Το 1975 έξω από τα σκαλιά του Υπουργείου Γεωργίας, μελισσοκόμοι πραγματοποιούν την πρώτη απεργία πείνας στην αγροτική ιστορία της χώρας. Κυριότερη αιτία είναι η αλόγιστη χρήση μελισσοτοξικών φυτοφαρμάκων.

Της απεργίας πρωτοστατεί ο μελισσοκόμος Κώστας Μανιάς με πολυήμερη απεργία πείνας, έπειτα από ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη το μελισσοκομείο του στις πορτοκαλιές του Άργους. Παρότι οι γραμματικές γνώσεις του Μανιά περιορίστηκαν στο απολυτήριο ενός κατοχικού Δημοτικού Σχολείου, έγραψε κοντά στα 10 βιβλία και 30 δοκίμια, σε ένα εκ των οποίων περιγράφει την οργάνωση του αγώνα των μελισσοκόμων του Άργους. Είναι αυτός που έγραψε το εμβληματικό «Πέτρο αγόρι μου!», ένα ατελείωτο μοιρολόι στον γιο του τον Πέτρο, εθελοντή πυροσβέστη, που έχασε τη ζωή του, στις φωτιές της Βαρυμπόμπης τον Αύγουστο του 2021.

Έπειτα από αυτές τις απεργιακές κινητοποιήσεις, δόθηκαν για πρώτη φορά άδειες για μελισσοκομικά φορτηγά στους κατ’ επάγγελμα μελισσοκόμους, ενώ ορίστηκαν (Ν 721/1977) οι όροι και οι προϋποθέσεις χρήσης μελισσοτοξικών φαρμάκων από τους καλλιεργητές. Για αρκετά χρόνια επαναλαμβάνονταν συστάσεις προς τους αγρότες με εγκυκλίους, ανακοινώσεις και δημοσιεύματα από τις κατά τόπους γεωργικές υπηρεσίες και σταδιακά, χρόνο με το χρόνο η κατάσταση βελτιώθηκε.

Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το περίφημο πείραμα της Λαμίας (Σεπ. 1973) που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Η Μέλισσα” και αποδείκνυε ότι όταν δεν υπάρχουν μέλισσες λόγω της χρήσης εντομοκτόνων, δεν καρποφορεί η μηδική.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία επιτρέπονται οι ψεκασμοί με μη μελισσοτοξικά φάρμακα κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας. Το ζιζανιοκτόνο Roundup, το οποίο έχει ως βάση τη γλυφοσάτη, δεν θεωρείται μελισσοτοξικό, παρότι υπάρχουν έρευνες που δείχνουν το αντίθετο, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η χρήση του ακόμα και πάνω στην ανθοφορία.

H γλυφοσάτη (glyphosate) βρίσκεται σε περισσότερα από 75 ζιζανιοκτόνα που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα με πιο γνωστό το Roundup. Είναι ένα διασυστηματικό, μη εκλεκτικό ζιζανιοκτόνο το οποίο χρησιμοποιείται για να καταστρέφει ανεξέλεγκτα μεγάλο αριθμό φυτών. Η μεγάλη διασπορά της γλυφοσάτης έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνει φυτά όπως σιτηρά, όσπρια, σόγια, ηλίανθο, καλαμπόκι, ελαιοκράμβη και από εκεί να περνά σε τρόφιμα καθημερινής διατροφής. Σύμφωνα με έκθεση του International Agency for Research on Cancer η γλυφοσάτη θεωρείται επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.

H γλυφοσάτη είναι τοξική για τις μέλισσες, επηρεάζει την ανάπτυξη τους και το γόνο τους. Συσσωρεύεται σε μικρές συγκεντρώσεις σε γύρη και νέκταρ. Οι συγκεντρώσεις αυτές δεν θανατώνουν άμεσα τις μέλισσες, αλλά αλλοιώνουν τη φυσική χλωρίδα του εντέρου τους, θανατώνουν τους λακτοβάκιλους, τα φωτοσυνθετικά βακτήρια, τους ζυμομύκητες και άλλους ωφέλιμους μικροοργανισμούς με αποτέλεσμα οι μέλισσες να γίνονται περισσότερο επιρρεπείς σε παθογόνες ασθένειες, και να μειώνεται σημαντικά η διάρκεια ζωής τους.

Το Roundup επιβαρύνει σημαντικά τα προϊόντα κυψέλης τόσο το μέλι όσο και τη γύρη με υπολείμματα που φθάνουν μέχρι και τα 350 μg/kg. Τα ποσοστά μελιών που βρέθηκαν επιβαρυμένα με γλυφοσάτη σε διάφορες μελέτες και χώρες κυμαίνονται από 27% έως 60%. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όρισε ανώτατο όριο υπολειμμάτων γλυφοσάτης στο μέλι τα 50μg/kg. Ο μελισσοκόμος λοιπόν μπορεί να βρεθεί μπλεγμένος αν βρεθούν υπολείμματα γλυφοσάτης σε προϊόντα μέλισσας. Σε αρκετές χώρες όπως η Αργεντινή, Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Βραζιλία, Καναδάς, Δανία, Τσεχία, Γαλλία, Ιταλία, Ινδία κ.ά απαγορεύτηκε η χρήση του.

Το Roundup είναι η μεγαλύτερη επιτυχία της Monsanto. Μόνο το 2014 αποτέλεσε το 1/3 των συνολικών πωλήσεων της εταιρείας. Η σταδιακή ανθεκτικότητα που τείνουν να αναπτύσσουν τα ζιζάνια στα χημικά, οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερη χρήση του σκευάσματος. Το Roundup ήταν και παραμένει ένας απ’ τους σημαντικούς κρίκους του σημερινού καταστροφικού βιομηχανικού μοντέλου γεωργίας. Η μόνη λύση είναι η ολοκληρωτική απαγόρευσή του και η στροφή προς μια πιο οικολογική γεωργία.

