γύρη λειτουργεί περίπου σαν δακτυλικό αποτύπωμα, σχεδόν αναλλοίωτο στον χρόνο και αξιόπιστο. Παρατηρούμε λοιπόν ότι τα μεσογειακά δάση κωνοφόρων εξαπλώνονται ταχύτατα κατά την περίοδο της πανώλης του Ιουστινιανού (6ος – 8ος αίωνας μ.Χ.), όταν η ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή καταρρέει. Η Τορώνη υπήρξε πολύ πιθανόν, θύμα της “πανώλης του Ιουστινιανού” που σάρωσε για δύο αιώνες τα παράλια κυρίως της ανατολικής Μεσογείου.

Η αρρώστια μεταφέρονταν με τα πλοία, που “φιλοξενούσαν” αρουραίους στα αμπάρια τους και χτύπησε πολλά λιμάνια. Το διάγραμμα γύρης δείχνει την απότομη κατάρρευση των καλλιεργειών (δημητριακά, ελιές) και την απότομη εξάπλωση των μεσογειακών πευκοδασών, καθώς η φωτιά, εργαλείο διαχείρισης της βλάστησης από τους βοσκούς, αλλά και η ίδια η βόσκηση εκλείπουν. Σαν ένα αόρατο χέρι να αφαίρεσε τον άνθρωπο από το τοπίο αυτού του σπουδαίου λιμανιού της Σιθωνίας” περιγράφει ο κ. Παναγιωτίδης.

Προχωρώντας στο χρόνο και σύμφωνα με τη μελέτη στην περιοχή, η δημιουργία των μοναστικών “μετοχίων” (ύστερη Βυζαντινή) και η γενικότερη οργάνωση της οικονομίας σε μικρές οικιστικές ενότητες (χωριά, οικισμοί) που εκτρέφουν μια ποικιλία ζώων σε μικρούς αριθμούς, έχουν ως συνέπεια την υποχώρηση των πυρόφιλων φυτών αφού η διαχείριση της βλάστησης μέσω της φωτιάς περιορίζεται.

Τα δάση δρυός, ως πηγή προϊόντων (ξυλοκάρβουνο, τροφή οικόσιτων ζώων) για τη μικρή οικιακή οικονομία, γνωρίζουν μια σύντομη έντονη ανάπτυξη κατά την ύστερη Βυζαντινή και τις αρχές της Οθωμανικής περιόδου. Η υποχώρησή τους τον 16ο αιώνα μ.Χ., εκτιμά ο κ. Παναγιωτίδης, πιθανόν σχετίζεται με την ακμάζουσα μεταλλευτική δραστηριότητα στη ΒΑ Χαλκιδική και τις τεράστιες ανάγκες της για κάρβουνο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Νατάσα Καραθάνου

Τριάντα γιγάντιες ασιατικές σφήκες ακολουθούν τις συντεταγμένες που τους υπέδειξε η ανιχνεύτρια τους, εντοπίζοντας τελικά μια κυψέλη μελισσών. Οι αποκεφαλισμοί ξεκινούν… Οι σφήκες παγιδεύουν τις μικροσκοπικές μέλισσες και ανοίγουν τα κεφάλια τους χρησιμοποιώντας τις πανίσχυρες δαγκάνες τους. Πάνω στην απελπισία τους οι μέλισσες προσπαθούν να τις κεντρίσουν, όμως το δηλητήριο τους δεν μπορεί να περάσει από το σκληρό κέλυφος των σφηκών.

Satoshi Kuribayashi/Minden Pictures

Κεφάλια εδώ και κει… Η μία μέλισσα μετά την άλλη πέφτουν νεκρές. Μία και μόνο ασιατική σφήκα μπορεί να εξουδετερώσει έως και 20 μέλισσες το λεπτό! Με αυτό το ρυθμό, μια μικρή ομάδα τέτοιων αρπαχτικών μπορεί να αφανίσει μια αποικία 30.000 μελισσών μέσα σε λίγες ώρες. Η γιγάντια ασιατική σφήκα είναι μια πολεμική μηχανή, ένας σύγχρονος φτερωτός Τ. Rex.

