Το μέλι υπάρχει πιθανότητα να περιέχει σπόρια του κλωστριδίου της αλλαντίασης (Clostridium botulinum) τα οποία μπορούν να αναπτυχθούν στον εντερικό σωλήνα βρεφών ηλικίας μικρότερης του ενός έτους, παράγοντας τοξίνες οι οποίες επηρεάζουν τις νευρικές απολήξεις και προκαλούν παράλυση μέσω της παρεμπόδισης της απελευθέρωσης των απαραίτητων νευροδιαβιβαστών ενώ μπορούν να επιφέρουν ακόμα και τον θάνατο. Το βακτηρίδιο της αλλαντίασης βρίσκεται παντού στο περιβάλλον, στο χώμα, στο νερό, στα μικροσωματίδια του αέρα αλλά και σε άλλες τροφές. Δεν είναι ακόμα γνωστό πόσα σπόρια χρειάζεται να καταναλωθούν για να εκδηλωθεί ο βρεφικός βοτουλισμός ή γιατί κάποια μόνο βρέφη αρρωσταίνουν και κάποια άλλα όχι. Ο σπόρος του κλωστριδίου της αλλαντίασης μπορεί να επιβιώσει στο μέλι αλλά δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί η να παράγει τοξίνες, λόγω των ανασταλτικών ιδιοτήτων του μελιού. Ωστόσο αν ο σπόρος φτάσει στο βρεφικό έντερο οι σπόροι αυτοί μπορεί να αναπτυχθούν.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσιεύσεις τα τελευταία 10 χρόνια αναφέρθηκαν παγκοσμίως 650 περιπτώσεις αλλαντίασης απ’ τις οποίες το 25% οφειλόταν στο μέλι. Στην ΕΕ από το 1978 που έγινε η πρώτη αναφορά έχουν αναφερθεί 49 περιπτώσεις. Ενώ από δείγματα μελιού που εξετάστηκαν στις ΗΠΑ βρέθηκε ότι το 10% περιείχε σπόρια, στην Ιαπωνία 8,5% και στην Ιταλία 6,5%.

Δεν είμαστε ακόμα σε θέση να γνωρίζουμε αν τα σπόρια είναι συστατικά του νέκταρος, ή εάν βρίσκονται τυχαία στο άνθος. Επίσης δεν υπάρχει επίσημη έρευνα για το αν τα Ελληνικά μέλια περιέχουν σπόρια αλλαντίασης, σε ποια συχνότητα και ποιου τύπου (υπάρχουν 6 διαφορετικοί τύποι αλλαντίασης). Τα τελευταία χρόνια ακούγονται κάποιες απόψεις ότι το φυσικό μέλι που δεν έχει υποστεί καμία επεξεργασία είναι εντελώς ακίνδυνο για τα βρέφη υπονοώντας ότι η αλλαντίαση μολύνει το μέλι στο στάδιο της επεξεργασίας του. Αυτές οι απόψεις στερούνται επιστημονικής τεκμηρίωσης και δεν πρέπει να ακούγονται από μελισσοκόμους.

Μέχρι λοιπόν να διερευνηθεί το θέμα περαιτέρω και να έχουμε μια επίσημη επιστημονική άποψη επί του θέματος, είναι προτιμότερο να μην δίνετε μέλι σε βρέφη ηλικίας μικρότερης του ενός έτους. Η αλλαντίαση είναι μία πολύ σπάνια ασθένεια μεν, αλλά πιθανή και σοβαρή. Το μέλι είναι εντελώς αβλαβές για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας λόγω της ωρίμανσης του εντέρου.

Στον κήπο είχαμε φυτέψει μεταξύ άλλων και ρόκα (Eruca sativa). Είναι ένα αρωματικό χορταρικό, που χρησιμοποιείται κυρίως σε σαλάτες, ιθαγενές της Ευρώπης κοινό στην Ελλάδα. Θεωρείται φυτό με μελισσοκομική αξία (Γενναδίου, 1959). Οι περισσότεροι μελισσοκόμοι το αγνοούν αυτό. Όχι άδικα καθώς στη σχετική βιβλιογραφία σπανίως αναφέρεται.

πατήστε στη φωτογραφία για να την δείτε σε μεγαλύτερη ανάλυση

Οι μέλισσες την εντόπισαν και δεν άφησαν την ευκαιρία. Οι αρχαίοι θεωρούσαν τη ρόκα αφροδισιακό χόρτο.  Έχει φαρμακευτικές ιδιότητες καθώς από τους σπόρους του φυτού λαμβάνεται ένα έλαιο το οποίο καταπολεμά τη βρογχίτιδα.