Για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια ο Gildardo Urrego μαζεύει σωρούς από νεκρές μέλισσες, στο μελισσοκομείο του, στη βορειοδυτική Κολομβία. Δεν έχει καμία απόδειξη αλλά υποψιάζεται ότι ο ένοχος είναι κάποιο φυτοφάρμακο το οποίο εφαρμόζεται κατά την διάρκεια της ανθοφορίας, στις εντατικές καλλιέργειες αβοκάντο αλλά και των εσπεριδοειδών.

Εκατοντάδες μελίσσια έχουν χαθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα και ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι υπεύθυνο γι αυτό είναι το fipronil, ένα εντομοκτόνο απαγορευμένο για χρήση σε καλλιέργειες στην Ευρώπη, ενώ υπό περιορισμό είναι στις ΗΠΑ και Κίνα.

Χρησιμοποιείται ενάντια σε κάθε είδος εντόμων, συμπεριλαμβανομένων μυρμηγκιών και τσιμπουριών ενώ έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για θανάτους μελισσών σε όλο τον κόσμο. Στο μελισσοκομείο του Urrego στην Αντιόχεια της Κολομβίας παράγεται ένα αρωματικό ανθόμελο από οπωροφόρα. Το 2019, έχασε τα μισά του μελίσσια, ενώ πέρσι το ένα τρίτο. «Υπάρχει μια υποψία ότι, ναι, αυτό οφείλεται σε δηλητηρίαση καθώς δεν έχει γίνει σωστή διαχείριση των αγροχημικών στις καλλιέργειες της περιοχής» δήλωσε.

Πριν από μια δεκαετία οι μέλισσες στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, τη Ρωσία, τη Νότια Αμερική και αλλού άρχισαν να πεθαίνουν από την διαταραχή κατάρρευσης αποικιών (CCD), μια μυστηριώδη μάστιγα η οποία οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων, εκ των οποίων σημαντικότερος είναι τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα.

Ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι σχεδόν οι μισοί επικονιαστές εντόμων, ιδίως οι μέλισσες και οι πεταλούδες, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πηγή: Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων

Το προσδόκιμο ζωής των μελισσών μειώνεται όταν αυτές εκτίθενται σε δύο ευρέως χρησιμοποιούμενα φυτοφάρμακα, σύμφωνα με νέα έρευνα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Όρεγκον.

Σε μια μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου βρήκαν ότι οι επιδράσεις στις μέλισσες που εκτέθηκαν στα φυτοφάρμακα Transform και Sivanto ήταν ιδιαίτερα επιβλαβείς.

Σε συνδυασμό με άλλους στρεσογόνους παράγοντες όπως τα ακάρεα βαρρόα, τους ιούς και την κακή διατροφή, οι επιπτώσεις από αυτά τα φυτοφάρμακα μπορούν να κάνουν τις μέλισσες ανίκανες να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους φυσιολογικά. Οι μέλισσες είναι ο σημαντικότερος επικονιαστής καλλιεργειών φρούτων, ξηρών καρπών και λαχανικών.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή είναι η πρώτη μελέτη για τη διερεύνηση μη θανατηφόρων επιδράσεων, του sulfoxaflor, δραστικής ουσίας του Transform, αλλά και της φλουπυραδιφουρόνης η οποία είναι δραστική ουσία του Sivanto. Μη θανατηφόρες επιδράσεις θεωρούνται αυτές κατά τις οποίες οι μέλισσες δεν πεθαίνουν αμέσως, αλλά μειώνουν την διάρκεια ζωής τους.

Στην περίπτωση του Transform οι επιπτώσεις ήταν πολύ σοβαρές. Η πλειοψηφία των μελισσών που εκτέθηκαν στο Transform πέθανε εντός έξι ωρών από την έκθεσή τους, επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη τοξικότητα του φυτοφαρμάκου στις μέλισσες, ειδικά μάλιστα όταν η χρήση του δεν γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες.

Τα δύο αυτά φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται σε καλλιέργειες για να αντιμετωπιστούν αφίδες, ακάρεα, λευκές μύγες αλλά και άλλα παράσιτα. Πολλές από αυτές τις καλλιέργειες προσελκύουν και μέλισσες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την επικονίαση. Φυσικά υπάρχουν περιορισμοί στην χρήση τους, όπως για παράδειγμα το Transform δεν πρέπει να εφαρμόζεται κατά την ανθοφορία, αλλά ποιος ελέγχει πότε γίνεται χρήση;

Το Sivanto απ’ την άλλη δεν ήταν άμεσα θανατηφόρο, όμως μείωσε κι αυτό το προσδόκιμο ζωής, ενώ προκάλεσε έντονο στρες στις μέλισσες, αλλά και απόπτωση στους ιστούς της. Η απόπτωση είναι μια διεργασία κυτταρικού θανάτου, καταστροφική και μη αντιστρεπτή.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Ramesh Sagili η μείωση του χρόνου ζωής στις μέλισσες μπορεί να φτάσει τις 10 ημέρες. Σε φυσιολογικές συνθήκες οι μέλισσες της άνοιξης ζουν κατά μέσο όρο 6 εβδομάδες, οπότε μια μείωση αυτού του μεγέθους θεωρείται σημαντική.

πηγή: phys.org

Γάλλοι μελισσοκόμοι διοργάνωσαν συμβολική κηδεία για τις μέλισσες, στο Παρίσι, διαμαρτυρόμενοι για την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων. Οι ακτιβιστές, που φορούσαν μελισσοκομικές στολές υποστηρίζουν ότι τα φυτοφάρμακα σκοτώνουν εκτός από τις μέλισσες και έντομα ζωτικής σημασίας για το οικοσύστημα.

