Αμερικανοί και Κινέζοι ερευνητές ανακάλυψαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπήρχαν έντομα επικονιαστές πριν από 99 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή όταν ακόμα οι πτερόσαυροι κυριαρχούσαν στους ουρανούς.

Από την εποχή του Δαρβίνου, πιστεύεται ότι η επικονίαση με έντομα έπαιξε τεράστιο ρόλο στην απότομη αύξηση της ποικιλίας των ανθοφόρων φυτών που έλαβε χώρα κατά την Κρητιδική περίοδο (145-66 εκατομμύρια χρόνια πριν). Αλλά ενώ τα ανθοφόρα φυτά και τα έντομα ήταν και τα δύο παρόντα εκείνη την εποχή, υπήρχαν ελάχιστα απολιθώματα που να αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς αυτούς.

Σ’ αυτή τη νέα μελέτη οι ερευνητές εντόπισαν ένα είδος σκαθαριού λουλουδιών (Angimordella burmitina) παγιδευμένο σε κεχριμπάρι ηλικίας 99 εκατομμυρίων ετών, το οποίο βρέθηκε βαθιά μέσα σε ορυχείο της Μιανμάρ. Μελετώντας δομές όπως τα στοματικά του μέρη και το σχήμα του σώματός του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σκαθάρι αυτό ήταν επικονιαστής.

Το A. burmitina βρέθηκε παγιδευμένο σε κεχριμπάρι, μαζί με κόκκους γύρης.
© Nanjing Institute of Geology and Palaeontology

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ένα ομοεστιακό οπτικό μικροσκόπιο, ανακάλυψαν ότι υπήρχαν κόκκοι γύρης κρυμμένοι μέσα σε μικροσκοπικές τρίχες στο σώμα του σκαθαριού, υποδηλώνοντας ότι επισκεπτόταν φυτά. Μελέτησαν επίσης τη γύρη που διατηρήθηκε στο κεχριμπάρι και διαπίστωσαν ότι το σχήμα και το μέγεθός της υποδηλώνουν ότι είχε εξελιχθεί για να εξαπλώνεται μέσω των εντόμων.

«Είναι εξαιρετικά σπάνιο να βρεθεί ένα δείγμα, όπου τόσο το έντομο όσο και η γύρη διατηρούνται σε ένα μόνο απολίθωμα», δήλωσε ο καθηγητής βιολογίας David Dilcher που συμμετείχε στην έρευνα. «Εκτός από τη σημασία ως η πρώτη γνωστή άμεση απόδειξη της επικονίασης των ανθοφόρων φυτών από έντομα, αυτό το δείγμα απεικονίζει τέλεια τη συνεργατική εξέλιξη των φυτών και των ζώων κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, κατά την οποία έλαβε χώρα μια πραγματική έκρηξη στην ανάπτυξη των  ανθοφόρων φυτών.»

Το σκαθάρι χαρακτηρίστηκε ως επικονιαστής από τα στοματικά μέρη και το σχήμα του σώματός του.
© Nanjing Institute of Geology and Palaeontology

Πριν από αυτή τη μελέτη, οι παλαιότερες άμεσες ενδείξεις για έντομα που επικονιάζουν ανθοφόρα φυτά προέρχονταν από περίπου 49 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά την εποχή της Παλαιογενούς περιόδου. Η σχέση μεταξύ των εντόμων που επικονιάζουν και των ανθοφόρων φυτών θεωρείται συχνά ως ένα από τα θαύματα της εξέλιξης, καθώς το καθένα απαιτεί από το άλλο για να ευδοκιμήσει.

πηγές:
Sciencefocus (Oldest evidence of insect pollination unearthed)
Pollination of Cretaceous flowers

Αλμπάυ, Φιλιππίνες. Η Josefina Dayta δεν χρειάστηκε να βιώσει την εργασιακή ανασφάλεια, όπως οι περισσότεροι συμπατριώτες της, όταν η κυβέρνηση των Φιλιππίνων επέβαλε ένα απ’ τα σκληρότερα lockdown παγκοσμίως. Οι εργασίες συνεχίστηκαν κανονικά στο αγρόκτημα Balay Buhay sa Uma Bee, στην περιοχή Μπικόλ, νοτιοδυτικά της Μανίλα.

Η Dayta εργάζεται στο αγρόκτημα ως κηπουρός και είναι υπεύθυνη για το πότισμα των φυτών, την απομάκρυνση των ξηρών φύλλων και το βοτάνισμα. Όλα αυτά βοηθούν τα φυτά να ανθίσουν και να προσελκύσουν μέλισσες, των οποίων η παρουσία είναι πολύ σημαντική μιας και βελτιώνουν τις αποδόσεις καρύδας, παρέχοντας έτσι ευκαιρίες εργασίας στις γυναίκες της περιοχής.

Η μελισσοκόμος της φάρμας, Luz-Gamba Catindig, είχε ως στόχο να αναδημιουργήσει το δάσος εδώ στους πρόποδες του όρους Μπουλουσάν. Αργότερα έμαθε ότι μπορούσε να το κάνει μέσω μιας αγροδασοκομίας, φιλικής προς τους επικονιαστές, ενός συστήματος διαχείρισης γης όπου οι καλλιέργειες ευδοκιμούν δίπλα σε άλλα φυτά και δέντρα. Έτσι δημιούργησε ένα αγρόκτημα στο οποίο υπάρχουν πολλά μελισσοκομικά φυτά, πηγές νερού και γηγενή δέντρα που προσελκύουν τις τοπικές μέλισσες και άλλα έντομα.

Εκτός της καρύδας που είναι η βασική καλλιέργεια, ένα απ’ τα γηγενή δέντρα στο αγρόκτημα, το οποίο έχει έκταση 30 στρεμμάτων, είναι το Canarium ovatum γνωστό ως pili, ένα τροπικό είδος, το οποίο καλλιεργείται για τους ξηρούς καρπούς του. Αλλά και μία μουριά (Syzygium tripinnatum) η οποία μπορεί να φτάσει τα 20 μέτρα ύψος και της οποίας τα φρούτα μπορούν να μετατραπούν σε χυμό, μαρμελάδα ή ζελέ. Αρκετές νυχτερίδες και πουλιά τρέφονται απ’ αυτό το δέντρο. Ανάμεσα σε όλα αυτά τα δέντρα έχουν φυτευτεί πολλά ανθοφόρα φυτά.

Η Flor Palconitin συμβούλεψε την Catindig να χρησιμοποιήσει την άκεντρη μέλισσα Tetragonula biroi γνωστή ως Kiwot, μια μικροσκοπική μέλισσα των Φιλιππίνων, η οποία μπορεί να έχει μεν μικρότερες αποδόσεις σε μέλι σε σχέση με την Apis mellifera, αλλά επικονιάζει καλύτερα τα δέντρα καρύδας δίνοντας έτσι μεγαλύτερες αποδόσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί η Kiwot, η οποία έχει το μέγεθος μυρμηγκιού, μπορεί να διεισδύσει ευκολότερα στα στενά άνθη των δέντρων καρύδας.