Η αξιοθαύμαστη γιγάντια ασιατική σφήκα (Vespa mandarinia) όταν ενηλικιωθεί φτάνει τα 5 εκ. μήκος με άνοιγμα φτερών που αγγίζει τα 7,6 εκ. Η ταχύτητα που πιάνει είναι 40 χλμ./ώρα, ενώ το κεντρί της μπορεί να περάσει ακόμα και από ένα αδιάβροχο τζάκετ. Μάλιστα σε αντίθεση με τις μέλισσες μπορεί να τσιμπάει επανειλημμένα. Το δηλητήριο της αφού περάσει την ανθρώπινη σάρκα επιβαρύνει σημαντικά τα νεφρά.

Η γιγάντια ασιατική σφήκα (Vespa mandarinia)

Γενικά η ασιατική σφήκα θεωρείται κορυφαίο αρπακτικό. Μπορεί να τα βάλει με οποιοδήποτε άλλο έντομο ακόμα και με θηλαστικό αν τολμήσει να την ενοχλήσει. Αν συναντήσετε ποτέ μία, προσπαθήστε να μείνετε μακριά. Ο εντομολόγος Stephen Martin του Πανεπιστημίου του Salford, παρατηρούσε κάποτε μια φωλιά ασιατικών σφηκών, όταν δέχτηκε επίθεση. «Κλείνεις τα μάτια σου, κλείνεις το στόμα σου, χτυπάς τα δόντια σου, γιατί είναι αρκετά τρομακτικό! Αν οι σφήκες δεν νοιώσουν ότι απειλούνται θα σας αφήσουν στην ησυχία σας. Δεν έχει νόημα να σπαταλήσουν δηλητήριο και να διακινδυνεύσουν να σκοτωθούν και αυτό το γνωρίζουν.»

Αν τσιμπηθείτε θα πρέπει να σπεύσετε γρήγορα στο νοσοκομείο. Το δηλητήριο της ασιατικής σφήκας καταστρέφει τα κύτταρα του δέρματος σας, αφήνοντας σας ένα χαρακτηριστικό σημάδι, ενώ οι νευροτοξίνες παραλύουν τα νεύρα, με αποτέλεσμα έναν έντονο, εξοργιστικό πόνο. Λόγω του μεγέθους τους αλλά και του γεγονότος ότι δεν πεθαίνουν μετά το τσίμπημα, μπορούν να διοχετεύσουν μεγάλη ποσότητα δηλητηρίου, η οποία μπορεί να φτάσει το ένα κουταλάκι του γλυκού (στα 30-40 τσιμπήματα). Ύστερα από αρκετά τσιμπήματα τα νεφρά σας θα σταματήσουν, ενώ αν πάσχετε από καρδιακά προβλήματα ίσως σταματήσουν και την καρδιά σας… Φυσικά αν είστε αλλεργικοί θα αντιμετωπίσετε ένα αναφυλακτικό σοκ.

Image Source: Gabriel Galaz

Το πρόβλημα με τις ασιατικές σφήκες είναι το μέγεθός τους. Είναι τόσο μεγάλες που οι φωλιές τους φτάνουν να ζυγίζουν περισσότερο από 20 κιλά. Έτσι δεν μπορούν να στηριχτούν εύκολα πάνω σε κλαδιά δέντρων και γι αυτό οι σφήκες προτιμούν να τις φτιάχνουν στο έδαφος, ανοίγοντας τρύπες. Έτσι είναι πιο πιθανό να πέσετε πάνω σε μια φωλιά ενώ είστε ανυποψίαστοι, να τις ενοχλήσετε χωρίς να το θέλετε και τελικά να έρθετε αντιμέτωποι με ένα εξοργισμένο σμήνος. Αν σας τύχει κάτι τέτοιο, μην αρχίσετε να τρέχετε, είναι άσκοπο…

Οι μέλισσες όμως, παρά τον τρόμο που προκαλεί η ασιατική σφήκα, έχουν βρει μια εκπληκτική τεχνική για να αμύνονται. Σχηματίζουν μια σφαίρα με τα σώματά τους γύρω απ’ την ανιχνεύτρια σφήκα και αρχίζουν να δονούνται με σκοπό να αυξήσουν τη θερμοκρασία και να της προκαλέσουν ασφυξία, διατηρώντας έτσι τις συντεταγμένες της φωλιάς τους κρυφές. Είναι ζωτικής σημασίας για το μελίσσι να μην καταφέρει να βγει ζωντανή η ανιχνεύτρια απ’ την κυψέλη γιατί θα αποκαλύψει τη θέση τους και μετά τα πράγματα θα είναι πολύ πιο δύσκολα.

