Πριν λίγες ημέρες συνάδελφοι μελισσοκόμοι από τη Γαλλία, σε μία συμβολική κίνηση, “έχτισαν” με κυψέλες την είσοδο του κοινοβουλευτικού γραφείου του γερουσιαστή Laurent Duplomb, για να διαμαρτυρηθούν για το νομοσχέδιο που θα επαναφέρει στη Γαλλική αγορά απαγορευμένα φυτοφάρμακα και ιδιαίτερα νεονικοτινοειδή.

Έπειτα από κάλεσμα του Μελισσοκομικού Συνδικάτου του Ωτ-Λουάρ και του Αγροτικού Συνδικάτου Confédération paysanne, υψώθηκε συμβολικά ένας τοίχος από κυψέλες το Σάββατο, 1η Φεβρουαρίου το μεσημέρι, μπροστά από την πόρτα και τα παράθυρα του κοινοβουλευτικού γραφείου του γερουσιαστή Laurent Duplomb, στη Γαλλική κοινότητα Λε Πουί, νοτιοδυτικά της Λυών.

Συνολικά, περίπου εκατό άτομα συγκεντρώθηκαν, μεταξύ των οποίων αρκετές δεκάδες μελισσοκόμοι από την περιοχή, οι οποίοι τοποθέτησαν συμβολικά εξήντα κενές κυψέλες στην είσοδο του γραφείου του Duplomb.

Στο στόχαστρο αυτής της δράσης: ο «νόμος Duplomb». «Είμαστε εδώ για να καταγγείλουμε τον νόμο Duplomb που ψηφίστηκε στη Γερουσία στις 27 Ιανουαρίου και ο οποίος θα επαναφέρει τη Γαλλική αγορά απαγορευμένα φυτοφάρμακα και ιδιαίτερα τα νεονικοτινοειδή, με το επιχείρημα ότι εφόσον χρησιμοποιούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται και στη Γαλλία. Ωστόσο, αυτά τα προϊόντα είναι επιβλαβή!» Δηλώνουν από το Μελισσοκομικό Συνδικάτο του Ωτ-Λουάρ που αριθμεί 600 μελισσοκόμους.

«Είμαστε πολύ θυμωμένοι με αυτή την εξέλιξη που μας γυρνάει πίσω από άποψη περιβάλλοντος και γεωργίας. Είμαι πεπεισμένος ότι οι συνάδελφοί μου αγρότες δεν συμφωνούν όλοι με την επανεισαγωγή αυτών των νεονικοτινοειδών. Αγωνιζόμαστε ενάντια σε αυτά τα φυτοφάρμακα εδώ και χρόνια. Πετύχαμε την απαγόρευσή τους. Είμαστε εξοργισμένοι!» είπε η Muriel Pascal μέλος της μελισσοκομικής επιτροπής της Confédération paysanne, η οποία ταξίδεψε δυόμιση ώρες με το φορτηγό για να φέρει μόνη της περίπου τριάντα κυψέλες στη συγκέντρωση.

«Αυτά τα νεονικοτινοειδή μολύνουν ολόκληρο το περιβάλλον: νερό, γη… Όλα είναι μολυσμένα! Θα είναι σκάνδαλο αν περάσει τελικά το νομοσχέδιο. Τα νεονικοτινοειδή είναι 7 έως 10.000 φορές πιο τοξικά από το DDT (διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο) που έχει απαγορευτεί» διαβεβαιώνει η Muriel.

Η δράση αυτή των μελισσοκόμων έλαβε χώρα μπροστά στα έκπληκτα μάτια των κατοίκων κυρίως λόγω της μεγάλης αστυνομικής συνοδείας. «Δεν θέλουμε να κάνουμε επεισόδια. Θέλουμε απλώς να ακουστούμε και να δείξουμε ότι είμαστε εδώ!» λένε οι μελισσοκόμοι.

Πηγή: leveil.fr

Γάλλοι μελισσοκόμοι διοργάνωσαν συμβολική κηδεία για τις μέλισσες, στο Παρίσι, διαμαρτυρόμενοι για την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων. Οι ακτιβιστές, που φορούσαν μελισσοκομικές στολές υποστηρίζουν ότι τα φυτοφάρμακα σκοτώνουν εκτός από τις μέλισσες και έντομα ζωτικής σημασίας για το οικοσύστημα.