Οι μελισσοκόμοι της Γαλλίας ζητούν εδώ και 20 χρόνια από τις κυβερνήσεις τους, να πάρουν αυστηρότερα μέτρα, αλλά δεν έχει γίνει τίποτα όπως υποστηρίζουν. Η συμβολική αυτή κηδεία διοργανώθηκε λίγες μέρες μετά την αποτυχία να προστεθεί και η γλυφοσάτη στις τρεις ουσίες που απαγορεύτηκαν (ιµιδακλοπρίδη, κλοθειανιδίνη και θειαμεθοξάμη). Αξίζει να σημειωθεί ότι έπειτα πραγματοποίησαν πορεία προς το προεδρικό μέγαρο, απαιτώντας να συναντηθούν με τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, αλλά απωθήθηκαν από τους αστυνομικούς.

Η ΕΕ θέλει να επιτρέψει τη συνέχιση της κυκλοφορίας και της χρήσης της ύποπτης για καρκίνο χημικής ουσίας. Κάποιες χώρες αντιτίθενται. Τι ψηφίζει η Ελλάδα;

Οι καταναλωτές δεν πρέπει να έχουν μεγάλη ανησυχία για την ασφάλεια των τροφίμων, λένε για μας επανειλημμένα, η βιομηχανία τροφίμων, οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί της εξουσίας. Γιατί “ποτέ δεν ήταν η τροφή μας τόσο ασφαλής όσο είναι σήμερα». Το κράτος μας προστατεύει από τα επιβλαβή χημικά.

Αλλά στην περίπτωση του πιο ευρέως χρησιμοποιούμενου φυτοφάρμακου glyphosate, αποδεικνύεται το αντίθετο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει να επιτραπεί η χημική αυτή ουσία για άλλα 15 χρόνια στην Ευρώπη. Τις μέρες αυτές, τα κράτη μέλη συζητούν πάνω στην πρόταση της Κομισιόν για να αποφασίσουν αν θα δώσουν πράσινο φως στη Μονσάντο και θα της κάνουν δώρο τη συνέχιση της κυκλοφορίας του προϊόντος της.

Η ΕΕ το προτείνει αυτό, παρόλο που ξέρει ότι υπάρχει τουλάχιστον επιστημονική αβεβαιότητα για το αν είναι ή όχι καρκινογόνο το glyphosate. Έτσι στρέφεται ενάντια στην αρχή της προφύλαξης που έχει η ίδια την νομοθετήσει όσον αφορά την αδειοδότηση για την κυκλοφορία των διατροφικών προϊόντων. Δεν μπορεί να κυκλοφορεί ένα προϊόν προτού αποδειχθεί ακίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία από τον αιτούντα την κυκλοφορία του. Και για το προϊόν της Μονσάντο υπάρχει η επιστημονική μελέτη του κέντρου ογκολογίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που το χαρακτηρίζει σαν «πιθανά καρκινογόνο» . Η μελέτη στηρίζεται κυρίως σε πειράματα σε ζώα, στα οποία το δραστικό συστατικό προκάλεσε όγκους.

Παρά το γεγονός αυτό όμως, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕFSA) έχει ταξινομήσει το ζιζανιοκτόνο ως ασφαλές με βάση τη γνωμοδότηση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Αξιολόγησης Κινδύνων. Αλλά το Ινστιτούτο αυτό κατέληξε σε αυτό το αποτέλεσμα γιατί ερμήνευσε – κάποιοι λένε αυθαίρετα – με διαφορετικό τρόπο τα αποτελέσματα της έρευνας του οργανισμού υγείας του ΟΗΕ. Πράγματι, περίπου 100 επιστήμονες από τα πανεπιστήμια και κρατικούς φορείς, για παράδειγμα, στη Γερμανία, τη Γαλλία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες , κατηγόρησαν το γερμανικό Ινστιτούτο ότι η απόφασή του δεν ήταν αξιόπιστη. Μεταξύ αυτών ήταν και πολλοί επιφανείς ερευνητές. Αλλά ακόμη και ο Σουηδικός  Οργανισμός Χημικών Προϊόντων επέκρινε την φιλική για το glyphosate έκθεση του γερμανικού Ινστιτούτου και το κατατάσσει τουλάχιστον στην κατηγορία «ύποπτο για καρκινογόνο δράση».

Μετά από μια τόση μεγάλη επιστημονική έρευνα για την επικινδυνότητα του glyphosate και μετά από τόσο μεγάλη αμφιβολία ενός πολύ μεγάλου μέρους επιφανών επιστημόνων για την ασφάλειά του, η ΕΕ θα έπρεπε να δράσει σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξης και να το απαγορεύσει.

Ήρθε η ώρα για τη μεταρρύθμιση του συστήματος αδειοδότησης.

Το ότι η ΕΕ δεν το κάνει, οφείλεται στο γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές αρχές ελέγχου όπως η ΕFSA βρίσκονται πολύ κοντά με τη βιομηχανία-οι περισσότεροι ελεγκτές είναι συνήθως πρώην στελέχη της βιομηχανίας-αλλά και στη διαδικασία αξιολόγησης. Αυτή για την αδειοδότηση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων βασίζεται -σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ σε μελέτες του κατασκευαστή. Οι υπηρεσίες δεν μπορούν ακόμα και να δημοσιεύουν αυτές τις μελέτες των κατασκευαστών, έτσι ώστε να μπορούν να ελεγχθούν εύκολα και από ανεξάρτητους ερευνητές. Τα στοιχεία που λαμβάνουν υπόψη οι υπάλληλοι είναι σχεδόν ένα προς ένα αυτά που ισχυρίζεται η βιομηχανία. Αυτό θα ήταν αδιανόητο για τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνών Καρκίνου.