Η Palconitin εισήγαγε στο αγρόκτημα και την χαμηλού κόστους κυψέλη από κέλυφος καρύδας, που κλείνει με ένα τσίγκινο “καπελάκι” εμπνευσμένο από τις στρογγυλές κηρήθρες που κατασκευάζουν οι συγκεκριμένες μέλισσες. Από τότε οι κυψέλες δέχτηκαν αρκετές βελτιώσεις. Σήμερα η Catindig τις έχει κρεμασμένες κάτω απ’τα δέντρα.

Οι μέλισσες Kiwot έχουν μικρή ακτίνα δράσης που φτάνει τα 250 έως 500 μέτρα (η Apis mellifera φτάνει τα 4χλμ). Γι αυτό το λόγο πρέπει να βρίσκονται κοντά σε πηγές γύρης όπως τα άγρια ​​φυτά που φύτεψαν κάτω από τις καρύδες. Όλες αυτές οι αλλαγές βοήθησαν στη βελτίωση της απόδοσης στο αγρόκτημα έως και 50%.

Οι Φιλιππίνες είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός καρύδων στον κόσμο και η περιοχή του Μπικόλ παράγει περίπου το 8% της συνολικής παραγωγής καρύδας της χώρας. Ωστόσο, η περιοχή συχνά πλήττεται από τυφώνες, που προκαλούν μεγάλες ζημιές. Τα αγροκτήματα με βοσκότοπους μελισσών επωφελούνται από την έντονη επικονίαση ακόμη και μετά από καταστροφές και η διατήρηση αυτών των βοσκοτόπων βελτιώνει την ανθεκτικότητα της φάρμας με την πάροδο του χρόνου.

Στο αγρόκτημα εργάζονται κυρίως γυναίκες και για την Josefina Dayta και την Shirley Aviso, που είναι και οι δύο χήρες, η δουλειά εκεί ήταν η κύρια πηγή εισοδήματος τους. Εκτός απ’ την καρύδα, πουλούν μέλι, γύρη και πρόπολη (η Kiwot συλλέγει περισσότερη πρόπολη απ’ την Apis mellifera), ενώ η φάρμα είναι επισκέψιμη για το κοινό.

Το συγκεκριμένο μοντέλο διαχείρισης αποδεικνύει ότι η αειφόρος διαχείριση καλλιεργειών και οι υψηλές αποδόσεις δεν αλληλοαποκλείονται.

πηγή: mongabay.com

Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, πρόκειται να αντιμετωπίσουν προβλήματα με την επικονίαση των καλλιεργειών τους. Οι περιορισμοί, η καραντίνα και το κλείσιμο των συνόρων που επιβλήθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο για τον έλεγχο της πανδημίας του κορονοϊού, απειλούν την αγροτική παραγωγή καθώς περιορίζουν την κίνηση των μελισσών.

Σε όλο τον κόσμο, οι παραγωγοί φρούτων, λαχανικών και καρπών στηρίζονται στις μέλισσες για την επικονίαση των καλλιεργειών τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι μέλισσες μεταφέρονται μέσω οχημάτων σε αγροτικές περιοχές, πράγμα που αυτή τη στιγμή δεν είναι εφικτό εξαιτίας των ταξιδιωτικών περιορισμών. «Το ένα τρίτο της τροφής μας στηρίζεται στην επικονίαση από τις μέλισσες», σημειώνει ο Norberto Garcia, της διεθνούς ομοσπονδίας μελισσοκόμων Apimondia.

Η περίπτωση των ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ, οι μέλισσες συλλέγουν γύρη και νέκταρ από φυτά όπως αυτά που μας δίνουν τα φρούτα του δάσους, τα πεπόνια, το μπρόκολο και τα αμύγδαλα, επικονιάζοντας κάθε χρόνο καλλιέργειες αξίας 15 δις δολαρίων, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ.

Αυτή τη στιγμή, η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα εξαιτίας της έλλειψης εργατικού προσωπικού για τη βιομηχανία, το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες προέρχεται από τη Λατινική Αμερική. Παράλληλα, όσοι εργάτες απασχολούνται ήδη σε σχετικές εργασίες αναγκάζονται να μπαίνουν σε καραντίνα κάθε φορά που αλλάζουν τοποθεσία εντός της χώρας, με αποτέλεσμα να σημειώνονται καθυστερήσεις στην επικονίαση.

Οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, που έχουν ανάγκη από μεγάλο αριθμό μελισσών, εισάγουν βασίλισσες και άλλες μέλισσες από την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, το Μεξικό και την Χιλή. Ωστόσο, πολλές πτήσεις έχουν ακυρωθεί ενώ και αεροδρόμια παραμένουν κλειστά, με αποτέλεσμα οι εισαγωγές να έχουν καταστεί αδύνατες για ορισμένους μελισσοκόμους.

Και η Ελλάδα πλήττεται από το πρόβλημα

Στην Ευρώπη, πολλοί μελισσοκόμοι έχουν τη δυνατότητα να μετακινούνται εντός των συνόρων της χώρας τους. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για την Ελλάδα. Εδώ η απαγόρευση κυκλοφορίας ισχύει και γι αυτούς, απαγορεύοντας ουσιαστικά τα ταξίδια για επικονίαση.

«Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μέλισσες θα πεθάνουν από ασιτία», υπογραμμίζει η Φανή Χατζήνα, διευθύντρια του Ινστιτούτου Μελισσοκομίας. Προβλήματα επίσης αντιμετώπισαν παραγωγοί οι οποίοι είχαν μελίσσια στην Θάσο και δεν τους επιτράπηκε η μετακίνηση στο νησί.

Οι Βρετανοί καλλιεργητές υπολογίζουν στην αποκατάσταση των αποικιών τους μέσω της εισαγωγής μελισσών από τη Νότια Ευρώπη, όμως αυτό έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο. Τα προβλήματα στον σχεδιασμό αλλά και η αδυναμία συγκέντρωσης των αναγκαίων εγγράφων, δημιουργούν κωλύματα.

Κίνδυνος για τις μέλισσες της Ινδίας

Στην Ινδία, οι μελισσοκόμοι δεν έχουν δικαίωμα να διασχίσουν τα σύνορα μεταξύ πολιτειών, προκειμένου να ταΐσουν τις αποικίες τους, αλλά και να μετακινήσουν τις κυψέλες στην σκιά, πράγμα ολοένα και πιο επιτακτικό καθώς ο καιρός ζεσταίνει.

Παράλληλα, ορισμένοι μελισσοκόμοι στην Ινδία αναγκάζονται να ταξιδεύουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, εκθέτοντας τα μελίσσια τους σε θερμοκρασίες που μπορεί να επιφέρουν τον θάνατο των εντόμων.

Πηγές: www.ft.com, www.thakoni.com

Νέα έρευνα δείχνει ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του χρώματος των ανθέων και του αρώματος που αναδίδουν, με στόχο την προσέλκυση συγκεκριμένων επικονιαστών. Τουλάχιστον αυτό ισχύει για 41 είδη φυτών και τους επικονιαστές τους, που ερευνήθηκαν σε έναν βιότοπο φρύγανων στο νησί της Λέσβου, από μια διεθνή ερευνητική ομάδα και η οποία δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβρη που μας πέρασε.