Μέλισσες έχουν κυκλώσει μια ασιατική σφήκα ώστε να της προκαλέσουν ασφυξία.

Καθώς οι μέλισσες κυκλώνουν την σφήκα και αρχίζουν να δονούνται το διοξείδιο του άνθρακα συσσωρεύεται μέσα στην «μπάλα». Επίσης εκμεταλλεύονται μια μοναδική ιδιαιτερότητα της ανατομίας των εντόμων. Η σφήκα δεν έχει καρδιά (και εδώ μιλάμε κυριολεκτικά…) αντ ‘αυτού αντλεί αίμα με συσπάσεις του σώματός της. Οι μέλισσες, την σφίγγουν τόσο πολύ που η σφήκα από ένα σημείο και μετά δε μπορεί να μεταφέρει το αίμα στο σώμα της, όπως ένας βόας που έχει τυλίξει το θύμα του. Αυτή η τεχνική αυξάνει επίσης και την θερμοκρασία και ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο περιορίζει ακόμα περισσότερο την ομαλή ροή του αίματος στο σώμα της σφήκας. Η σφήκα πέφτει νεκρή, παίρνοντας μαζί της, τις συντεταγμένες της κυψέλης. Μπορεί στη μάχη να σκότωσε μερικές εργάτριες, όμως το μελίσσι στο σύνολό του είναι ασφαλές.

Είναι μια αξιοθαύμαστη αμυντική τεχνική που εξελίχθηκε για χιλιετίες. Όμως η γιγάντια ασιατική σφήκα μόλις τώρα κάνει την εμφάνισή της στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή μέλισσα δεν έχει ουσιαστικά τεθεί ακόμα αντιμέτωπη μαζί της και έτσι παρατηρείται ότι οι ανιχνεύτριες σφήκες καταφέρνουν και επιστρέφουν, δηλώνοντας την θέση του μελισσιού, με αποτέλεσμα να επιστρέφουν κατά ομάδες. Αναπόφευκτα οι σφήκες θα σφαγιάσουν το μελίσσι, θα φάνε κάθε ενήλικη μέλισσα και θα μεταφέρουν τις νεαρές προνύμφες στη φωλιά τους για να ταΐσουν τις δικές τους προνύμφες. Μάλιστα αν δεν καταφέρουν να ολοκληρώσουν τη λεηλασία σε μια μέρα θα επιστρέψουν την επόμενη.

Satoshi Kuribayashi/Minden Pictures

Οι μελισσοκόμοι όμως που διατηρούν μέλισσες ευρωπαϊκής φυλής στην Κίνα και την Ιαπωνία δεν δείχνουν να ανησυχούν ιδιαίτερα γι αυτά. Κάποιοι έχουν προσαρμόσει τις εισόδους των κυψελών τους ώστε να κρατήσουν τις σφήκες μακριά, ενώ κάποιοι άλλοι έχουν υιοθετήσει κάποιες πιο ιδιαίτερες μεθόδους για να τις αποτρέπουν χρησιμοποιώντας ρακέτες μπαντμιντον (!!!). Στην πιο πλούσια Ιαπωνία μελισσοκόμοι πληρώνουν ανθρώπους για να βρίσκουν και να καταστρέφουν φωλιές σφηκών.

Η γιγάντια ασιατική σφήκα μπορεί να προκαλεί προβλήματα στις μέλισσες και κατ’ επέκταση στην μελισσοκομία, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο στην ισορροπία του οικοσυστήματος. Επιτίθεται σε κάποιες κάμπιες που μπορούν να καταστρέψουν τις καλλιέργειες. Είναι δηλαδή ένα φυσικό μέσο καταπολέμησης των παρασίτων συντελώντας στη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων.

Γι αυτό αν βρείτε μια φωλιά ασιατικών σφηκών, μην δοκιμάστε να την καταστρέψετε. Ειδικά αν δεν έχετε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη….

πηγή: wired.com
του Matt Simon
επιμέλεια: Στράτος Σαραντουλάκης

Ο βασιλικός πολτός είναι μια κρεμώδης ουσία που παράγεται από ειδικούς αδένες του φάρυγγα των εργατριών μελισσών ως τροφή για τη βασίλισσα. Όταν σε ένα μελίσσι χαθεί για κάποιο λόγο η βασίλισσα, οι εργάτριες μέλισσες ξεκινούν να ταΐζουν κάποιες απ’ τις προνύμφες, που κανονικά προορίζονταν να γίνουν εργάτριες, με βασιλικό πολτό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνουν βασίλισσες.