Οι μελισσοκόμοι της Γαλλίας ζητούν εδώ και 20 χρόνια από τις κυβερνήσεις τους, να πάρουν αυστηρότερα μέτρα, αλλά δεν έχει γίνει τίποτα όπως υποστηρίζουν. Η συμβολική αυτή κηδεία διοργανώθηκε λίγες μέρες μετά την αποτυχία να προστεθεί και η γλυφοσάτη στις τρεις ουσίες που απαγορεύτηκαν (ιµιδακλοπρίδη, κλοθειανιδίνη και θειαμεθοξάμη). Αξίζει να σημειωθεί ότι έπειτα πραγματοποίησαν πορεία προς το προεδρικό μέγαρο, απαιτώντας να συναντηθούν με τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, αλλά απωθήθηκαν από τους αστυνομικούς.

Τρία νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα που θεωρούνται επικίνδυνα για τις μέλισσες, η χρήση των οποίων είχε τεθεί υπό περιορισμό ήδη από το 2013, απαγορεύονται τελικά ολοκληρωτικά μετά από σχετική ψηφοφορία.

Πρόκειται για τις ουσίες: ιµιδακλοπρίδη (Imidacloprid) της Bayer CropScience, κλοθειανιδίνη (Clothianidin) των Takeda Chemical Industries και Bayer CropScience, καθώς και θειαμεθοξάμη (Thiamethoxam) της Syngenta. Η απαγόρευση αφορά πλέον όλες τις εξωτερικές καλλιέργειες, με μόνη εξαίρεση τη χρήση των εντομοκτόνων αυτών σε κλειστά θερμοκήπια, υπό τον όρο ότι τα φυτά που καλλιεργούνται σε αυτά δεν βγαίνουν από τον κλειστό χώρο του θερμοκηπίου.

Ποιες είναι όμως αυτές οι ουσίες; Η ιµιδακλοπρίδη είναι ένα νευροτοξικό εντομοκτόνο το οποίο δρα παρεμποδίζοντας τους νικοτινικούς υποδοχείς ακετυλοχολίνης με αποτέλεσμα την παράλυση του εντόμου και τελικά τον θάνατο. Είναι περισσότερο τοξικό για τα έντομα απ’ ότι για τα θηλαστικά. Συγκεκριμένα για την μέλισσα Apis mellifera θεωρείται μία από τις πιο τοξικές χημικές ουσίες που δημιουργήθηκαν ποτέ.

Χρησιμοποιήθηκε ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1996, καθώς αντικατέστησε τρεις ευρείες κατηγορίες εντομοκτόνων. Το 2006 οι νομάδες μελισσοκόμοι των ΗΠΑ ανέφεραν μια περίεργα απότομη πτώση στις αποικίες μελισσών τους. Ανάλογες είχαν υπάρξει και στο παρελθόν, όμως αυτή τη φορά οι ενήλικες μέλισσες εγκατέλειπαν τις κυψέλες τους, μια συμπεριφορά που δεν είχε παρατηρηθεί ξανά στο παρελθόν. Το φαινόμενο ονομάστηκε Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας (CCD) και παρά το γεγονός ότι η αιτία που το προκαλούσε είχε πολλούς παράγοντες που λειτουργούσαν συνδυαστικά, η ιµιδακλοπρίδη, επειδή αύξανε κατά πολύ την ευαισθησία των μελισσών στο παθογόνο Nosema, μια ενδημική ασθένεια του εντέρου τους, θεωρήθηκε ως η κυριότερη αιτία.

Η κλοθειανιδίνη είναι νεονικοτινοειδές εντομοκτόνο που δρα και αυτό στο κεντρικό νευρικό σύστημα των εντόμων. Είναι μια από αυτές τις χημικές ουσίες που δημιουργήθηκαν για να διαρκούν περισσότερο και να μη διασπώνται γρήγορα στο περιβάλλον. Μελέτες που έγιναν μετά το 2012 έδειξαν ότι μπορεί να αφήσει υπολείμματα στο έδαφος μέχρι και για 6930 ημέρες. Δηλαδή σχεδόν 19 χρόνια!