Τεχνητή λίμνη Μονής Πυθαρίου. photo by: naturagraeca

Η ομάδα ερεύνησε τον τρόπο με τον οποίο τα φυτά αυτά επικοινωνούν με ένα σύνολο από έντομα επικονιαστές που ζούσαν στην περιοχή. Ανακάλυψαν μια σχέση μεταξύ του χρώματος των λουλουδιών και του αρώματος τους, τόσο έντονη που μπορεί να θεωρηθεί ότι ουσιαστικά λειτουργούν από κοινού. Αυτή είναι ουσιαστικά η πρώτη μελέτη που αποδεικνύει την σχέση μεταξύ χρώματος και αρώματος για ένα σύνολο φυτών.

«Αυτό το αποτέλεσμα μας συγκλόνισε γιατί συλλέξαμε και αναλύσαμε τα δεδομένα με εντελώς αμερόληπτο τρόπο και επειδή προηγούμενες μελέτες δεν είχαν καν εξετάσει την πιθανή σχέση χρώματος και αρώματος» δήλωσε ο Robert Raguso, καθηγητής νευροβιολογίας και συμπεριφοράς, που συμμετείχε μελέτη. Τα λουλούδια χρησιμοποιούν συντονισμένα σήματα χρώματος και αρώματος για να προσελκύσουν έντομα, τα οποία με τη σειρά τους συλλέγουν γύρη επικονιάζοντας έτσι τα φυτά. Απ’ την άλλη πλευρά τα έντομα επωφελούνται και αυτά καθώς έχουν πρόσβαση στο νέκταρ και τη γύρη που είναι απαραίτητα για τη διατροφή τους.

Φρύγανα της Λέσβου. a) Το κολεόπτερο Eulasia nitidicollis σε Λαδανιά. b) Η πεταλούδα Colias crocea επισκέπτεται άνθος λεβάντας, c) Γενίστα η ακανθόκλαδος, d) Τουμπεραρία η σταλαγμώδης, e) Teucrium divaricatum και f) Άσπρη λαδανιά με αριστερά ευρωπαϊκή μέλισσα (Apis mellifera) και δεξιά το σκαθάρι Epicometis hirta. (photos by A. Kantsa).

Συνδέοντας τα οπτικά και οσφρητικά ερεθίσματα, τα λουλούδια καθιστούν το σήμα τους ισχυρότερο και πιο σταθερό κάτω από τις έντονες περιβαλλοντικές συνθήκες του Αιγαίου. Τις ημέρες που επικρατούν έντονοι άνεμοι και είναι αρκετές τέτοιες στα νησιά, τα αρώματα μπορεί να χαθούν, όμως τα χρώματα παραμένουν και συνεχίζουν να προσελκύουν επικονιαστές. Αντίστοιχα τα αρώματα παίζουν καθοριστικό ρόλο όταν λουλούδια αποκρύπτονται από την πυκνή βλάστηση.

Το κοινό χρώμα και άρωμα μεταξύ διαφορετικών λουλουδιών δεν σημαίνει και κοινή καταγωγή. Αντ’ αυτού, οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτά τα πρότυπα αντικατοπτρίζουν τους προσαρμοστικούς συμβιβασμούς μεταξύ της προσέλκυσης επικονιαστών αλλά και άλλων εξωτερικών πιέσεων, όπως για παράδειγμα το περιβαλλοντικό άγχος και η άμυνα εναντίον εχθρών. Πάντως οι βιοχημικοί και γενετικοί δεσμοί μεταξύ της χλωρίδας και της παραγωγής αρώματος παραμένουν ελάχιστα κατανοητοί.

Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου. photo by: naturagraeca

Πέρα όμως απ’ την ανακάλυψη του συντονισμού ανάμεσα στο χρώμα και το άρωμα των ανθέων, τα έντομα που επισκέπτονται τα λουλούδια αυτά, ποικίλουν και μπορούν να αντιληφθούν τα ερεθίσματα των λουλουδιών με πολύ διαφορετικούς τρόπους. «Οι μέλισσες είναι οι κυρίαρχοι επικονιαστές στο νησί της Λέσβου και έχουν τριχρωματική έγχρωμη όραση, βλέπουν UV, μπλε και πράσινο» δήλωσε ο Raguso. «Αλλά οι πεταλούδες και τα σκαθάρια έχουν διαφορετικά οπτικά συστήματα, όμως μπορούν επίσης να δουν το κόκκινο χρώμα».

«Εμείς στη μελέτη μας υπολογίσαμε αυτές τις διαφορετικές μορφές αντίληψης. Η πρόοδος στο πεδίο μας είχε μείνει στάσιμη για πολύ καιρό, λόγω του τρόπου που μελετούσαμε την αλληλεπίδραση φυτού και επικονιαστή, καθώς εστιάζαμε μόνο σε ένα αισθητήριο κανάλι. Με αυτή τη μελέτη, κάναμε ένα βήμα πιο κοντά σε αυτό που υποψιάζομαι ότι συμβαίνει στην  πραγματικότητα» πρόσθεσε ο Raguso.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι με αυτή τη μελέτη πετύχαμε μια πιο ολιστική αντίληψη της επικονίασης.

πηγή: beeculture

Ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά της γεωργίας – οι επικονιαστές – υποφέρουν περισσότερο από ποτέ, αλλά η βιολογική γεωργία μπορεί να τους βοηθήσει! Περίπου το ένα τρίτο της ανθρώπινης διατροφής προέρχεται από φυτά που βασίζονται σε έντομα επικονιαστές.

Ειδικά οι μέλισσες είναι μεγάλης σημασίας, καθώς είναι υπεύθυνες για την επικονίαση του 80% των καλλιεργειών μας. Για χρόνια, βλέπουμε μια τεράστια μείωση του αριθμού των μελισσών, βάζοντας την τροφική μας αλυσίδα σε μεγάλο κίνδυνο. Ο κύριος ένοχος φαίνεται να είναι η εκτεταμένη χρήση μιας ειδικής κατηγορίας φυτοφαρμάκων γνωστή ως νεονικοτινοειδή. Σύμφωνα με τα συμβατικά συστήματα καλλιέργειας του σήμερα, τα έντομα και τα βότανα είναι αναλώσιμα.

Ο ρόλος της βιολογικής γεωργίας ως μέσο στήριξης της υγείας του επικονιαστή.
Το «The Organic Center» δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία περιγράφει λεπτομερώς τις τρέχουσες απειλές για τους επικονιαστές. Η έκθεση αποκαλύπτει πολλές πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας που υποστηρίζουν την υγεία των μελισσών και άλλων επικονιαστών ενθαρρύνοντας παράλληλα ένα γεωργικό σύστημα που σέβεται την ισορροπία της φύσης. Αυτές οι τεχνικές καλλιέργειας φιλικές προς τον επικονιαστή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στις οργανικές και συμβατικές καλλιέργειες για να σώσουν τις μέλισσες και τις πεταλούδες από την εξαφάνιση.