Με βάση αυτήν την αόριστα «μαγική» ιδιότητα, διάφορες εταιρείες υγιεινών τροφίμων έχουν κάνει πολλές αβάσιμες αξιώσεις σχετικά με το βασιλικό πολτό και την επίδραση που μπορεί να έχει στον άνθρωπο. Ωστόσο, αυτή η νέα μελέτη – η οποία διεξήχθη από ερευνητική ομάδα της Σλοβακικής Ακαδημίας Επιστημών – φαίνεται να έχει επιβεβαιώσει ότι υπάρχει τουλάχιστον μία πραγματική επίδραση στον άνθρωπο και αυτή είναι η ταχύτερη επούλωση κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη.

Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι ο βασιλικός πολτός έχει πολλαπλά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων των αντιβακτηριακών, αντιφλεγμονωδών και ανοσορυθμιστικών δραστικοτήτων, σε διάφορους κυτταρικούς τύπους. Ωστόσο, καμία ιδιότητα πλην της αντιβακτηριακής δεν έχει ταυτοποιηθεί ότι συμβάλει στην ταχύτερη επούλωση πληγών. Διαχωρίζοντας τον βασιλικό πολτό στις μεμονωμένες ενώσεις του, η ομάδα ήταν σε θέση να δει πόσο αποτελεσματική ήταν η καθεμία όταν κλήθηκε να επουλώσει κυτταρικές βλάβες.

Όπως αποδεικνύεται, μια μικρή πρωτεΐνη που ονομάζεται defensin-1 ήταν το μόριο που επιτάχυνε τη διαδικασία επούλωσης. Για να επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητά της, οι ερευνητές δημιούργησαν τη δική τους εκδοχή του γονιδίου defensin-1, το οποίο τελικά τους επέτρεψε να παράγουν μια μάλλον συγκεντρωμένη εκδοχή της πρωτεΐνης. Η ομάδα χρησιμοποίησε έπειτα αυτή την ένωση, μαζί με τον κανονικό βασιλικό πολτό, για να δει την επίδραση που είχαν σε τραύματα αρουραίων. Και στις δύο περιπτώσεις οι ενώσεις ήταν αποτελεσματικές στην θεραπεία των τραυμάτων.

Όπως προαναφέρθηκε, ο βασιλικός πολτός θεωρείται ότι έχει ευεργετική επίδραση στον άνθρωπο και μάλιστα έχει χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν στην επούλωση πληγών, αλλά αυτή είναι μία από τις πρώτες μελέτες που επιβεβαιώνουν οριστικά ότι υπάρχει επιστημονική βάση πίσω από την εφαρμογή βασιλικού πολτού για την θεραπεία τραυμάτων. Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν να δείτε στο μέλλον την πρωτεΐνη defensin-1 να πωλείται στο φαρμακείο, για την επούλωση πληγών.

Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά ολόκληρη την έρευνα εδώ.

πηγή: iflscience.com

Τη δεκαετία του 50, δύο προϊόντα από το μελίσσι προτάθηκαν ως διαιτητικά και θεραπευτικά για τον άνθρωπο: η γύρη και ο βασιλικός πολτός. Παίρνοντας ως έναυσμα τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη βασίλισσα μέλισσα και τις εργάτριες, όσον αφορά τον τρόπο ζωής τους αλλά και τη διάρκεια που ζουν, οι ερευνητές κατέληξαν σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τα αποτελέσματα που έχει η χρήση αυτού του φυσικού δυναμωτικού.

Συγκεκριμένα ο βασιλικός πολτός είναι γνωστός από το 1954, όταν ο πάπας Πίος ο 12^ος, ο οποίος πλησίαζε το θάνατο από βαθειά γηρατειά, κατανάλωσε βασιλικό πολτό και ανέκαμψε μυστηριωδώς. Από τότε οι φήμες για τις θεραπευτικές του δράσεις έχουν πάρει τεράστιες διαστάσεις.