Επιπλέον, οι ουσίες με τις οποίες τα δραστικά συστατικά αναμιγνύονται στα εμπορικά φυτοφάρμακα και τα μίγματα που προκύπτουν ελέγχονται ακόμα χειρότερα. Δεν υπάρχουν καθόλου προδιαγραφές για τα μείγματα, παρόλο που μελέτες δείχνουν ότι οι επιβλαβείς δράσεις των επιμέρους ουσιών στα φυτοφάρμακα είναι προσθετικές, και μερικές φορές μάλιστα ενισχύονται πολλαπλασιαστικά-εκθετικά. Οι κίνδυνοι λοιπόν από τα φυτοφάρμακα αξιολογούνται τόσο άσχημα, μάλλον τόσο φιλικά για τη βιομηχανία, από τις ευρωπαϊκές ή κρατικές υπηρεσίες, που θα ήταν αυτοκτονικό να στηριζόμαστε σαν  καταναλωτές στην «προστασία» τους. Είναι φανερό λοιπόν ότι πρέπει να αλλάξει και η ίδια η διαδικασία αδειοδότησης, ώστε να εφαρμόζεται σωστά η αρχή της προφύλαξης.

Τέτοιες αρχές που  εφαρμόζουν τόσο φιλικούς προς τη βιομηχανία νόμους, θα πρέπει οι καταναλωτές να μην εμπιστεύονται καθόλου. Αντ ‘αυτού, οι καταναλωτές πρέπει να αναλάβουν μέρος της ευθύνης για την ασφάλεια των ίδιων των συμβατικών τροφίμων του. Οι έλεγχοι κινδύνων από τα φυτοφάρμακα είναι τόσο ελλιπείς που το μόνο που μπορεί κανείς να συστήσει είναι να τρώτε τροφές από βιολογικές ή φυσικές καλλιέργειες. Επειδή έτσι παράγονται προϊόντα χωρίς συνθετικά χημικά φυτοφάρμακα, όπως το glyphosate. Καλύτερα ακόμα, όποιος έχει τη δυνατότητα-ακόμα και στην ταράτσα ή κάποιο οικόπεδο στις πόλεις ή σε κάποιο χωράφι στην επαρχία-να καλλιεργεί οπωσδήποτε μέρος τουλάχιστον της τροφής του, γιατί θα ξέρει τι τρώει.

Μια μικρή νίκη;

Πριν λίγο καιρό, θεωρήθηκε πολύ πιθανό ότι η ψηφοφορία των μελών κρατών για μια 15ετή παράταση της  έγκρισης του glyphosate, θα απέβαινε ευνοϊκή για τη Μονσάντο. Ωστόσο, μετά την κινητοποίηση των διάφορων καταναλωτικών-υγειονομικών-οικολογικών κ.λπ. οργανώσεων, η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες, η Ιταλία και η Σουηδία έχουν εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή τους. Αυτό προκάλεσε προφανώς αυξανόμενη ανησυχία στις Βρυξέλλες, γιατί για να περάσει η πρόταση χρειάζεται ειδική πλειοψηφία. “Αν δεν υπάρχει ειδική πλειοψηφία, τότε αμφιβάλλω ότι θα ψηφιστεί,” είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ στη βρετανική εφημερίδα The Guardian. Στην κρατική γερμανική τηλεόραση, την Τρίτη το πρωί ανακοινώθηκε ότι η γερμανική κυβέρνηση θα απέχει. Αυτό σημαίνει ότι η ψηφοφορία μάλλον θα αναβληθεί, προς το παρόν. Υπάρχει λοιπόν μια μικρή προς το παρόν νίκη του κινήματος για την απαγόρευση του glyphosate. Αυτό όμως χρειάζεται να δυναμώσει ακόμα περισσότερο τους επόμενους μήνες, ώστε να πετύχει την οριστική απαγόρευση αυτού του επικίνδυνου αλλά κερδοφόρου παρασκευάσματος της Μονσάντο. Το ελληνικό αντίστοιχο κίνημα ενάντια στα Μεταλλαγμένα, τις διατλαντικές συμφωνίες και το Ράουντ-απ, θα χρειασθεί να πιέσει από τη μεριά του την ελληνική κυβέρνηση να ψηφίσει κατά της παράτασης της άδειας κυκλοφορίας του στην Ευρώπη και στη χώρα.

πηγή: Τοπικοποίηση

Σχόλιο από Ορεινό Μέλι:
Στην φετινή συνέλευση της Ένωσης Επαγγελματιών Μελισσοκόμων Ευρώπης (EPBA), που έλαβε χώρα στην Πιατσέντζα της Ιταλίας, η Γερμανική αντιπροσωπία ενημέρωσε ότι ανιχνεύτηκε η ουσία γλυφοσάτης (glyphosate) από το γνωστό ζιζανιοκτόνο Ραουντάπ, αρχικά στη μπύρα και μετέπειτα στο μέλι σε ποσοστό 10% επί των δειγμάτων και πάνω απ’ τα επιτρεπτά όρια. Ενώ δήλωσαν ότι στο παρελθόν δεν συμπεριλαμβανόταν στις αναλύσεις που ζητούσαν οι τυποποιητές. Οι Γερμανοί μελισσοκόμοι συνεργάζονται με εργαστήρια προκειμένου να γίνει γνωστή η έκταση του προβλήματος.