πατήστε στη φωτογραφία για να την δείτε σε μεγαλύτερη ανάλυση

Οι βροχές των τελευταίων ημερών του Μαρτίου έριξαν το άνθος της αμυγδαλιάς και οι μέλισσες ότι πρόλαβαν, πρόλαβαν. Στο χειμερινό μελισσοκομείο που διατηρούμε στα πεδινά, έχουμε φυτέψει πολλά μελισσοκομικά φυτά, καρποφόρα αλλά και άλλα, τα οποία εκτός των άλλων, λειτουργούν και ως δείκτες, προσφέροντάς μας μια πιο γενική γνώση περί των ανθοφοριών. Αρχές Απρίλη λοιπόν αμέσως μετά την αμυγδαλιά άνθισε και η αχλαδιά η οποία είναι ελκυστική κυρίως για την γύρη της και όχι το νέκταρ.

πατήστε στη φωτογραφία για να την δείτε σε μεγαλύτερη ανάλυση

Η σημασία της γύρης για την επιβίωση των μελισσών είναι θεμελιώδης, αφού από τη γύρη οι μέλισσες προσλαμβάνουν τα περισσότερα και κυριότερα θρεπτικά στοιχεία που έχουν ανάγκη για να επιβιώσουν. Συνάμα η αχλαδιά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απ’ την διαδικασία της επικονίασης. Η μέλισσα συλλέγει τη γύρη από τους στήμονες του άνθους. Οι γυρεόκοκκοι οι οποίοι βρίσκονται στους ανθήρες των στημόνων περιλαμβάνουν τα αρσενικά γεννητικά κύτταρα. Η συλλέκτρια μέλισσα πλάθει τη γύρη σε μικρούς σβόλους την οποία τοποθετεί στα πίσω της πόδια για να την μεταφέρει στην κυψέλη.

Πολλοί καταναλωτές παραπονούνται στους μελισσοκόμους τους ότι το μέλι που τους έδωσαν ήταν διαφορετικό από αυτό που είχαν προμηθευτεί την προηγούμενη χρονιά, παρότι ήταν η ίδια ποικιλία. Τι έχει συμβεί; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στην Ελληνική επικράτεια δεν υπάρχουν περιοχές με αποκλειστικές καλλιέργειες. Δηλαδή περιοχές όπου συναντάς μόνο μία καλλιέργεια και αν κανείς πάει τα μελίσσια του εκεί θα πάρει μια 100% αμιγή ποικιλία μελιού, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στις ΗΠΑ με την αμυγδαλιά. Σε περιοχές δηλαδή που δεν υπάρχουν άλλα φυτά και μετά την ανθοφορία τα μελίσσια πρέπει υποχρεωτικά να μετακινηθούν γιατί θα λιμοκτονήσουν καθώς η περιοχή μετατρέπεται σε “έρημο”. Επίσης οι μέλισσες κινούνται σε μεγάλες αποστάσεις που φτάνουν και ξεπερνούν τα 4 χλμ προς κάθε κατεύθυνση.

Στην Ελλάδα σε μια έκταση αυτού του μεγέθους συναντά κανείς μια πληθώρα άνθεων. Αυτό σημαίνει ότι το νέκταρ που συλλέγουν οι μέλισσες σε μια περιοχή που κάποιος μελισσοκόμος πήγε να συλλέξει για παράδειγμα μέλι καστανιάς, προέρχεται κυρίως από καστανιές αλλά και από μια πανδαισία αγριολούλουδων και αγριοβότανων του δάσους που φύονται στην περιοχή. Όταν λέμε δηλαδή μέλι καστανιάς εννοούμε ότι το μέλι αυτό περιέχει πχ 80% γυρεόκοκους καστανιάς, 3% πικραλίδας, 2% λαδανιάς, 4% αγριομολόχας κτλ. Αυτά τα αγριολούλουδα προσθέτουν τη δική τους πινελιά στο τελικό άρωμα.

Ο ίδιος μελισσοκόμος λοιπόν, κάνοντας τους ίδιους ακριβώς χειρισμούς, με τα ίδια μελίσσια, στο ίδιο ακριβώς μέρος, την ίδια χρονική περίοδο, παίρνει ελαφρώς διαφορετικά μέλια σε άρωμα από χρονιά σε χρονιά και αυτό είναι απολύτως φυσικό. Γιατί την επόμενη χρονιά μπορεί να κρατήσουν για παράδειγμα οι βροχές λίγο παραπάνω και να κάψουν το άνθος της αγριοτριανταφυλλιάς που πέρυσι έδωσε μια ιδιαιτερότητα στο τελικό άρωμα. Ή μπορεί οι μέλισσες αυτήν τη χρονιά να επιλέξουν να πάνε περισσότερο σε κάποια απ’ τα άνθη που πήγαν πέρυσι και έτσι το μέλι να έχει διαφορετικό άρωμα.

Μόνο τα ανθρώπινα χαρμάνια έχουν πάντα το ίδιο άρωμα, γιατί η ομοιομορφία συντελεί και στην συγκράτηση της πελατείας. Τα χαρμάνια όμως είναι μέλια χαμηλότερης ποιότητας καθώς έχουν υποστεί θερμική επεξεργασία όπως έχουμε αναλύσει εκτενώς εδώ. Γι αυτό το λόγο επιλέγουμε αμιγείς ποικιλίες μελιών, όπως ακριβώς τις παράγουν οι μέλισσες, γνωρίζοντας ότι η γεύση είναι φυσικό να αλλάζει ελαφρώς χρόνο με το χρόνο.