Προέλευση και ιδιότητες

Ο βασιλικός πολτός είναι η φυσική παχύρρευστη, βιολογική ουσία που παράγουν οι νεαρές εργάτριες μέλισσες και χρησιμεύει για την αποκλειστική διατροφή της βασίλισσας. Αυτό το υπόλευκο γαλακτώδες υποκατάστατο που παράγεται από τις μέλισσες, είναι η μοναδική τροφή της μέλισσας βασίλισσας. Σημειώνεται εδώ ότι οι βασίλισσες μέλισσες δεν γεννιούνται αλλά γίνονται. Ζουν αποκλειστικά από τον βασιλικό πολτό και σε αυτόν οφείλουν το μεγάλο μέγεθος, τη γονιμότητα και τη μακροβιότητά τους.

Είναι γεννημένες από τα ίδια αυγά με τις υπόλοιπες μέλισσες και το μοναδικό στοιχείο που τις διαφοροποιεί είναι η διατροφή τους. Αποτέλεσμα αυτής της διαφορετικής διατροφής, είναι ότι οι βασίλισσες είναι κατά μέσο όρο 42% μεγαλύτερες σε μέγεθος, ζουν 40-50 φορές περισσότερο και ταυτόχρονα, παράγουν περισσότερο από 2.500 αυγά καθημερινά, που αντιστοιχούν σε μέγεθος περισσότερο από 2,5 φορές τον όγκο τους.

Οι τροφοί-μέλισσες (δηλαδή οι μέλισσες που τρέφουν τα μικρά σκουλήκια πριν γίνουν νύμφες), αφού φάνε μέλι και γύρη και τα επεξεργαστούν σε ειδικούς αδένες που βρίσκονται στο φάρυγγά τους, παράγουν αυτό τον πολτό που μοιάζει με κρέμα. Επομένως, κατανοεί κανείς το λόγο που ονομάστηκε βασιλικός, μια και με αυτόν τρέφεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής της η βασίλισσα-μέλισσα. Η γεύση του βασιλικού πολτού είναι υπόξινη, ελαφρά καυστική και το χρώμα του υποκίτρινο-υπόλευκο.

Με τον ίδιο πολτό τρέφονται και τα μικρά σκουλήκια που προορίζονται για βασίλισσες. Εκείνα που προορίζονται να γίνουν εργάτριες τρέφονται μόνο επί τρεις συνεχόμενες ημέρες με αυτόν και στη συνέχεια πολύ αραιότερα.

Σύσταση βασιλικού πολτού

Καταναλώνοντας η μέλισσα μέλι και γύρη, παίρνει όλα τα συστατικά τους. Με την επεξεργασία τους στους αδένες της, το τελικό προϊόν έχει ακόμη περισσότερα. Οι αναλύσεις που έχουν γίνει έδειξαν ότι ο μέσος όρος των κυριότερων συστατικών του είναι: υγρασία 67%, πρωτεΐνες 15,5%, σάκχαρα 12,5%, λιπαρές ουσίες 4% και τέφρα 1%. Αυτό, όμως, που δίνει τις εκπληκτικές ιδιότητες στο βασιλικό πολτό είναι η αφθονία σε βιταμίνες και ιδιαίτερα αυτές του συμπλέγματος Β, που είναι καθοριστικές για την καλή λειτουργία όχι μόνο του νευρικού μας συστήματος αλλά ολόκληρου του οργανισμού.

Συγκεκριμένα, σε κάθε γραμμάριο περιέχονται: θειαμίνη (Β1) 3,9mg, ριβοφλαβίνη (Β2) 26,5mg, νιασίνη (Β3) 84mg, παντοθενικό οξύ 186mg, πυριδοξίνη (Β6) 2,4mg, ινοσιτόλη 100mg, βιοτίνη 1,7mg, φυλλικό οξύ 0,2mg. Επίσης σε διάφορες αναλογίες οι Β12, Α, D, E, K και C.

Χρήσεις και θεραπευτικές δράσεις

Ο βασιλικός πολτός δεν είναι θαυματουργή πανάκεια. Το κλειδί για να καταλάβει κανείς πως είναι δυνατόν να δρα με φαινομενικά αντίθετους τρόπους (αφενός να βοηθά άτομα με αϋπνία και αφετέρου άτομα που υποφέρουν από κόπωση να μην αποκοιμούνται), είναι να τον θεωρήσει σαν έναν καταλύτη που προσφέρει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό και με αυτόν τον τρόπο εξισορροπεί τη λειτουργία του και βελτιώνει το μεταβολισμό.