Η κλοθειανιδίνη δρα και μέσω της επαφής αλλά και μέσω της κατάποσης. Δεδομένου ότι η ουσία αυτή παραμένει για τόσο πολύ στο περιβάλλον και απορροφάται από τα φυτά, υποβάλει τα έντομα σε χρόνια έκθεση έχοντας ως αποτέλεσμα μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως τον εκφυλισμό των προνυμφών τους αλλά και επιδράσεις στη γονιμότητα της βασίλισσας.

Η θειαμεθοξάμη είναι και αυτή ένα πολύ επικίνδυνο νεονικοτινοειδές εντομοκτόνο. Η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας την χαρακτήρισε ως μέτρια επικίνδυνη για τον άνθρωπο, τα θηλαστικά και τα πουλιά, πολύ τοξική για την υδρόβια ζωή με μακροχρόνιες επιπτώσεις και εξαιρετικά τοξική για τις μέλισσες. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PLoS One το 2012 παρατηρήθηκε ότι σε συγκεκριμένες δόσεις οι μέλισσες παρουσίασαν μείωση της δραστηριότητας συλλογής τροφής αλλά και μακρύτερες πτήσεις.

Από την πλευρά τους οι φαρμακευτικές εταιρίες χαρακτήρισαν την απόφαση θλιβερή. Συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι οι ουσίες αυτές, εφόσον χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες της  ετικέτας, δεν βλάπτουν τις μέλισσες και τους άλλους επικονιαστές. Επίσης αρκετοί αγρότες είναι σκεπτικοί για το κατά πόσον θα επηρεαστούν οι καλλιέργειες τους και πιστεύουν ότι αν αυτό συμβεί ίσως χρησιμοποιηθούν ακόμα πιο τοξικά φάρμακα. Κάποιοι άλλοι πάλι είναι επιφυλακτικοί και πιστεύουν ότι οι τρεις αυτές ουσίες απλώς θα αλλάξουν και την θέση τους θα πάρουν κάποιες άλλες. Ο χρόνος θα δείξει.

Τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα είναι πολύ πιο επικίνδυνα απ’ όσο πιστεύαμε το 2013, όταν η ΕΕ ενέκρινε τη μερική απαγόρευση τους. Θυμίζουμε ότι τότε, όταν ακόμα και η Γερμανία παρά τις μεγάλες πιέσεις της Bayer ψήφισε υπέρ του περιορισμού των φυτοφαρμάκων, η Ελλάδα, πιστή στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολυεθνικών, είχε ψηφίσει κατά…

Η Ελλάδα μάλιστα, λόγω της ιδιομορφίας του εδάφους που είναι κυρίως ορεινό και με τους ελάχιστους κάμπους που διαθέτει, είναι μία χώρα με μικρής κλίμακας καλλιέργειες. Αντιθέτως είναι μία χώρα με σπουδαία μελισσοκομική παράδοση. Έτσι είναι αδιανόητο να παίρνει το μέρος των φαρμακευτικών, εις βάρος του περιβάλλοντος. Ο διετής περιορισμός που έθεσε η ΕΕ έφτασε στο τέλος του και αυτό που ζητάμε σήμερα, έχοντας πλέον περισσότερα στοιχεία στα χέρια μας σχετικά με τις επιπτώσεις των νεονικοτινοειδών, είναι, τουλάχιστον, να συνεχιστεί.

Δεν ξεχνώ ότι όταν ακόμα και οι Γερμανοί παρά την πίεση της Bayer ψήφισαν υπέρ του περιορισμού των φυτοφαρμάκων εμείς ψηφίσαμε κατά…

— Ορεινό Μέλι (@oreinomeli) December 28, 2016

Μια έκθεση από βιολόγους του Πανεπιστημίου του Σάσεξ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απειλή για τις μέλισσες από τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα ήταν μεγαλύτερη από όσο πιστεύαμε τρία χρόνια πριν. Αυτό που ζητάμε ξεκάθαρα πλέον είναι η επιβολή ενός μορατόριουμ στη χρήση των τριών γνωστών επικίνδυνων νεονικοτινοειδών, clothianidin, imidacloprid και thiamethoxam. Έχει γίνει φανερό ότι ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για πολλούς οργανισμούς και όχι μόνο για τις μέλισσες.