Οι περισσότεροι καταναλωτές δεν είναι ενημερωμένοι για τις ιδιότητες του μελιού και για τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την ποιότητά του. Μερικά απ’ τα λάθη που κάνουν κατά την συντήρηση του είναι:

1.    Θεωρούν ένα κρυσταλλωμένο μέλι χαλασμένο ή νοθευμένο και το πετάνε.

2.    Αφήνουν ανοικτό το βάζο του μελιού με αποτέλεσμα να απορροφήσει υγρασία από το περιβάλλον και να ξινίσει.

3.    Τοποθετούν το μέλι σε γυάλινα βάζα που είχαν προηγουμένως ένα άλλο προϊόν (καφέ, τσάι, καρυκεύματα κ.ά.) με αποτέλεσμα το μέλι να αποκτά την οσμή του βάζου.

4.    Τοποθετούν το μέλι σε πλαστικά βάζα ακατάλληλα για τρόφιμα.

5.    Εκλαμβάνουν το φυσικό άρωμα και γεύση κάποιων αμιγών μελιών, όπως της ερείκης, της καστανιάς και του πολύκομβου σαν αλλοίωση.

6.    Ρευστοποιούν το μέλι στον ήλιο, ή σε μια άμεση πηγή θέρμανσης ζεσταίνοντας το υπερβολικά.

7.    Διατηρούν το μέλι σε θερμοκρασία που επιταχύνει την κρυστάλλωση ή την ζύμωσή του.

8.    Εάν δεν καταναλώσουν το μέλι μετά από κάποιο χρονικό το πετούν νομίζοντας ότι χάλασε.

• Οι μέλισσες χρησιμοποιούν αεροδιάδρομους, για την είσοδο και έξοδό τους από την κυψέλη για την αποφυγή των συγκρούσεων.
• Για να αντιμετωπίσει τις αντίξοες καιρικές συνθήκες το πολύ κρύο του χειμώνα κάνει μελισσόσφαιρα. Για τον καύσωνα κάνει εξαερισμό με τα φτερά της.
• Οι μέλισσες και ο άνθρωπος είναι τα μόνα έμβια όντα που μεταποιούν την πρώτη ύλη παρασκευάζοντας τροφή.
• Το μέλι είναι πλήρης τροφή, μπορεί να διατηρηθεί σφραγισμένο στην κηρήθρα για χιλιάδες χρόνια (βρέθηκε στις πυραμίδες της Αιγύπτου).
• Για ένα κιλό μέλι χρειάζονται 4 κιλά νέκταρ, δηλαδή 13000 μέλισσες να πετάξουν 177000 χιλιόμετρα και να επισκεφτούν 3 – 4 εκατομμύρια λουλούδια (περίμετρος της γης είναι 40000 χλμ) για να ρουφήξουν το νέκταρ.
• Για ένα κιλό κερί οι μέλισσες πρέπει να καταναλώσουν 8 κιλά μέλι, που σημαίνει πως για τη συλλογή του θα διανύσουν 8 Χ 177000=1416000 χλμ
• Η μέλισσα κατά την συλλογή της γύρης στα πόδια της δημιουργεί δύο μπαλίτσες γύρης ισοβαρείς και ισομεγέθεις για πτητική ισορροπία.
• Η μέλισσα δεν διαταράσσει τη δομή της φύσης που σχετίζεται με το φυσικό περιβάλλον της γης. Για το χτίσιμο της κηρήθρας χρησιμοποιεί φυσικούς πόρους (γύρη, νέκταρ, νερό, πρόπολη).
• Οι μέλισσες θεωρούνται ως τέλειες μηχανές παραγωγής ενέργειας γιατί από την διάσπαση του μελιού σε θερμική ενέργεια παίρνουν το μέγιστο. Για τη Διατήρηση της θερμοκρασίας της το χειμώνα (35C) στη μελισσόσφαιρα χρειάζεται η κατανάλωση μελιού που ισοδυναμεί με 17κιλά μέλι.
• Το καλοκαίρι η εργάτρια ζει 30 ημέρες
• Οι κηφήνες διώχνονται στις αρχές του φθινοπώρου γιατί δεν χρειάζονται. Η κυψέλη θα αναθρέψει άλλους την άνοιξη.
• Η μέλισσα στο πάνω μέρος του κεφαλιού της έχει 3 μάτια εκτός από τα δύο πολυσύνθετα μεγάλα μάτια, γι’ αυτό και βλέπει κατά 360^ο
• Για την απολύμανση της κυψέλης, κλείσιμο τρυπών, ταρίχευση μικρών ζώων ποντικιών, σαυρών που δεν μπορεί να μεταφέρει έξω από την κυψέλη, χρησιμοποιεί την πρόπολη που συλλέγει από τους οφθαλμούς των δέντρων.
• Η παραγωγή ενός σύνθετου προϊόντος όπως είναι το κερί γίνεται με διάσπαση σακχάρων. Ενώ στη βιομηχανία για να επιτευχθεί ένα αντίστοιχο προϊόν θεωρείται αδύνατον σε τέτοια θερμοκρασία (35C^ο)
• Η μέλισσα ζει εδώ και 50 εκατομμύρια χρόνια πάνω στη γη κι έχει αναπτύξει αξιοθαύμαστες ικανότητες και τεχνικές για να επιβιώσει και διαιωνίσει το είδος της.
• Μια νέα αποικία (αφεσμός) δεν δημιουργείται στην τύχη. Έχει συγκεκριμένο αριθμό εργατριών, συλλεκτριών, παραμάνων, φρουρών και μία βασίλισσα.
• Όταν τσιμπάει πεθαίνει, γιατί το κεντρί της είναι με τη μορφή πριονιού, μπαίνει εύκολα και δεν βγαίνει με αποτέλεσμα να ξεκολλάει ο τελευταίος δακτύλιος.
• Η μέλισσα έχει τέσσερα φτερά. Τα δύο φτερά της μέλισσας ενώνονται κατά την πτήση με τη βοήθεια ειδικών αγκιστριών που βρίσκονται στο πίσω ζεύγος και με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η ταχύτητα πτήσης.
• Στα φτερά της υπάρχει μεγαλύτερο τριχίδιο που αποβάλλει το στατικό ηλεκτρισμό.
• Το κερί της μέλισσας όταν καίγεται δεν έχει καπνό γιατί είναι καθαρές ενώσεις άνθρακα και αφήνει ένα απαλό φως. Το λεπτό άρωμα του οφείλεται σε 147 ενώσεις κορεσμένων και ακόρεστων υδρογονανθράκων.
• Το μέλι είναι ένα φυσικό προϊόν κατευθείαν από τη φύση, ότι περιέχει 180 διαφορετικές ουσίες οι οποίες συνδέονται οργανικά μεταξύ τους που κανείς μέχρι τώρα δεν μπόρεσε να φτιάξει παρ’ όλη τη γνωστή του σύνθεση.