Εκείνο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι το υγιές και ισορροπημένο ανθρώπινο σώμα είναι μια εξαιρετικά αποτελεσματική αυτό-θεραπευόμενη μονάδα. Τα προβλήματα αρχίζουν να εμφανίζονται όταν διαταραχθεί αυτή η χημική ισορροπία. Τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα αλλά αυτό δεν εξαλείφει το αίτιο που το προκάλεσε. Μια φυσική θεραπεία είναι να επανέλθει το σώμα σε μια σωστή ισορροπία, χρησιμοποιώντας ένα διατροφικό συμπλήρωμα. Φυσικό συμπλήρωμα είναι ο βασιλικός πολτός, αν και σημαντικά πιό ακριβός από τα κοινά συμπληρώματα που διατίθενται στα φαρμακεία.

Έχει αποδειχτεί ότι είναι η πλουσιότερη υγιεινή τροφή της φύσης. Επιδρά θετικά στον μεταβολισμό, στην ανάπτυξη και τη μακροζωία. Ρυθμίζει και εξισορροπεί τις λειτουργίες του οργανισμού, οξυγονώνει τα κύτταρα και αυξάνει τη φυσική αντίσταση στις εξωτερικές προσβολές αλλά και στις εσωτερικές ανωμαλίες. Αυξάνει τις σωματικές και πνευματικές δυνάμεις, τονώνει τη μνήμη, την αντοχή, την γονιμότητα και τη σεξουαλική απόδοση.

Οι κυριότερες ενδείξεις του βασιλικού πολτού είναι:

Παιδιά 

• με αναιμία
• που παρουσιάζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη
• στο λύκειο, για την προετοιμασία των εξετάσεων
• κατά την ανάρρωση

Ενήλικες

• για την πρόληψη εποχιακών ιώσεων
• κατά της κατάθλιψης, άγχους, στρες
• κατά της δυσκοιλιότητας
• κατά της ανικανότητας και της στειρότητας
• κατά των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση
• κατά της αθηροσκλήρωσης (έλεγχος των επιπέδων της χοληστερόλης)
• κατά της κόπωσης
• κατά του υποσιτισμού και της νευρικής ανορεξίας
• κατά της μυϊκής δυστροφίας
• κατά της ασθένειας του Parkinson
• κατά της ασθένειας του Alzheimer
• κατά της υπέρτασης
• κατά του σακχαρώδη διαβήτη
• στα γηρατειά
• προστατευτικός ο ρόλος του για το ήπαρ
• πιθανόν αντικαρκινική δράση
• ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος-αντιμικροβιακή δράση (κυρίως έναντι στρεπτόκοκκων, σταφυλόκοκκων και Ε.coli, bacilli coli)
• τόνωση και ενδυνάμωση του δέρματος (λόγω του κολλαγόνου που περιέχει-μείωση ρυτίδων) και του τριχωτού της κεφαλής
• κατά του πονοκεφάλου
• κατά των ενδοκρινικών διαταραχών και των ορμονικών ανισορροπιών
• μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου
• μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης
• κατά των καταγμάτων των οστών
• επουλώνει τις ιστικές καταστροφές
• κατά των φλεγμονών
• μειώνει τα αρθριτικά προβλήματα
• ευεργετικό σε περιπτώσεις μειωμένης μνήμης
• βελτιώνει το άσθμα
• προσφέρει αναβολική υποστήριξη με αποτέλεσμα την αθλητική απόδοση (αυξημένη ενέργεια, αντοχή και φυσική δύναμη)
• κατά της πνευματικής κατάρρευσης
• κατά των ελκών, εκζεμάτων
• μειώνει αλλεργικά συμπτώματα άλλων αιτιών
• διατήρηση ομορφιάς

Ο βασιλικός πολτός όμως, έχει και πολλές άλλες ενδείξεις και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διαιτητικό, με ταυτόχρονη ενίσχυση του οργανισμού. Βασιλικό πολτό συναντούμε ως συστατικό και στη βιομηχανία καλλυντικών, σε προϊόντα που προορίζονται για το αδυνάτισμα και τη μείωση της κυτταρίτιδας.