Δεν έχει περάσει πολύ καιρός που σαν βόμβα έσκασε η περιβόητη εξαγορά-μαμούθ της Monsanto από την Bayer. Πίσω όμως από την εκ πρώτης όψεως οικονομική είδηση κρύβονται πολλά και άμεσα συνδεδεμένα με τη ζωή ολόκληρου του πλανήτη. Εξάλλου και διόλου τυχαία δεν ήταν η πρώτη φορά που οι δυο πολυεθνικές επιχείρησαν να συγχωνευθούν. Γυρνώντας πενήντα χρόνια πίσω, οι εταιρίες Monsanto και Bayer αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να διαχωριστούν, ώστε να αποφευχθεί η παραβίαση των βασικών αντιμονοπωλιακών κανονισμών. Δικαστήρια των ΗΠΑ τότε δήλωναν ότι οι δύο «χημικοί γίγαντες» όταν λειτουργούν εμποδίζουν τον ανταγωνισμό στην αγορά.

Αλλά αυτό ήταν τότε. Σήμερα, για την ακρίβεια τον Σεπτέμβρη του 2016, ανακοινώθηκε η εξαγορά της Monsanto από την Bayer με τίμημα 66 δισ. δολάρια, δημιουργώντας το μεγαλύτερο παγκοσμίως μονοπώλιο στους γεωργικούς σπόρους και στη χημική βιομηχανία.. Η εκ νέου γάμου, μέγα-συγχώνευση, θα έχει ως αποτέλεσμα το 30 τοις εκατό του συνόλου των παγκόσμιων πωλήσεων φυτοφαρμάκων και γεωργικών σπόρων να ελέγχεται από αυτήν τη νέα εταιρία. Με μια πρόταση το μέλλον της διατροφής του πλανήτη φαίνεται πως θα τους ανήκει.

Ωστόσο η συγχώνευση αυτή αντιμετωπίζει ή μάλλον προσπαθεί ακόμη να προσπεράσει τους κανονισμούς και τη νομοθεσία που αφορούν τον αντιμονοπωλιακό έλεγχο για να μπορέσει να ολοκληρωθεί, μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Βέβαια, έχει ήδη περάσει το πρώτο τεστ της τον Ιανουάριο, όταν πήρε τις ευλογίες του εκλεγέντος Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος προέβη σε αποκλειστική συνάντηση με τους διευθύνοντες συμβούλους των δύο εταιρειών, απόδειξη για την πραγματική δύναμη της βιομηχανίας των τροφίμων.

Η Wall Street Journal δημοσίευσε πρόσφατα απόλυτα απογοητευτικά στοιχεία για το παρόν και το μέλλον του Αμερικάνου αγρότη.  Στο σύνολό τους οι αγρότες σήμερα αριθμούν λιγότερα από 2 εκατομμύρια, ο χαμηλότερος αριθμός από το 1800. Η θλιβερή πραγματικότητα για τους αγρότες είναι ότι, ενώ η συγχώνευση αφορά δισεκατομμύρια δολάρια,  η εκμετάλλευσή τους αλλά και το εισόδημά τους κατρακυλούν όλο και πιο βαθιά. Αυτά όσο αφορούν τους αριθμούς, γιατί πίσω από αυτούς, στις ζωές μας, στην υγεία μας τα πράγματα είναι ακόμη πιο τραγικά.

Εκτός από τον έλεγχο της αγοράς, τόσο η Bayer όσο και η Monsanto, έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με έναν μακρύ κατάλογο απαράδεκτων δραστηριοτήτων που ξεπερνούν ακόμη κι αυτές των τοξικών φυτοφαρμάκων και γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Μάλιστα, οι αποκαλύψεις για την «μαύρη» ιστορία τους, επηρέασαν τη δημόσια εικόνα τους και τη φήμη τους, αναγκάζοντας τες να προσπαθήσουν να την βελτιώσουν, αντιπαραθέτοντας  «φιλανθρωπικές» και «φιλολαΐκές» δράσεις τους.

Ό,τι όμως κι αν παρουσιάσουν είναι πολύ δύσκολο να αντιπαρέλθουν των εγκλημάτων τους, που θεωρούνται από τα πιο σκληρά εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Bayer: Ναζί και ηρωίνη, μια ιστορία ντροπής

Η Bayer, είναι μια γερμανική εταιρεία με ειδίκευση στα χημικά και φαρμακευτικά προϊόντα. Ήταν θυγατρική από το 1925 της εταιρείας που ξεχώρισε στο φασιστικό καθεστώς της Γερμανίας, IG Farben, κατασκευάστρια του χημικού «Zyclon Β» που χρησιμοποίησαν οι Ναζί στους θαλάμους αερίων. Αποδεδειγμένα υπό τη διεύθυνση του Fritz Τer Meer, η IG Farben ήταν αυτή που παρασκεύαζε το θανατηφόρο αέριο που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί στους θαλάμους αερίων.

Ήταν το μεγαλύτερο καρτέλ του κόσμου εκείνη την εποχή και η μεγαλύτερη εταιρεία στην Ευρώπη. Η IG Farben ήταν αναμφισβήτητα συντηρητική και αντιτίθεντο στις πιο φιλελεύθερες πολιτικές της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Μεγάλες δωρεές από την IG Farben δόθηκαν στους Ναζί.

Η ηγεσία της Bayer / IG Farben εντάχθηκε στο Ναζιστικό Κόμμα από το 1937, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενορχήστρωση της ναζιστικής θηριωδίας. Μάλιστα ακολουθούσε τα ναζιστικά στρατεύματα και αναλάμβανε σημαντικά τμήματα της βιομηχανίας χημικών, άνθρακα και πετρελαίου στα κατεχόμενα έθνη. Όλα αυτά τεκμηριώνεται και στο βιβλίο του Joseph Borkin, το έγκλημα και η τιμωρία του IG Farben. Εξάλλου στις δίκες εγκληματιών πολέμου στη Νυρεμβέργη, το καρτέλ IG Farben ήταν κι αυτό κατηγορούμενο.