Σύμφωνα με μια παγκόσμια έρευνα που διεξήχθη τον περασμένο Νοέμβριο, τα τρία τέταρτα του συνόλου των καλλιεργειών εξαρτώνται από την επικονίαση, την οποία επιτελούν κυρίως οι μέλισσες. Υπάρχουν περίπου 20.000 είδη μελισσών που είναι υπεύθυνες για την γονιμοποίηση του 90% εκ των 107 σημαντικότερων καλλιεργούμενων καρποφόρων φυτών. Πέρυσι, τα Ηνωμένα Έθνη, δήλωσαν ότι το 40% των ασπόνδυλων επικονιαστών, κυρίως μέλισσες και πεταλούδες, κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Οι πληθυσμοί των μελισσών έχουν πληγεί κυρίως στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική από ένα μυστηριώδες φαινόμενο που ονομάζεται «διαταραχή κατάρρευσης αποικίας». Η Greenpeace, σε μια έκθεση που δημοσίευσε αυτό το μήνα έγραψε ότι οι μέλισσες βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση καθώς τα νεονικοτινοειδή έχουν επιδεινώσει την ήδη επιβαρυμένη από άλλους παράγοντες υγεία των εντόμων αυτών. Τα νεονικοτινοειδή φαίνεται επίσης να συνδέονται με τη μείωση του πληθυσμού των πεταλούδων, των πουλιών και των υδρόβιων εντόμων.

Σπόροι επικαλυμμένοι με νεονικοτινοειδή

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη τις ενδείξεις αυτής της περιβαλλοντικής βλάβης φαίνεται συνετό να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής του ισχύοντα ευρωπαϊκού περιορισμού. Ο Enrico Brivio, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πάρει την προστασία των μελισσών πολύ σοβαρά. Οι περιορισμοί αυτοί θα ισχύουν μέχρι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.» Θυμίζουμε ότι ο περιορισμός ίσχυσε για τις καλλιέργειες του καλαμποκιού, του βαμβακιού, του ηλίανθου και της ελαιοκράμβης.

Τα νεονικοτινοειδή είναι συνθετικά φυτοφάρμακα με βάση τη χημική δομή της νικοτίνης. Εισήχθησαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ως λιγότερο επιβλαβές υποκατάστατο για τα μεγαλύτερα είδη φυτοφαρμάκων. Είναι πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενα και έχουν σχεδιαστεί για να απορροφούνται καθώς αναπτύσσεται το φυτό. Σήμερα σχεδόν όλοι οι σπόροι είναι επικαλυμμένοι με νεονικοτινοειδή και σκοπό έχουν να προστατεύουν το φυτό καθώς αυτό μεγαλώνει. Το πρόβλημα είναι ότι οι ουσίες που περιέχει περνούν στη γύρη και από εκεί στον οργανισμό των εντόμων επικονιαστών όπου και καταστρέφουν το νευρικό τους σύστημα.

Νεκρές μέλισσες έπειτα από δηλητηρίαση.

Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι τα νεονικοτινοειδή βλάπτουν και το αναπαραγωγικό σύστημα των εντόμων ελαττώνοντας την ποιότητα του σπέρματος. Συνάμα δημιουργούν πρόβλημα προσανατολισμού στα έντομα τα οποία παρουσιάζουν απώλεια μνήμης και δεν βρίσκουν τον δρόμο της επιστροφής. Φυσικά εξασθενούν και τον οργανισμό τους, κάνοντάς τα ευάλωτα σε άλλες ασθένειες. Μια άλλη μελέτη έχει δείξει ότι οι επιπτώσεις είναι ανάλογες με αυτές της νικοτίνης στους ανθρώπους, καθιστώντας τες εθιστικές για τις μέλισσες. Έτσι στο εργαστήριο αποδείχθηκε ότι οι μέλισσες έδειχναν προτίμηση στα φυτά με νεονικοτινοειδή.

Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ), έθεσε το 2013 τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα, σε προσωρινό μορατόριουμ καθώς θέτουν τις μέλισσες σε απαράδεκτο κίνδυνο. Από τη μερική απαγόρευση εξαιρέθηκαν το κριθάρι και το σιτάρι, καθώς και οι ιδιωτικοί κήποι και οι δημόσιοι χώροι αλλά και η καλλιέργεια της πορτοκαλιάς. Η αναθεωρημένη έκθεση της ΕΑΑΤ αναμένεται να ολοκληρωθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Εμείς απαιτούμε την ολική απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων για όλες τις καλλιέργειες και για εμπορική αλλά και για ατομική χρήση.

Ορεινό Μέλι