Έχει διαπιστωθεί ότι ανοίγει την όρεξη και είναι εξαιρετικά βοηθητικό σε περιπτώσεις ασθενικών παιδιών. Ρυθμίζει το βάρος και βοηθά στη χώνεψη. Το μακιγιάζ με βασιλικό πολτό αποτελεί ακόμα μυστήριο και δεν είναι γνωστά τα αποτελέσματά του.

Οι έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη.

Επιστημονική έρευνα σε θέματα προαγωγής υγείας μελέτησε την επίδραση του βασιλικού πολτού στην μείωση των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μια πρόσληψη της τάξεως των 50-100mg την ημέρα, μείωσε την χοληστερόλη στο 14% των δοκιμαζόμενων.

Επίσης, μπορεί κανείς να συμπεράνει από τα συστατικά του βασιλικού πολτού τι είδους θεραπευτικές δράσεις μπορεί να έχει. Μια πρώτη παρατήρηση μπορεί να είναι οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες που περιέχει, όπως η βιταμίνη C, A και E.

Σε προβλήματα όπως η κόπωση και οι αϋπνίες, οι διατροφικές ελλείψεις και άλλα, μπορεί κανείς να βρει ισχυρό σύμμαχο. Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να βοηθήσουν να αντιμετωπιστεί το παροδικό αίσθημα κόπωσης. Αν αυτή οφείλεται σε ανεπάρκεια βιταμινών ή ιχνοστοιχείων, η θεραπεία μπορεί να κρίνεται απαραίτητη.

Ο βασιλικός πολτός μπορεί να δώσει ότι καλύτερο από τη φύση χωρίς παρενέργειες. Θεωρείται, λοιπόν, λύση για την καθημερινότητα. Το 35% των ατόμων που παραπονιούνται για «έλλειψη ενέργειας», για παροδικές καταστάσεις κόπωσης, οφείλονται στις συνθήκες της καθημερινής ζωής, που συχνά επιδεινώνονται από λάθη στην υγιεινή διαβίωση.

Επίσης, υποστηρίζεται ότι ενεργοποιεί την ανάπτυξη του μυελού των οστών και βοηθά στη γρήγορη επούλωση των πληγών (στο μισό χρόνο από αυτό που θα χρειαζόταν χωρίς αυτόν).

Δοσολογία:

Η δοσολογία που συστήνεται είναι η εξής: ένα κουταλάκι (το ειδικό κουταλάκι του βασιλικού πολτού 0,5gr) το πρωί νηστικός κάτω από τη γλώσσα μέχρι να διαλυθεί, τα παιδιά μισό κουταλάκι (0,1gr) και οι αθλητές και ασθενείς έως και δύο. Απαραίτητος χρόνος χρήσης ορίζονται 3 μήνες ετησίως.

Ο βασιλικός πολτός, καθώς είναι φυσικό προϊόν, είναι απόλυτα αβλαβές, δεν προκαλεί παρενέργειες και εθισμό. Η ισχύς του εξαρτάται από τη φρεσκάδα του. Συντηρείται σε 5^οC (οικιακό ψυγείο) έως 6 μήνες, ενώ αλλοιώνεται από τον αέρα, το φως και τα μεταλλικά σκεύη.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο βασιλικός πολτός δεν είναι φάρμακο αλλά τροφή, όμως οι εξαιρετικά πολλές θεραπευτικές ιδιότητές του τον καθιστούν μια ουσία απέναντι στην οποία πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός. Μέλι, για παράδειγμα, μπορεί κανείς να τρώει όσο θέλει, βασιλικό πολτό όμως ημερησίως μέχρι μισό γραμμάριο. Επίσης, καλό είναι σε περιπτώσεις χρόνιων ασθενειών να ερωτάται και ο θεράπων γιατρός.

Ελληνική παραγωγή-συγκομιδή

Στην Ελλάδα οι παραγωγοί βασιλικού πολτού είναι ελάχιστοι. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του βασιλικού πολτού που κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά είναι εισαγόμενος. Η περίοδος παραγωγής και συγκομιδής είναι από τον Απρίλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Σύντομος σχολιασμός

Διαβάζοντας για το βασιλικό πολτό δε μπορεί κανείς παρά να θαυμάσει το τελειότερο ίσως φυσικό εργαστήρι στην πλάση, μήκους το πολύ ενός εκατοστού. Υποκλίνεται μπρος σε αυτό το αθόρυβο και τόσο θαυμαστό πλάσμα, τη μέλισσα, που ζει μόνο 40 ημέρες, που, όταν κινδυνεύει, ξέρει ότι θα πεθάνει αν χρησιμοποιήσει το κεντρί της.