«Η εργασία μας βλέπει διεξοδικά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μέλισσες και οι άλλοι επικονιαστές και θεωρεί την οργανική γεωργία σαν ένα πρότυπο για την υποστήριξη των πληθυσμών των επικονιαστών» αναφέρει η Δρ. Jessica Shade από το The Organic Center. «Ελπίζουμε ότι η έκθεση αυτή θα λειτουργήσει ως ένα εργαλείο για να εκπαιδεύσει τους φορείς χάραξης πολιτικής, τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Οι φιλικές προς τις μέλισσες πρακτικές που χρησιμοποιούνται από τους βιοκαλλιεργητές μπορεί να υιοθετηθούν από όλους τους παραγωγούς για την ανάπτυξη υγιών επικονιαστών».

Η επικονίαση είναι το πως η γεωργία συντηρεί τον εαυτό της· πως επιβιώνει.
Όταν οι αγροτικές πρακτικές αγνοούν την υγεία των φυσικών επικονιαστών, η γεωργία απομακρύνεται από τον σκοπό της και τελικά με την πάροδο του χρόνου διαπράττεται αγροτική αυτοκτονία. Οι πληθυσμοί των μελισσών έχουν μειωθεί περισσότερο από το ένα τρίτο από το 2006. Αποτελεί μια σημαντική ανησυχία, ιδιαίτερα όταν τα τρία τέταρτα του συνόλου των καλλιεργειών των τροφίμων βασίζονται σε επικονιαστές. Εάν ο πληθυσμός των μελισσών συνεχίσει να μειώνεται, πολλά τρόφιμα θα σταματήσουν να υπάρχουν. Μια μέρα, όλη η ποικιλομορφία θα μπορούσε να αντικατασταθεί από εκτάσεις γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών ελεγχόμενες από εταιρίες.

Η βιολογική γεωργία σέβεται την υγεία των επικονιαστών
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί οι επικονιαστές πεθαίνουν. Το φυσικό τους περιβάλλον από αγριολούλουδα και βότανα έχει αντικατασταθεί από καλλιέργειες κορεσμένες από φυτοφάρμακα. Αυτές οι χημικές ουσίες των φυτοφαρμάκων επηρεάζουν το νευρικό και το ανοσοποιητικό σύστημα των μελισσών και τις καθιστά πιο επιρρεπείς σε παρασιτικές λοιμώξεις.

«Η βιολογική γεωργία υποστηρίζει συνολικά τη γεωργία με τη διατήρηση πιο υγιών κοινοτήτων επικονιαστών, με πρακτικές όπως η αμειψισπορά, η φύτευση φυτοφραχτών και η χρήση ολοκληρωμένων τεχνικών διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών. Στόχος μας είναι η βιολογική γεωργία να κερδίσει την αναγνώριση για αυτά τις σημαντικές πρακτικές» δήλωσε η Δρ. Jessica Shade.

Η βιομηχανική γεωργία χρησιμοποιεί αφειδώς εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα, χωρίς να ερευνά τον επιστημονικό αντίκτυπο που αυτές οι χημικές ουσίες έχουν σε μικρόβια του εδάφους, την ποιότητα του νερού, την υγεία των επικονιαστών ή σε ολόκληρα οικοσυστήματα. Για παράδειγμα, τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα χρησιμοποιούνται τόσο ως σπρέι όσο και ως επικάλυψη σπόρων. Με τη χρήση τους διαχέονται στις καλλιέργειες και καταλήγουν στο νέκταρ του φυτού, με αποτέλεσμα τη δηλητηρίαση των μελισσών. Αντί της δηλητηρίασης του φυτού, της μέλισσας και του εδάφους, οι γεωργοί μπορούν να χρησιμοποιούν βιολογικές τεχνικές που ελέγχουν τα παράσιτα, λαμβάνουν υπόψη τους την υγεία των οικοσυστημάτων κατά τη διαδικασία.

Οι οργανικές τεχνικές καλλιέργειας αποκλείουν επίσης τα ζιζανιοκτόνα. Λιγότερα ζιζανιοκτόνα σημαίνει περισσότερα αγριολούλουδα. Αυτά τα άγρια ανθοφόρα φυτά παρέχουν ένα ευρύ περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν οι επικονιαστές. Η βιολογική γεωργία βελτιώνει αυτούς τους φυσικούς πόρους, προστατεύοντας το φυσικό σπίτι των μελισσών. Η βιοποικιλότητα παρέχει επαρκή γύρη για τις μέλισσες για να χτίσουν ισχυρές και στιβαρές κυψέλες.

«Ένας από τους απλούστερους τρόπους για τη διατήρηση του πληθυσμού των επικονιαστών μας είναι μέσω της βιολογικής γεωργίας. Οι καταναλωτές μπορούν να είναι ήσυχοι ότι κάθε φορά που αγοράζουν ένα βιολογικό προϊόν, στηρίζουν την υγεία των επικονιαστών» αναφέρει η Δρ. Shade.

Επικονίαση. Η λέξη φέρνει στο νου το δυνατό βούισμα μιας χοντρής μέλισσας που πετάει από λουλούδι σε λουλούδι σε ανθοστολισμένα λιβάδια. Αλλά από κοντά, η επικονίαση κάθε άλλο παρά ειδυλλιακή είναι. Οι φυσικές δυνάμεις που εμπλέκονται στην επικονίαση είναι εντυπωσιακές και τόσο τα φυτά όσο και τα έντομα πρέπει να είναι καλά προσαρμοσμένα για να τις αντέξουν.

Άνθος καναδικής Κρανιάς (Cornus canadensis)

Τα άνθη της Κρανιάς της καναδικής (Cornus canadensis) παράγουν εντυπωσιακές φυσικές δυνάμεις που λειτουργούν σαν μικροσκοπικοί καταπέλτες γύρης. Τα πέταλα των μπουμπουκιών της κρανιάς είναι κατά τέτοιο τρόπο σχηματισμένα που περικλείουν εντελώς τους ανθήρες που περιέχουν γύρη. Καθώς ωριμάζει το άνθος, τα στελέχη, τα λεγόμενα νήματα, επιμηκύνονται πιο γρήγορα από τα πέταλα προκαλώντας τα να λυγίσουν και να αποθηκεύσουν ελαστική ενέργεια. Όταν το άνθος ωριμάσει και τα πέταλα ανοίξουν, η ελαστική ενέργεια που αποθηκεύτηκε στα νήματα απελευθερώνεται ξαφνικά και η γύρη ρίχνεται προς τα πάνω με ταχύτητα που ξεπερνά τα 20 χλμ την ώρα. Η εκτοξευμένη γύρη είτε ψεκάζει τον επικονιαστή που προκάλεσε το ξαφνικό άνοιγμα των πετάλων είτε πετιέται αρκετά πάνω από το λουλούδι ώστε να συλληφθεί και να μεταφερθεί από ρεύματα αέρα.

