Σύμφωνα με μια μελέτη, μιας πολυεθνικής ομάδας επιστημόνων, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Χημείας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, Dr Mélanie Roffet-Salque, οι αγροτικές κοινότητες της νεολιθικής εποχής, εκμεταλλεύονταν τα προϊόντα της μέλισσας πριν από τουλάχιστον 8.500 χρόνια.

Η ομάδα ανέλυσε χημικά συστατικά σε περισσότερα από 6.000 δείγματα προϊστορικής κεραμικής από 150 αρχαιολογικούς χώρους του Παλαιού Κόσμου. Η χαρακτηριστική χημική υπογραφή του κεριού μέλισσας εντοπίστηκε σε πολλές νεολιθικές τοποθεσίες σε όλη την Ευρώπη. Για παράδειγμα, κερί μέλισσας εντοπίστηκε σε μαγειρικά δοχεία σε έναν αρχαιολογικό χώρο στην Τουρκία, που χρονολογείται γύρω στο 6.500 π.Χ. – η παλαιότερη απόδειξη για τη χρήση προϊόντων μέλισσας από τις νεολιθικές αγροτικές κοινότητες.

Γνωρίζαμε από παλαιότερα στοιχεία για την προϊστορική τέχνη του βράχου που δείχνει κυνηγούς μελιού, αλλά και τις φαραωνικές αιγυπτιακές τοιχογραφίες που δείχνουν πρώιμες σκηνές μελισσοκομίας, ωστόσο, η στενή σχέση μεταξύ των πρώιμων αγροτών και της μέλισσας παρέμενε άγνωστη.

«Ο πιο προφανής λόγος για την εκμετάλλευση της μέλισσας θα ήταν το μέλι, καθώς αυτό θα ήταν ένα σπάνιο γλυκαντικό για τους προϊστορικούς ανθρώπους», εξηγεί η Δρ Roffet-Salque. «Ωστόσο, το κερί μέλισσας θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί ξεχωριστά για διάφορους τελετουργικούς, καλλυντικούς και ιατρικούς σκοπούς, για παράδειγμα, για την αδιαβροχοποίηση πορωδών κεραμικών αγγείων».

Η έλλειψη στοιχείων για τη χρήση κεριού μελισσών σε νεολιθικές τοποθεσίες πάνω από τον 57ο παράλληλο υποδηλώνει ένα οικολογικό όριο στη φυσική εξάπλωση των μελισσών εκείνη την εποχή. «Η μελέτη μας είναι η πρώτη που παρέχει αδιαμφισβήτητα στοιχεία, βασισμένα αποκλειστικά σε ένα χημικό αποτύπωμα, για την παλαιοοικολογική κατανομή ενός οικονομικά και πολιτισμικά σημαντικού είδους» συνεχίζει η Δρ Roffet-Salque.

«Δείχνει ευρεία εκμετάλλευση της μέλισσας από τους πρώτους αγρότες και ωθεί τη χρονολογία της σχέσης ανθρώπου-μελισσών σε πολύ παλαιότερες ημερομηνίες».

Πηγή: Widespread exploitation of the honeybee by early Neolithic farmers

Αμερικανοί και Κινέζοι ερευνητές ανακάλυψαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπήρχαν έντομα επικονιαστές πριν από 99 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή όταν ακόμα οι πτερόσαυροι κυριαρχούσαν στους ουρανούς.

Από την εποχή του Δαρβίνου, πιστεύεται ότι η επικονίαση με έντομα έπαιξε τεράστιο ρόλο στην απότομη αύξηση της ποικιλίας των ανθοφόρων φυτών που έλαβε χώρα κατά την Κρητιδική περίοδο (145-66 εκατομμύρια χρόνια πριν). Αλλά ενώ τα ανθοφόρα φυτά και τα έντομα ήταν και τα δύο παρόντα εκείνη την εποχή, υπήρχαν ελάχιστα απολιθώματα που να αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς αυτούς.

Σ’ αυτή τη νέα μελέτη οι ερευνητές εντόπισαν ένα είδος σκαθαριού λουλουδιών (Angimordella burmitina) παγιδευμένο σε κεχριμπάρι ηλικίας 99 εκατομμυρίων ετών, το οποίο βρέθηκε βαθιά μέσα σε ορυχείο της Μιανμάρ. Μελετώντας δομές όπως τα στοματικά του μέρη και το σχήμα του σώματός του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σκαθάρι αυτό ήταν επικονιαστής.

Το A. burmitina βρέθηκε παγιδευμένο σε κεχριμπάρι, μαζί με κόκκους γύρης.
© Nanjing Institute of Geology and Palaeontology

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ένα ομοεστιακό οπτικό μικροσκόπιο, ανακάλυψαν ότι υπήρχαν κόκκοι γύρης κρυμμένοι μέσα σε μικροσκοπικές τρίχες στο σώμα του σκαθαριού, υποδηλώνοντας ότι επισκεπτόταν φυτά. Μελέτησαν επίσης τη γύρη που διατηρήθηκε στο κεχριμπάρι και διαπίστωσαν ότι το σχήμα και το μέγεθός της υποδηλώνουν ότι είχε εξελιχθεί για να εξαπλώνεται μέσω των εντόμων.

«Είναι εξαιρετικά σπάνιο να βρεθεί ένα δείγμα, όπου τόσο το έντομο όσο και η γύρη διατηρούνται σε ένα μόνο απολίθωμα», δήλωσε ο καθηγητής βιολογίας David Dilcher που συμμετείχε στην έρευνα. «Εκτός από τη σημασία ως η πρώτη γνωστή άμεση απόδειξη της επικονίασης των ανθοφόρων φυτών από έντομα, αυτό το δείγμα απεικονίζει τέλεια τη συνεργατική εξέλιξη των φυτών και των ζώων κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, κατά την οποία έλαβε χώρα μια πραγματική έκρηξη στην ανάπτυξη των  ανθοφόρων φυτών.»

Το σκαθάρι χαρακτηρίστηκε ως επικονιαστής από τα στοματικά μέρη και το σχήμα του σώματός του.
© Nanjing Institute of Geology and Palaeontology

Πριν από αυτή τη μελέτη, οι παλαιότερες άμεσες ενδείξεις για έντομα που επικονιάζουν ανθοφόρα φυτά προέρχονταν από περίπου 49 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά την εποχή της Παλαιογενούς περιόδου. Η σχέση μεταξύ των εντόμων που επικονιάζουν και των ανθοφόρων φυτών θεωρείται συχνά ως ένα από τα θαύματα της εξέλιξης, καθώς το καθένα απαιτεί από το άλλο για να ευδοκιμήσει.

πηγές:
Sciencefocus (Oldest evidence of insect pollination unearthed)
Pollination of Cretaceous flowers