Ο βασιλικός πολτός μπορεί να χαρακτηριστεί σαν το αυθεντικό κόσμημα της διατροφής. Η περιεκτικότητά του σε θρεπτικά συστατικά του δίνει πολύ μεγάλη αξία, σε μια εποχή των διατροφικών ελλείψεων μέσα στην αφθονία. Αν και η προσφορά τροφίμων είναι τεράστια, ο κόσμος μαστίζεται από ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών. Είναι σημαντικό, όμως, να καταρρίπτεται ο μύθος ότι το προϊόν αυτό της κυψέλης είναι πανάκεια. Ο βασιλικός πολτός είναι τροφή και όχι φάρμακο.

Της Χρυσάνθης Βλαχάκη (Κλινικής Διαιτολόγου-Διατροφολόγου) iatronet.gr

Στο Ορεινό Μέλι θα βρείτε φρέσκο βασιλικό πολτό σε συσκευασίες των 10gr. Για παραγγελίες τηλεφωνήστε στο 26810 35121

Ο πλανήτης μας δεν ήταν ποτέ πιο ζεστός από ό, τι ήταν τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η NASA την περασμένη Τρίτη. Χρησιμοποιώντας μετρήσεις που συλλέχθηκαν από περίπου 6.300 χερσαίες και ωκεάνιες μετεωρολογικές εγκαταστάσεις σε όλο τον κόσμο, οι επιστήμονες της NASA υπολόγισαν ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη κατά τη διάρκεια του Ιουλίου ήταν περίπου 2,25 βαθμούς C θερμότερη από τον ετήσιο μέσο όρο.

Στην πραγματικότητα ο φετινός Ιούλιος μοιράζεται το ρεκόρ με τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2016. Η καταγραφή των θερμοκρασιών ξεκίνησε το 1880. Όμως το περσινό καλοκαίρι είχαμε και το φαινόμενο Ελ Νίνιο που ανέβασε επιπλέον τη θερμοκρασία, κάτι που δεν συνέβη φέτος. Ένας τόσο ζεστός μήνας στα μέσα του καλοκαιριού (για το βόρειο ημισφαίριο) δημιούργησε μια σειρά ακραίων καιρικών συνθηκών.

Στον δυτικό Καναδά, είχαμε τις χειρότερες δασικές πυρκαγιές τα τελευταία 60 χρόνια, όπου πάνω από ένα εκατομμύριο στρέμματα καταστράφηκαν. Στην κοιλάδα του θανάτου στην Καλιφόρνια, καταγράφηκε η υψηλότερη θερμοκρασία παγκοσμίως με 49ºC. Στην Αλάσκα, μερικές πόλεις κατέγραψαν το θερμότερο μήνα στην ιστορία τους, εν μέρει λόγω της υποχώρησης του θαλάσσιου πάγου στον Αρκτικό Ωκεανό. “Δεν υπάρχει πλέον κανένας θαλάσσιος πάγος μέσα σε 200 μίλια από την Αλάσκα”, δήλωσε ο Rick Thoman της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στο Climate Central.

Στην Ευρώπη, ο παρατεταμένος καύσωνας πήρε το όνομα “Lucifer.” Στην Ισπανία το θερμόμετρο έφτασε τους 43ºC, ενώ η ξηρασία στην Ιταλία προκάλεσε προβλήματα στην επάρκεια νερού. Αντίστοιχη η εικόνα και στην Ασία όπου στην Σαγκάη ο υδράργυρος κατέγραψε 48 βαθμούς.

Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η σχέση μας με τον πλανήτη εισέρχεται σε μια νέα και επικίνδυνη φάση. Τα καλά νέα είναι ότι, επειδή εμείς έχουμε προκαλέσει αυτό το πρόβλημα, υπάρχουν ακόμα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να αντιστρέψουμε την κατάσταση. Όμως με τους ρυθμούς που αλλάζουν τα πράγματα, (τα τελευταία χρόνια έχουμε τις μεγαλύτερες μεταβολές θερμοκρασίας της χιλιετίας) κινδυνεύουμε να χάσουμε το κλίμα που δημιούργησε τον ανθρώπινο πολιτισμό.

πηγή: grist.org