Τα άνθη της πατάτας (Solanum tuberosum) δεν παράγουν κάποια δύναμη από μόνα τους, αλλά είναι ικανά να αντέξουν εντυπωσιακές δυνάμεις από τους επικονιαστές τους. Κατά τη διάρκεια της επικονίασης τα άνθη της πατάτας δονούνται βίαια από τις μέλισσες με δυνάμεις που πλησιάζουν και 3G κάτι αντίστοιχο με την εκτόξευση ενός αστροναύτη στο διάστημα. Η ανοχή των λουλουδιών σ’ αυτή την απότομη δόνηση δεν είναι τυχαία. Έχουν εξελιχθεί ώστε από τη μια να αντέχουν αυτά τα επίπεδα δύναμης και από την άλλη να ενθαρρύνουν τους επικονιαστές τους να τα ταρακουνήσουν.

Άνθη πατάτας (Solanum tuberosum)

Γιατί όμως ένα φυτό να ζητά τέτοια κακομεταχείριση; Γιατί έτσι, προστατεύει τη γύρη από το να φαγωθεί από έντομα «απατεώνες» που είναι πολύ μικρά για να δρουν σαν επικονιαστές. Οι πατάτες, οι ντομάτες και οι στενοί συγγενείς τους έχουν εξελίξει τη λεγόμενη επικονίαση δόνησης. Η γύρη τους διατηρείται ασφαλής από μικρά έντομα μέσα σε σωληνοειδείς κατασκευές, τους ανθήρες, που ανοίγουν μέσω ενός πόρου ή μιας μικρής σχισμής στο πάνω μέρος του κυλίνδρου. Η γύρη είναι ξηρή και κοκκώδης αλλά δεν μπορεί να πέσει εύκολα μέσα από τη σχισμή ή τον πόρο. Όταν ένας βομβίνος αναζητά γύρη, επισκέπτεται τα λουλούδια, αρπάζει τους ανθήρες και τους τραντάζει απότομα με τους μυς πτήσης. Η γύρη πέφτει από τους ανθήρες και σκονίζει τη μέλισσα, η οποία με τη σειρά της μεταφέρει τη γύρη είτε στη φωλιά της για να φτιάξει μέλι είτε σε άλλα λουλούδια και έτσι τα γονιμοποιεί.

Η μέλισσα της Ορχιδέας (Euglossine), ίσως ο πιο σκληροτράχηλος επικονιαστής παγκοσμίως, ενώ κοιμάται πάνω σε ένα φύλλο.

Αλλά δεν είναι μόνο τα φυτά που πρέπει να αντέχουν θεαματικές δυνάμεις. Το βραβείο του πιο σκληραγωγημένου επικονιαστή πάει στις μέλισσες Euglossine που έχουν εξελιχθεί για την επικονίαση της ορχιδέας Catasetum. Νωρίς το πρωί, οι ορχιδέες αυτές παράγουν ένα άρωμα που προσελκύει τις μέλισσες. Μέσα στο άνθος βρίσκεται ένα γυρεομάγμα φτιαγμένο από δυο σάκους γύρης που ενώνονται σε ένα κολλώδες δίσκο από ιστό που ονομάζεται viscidium. Δυο αιωρούμενες κεραίες κάτω από το γυρεομάγμα λειτουργούν σαν σκανδάλη που πυροδοτεί αυτή την ανθοφόρα παγίδα. Όταν μια μέλισσα επισκέπτεται το λουλούδι, ακουμπάει τις κεραίες και η ορχιδέα εκτοξεύει το γυρεομάγμα σαν βέλος προς τον επικονιαστή. Το γυρεομάγμα πετά στον αέρα δυο φορές ταχύτερα από ένα φίδι που επιτίθεται και κολλάει στην πλάτη της έκπληκτης μέλισσας, η οποία το μεταφέρει στο επόμενο λουλούδι που επισκέπτεται. Η επίδραση του γυρεομάγματος ισοδυναμεί με το να πέσει σε κάποιον άνθρωπο κουτάκι αναψυκτικού από τον δέκατο όροφο, οπότε είναι εντυπωσιακό το πως αντέχουν οι μέλισσες κάτι τέτοιο.

Ορχιδέα Catasetum saccatum

Κρίνοντας από το γεγονός ότι οι μέλισσες που έχουν δεχτεί αυτό το χτύπημα αποφεύγουν επιμελώς να επισκέπτονται ξανά αρσενικά άνθη ορχιδέας Catasetum, καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για μια ιδιαίτερα δυσάρεστη εμπειρία για τη μέλισσα. Δεν μας εκπλήσσει πως τα θηλυκά άνθη της ορχιδέας έχουν εξελιχθεί να διαφέρουν από τα αρσενικά αντίστοιχα, ώστε οι διστακτικές μέλισσες να τα επισκεφτούν παρά την προηγούμενη εμπειρία τους.

Είτε πρόκειται για τα λουλούδια που αντέχουν δυνάμεις συγκρίσιμες με ένα τρένο του λούνα παρκ είτε για τα έντομα που αντιστέκονται σε βοτανικά χτυπήματα, η φυσική πίσω από την επικονίαση αποτελεί ένα φαινόμενο εξέλιξης και εντυπωσιακής αντοχής.

πηγή: gotscience.org

Οι πληθυσμοί των μελισσών μειώνονται ραγδαία σε όλο τον κόσμο εξαιτίας των φυτοφαρμάκων και της μόλυνσης. Οι τελευταίες αναφορές για εκατομμύρια νεκρές μέλισσες πού βρέθηκαν σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και των ΗΠΑ σημαδεύουν την είσοδο σε μια εφιαλτική εποχή, αυτή τής απουσίας των μελισσών πού μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την διατροφική αλυσίδα και συνεπώς να καταστήσει αδύνατη την επιβίωσή μας, χωρίς τις μέλισσες ο θάνατός μας είναι τόσο σίγουρος όπως είναι από την έλλειψη του οξυγόνου. Παντού λοιπόν πεθαίνουν οι μέλισσες στην Κούβα όμως ..Όχι! Η στροφή 180 μοιρών στην βιολογική γεωργία είναι ή αιτία πού αυτή την στιγμή ή Κούβα είναι ο παράδεισος των μελισσών και η παραγωγός ενός από τα καλύτερα μέλια στον κόσμο.

Η  γνωστή για τα πούρα και το ρούμι της Κούβα έχει προσθέσει το βιολογικό μέλι στη λίστα των βασικών γεωργικών εξαγωγών, δημιουργώντας μεγάλο ντόρο μεταξύ των γεωργών παγκοσμίως, καθώς η χρήση φυτοφαρμάκων έχει συνδεθεί με τη μείωση των πληθυσμών των μελισσών παντού. Το Βιολογικό μέλι έχει γίνει το τέταρτο πιο πολύτιμο  εξαγώγιμο προϊόν της Κούβας πίσω από τα προϊόντα ψαριών, τον καπνό και τα ποτά, αλλά μπροστά από την πιο διάσημη ζάχαρη και τον καφέ τού νησιού της Καραϊβικής, δήλωσε ο Theodor Friedrich, εκπρόσωπος του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας της Κούβας.