• Ξέρατε ότι ο κηφήνας γεννιέται από μη γονιμοποιημένο ωάριο (παρθενογένεση).
• Στην πυροσβεστική του Ην. Βασιλείου γινόταν σεμινάρια μελισσοκομίας για να διδαχτούν οι πυροσβέστες τη συλλογικότητα και την ομαδικότητα της κοινωνίας των μελισσών. Ο Αμερικάνικος στρατός εκπαιδεύει μέλισσες για τον εντοπισμό ναρκών λόγω των ευαίσθητων οργάνων όσφρησης που διαθέτει η μέλισσα.
• Μελισσοθεραπεία είναι η θεραπεία ασθενειών με προϊόντα μέλισσας (γύρη, μέλι, βασιλικό πολτό, πρόπολη, δηλητήριο)
• Το 80% της επικονίασης των φυτών γίνεται από τη μέλισσα αν παρατηρήσετε θα δείτε ότι η μέλισσα είναι ένα χνουδωτό έντομο.
• Η μέλισσα είναι ένα αξιοθαύμαστο έντομο. Η κυψέλη δε είναι ένας υπέρ-οργανισμός. Ο λαός μας τίμησε και εκτίμησε τα προϊόντα της μέλισσας και κατάλαβε από πολύ νωρίς τον σπουδαίο ρόλο της στην τροφική αλυσίδα κι αυτό δείχνεται στο ότι για όποιο ζώο του έχανε, έλεγε «ψόφησε» ενώ για το μελίσσι πέθανε.
• Ο χορός των μελισσών σε απόλυτο σκοτάδι δίνει πληροφορίες στις άλλες μέλισσες για την ακριβή θέση και απόσταση της τροφής
• Για να πετάξουν οι μέλισσες η θερμοκρασία αέρα πρέπει να είναι πάνω από 14C^ο
• 1 κιλό = 10000 μέλισσες, 1000 μέλισσες = 100 γραμμάρια
• 10 μέλισσες = 1 γραμμάριο, 100 μέλισσες = 10 γραμμάρια, 1 μέλισσα = 0,1 γραμμάρια
• 1 κηφήνας ζυγίζει 0,14 γραμμάρια
• 1 βασίλισσα = 0,17 έως 0,2 γραμμάρια
• Μια μέλισσα σε ολόκληρη τη ζωή της συλλέγει 0,5 -1 γραμμάριο μέλι. Συνεπώς χρειάζεται το έργο 1000 έως 2000 μελισσών για να παραχθεί 1 κιλό μέλι
• Ένα μελίσσι χρειάζεται 9 – 17 κιλά γύρη σε ένα χρόνο
• Η μέλισσα έχει τριχίδια για να αποβάλλει το στατικό ηλεκτρισμό
• Η Κυψέλη είναι μια φυσική βιομηχανία
• Η θερμοκρασία 34C^ο έως 35C^ο, με ένα βαθμό διαφορά αλλάζει τη συμπεριφορά της εργάτριας
• Οι θωρακικοί μύες της μέλισσας αποδείχθηκε ότι είναι ο πιο δραστήριος από πλευράς μεταβολισμού ιστός στο ζωικό βασίλειο
• Το μελίσσι μπορεί να αντιμετωπίσει υψηλές θερμοκρασίες έως +73C^ο(Lindauer 1954) ενώ και εξαιρετικά χαμηλές έως -80C^ο(Southwick 1988) αρκεί να έχει άμεση πρόσβαση σε νερό το καλοκαίρι και επαρκείς τροφή (μέλι) αποθηκευμένο στις κηρήθρες.
• Στον κόσμο των εντόμων η ιδιότητα ειδικά της θερμικής ομοιόστασης του μελισσιού αποτελεί μοναδική εξαίρεση, καθώς αυτή την ιδιότητα την έχουν φυλογενετικά πιο ανώτεροι οργανισμοί πχ τα θηλαστικά
• Πάνω από 3000KCal Θερμίδες παράγει εάν κιλό μέλι ικανό να θερμάνει μια κυψέλη ……
• Η βασίλισσα γεννά 1500-2000 αυγά την ημέρα και σε βάρος 7 φορές το βάρος της. Ότι αν ήταν κότα θα γεννούσε 140 αυγά την ημέρα
• Η μέλισσα ανακηρύχτηκε το 2008 από το earthwatch ως το πολυτιμότερο είδος του πλανήτη μας.
• 14000 μεγάλοι κόκκοι γύρης = 1 γραμμάριο
• 300000 μικροί κόκκοι = 1 γραμμάριο
• Απίστευτη ελαφρότητα το είναι της
• Στη γύρη προσθέτει νέκταρ που επεξεργάζεται με το σάλιο της
• Ο προσανατολισμός και η όρασή της γίνεται με την πόλωση του φωτός στο υπέρυθρο του φάσματος
• Αυξάνουν κατά 30% την παραγωγή με την επικονίαση των φυτών
• Οι μέλισσες ήταν οι μοναδικές επιζώντες μετά τις βόμβες στο Ναγκασάκι και της Χιροσίμα. δεν βρέθηκε ίχνος ραδιενέργειας στο μέλι μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ
• Η πρόπολη εμπεριέχει τη γεύση του «μεταλλικό στοιχείου» και αποτρέπει την επιθυμία καπνίσματος
• Αφού εντοπίσουν τις θέσεις των λουλουδιών, όταν οι μέλισσες επιστρέφουν σε αυτά έχοντας μάθει με μυστηριώδη τρόπο να ακολουθούν πια τον καλύτερο δυνατό δρόμο, δηλαδή τον πιο σύντομο, ώστε να εξοικονομούν χρόνο και ενέργεια (ή χρήμα όπως θα έλεγε ένας υπεύθυνος διανομής προϊόντων)
• Όλα τα πλαίσια μαζί έχουν 1,5 κιλό κερί