Κι ενώ πολλοί καταδικάστηκαν ως εγκληματίες πολέμου στη Νυρεμβέργη, κανένα από τα στελέχη της IG Farben δεν εξέτισε ποινή μεγαλύτερη των τεσσάρων ετών και όλοι ήταν σε θέση να συνεχίσουν την εταιρική τους σταδιοδρομία. Από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στα εργαστήρια της IG Farben πραγματοποιήθηκαν έρευνες, παρασκευάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν διάφορα αέρια χημικού πολέμου, όπως  το νευροτοξικό«αέριο μουστάρδας».

Οι εφευρέσεις αερίων χημικού πολέμου συνεχίστηκαν και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα. Όπως το Sarin, το αέριο που χρησιμοποιήθηκε στο Τόκιο σε επίθεση στο μετρό το 1995 και σκότωσε 12 ανθρώπους, και πιο πρόσφατα, κατά της Συρίας σκοτώνοντας μεμιάς 1.200 σουνίτες αντάρτες.

Η μεγάλη επίσης επιτυχία της Bayer ήταν η ανακάλυψη και η παρασκευή της ηρωίνης, που την λάνσαρε ως αντιβηχικό φάρμακο και ως μη εθιστικό υποκατάστατο της μορφίνης και πωλούνταν ελεύθερα από το 1898 ως το 1910.

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η Bayer ανεξαρτητοποιήθηκε και πάλι και σαν να μην είχε συμβεί ποτέ τίποτα, και καθιερώθηκε σε πολύ λίγα χρόνια ως μία από τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες του κόσμου. Περιορίστηκε στην παραγωγή και την εμπορία των προϊόντων της στις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Αγγλία και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Όμως, για να κρύψει το παρελθόν της και να συνεχίσει την εταιρική ηγεμονία της στις ΗΠΑ, η Bayer ενορχήστρωσε μια συγχώνευση με την Monsanto το 1954, που οδήγησε στην Mobay Corporation.

Το 1964, όμως, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ «είδε» τις επιθετικές πρακτικές της Mobay Corporation και κατέθεσε αγωγή εναντίον της, για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας των ΗΠΑ, ζητώντας να «σπάσει». Το 1967, ένας ομοσπονδιακός δικαστής αποφάνθηκε υπέρ και διέταξε τη Monsanto να «επιστρέψει» το 50 τοις εκατό της Mobay στη Bayer.

Επίσης, η θυγατρική της Bayer, Cropscience, αναπτύσσει σήμερα τεχνολογίες για τη μετάλλαξη του καλαμποκιού αλλά και φυτοφάρμακα. Εν ολίγοις ψεκάζουμε με τα φυτοφάρμακά  τις μεταλλαγμένες τροφές που φτάνουν στο πιάτο μας και έπειτα, όταν αρρωσταίνουμε, παίρνουμε το χημικό χάπι της για να αντέξουμε.

Όσο κι αν η Bayer προσπαθεί να μας κάνει να ξεχάσουμε το παρελθόν της, «διαφημίζοντας» την εφεύρεση της ασπιρίνης το 1898, το σκοτεινό παρελθόν της την κατατρέχει.

Monsanto: Agent Orange, καρκινογόνα φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα, μεταλλαγμένα

Η Monsanto ιδρύθηκε το 1901 από τον John Francis Queeny, έναν έμπειρο φαρμακοβιομήχανο. Στην αρχή, η εταιρεία ασχολήθηκε με την παραγωγή διατροφικών πρόσθετων όπως τα συνθετικά γλυκαντικά, το 1920 επεκτάθηκε στην παραγωγή βασικών βιομηχανικών χημικών ενώ το 1960 και 1970, παρήγαγε το Agent Orange, ένα από τα φυτοκτόνα που χρησιμοποιήθηκαν από το στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, για την απογύμνωση των δασών του Βιετνάμ και την εξάλειψη του κομμουνιστικού κινδύνου. Εκτιμάται από το Βιετνάμ πως η χημική αυτή ουσία σκότωσε ή ακρωτηρίασε 400.000 ανθρώπους και είναι υπεύθυνη για 500.000 παιδιά γεννημένα με δυσμορφίες. Το 1983 η Monsanto ξεκινάει τη γενετική τροποποίηση των σπόρων και πέντε χρόνια μετά έγιναν τα πρώτα πειράματα με ολόκληρες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες. Έκτοτε η Monsanto μετατρέπεται σε έναν πραγματικό γίγαντα, αφού εξαγοράζει δεκάδες μεγάλες εταιρείες και σταδιακά αναδεικνύεται στη μεγαλύτερη εταιρεία του κόσμου στο εμπόριο σπόρων. Σήμερα ελέγχει μέχρι και το 26% της παγκόσμιας αγοράς.

Στην ιστορία της έχει αναπτύξει προϊόντα υψηλής τοξικότητας που έχουν αποτελέσει αιτία μόνιμων βλαβών στο περιβάλλον και ασθενειών ή θανάτων για χιλιάδες ανθρώπους, όπως το PCBs (πολυχλωριωμένα διφαινύλια), ένας από τους δώδεκα επίμονους οργανικούς ρύπους που επηρεάζουν τη γονιμότητα των ανθρώπων και των ζώων, το 2,4,5 Τ (2,4,5-τριχλωροφαινοξυοξικό οξύ), ένα συστατικό-που περιέχει διοξίνη- του αποφυλλωτικού Agent Orange, το Lasso, ένα ζιζανιοκτόνο που είναι τώρα απαγορευμένο στην Ευρώπη, το RoundUp, το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο τοξικό ζιζανιοκτόνο στον κόσμο που χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τους  γενετικά τροποποιημένους σπόρους σε μονοκαλλιέργειες μεγάλης κλίμακας, κυρίως για την παραγωγή σόγιας καλαμποκιού, για ζωοτροφές και βιοκαύσιμα και ενοχοποιείται για συμμετοχή στην ανάπτυξη καρκίνων.