«Όλα τα προϊόντα μελιού, μπορούν να πιστοποιηθούν ως βιολογικά” δήλωσε  “Το μέλι της Κούβας έχει μια πολύ συγκεκριμένη, χαρακτηριστική γεύση ! Σε νομισματική αξία, είναι ένα προϊόν υψηλής κατάταξης.» Μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1989, πού ήταν ο κύριος εμπορικός εταίρος της Κούβας, οι ΗΠΑ αυστηροποίησαν το εμπάργκο και το νησί έμεινε ουσιαστικά αποκλεισμένο από τα χημικά φυτοφάρμακα. Θέλοντας και μη, οι Κουβανοί αγκάλιασαν την βιολογική γεωργία σε μεγάλο βαθμό και επιμένουν και σήμερα σ’ αυτή.

Τώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες χαλάρωσαν το εμπάργκο μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων το περασμένο έτος, ή εξαγωγή τού βιολογικού μελιού της Κούβας θα μπορούσε να δει σημαντική ανάπτυξη εάν η κυβέρνηση υποστηρίξει την προσπάθεια, δήλωσαν οι μελισσοκόμοι. Στην Κούβα παράχθηκαν περισσότεροι από 7.200 τόνους μέλι το 2014 αξίας περίπου 23.300.000 $, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της κυβέρνησης και το 2015 πήγε ακόμα καλύτερα.

Η βιομηχανία μελιού της χώρας εξακολουθεί να είναι μικρή σε σύγκριση με το βαρέων βαρών μέλι τής Κίνας, τής Τουρκίας και της Αργεντινής, αλλά με ένα αγαθό αξίας ανά λίτρο πιο πάνω από το πετρέλαιο οι παραγωγοί μελιού της Κούβας πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να είναι στην απαρχή μιας κερδοφόρας εποχής.

Με 80 ξύλινα κουτιά γεμάτα μέλισσες, (το καθένα παράγει 45 kg μελιού ετησίως εκεί), ο υπεύθυνος ενός αγροκτήματος Javier Alfonso πιστεύει ότι οι εξαγωγές της Κούβας μπορούν να αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Το μελισσοκομείο του, κάτω από ένα χωματόδρομο στό San Antonio de los Banos, μια γεωργική πόλη σε απόσταση μία ώρα οδικώς από την πρωτεύουσα Αβάνα, χτίστηκε από το μηδέν από τους εργαζομένους, δήλωσε ο Alfonso.

Ο Alcides Simales είναι ένας αγρότης που παράγει μέλι για να συμπληρώσει το εισόδημά του.

«Αυτό είναι μόνο ένα μικρό μελισσοκομείο, αλλά μπορεί να γίνει πολύ μεγαλύτερο», είπε, κοιτάζοντας τις σειρές των πολύχρωμων ξύλινων κουτιών. Όπως και οι άλλοι μελισσοκόμοι της Κούβας, πουλάει το μέλι του αποκλειστικά στην κρατική Apisun, η οποία τον πληρώνει ανάλογα με την τιμή της παγκόσμιας αγοράς και στη συνέχεια βγάζει το μέλι με ενιαία ετικέτα και αναλαμβάνει την ευθύνη για την εμπορία του προϊόντος στο εξωτερικό.

Οι περισσότερες από τις εξαγωγές μελιού Κούβας πάνε στην Ευρώπη, είπε.  Θα ήθελε να είναι σε θέση να δανειστούν χρήματα για να επεκτείνουν την παραγωγή, αλλά για να πάρει πίστωση είναι δύσκολο, έτσι τουλάχιστον για τώρα η ομάδα των αγροτών θα δημιουργήσει τη δική της υποδομή για τις μέλισσες με τα μέσα πού έχουν. «Είναι ένα εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον εδώ», είπε ο Raul Vasquez, ένας μελισσοκόμος τού αγροκτήματος. «Η κυβέρνηση απαγορεύει διά νόμου στους αγρότες να χρησιμοποιήσουν χημικά φυτοφάρμακα αλλά και σε εμάς χημικά για την αντιμετώπιση της βαρρόα κι αυτό είναι ο λόγος για τον οποίο οι μέλισσες δεν πεθαίνουν εδώ όπως σε άλλα μέρη».

Ενώ οι μικρές αγορές τού οργανικού μελιού της Κούβας έχουν ως στόχο να αντλήσουν τα οφέλη της αύξησης του εμπορίου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι παραγωγοί μελιού σε άλλες περιοχές των ΗΠΑ είναι υπό απειλή και εξαφάνιση, στον Καναδά στην Ευρώπη και σε άλλες περιοχές έχουν τα τελευταία χρόνια παράπονα αλλά και αποδείξεις ότι τα φυτοφάρμακα ευθύνονται για τη θανάτωση των μελισσών τους πληγώνοντας τον κλάδο μελιού ευρύτερα.

Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ ( η οποία είναι τυφλή μπροστά σε πολλά περιβαλλοντικά ζητήματα πού έχουν προκύψει τελευταία) δημοσίευσε μια μελέτη τον Ιανουάριο του 2016 πού δείχνει ότι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εντομοκτόνο που χρησιμοποιείται σε φυτά βαμβακιού και εσπεριδοειδή μπορεί να βλάψει τους πληθυσμούς μελισσών.

Τροπικά άνθη από την επαρχία Ολγίν, στην ανατολική Κούβα.

«Δεν νομίζω ότι υπάρχουν αμφιβολίες ότι οι πληθυσμοί των μελισσών (στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη) έχουν μειωθεί δραματικά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,» δήλωσε ο Norman Carreck,  διευθυντής του Διεθνούς Συνδέσμου Bee Research στην Μ. Βρετανία. Η κλιματική αλλαγή, η καταστροφή των ενδιαιτημάτων των άγριων μελισσών, οι αλλαγές στη χρήση της γης (μονοκαλλιέργειες), οι ασθένειες και τα φυτοφάρμακα ευθύνονται για την παρακμή και την εξαφάνισή τους, είπε.

[soundcloud url=”https://api.soundcloud.com/tracks/149675075″ params=”color=ff5500&auto_play=false&hide_related=false&show_comments=true&show_user=true&show_reposts=false” width=”100%” height=”166″ iframe=”true” /]

Η οργανική μελισσοκομία της Κούβας  λειτουργεί ως προστασία από τα προβλήματα πού χτυπούν τους άλλους εξαγωγείς μελιού  και είναι και ένας αναπάντεχος σύμμαχος για μια  αυξανόμενη ροή εσόδων για τους αγρότες του νησιού. Η Κούβα έχει ανοσία στη μόλυνση και τον θάνατο των μελισσών πού εξαπλώνεται ραγδαία σε πολλές  περιοχές του πλανήτη και είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση για τον υπόλοιπο κόσμο, για μια υπεύθυνη και σοφή γεωργία πού θα δεχτεί επιτέλους σαν συνεργάτη και φίλο ένα τόσο δα μικρό έντομο αλλά τόσο πολύτιμο και καθοριστικό για την επιβίωσή μας.