πατήστε στη φωτογραφία για να την δείτε σε μεγαλύτερη ανάλυση

• Η μέλισσα αποτελεί τον κυρίαρχο επικονιαστή στη φύση καθώς ένα συνηθισμένο μελίσσι με 50000 μέλισσες επικονιάζει 500000 άνθη την ημέρα και μια μοναδική μέλισσα μπορεί να επισκεφτεί ως και 10000 άνθη την ημέρα. Από τα 100 είδη φυτών που προσφέρουν το 90% της τροφής στον κόσμο, το 70% γονιμοποιούνται από τις μέλισσες.
• Αλλά όλα τα προϊόντα της μέλισσας έχουν αντιμικροβιακή, αντιοξειδωτική και αντικαρκινική δράση. Γύρη, βασιλικός πολτός, πρόπολη, δηλητήριο, ακόμα και το κερί εμφανίζουν πληθώρα ωφέλιμων βιολογικών δράσεων που προάγουν την υγεία ακόμη και τη μάθηση, τη μνήμη και τη λίμπιντο.
• Τα μυρμήγκια είναι γνωστό ότι μπορούν να κουβαλήσουν 50 φορές το βάρος τους, κάτι το εντυπωσιακό πράγματι, μέχρι να ακούσεις ότι μια μέλισσα μπορεί να σηκώσει 122 φορές το βάρος της (0,1 γρ ζυγίζει μια μέλισσα αν δεν το ξέρατε) κι επιπλέον να πετάξει!
• Η μέλισσα μπορεί να πετάξει ως και 64 χλμ με έναν πρόλοβο γεμάτο μέλι (χωράει κάπου 70 mg χιλιοστά του γραμμαρίου). Το πιο αποδοτικό αυτοκίνητο σήμερα καίει ένα γαλόνι στα 170 μίλια (1 λίτρο στα 72 χλμ). Μια μέλισσα με ένα γαλόνι (3,78 λίτρα) μέλι θα μπορούσε να κάνει 5 εκατομμύρια μίλια (8047 εκατομμύρια χλμ). Ταχύτητα πτήσης: 25 χλμ/ώρα
• Οι μέλισσες επίσης αισθάνονται τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα στην ατμόσφαιρα που προηγούνται των καταιγίδων. Το αυξημένο στατικό φορτίο της ατμόσφαιρας τις ειδοποιεί να γυρίσουν έγκαιρα στην κυψέλη
• Όμως και η ίδια η μέλισσα έχει το δικό της ηλεκτρικό φορτίο. Όταν η μέλισσα βουίζει, χτυπά πολύ γρήγορα τα φτερά της και παράγει ένα δυνατό αρνητικό φορτίο που το τρίχωμά της το διατηρεί. Με αυτόν τον τρόπο έλκει τη γύρη που είναι θετικά φορτισμένη εκ φύσεως!
• Οι μέλισσες λοιπόν κάνουν τριγωνομέτρηση (γεωγραφικό εντοπισμό) χορεύοντας. Πως το επιβεβαιώνουν οι επιστήμονες: Προσαρμόζοντας μια μικρή κεραία σε μερικές και παρακολουθώντας τις με ραντάρ.
• Ο θερμοστάτης στη μελισσόσφαιρα δεν πέφτει κάτω από τους 35^οC κι ας έχει έξω παγωνιά και, ακόμα και με χαμηλές για έντομα θερμοκρασίες (13-15^οC), αυτές πετάνε και συλλέγουν.
• Για να σκοτώσουν την ασιατική σφήκα την περικυκλώνουν ασφυκτικά, κάνοντας μια μίνι μελισσόσφαιρα από 500 μέλισσες γύρω της και ανεβάζουν τη θερμοκρασία στους 47,2^οC, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται το διοξείδιο του άνθρακα. Θάνατος από ασφυξία και υπερθέρμανση λόγω συνωστισμού!