«Η εταιρεία κατέχει ένα ακόμη ρεκόρ: των περισσότερων δικαστικών αγωγών και μηνύσεων που έχουν ασκηθεί ποτέ σε βιομηχανία. Για αιτίες που αφορούν απόκρυψη και αλλοίωση στοιχείων για τα προϊόντα της, ψευδείς πληροφορίες, για μόλυνση ολόκληρων περιοχών ακόμη και πόλεων, όπως και για δωροδοκίες σε κυβερνητικούς αξιωματούχους για να παραβλέψουν τους νόμους και τους κανονισμούς. Κι όμως η Monsanto αναπτύσσεται διαρκώς και τα κέρδη της αυξάνονται. Ο κόσμος σύμφωνα με τη Monsanto, είναι ένας κόσμος απρόσωπος, χωρίς ηθική, χωρίς κανόνες, ένας κόσμος όπου μετράει μόνο το κέρδος» αναφέρει  η Γαλλίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας,  Μαρί-Μονίκ Ρομπέν, και τα τεκμήρια υπάρχουν στο αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ της «Ο κόσμος σύμφωνα με τη Monsanto».

Τα μισά σχεδόν των καλλιεργήσιμων εδαφών που χρησιμοποιούν σπόρους της Monsantο βρίσκονται στις ΗΠΑ και ακολουθεί η Αργεντινή, η Βραζιλία, ο Καναδάς, η Παραγουάη, η Κίνα, η Νότια Αφρική, και η Ινδία. Με εξαίρεση την Ισπανία και την Ρουμανία η Ευρώπη είχε μείνει στο απυρόβλητο.

Η μεταλλαγμένη σόγια εγκρίθηκε για καλλιέργεια στην Αργεντινή το 1996. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκαν 14 εκατομμύρια εκτάρια γης αλλά μέχρι το 2008 έφτασαν τα 42 εκατομμύρια. Σταδιακά όμως, άρχισαν να φαίνονται οι παρενέργειες. Πλέον στις εκτάσεις αυτές και στις γύρω από αυτές δεν μπορούσε να καλλιεργηθεί απολύτως τίποτα άλλο, με αποτέλεσμα, τη ραγδαία πτώση της παραγωγής άλλων παραδοσιακών μη μεταλλαγμένων αγροτικών προϊόντων όπως το ρύζι, τα όσπρια, οι πατάτες κ.λπ. Μέχρι το 2004 πάνω από 150.000 αγρότες εγκατέλειψαν τη γη τους και μετανάστευσαν στις πόλεις ενώ μέχρι το 2009 η περιοχή Chaco, όπου καλλιεργούταν η μεταλλαγμένη σόγια θύμιζε έρημο. Το 2013, η Monsanto προσπαθεί να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Αργεντινής όπως η Cordoba αλλά οι περιβαλλοντικές οργανώσεις αντιδρούν έντονα. Παρόλο που πολιτικοί, αξιωματούχοι και δικαστές την υποστηρίζουν, η αντίδραση ήταν τόσο μεγάλη που εξανάγκασαν την κυβέρνηση να σταματήσει, έστω προσωρινά, τα σχέδια της Monsanto.

Στην Ινδία οι αγρότες μη μπορώντας να ανταπεξέλθουν στα όλο και αυξανόμενα έξοδα της αγροτικής παραγωγής τους, μιας και είναι υποχρεωμένοι αφενός να αγοράζουν συνεχώς τους σπόρους τους και τα χημικά που απαραίτητα τους συνοδεύουν, αφετέρου να πωλούν το προϊόν τους σύμφωνα με τις τιμές που ορίζει το χρηματιστήριο τροφίμων που βρίσκεται στο Σικάγο, οδηγούνται στην αυτοκτονία. Τα τελευταία 15 χρόνια 200.000 αγρότες έχουν αυτοκτονήσει. Γιατί , όπως καταγγέλλει η Ινδή ακτιβίστρια Βαντάνα Σίβα στον Γιώργο Αυγερόπουλο στο ντοκιμαντέρ του «Πεθαίνοντας στην Αφθονία»: «Η πείνα, που έχει γίνει μόνιμη και παγκόσμια, είναι ολοκληρωτικά δημιουργία του παγκόσμιου επισιτιστικού συστήματος, το οποίο δεν έχει δημιουργηθεί για να θρέφει τους λαούς του κόσμου, αλλά για να μεγιστοποιεί τα κέρδη της Μονσάντο, για το εμπόριο, για να πουλάνε παρασιτοκτόνα, φυτοκτόνα, λιπάσματα…».

πηγή: tvxs.gr

Ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά της γεωργίας – οι επικονιαστές – υποφέρουν περισσότερο από ποτέ, αλλά η βιολογική γεωργία μπορεί να τους βοηθήσει! Περίπου το ένα τρίτο της ανθρώπινης διατροφής προέρχεται από φυτά που βασίζονται σε έντομα επικονιαστές.

Ειδικά οι μέλισσες είναι μεγάλης σημασίας, καθώς είναι υπεύθυνες για την επικονίαση του 80% των καλλιεργειών μας. Για χρόνια, βλέπουμε μια τεράστια μείωση του αριθμού των μελισσών, βάζοντας την τροφική μας αλυσίδα σε μεγάλο κίνδυνο. Ο κύριος ένοχος φαίνεται να είναι η εκτεταμένη χρήση μιας ειδικής κατηγορίας φυτοφαρμάκων γνωστή ως νεονικοτινοειδή. Σύμφωνα με τα συμβατικά συστήματα καλλιέργειας του σήμερα, τα έντομα και τα βότανα είναι αναλώσιμα.