πηγή: athens.indymedia.org, theguardian.com

Σχόλιο από Ορεινό Μέλι:
Σύμφωνα με τον APIACTA (στοιχεία του 2003, δυστυχώς δεν βρήκαμε νεότερα) στην Κούβα υπάρχουν 1720 μελισσοκόμοι, οι οποίοι είναι όλοι τους επαγγελματίες πλήρους απασχόλησης που λειτουργούν υπό την αιγίδα μιας εθνικής οργάνωσης – Empresa Apicola Cubana (Cuban Beekeeping Company). Χρησιμοποιούν κυρίως τις κυψέλες τύπου Λάγκστροθ, εκτρέφουν όμως και τις άκεντρες μέλισσες Melipona σε ξύλινα κουτιά, παράγοντας σε μικρές ποσότητες το ιδιαίτερο μέλι τους κυρίως για φαρμακευτική χρήση. Όλοι οι μελισσοκόμοι είναι εγγεγραμμένοι στην Apicuba, έναν κυβερνητικό οργανισμό που τους παρέχει εκπαίδευση, έρευνα και πόρους. Η CIAPI (Centro de Investigaciones Apícolas) η οποία γνωρίζει που βρίσκονται όλα τα μελισσοκομεία της Κούβας, ελέγχοντας την στάθμη της θάλασσας, είναι υπεύθυνη για την έγκαιρη ενημέρωση των μελισσοκόμων με σκοπό τη μετεγκατάσταση τους. Το μέλι της Κούβας είναι φημισμένο για την ιδιαίτερη, ανθώδη γεύση του, καθώς προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από νέκταρ τροπικών φυτών. Η μέγιστη συγκομιδή επιτυγχάνεται κατά τους μήνες Νοέμβριο-Δεκέμβριο.

Αγρότες στην Κίνα προσπαθούν να επικονιάσουν τα φυτά με το χέρι λόγω της μείωσης του πληθυσμού των μελισσών. Σε ορισμένες περιοχές οι μέλισσες έχουν σχεδόν εξαφανιστεί με αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά η παραγωγή κάποιων φυτών. Εργάτες ανέλαβαν τη δουλειά που μέχρι σήμερα έκαναν οι μέλισσες, δηλαδή να γονιμοποιούν τα φυτά.

Στην επαρχία Σιτσουάν της Κίνας οι εργάτες χρησιμοποιώντας ένα πινέλο προσπαθούν να μεταφέρουν γύρη από άνθος σε άνθος ώστε να γονιμοποιηθούν τα φυτά. Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων οδήγησε στη δραματική μείωση των μελισσών αλλά και άλλων επικονιαστών όπως οι πεταλούδες απειλώντας τις καλλιέργειες των φρούτων.

Είναι πολύ δύσκολο και χρονοβόρο για τον άνθρωπο να προσπαθεί να γονιμοποιήσει τεχνητά τα οπωροφόρα δέντρα, μεταφέροντας την γύρη από αρσενικά άνθη στα θηλυκά.

Αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει ο άνθρωπος για τη συμπεριφορά του απέναντι στο περιβάλλον. Οι πληθυσμοί των μελισσών μειώνονται σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.

Το πιο τραγικό στην όλη υπόθεση είναι ότι η γονιμοποίηση με το χέρι, σε ορισμένες περιοχές της Κίνας, κοστίζει στην πραγματικότητα λιγότερο από την ενοικίαση των μελισσών… Οι αγρότες στην Hanyuan  ξεκίνησαν αυτή τη δουλειά γιατί η ανθρώπινη εργασία ήταν πολύ φτηνή.

Καθώς οι μέλισσες συνεχίζουν να εξαφανίζονται ραγδαία, η εικόνα αυτή θα μπορούσε να προμηνύει ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον.

Το ραβδί αυτό έχει στην άκρη του κάτι σαν πινέλο που φτιάχνεται από φτερά κοτόπουλου και χρησιμοποιείται για τη γονιμοποίηση των αχλαδιών.

Γύρη που χρησιμοποιείται στην επικονίαση με το πινέλο. Κάθε άνθος πρέπει να γονιμοποιηθεί ξεχωριστά.

Μια πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα, προειδοποίησε ότι οι πληθυσμοί των μελισσών, των πεταλούδων αλλά και των υπολοίπων επικονιαστών βρίσκονται σε κρίσιμο στάδιο λόγω της ρύπανσης, των φυτοφαρμάκων και της κλιματικής αλλαγής.

Η έκθεση αυτή σημείωσε ότι οι επικονιαστές γενικά είναι υπεύθυνοι για το 5-8% της παγκόσμιας γεωργικής παραγωγής, που σημαίνει ότι η μείωση εγκυμονεί κινδύνους για την προμήθεια των τροφίμων στον κόσμο. Η Hanyuan κάποτε ήταν η πρωτεύουσα της παγκόσμιας παραγωγής αχλαδιών, αλλά η γονιμοποίηση με το χέρι έχει μειώσει κατά πολύ την απόδοση σε καρπούς.

Αν αυτό σας φαίνεται πολύ μακρινό, ρίξτε μια ματιά σε αυτή την εικόνα. Αυτός ο άνθρωπος προσπαθεί να γονιμοποιήσει άνθη ντοματιάς με μια συσκευή που παράγει δόνηση. Αντίστοιχες συσκευές έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και στην Ελλάδα. Καλύτερος επικονιαστής της ντοματιάς είναι ο βομβίνος. Αυτό το είδος άγριας μέλισσας επικονιάζει καλύτερα την ντοματιά απ’ τις οικόσιτες μέλισσες που συλλέγουν το μέλι, καθώς στην προσπάθειά του να συλλέξει τη γύρη δονεί τα άνθη (και λόγω μεγέθους) μεταφέροντας τη γύρη και στα υπόλοιπα. Επίσης δεν πετά σε τόσο μεγάλη ακτίνα δράσης (μόνο μερικές εκατοντάδες μέτρα) με αποτέλεσμα να γονιμοποιεί καλύτερα μια συγκεκριμένη καλλιέργεια.

Σε αντίθεση όμως με τις μέλισσες που εκτρέφουν και φροντίζουν οι μελισσοκόμοι κανένας δεν ασχολείται με τους πληθυσμούς των βομβίνων. Οι πληθυσμοί τους συνεχώς μειώνονται. Επίσης σε αντίθεση πάλι με τις μέλισσες και παρά την όψη τους, είναι πολύ πιο ήρεμοι. Πολύ σπάνια θα τσιμπήσουν και μόνο αν ενοχληθούν. Υπάρχουν ειδικά κυψελίδια στο εμπόριο για εκτροφή βομβίνων για ακριβώς αυτό το σκοπό. Όσοι παράγετε ντομάτες σε θερμοκήπια ή χωράφια να ξέρετε ότι δεν χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις για την εκτροφή βομβίνων. Μπορείτε να βοηθήσετε και το περιβάλλον αλλά και την ποιότητα αλλά και την ποσότητα της παραγωγής σας.