• Οι επιστήμονες βρήκαν πως οι μέλισσες έχουν την πιο πυκνή φαιά ουσία (νευρώνες) από οποιοδήποτε άλλο ζώο. Μετρούν μέχρι το 4 και θυμούνται τι μέτρησαν. Κι αν το 4 μοιάζει (και είναι) λίγο σκεφτείτε ότι δεν υπάρχει άλλο έντομο με αυτή την ικανότητα.
• Επίσης ξεχωρίζουν τον Μονέ από τον Πικάσο!
• Η επιφάνεια που συλλέγουν οι μέλισσες την τροφή στους είναι 8,3χλμΧ3χλμΧ3,14=78,5χλμ²όσο περίπου η έκταση του νησιού της Σαντορίνης
• Καλύπτουν με πρόπολη τα ποντίκια και της σαύρες που δεν μπορούν να βγάλουν έξω από την κυψέλη ώστε να μη γίνουν εστίες μόλυνσης
• Η βασίλισσα γεννά συνολικά κατά τη διάρκεια της ζωής της περίπου ένα εκατομμύριο αβγά.
• Τα μελισσοκέρια όταν καίγονται φτιάχνουν «ατμόσφαιρα» γιατί έχουν αρνητικό ιονισμό, ο οποίος δεσμεύει τα στερεά σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα του δωματίου καθαρίζοντάς το.
• Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων επηρεάζουν τον προσανατολισμό των μελισσών.
• Για να συγκεντρωθεί μια σταγόνα μελιού θα χρειαστεί η επίσκεψη σε 75000 λουλούδια
• Η μέλισσα δεν γεννιέται ξέροντας να φτιάχνει μέλι. Οι νεώτερες μέλισσες διδάσκονται από τις πιο πεπειραμένες
• Το 1984, οι μέλισσες κατασκεύασαν μια κηρήθρα σε έλλειψη βαρύτητας ως τμήμα ενός πειράματος σε ένα διαστημικό λεωφορείο.
• Ενώ η μέλισσα αποτελεί αποδεδειγμένα τον ισορροπιστή της φύσης υπόκειται συχνά τις δυσμενείς συνέπειες των ψεκασμών. Χρειάζεται την προστασία όλων μας.
• Το ουσιαστικότερο «προϊόν» της μέλισσας είναι η επικονίαση αφού αυτή η προσφορά της ση φύση ξεπερνάει την αξία όλων των προϊόντων της κυψέλης.
• Δώδεκα μέλισσες δουλεύουν όλη τη ζωή τους για να μαζέψουν ένα κουταλάκι του γλυκού μέλι, κάνοντας κάπου 100.000 διαδρομές από και προς τα λουλούδια.
• Η μέθοδος της Γεωμετρικής μορφομετρίας συνίσταται σε μετρήσεις που γίνονται στις νευρώσεις της πτέρυγας της μέλισσας.
• Τα τοιχώματα της κερήθρας έχουν πάχος μόλις ένα τρίτο του χιλιοστού αλλά μπορούν να κρατήσουν τριακονταπλάσιο βάρος από το δικό τους.
• Υπάρχει μια σπηλαιογραφία στην Μπικέρπ της Ισπανίας ηλικίας τουλάχιστον 15000 χρόνων, όπου εικονίζεται ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πάρει μέλι από το μελίσσι.