Ο ρόλος της βιολογικής γεωργίας ως μέσο στήριξης της υγείας του επικονιαστή.
Το «The Organic Center» δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία περιγράφει λεπτομερώς τις τρέχουσες απειλές για τους επικονιαστές. Η έκθεση αποκαλύπτει πολλές πρακτικές βιολογικής καλλιέργειας που υποστηρίζουν την υγεία των μελισσών και άλλων επικονιαστών ενθαρρύνοντας παράλληλα ένα γεωργικό σύστημα που σέβεται την ισορροπία της φύσης. Αυτές οι τεχνικές καλλιέργειας φιλικές προς τον επικονιαστή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στις οργανικές και συμβατικές καλλιέργειες για να σώσουν τις μέλισσες και τις πεταλούδες από την εξαφάνιση.

«Η εργασία μας βλέπει διεξοδικά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μέλισσες και οι άλλοι επικονιαστές και θεωρεί την οργανική γεωργία σαν ένα πρότυπο για την υποστήριξη των πληθυσμών των επικονιαστών» αναφέρει η Δρ. Jessica Shade από το The Organic Center. «Ελπίζουμε ότι η έκθεση αυτή θα λειτουργήσει ως ένα εργαλείο για να εκπαιδεύσει τους φορείς χάραξης πολιτικής, τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Οι φιλικές προς τις μέλισσες πρακτικές που χρησιμοποιούνται από τους βιοκαλλιεργητές μπορεί να υιοθετηθούν από όλους τους παραγωγούς για την ανάπτυξη υγιών επικονιαστών».

Η επικονίαση είναι το πως η γεωργία συντηρεί τον εαυτό της· πως επιβιώνει.
Όταν οι αγροτικές πρακτικές αγνοούν την υγεία των φυσικών επικονιαστών, η γεωργία απομακρύνεται από τον σκοπό της και τελικά με την πάροδο του χρόνου διαπράττεται αγροτική αυτοκτονία. Οι πληθυσμοί των μελισσών έχουν μειωθεί περισσότερο από το ένα τρίτο από το 2006. Αποτελεί μια σημαντική ανησυχία, ιδιαίτερα όταν τα τρία τέταρτα του συνόλου των καλλιεργειών των τροφίμων βασίζονται σε επικονιαστές. Εάν ο πληθυσμός των μελισσών συνεχίσει να μειώνεται, πολλά τρόφιμα θα σταματήσουν να υπάρχουν. Μια μέρα, όλη η ποικιλομορφία θα μπορούσε να αντικατασταθεί από εκτάσεις γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών ελεγχόμενες από εταιρίες.

Η βιολογική γεωργία σέβεται την υγεία των επικονιαστών
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί οι επικονιαστές πεθαίνουν. Το φυσικό τους περιβάλλον από αγριολούλουδα και βότανα έχει αντικατασταθεί από καλλιέργειες κορεσμένες από φυτοφάρμακα. Αυτές οι χημικές ουσίες των φυτοφαρμάκων επηρεάζουν το νευρικό και το ανοσοποιητικό σύστημα των μελισσών και τις καθιστά πιο επιρρεπείς σε παρασιτικές λοιμώξεις.

«Η βιολογική γεωργία υποστηρίζει συνολικά τη γεωργία με τη διατήρηση πιο υγιών κοινοτήτων επικονιαστών, με πρακτικές όπως η αμειψισπορά, η φύτευση φυτοφραχτών και η χρήση ολοκληρωμένων τεχνικών διαχείρισης επιβλαβών οργανισμών. Στόχος μας είναι η βιολογική γεωργία να κερδίσει την αναγνώριση για αυτά τις σημαντικές πρακτικές» δήλωσε η Δρ. Jessica Shade.

Η βιομηχανική γεωργία χρησιμοποιεί αφειδώς εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα, χωρίς να ερευνά τον επιστημονικό αντίκτυπο που αυτές οι χημικές ουσίες έχουν σε μικρόβια του εδάφους, την ποιότητα του νερού, την υγεία των επικονιαστών ή σε ολόκληρα οικοσυστήματα. Για παράδειγμα, τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα χρησιμοποιούνται τόσο ως σπρέι όσο και ως επικάλυψη σπόρων. Με τη χρήση τους διαχέονται στις καλλιέργειες και καταλήγουν στο νέκταρ του φυτού, με αποτέλεσμα τη δηλητηρίαση των μελισσών. Αντί της δηλητηρίασης του φυτού, της μέλισσας και του εδάφους, οι γεωργοί μπορούν να χρησιμοποιούν βιολογικές τεχνικές που ελέγχουν τα παράσιτα, λαμβάνουν υπόψη τους την υγεία των οικοσυστημάτων κατά τη διαδικασία.

Οι οργανικές τεχνικές καλλιέργειας αποκλείουν επίσης τα ζιζανιοκτόνα. Λιγότερα ζιζανιοκτόνα σημαίνει περισσότερα αγριολούλουδα. Αυτά τα άγρια ανθοφόρα φυτά παρέχουν ένα ευρύ περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν οι επικονιαστές. Η βιολογική γεωργία βελτιώνει αυτούς τους φυσικούς πόρους, προστατεύοντας το φυσικό σπίτι των μελισσών. Η βιοποικιλότητα παρέχει επαρκή γύρη για τις μέλισσες για να χτίσουν ισχυρές και στιβαρές κυψέλες.

«Ένας από τους απλούστερους τρόπους για τη διατήρηση του πληθυσμού των επικονιαστών μας είναι μέσω της βιολογικής γεωργίας. Οι καταναλωτές μπορούν να είναι ήσυχοι ότι κάθε φορά που αγοράζουν ένα βιολογικό προϊόν, στηρίζουν την υγεία των επικονιαστών» αναφέρει η Δρ. Shade.