Στράτος Σαραντουλάκης
Μελισσοκόμος

(με πηγές από: huffingtonpost, Wikipedia)

Η αύξηση των μέσων θερμοκρασιών την άνοιξη προκαλεί τις μέλισσες να εκκολάπτουν αυγά νωρίτερα, θέτοντας τις εκτός συγχρονισμού με τα άνθη που γονιμοποιούν, σύμφωνα με νέα μελέτη που δείχνει ότι η αλλαγή του κλίματος επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ ειδών που έχουν εξελιχθεί μαζί κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών.

photo by: absentgardener.com

Η επικονίαση από τα έντομα είναι εξαιρετικά σημαντική για πολλά φυτά. Για παράδειγμα τα έντομα είναι υπεύθυνα για την επικονίαση περίπου 80 με 85 τοις εκατό των καλλιεργειών, αναλογώντας περίπου στο ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων.

Η επιτυχής γονιμοποίηση εξαρτάται από έντομα που είναι ενεργά την ίδια στιγμή με τα ανθοφόρα φυτά, και για αυτό το λόγο πολλά φυτά έχουν εξελιχθεί ειδικά ώστε να προσελκύουν συγκεκριμένα έντομα.

Για παράδειγμα τα λουλούδια του είδους ορχιδέας sphegodes Ophrys μοιάζουν και μυρίζουν παρόμοια με το θηλυκό του κύριου επικονιαστή του, της μέλισσας nigroaenea Andrena. Αυτό ξεγελάει τις αρσενικές μέλισσες, οι οποίες προσπαθούν να ζευγαρώσουν με τα άνθη και μέσω αυτής της διαδικασίας μεταφέρουν τη γύρη της ορχιδέας πετώντας από λουλούδι σε λουλούδι.

Ορχιδέα sphegodes Ophrys. Photograph: Friedhelm Adam/Getty Images

Ωστόσο η κλιματική αλλαγή έχει αρχίσει να επηρεάζει αυτή τη σχέση μεταξύ φυτού και μέλισσας. Η μέλισσα nigroaenea Andrena φωλιάζει στο έδαφος και σε αντίθεση με τις κοινές μέλισσες δε ζει σε αποικίες, ενώ τα αυγά της εκκολάπτονται αρκετά νωρίς την άνοιξη.

Μέλισσα nigroaenea Andrena

Οι Βρετανοί ερευνητές συνέκριναν τις ημερομηνίες δραστηριότητας των μελισσών με τις ημερομηνίες ακμής των ανθών της ορχιδέας, χρησιμοποιώντας μετρήσεις πεδίου από το 1975 ως το 2009, και δεδομένα από μουσεία για τα έτη 1893-2007. Στη συνέχεια αντιπαράθεσαν τα δεδομένα με τις μετρήσεις θερμοκρασίας για την ίδια περίοδο. Η ανάλυσή τους έδειξε πώς οι πιο θερμές ανοιξιάτικες θερμοκρασίες επηρεάζουν περισσότερο τις μέλισσες από ότι τις ορχιδέες, οδηγώντας τα αυγά να εκκολάπτονται αρκετά νωρίτερα.

Συγκεκριμένα για κάθε βαθμό Κελσίου παραπάνω, οι αρσενικές μέλισσες εκκολάπτονται εννέα μέρες νωρίτερα και οι θηλυκές δεκαέξι, ενώ αντίθετα οι ορχιδέες ανθίζουν μόνο έξι ημέρες νωρίτερα. Επιπλέον, η αυξημένη θερμοκρασία οδηγεί τις θηλυκές μέλισσες να επωάζονται σε παρόμοιο ρυθμό με τις αρσενικές, αντί αργότερα όπως είναι το κανονικό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περισσότερες διαθέσιμες για ζευγάρωμα, μειώνοντας περαιτέρω τις πιθανότητες επικονίασης των φυτών.

πηγή: Ναυτεμπορική

Νεοσύστατος διεθνής οργανισμός που παρακολουθεί την υγεία των οικοσυστημάτων για λογαριασμό του ΟΗΕ αφιερώνει την πρώτη έκθεσή του στους αφανείς ήρωες της αγροτιάς: η παγκόσμια μείωση των μελισσών και άλλων επικονιαστών απειλεί την παραγωγή αγροτικών προϊόντων αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο, προειδοποιεί.

Σφήκα σε κήπο της Ινδίας. Η παγκόσμια παρακμή των επικονιαστών δεν απειλεί μόνο το φυσικό περιβάλλον. (Φωτογραφία: Reuters)

Η απώλεια βιοτόπων, η κλιματική αλλαγή, και τα εντομοκτόνα είναι μερικοί από παράγοντες που απειλούν μέλισσες, πεταλούδες, πουλιά και τις νυχτερίδες που γονιμοποιούν τα φυτά μεταφέροντας γύρη, αναγνωρίζει στην έκθεσή της η Διακυβερνητική Πλατφόρμα Επιστήμης-Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστημάτων (IPBES).

O οργανισμός ιδρύθηκε το 2012 βασισμένος στο μοντέλο της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, της οποίας οι εκθέσεις καθοδηγούν τις διεθνείς προσπάθειες για τον μετριασμό της παγκόσμιας θέρμανσης. Όπως συμβαίνει και με τις εκθέσεις της IPCC, η έκθεση της IPBES αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης και εγκρίθηκε ομόφωνα από τις 124 χώρες-μέλη της.

Όπως ανακοινώθηκε κατά την παρουσίαση της έκθεσης στην Κουάλα Λουμπούρ της Μαλαισίας, χωρίς συντονισμένη διεθνή προσπάθεια πολλοί επικονιαστές θα εξαφανιστούν. Τα απειλούμενα είδη περιλαμβάνουν τουλάχιστον το 9% των μελισσών και πεταλούδων και περίπου το 16% των σπονδυλωτών επικονιαστών όπως οι νυχτερίδες και τα κολιμπρί.

Από τα μήλα μέχρι τον καφέ και τις φράουλες, περίπου το 35% της αγροτικής παραγωγής εξαρτάται από τους επικονιαστές -μια αγορά ύψους 235 έως 577 δισεκατομμυρίων δολαρίων, επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης.

Οι λόγοι της παρακμής είναι περίπλοκοι και ακόμα δεν έχουν γίνει καλά κατανοητοί, περιλαμβάνουν όμως την απώλεια βιοτόπων, διάφορες ασθένειες και τα εντομοκτόνα γεωργικής χρήσης. Η έκθεση πάντως αναγνωρίζει ότι μέχρι στιγμής δεν έχει επιβεβαιωθεί ο ρόλος των λεγόμενων νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων, στα οποία επέβαλε μορατόριουμ το 2013 η ΕΕ μέχρι την συγκέντρωση περισσότερων δεδομένων.

Η έκθεση συνιστά πάντως τη μείωση της χρήσης εντομοκτόνων και την υιοθέτηση πρακτικών φιλικών στην άγρια ζωή, όπως για παράδειγμα η δημιουργία ζωνών με αγριολούλουδα μέσα στους αγρούς.

Βαγγέλης Πρατικάκης – in.gr