Πηγές

Μελισσοκομική επιθεώρηση, Μελισσοκομικό βήμα, Άρθρα των Μ. Υφαντίδη καθηγητή μελισσοκομίας Α.Π.Θ, Δ. Θρασύβουλου καθηγητή Μελισσοκομίας. Π. Χαριζάνη καθηγητή Μελισσοκομίας, Θ. Μπίκου γεωπόνου

Οι αμυγδαλιές άνθισαν στο κτήμα και οι μέλισσες ξεκίνησαν δουλειά. Αυτή η εποχή είναι πολύ σημαντική για το δυνάμωμα του μελισσιού και η αμυγδαλιά δίνει νέκταρ αλλά και μία εξαιρετική γύρη με πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες.

Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη μεγάλη ανθοφορία του έτους. Βέβαια στην Ελλάδα δεν υπάρχουν μεγάλες μονοκαλλιέργειες αμυγδαλιάς ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να παραχθεί αμιγές μέλι απ’ το δέντρο αυτό, αλλά θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική. Το νέκταρ της είναι πολύ πλούσιο σε σάκχαρα 29-35%.

του Λευτέρη Αλυσσανδράκη, Επιστημονικός Συνεργάτης και Εκπαιδευτής της Ελληνικής Γεωργίας

Η κρυστάλλωση του μελιού είναι μία από τις γνωστότερες φυσικές του ιδιότητες. Πρόκειται για μία απόλυτα φυσική ιδιότητα που, θεωρητικά, χαρακτηρίζει όλα τα μέλια, εκτός από αυτά του πεύκου και της ελάτης. Η ιδιότητα αυτή του μελιού συχνά αποκαλείται ζαχάρωμα, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να συνδέουν αυτή την ιδιότητα του μελιού με τη νοθεία. Αυτό, βέβαια, δεν είναι αληθές, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Γιατί κρυσταλλώνει το μέλι;

Το μέλι θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως υπέρκορο διάλυμα ζαχάρων σε νερό. Ως υπέρκορο διάλυμα, λοιπόν, είναι ασταθές, έχοντας την τάση να σταθεροποιηθεί με την καταβύθιση της περίσσειας ποσότητας ζαχάρων που βρίσκεται σε αυτό. Οι πρώτοι κρύσταλλοι που καταβυθίζονται, λειτουργούν ως πόλοι έλξης και άλλων, με συνέπεια την δημιουργία μεγαλύτερων συσσωματωμάτων, το σύνολο των οποίων δημιουργεί την εικόνα του κρυσταλλωμένου νερού. Αναλυτικότερα, κατά τη διαδικασία της κρυστάλλωσης η γλυκόζη αφυδατώνεται και παίρνει τη μορφή κρυστάλλου. Οι κρύσταλλοι σχηματίζουν ένα πλέγμα (lattice), που ακινητοποιεί άλλα συστατικά του μελιού σε ένα εναιώρημα, το οποίο παρουσιάζεται ημι-στερεό.

Το μέλι δεν κρυσταλλώνει με τον ίδιο τρόπο. Σε γενικές γραμμές το μέλι που έχουμε στο σπίτι μας μπορεί να υποστεί κρυστάλλωση με δύο τρόπους.

Η ανομοιόμορφη κρυστάλλωση, κατά την οποία σχηματίζονται στο μέλι χοντροί κρύσταλλοι, οι οποίοι καθιζάνουν, δημιουργώντας στο σώμα του μελιού δύο στρώματα, το κρυσταλλωμένο μέλι στον πυθμένα και την υδαρή φάση του μελιού στην επιφάνεια.

Η άνω επιφάνεια περιέχει περισσότερο νερό σε σχέση με το αρχικό μέλι, με συνέπεια να υπάρχει πιθανότητα το μέλι αυτό να ζυμωθεί και να ξινίσει.

Η ομοιόμορφη κρυστάλλωση, κατά την οποία σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι, οι οποίοι κατανέμονται σε όλη την μάζα του μελιού. Στην περίπτωση αυτή το μέλι δίνει την εμφάνιση του «πηγμένου», αλλά δεν κινδυνεύει να ξινίσει. Τα ελληνικά μέλια συνήθως κρυσταλλώνουν με αυτόν τον τρόπο.

Παράγοντες που επηρεάζουν την κρυστάλλωση του μελιού

Το μέλι, ανάλογα με την φυσική του προέλευση και την χημική του σύνθεση, κρυσταλλώνει γρήγορα, αργά ή και καθόλου. Από τους παράγοντες που επηρεάζουν την κρυστάλλωσή του, οι κυριότεροι είναι:

• Η συγκέντρωση γλυκόζης: Η μεγάλη συγκέντρωση γλυκόζης στο μέλι, ευνοεί τη γρήγορη κρυστάλλωση, ιδιαίτερα όταν αυτή ξεπεράσει το 30%.

• Το νερό: Το μέλι περιέχει γενικά μια ποσότητα νερού, συνήθως κάτω από 20%. Όσο χαμηλότερη αυτή, τόσο πιο γρήγορα κρυσταλλώνει το μέλι, ιδιαίτερα δε όταν η υγρασία πέφτει κάτω από το 14%.

• Οι πυρήνες συμπύκνωσης: Διάφορες ξένες ύλες, όπως γύρη, κερί, κρύσταλλοι γλυκόζης, λειτουργούν ως πυρήνες, πάνω στους οποίους κολλούν και άλλοι κρύσταλλοι γλυκόζης, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η κρυστάλλωση.

• Η θερμοκρασία διατήρησης: Η θερμοκρασία που ευνοεί την κρυστάλλωση του μελιού είναι αυτή των 14 ^oC. Σε χαμηλότερες θερμοκρασίες το ιξώδες του μελιού αυξάνει, με αποτέλεσμα την μείωση του συντελεστή διάχυσης και την καθυστέρηση της δημιουργίας κρυστάλλων. Στους -45 ^oC το μέλι μπορεί να διατηρηθεί σε ρευστή φάση για απεριόριστο χρόνο. Αντίστοιχα και σε υψηλότερες θερμοκρασίες καθυστερεί η κρυστάλλωση, καθώς αυξάνεται η κινητικότητα των διαφόρων μορίων.

Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, η ταχύτητα κρυστάλλωσης των κυριότερων αμιγών κατηγοριών μελιού διαφέρει σημαντικά. Το μέλι μελιτώματος (πεύκου και ελάτης) δεν κρυσταλλώνει ή κρυσταλλώνει με πολύ αργό ρυθμό, ενώ τα ανθόμελα κρυσταλλώνουν με σχετικά γρήγορο ρυθμό.

Πίνακας 1. Ταχύτητα κρυστάλλωσης των ελληνικών αμιγών κατηγοριών μελιού.
Κατηγορία Μελιού	Χρόνος κρυστάλλωσης σε μήνες*
Πευκόμελο	Μετά από 24 μήνες
Ελάτης	Δεν κρυσταλλώνει
Καστανιάς	12 – 18
Θυμαριού	8 – 18
Πορτοκαλιάς	1 – 3
Βαμβακιού	1 – 2
Ερείκης	2 – 3
Ηλίανθου	1 – 2
*Ο χρόνος κρυστάλλωσης ισχύει για αμιγή μέλια που δεν υπέστησαν κάποια θερμική ή άλλη επεξεργασία και διατηρούνται σε θερμοκρασία δωματίου.

Πως θα επαναφέρουμε το μέλι στην αρχική του κατάσταση

Το κρυσταλλωμένο μέλι μπορούμε να το ρευστοποιήσουμε, ώστε να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση. Επειδή η θέρμανση μπορεί να επηρεάσει κάποια από τα χαρακτηριστικά του μελιού, θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ήπια. Ο καλύτερος τρόπος είναι με τη χρήση μπεν-μαρί, βάζοντας μια κατσαρόλα με νερό, όπου έχει τοποθετηθεί το βάζο με το μέλι, μέσα σε μια μεγαλύτερη επίσης με νερό. Το νερό στη μεγάλη κατσαρόλα βράζει, το νερό στη μικρή θερμαίνεται και ρευστοποιεί το μέλι. Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε μια κατσαρόλα θα πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ ώστε να μη θερμανθεί πολύ το νερό, αλλά ούτε ο πυθμένας της κατσαρόλας. Σε γενικές γραμμές, το νερό μέσα στο οποίο βρίσκεται το μέλι θα πρέπει να έχει θερμοκρασία γύρω στους 45 ^οC, να αποφεύγεται δε θερμοκρασία πάνω από 60 ^οC.

Το μέλι μπορούμε να το ρευστοποιήσουμε και στον φούρνο μικροκυμάτων, προσέχοντας πάρα πολύ και αναδεύοντας τακτικά το μέλι. Επειδή τα μικροκύματα θερμαίνουν πολύ το μέλι, θα πρέπει να το βάζουμε για μικρά διαστήματα (20-30 δευτερόλεπτα) και να το αναδεύουμε, ώστε να ρευστοποιηθεί όσο γίνεται πιο γρήγορα και με τη μικρότερη αρνητική επίδραση. Τέλος, το μέλι μπορεί να ρευστοποιηθεί βάζοντάς το πάνω στο καλοριφέρ το χειμώνα, όχι, όμως, με απευθείας έκθεση στον ήλιο επειδή το φως καταστρέφει διάφορα συστατικά του μελιού.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η κρυστάλλωση είναι μια απόλυτα φυσική κατάσταση του μελιού, η οποία επηρεάζεται από διάφορους φυσικούς παράγοντες, είναι δε αναστρέψιμη. Ακόμα, πρέπει να τονίσουμε ότι η κρυστάλλωση δεν έχει καμία σχέση με την νοθεία του μελιού, αν και ορισμένοι καταναλωτές θεωρούν το μέλι που κρυσταλλώνει, νοθευμένο. Για το λόγο αυτό, με την κατάλληλη επεξεργασία μπορούμε να επαναφέρουμε το μέλι στην αρχική του κατάσταση, χωρίς να χάσει τις φυσικές του ιδιότητες και την θρεπτική του αξία.

πηγή: Ελληνική Γεωργία