Η πρόσφατη φωτιά στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου έσβησε γρήγορα, όμως φαίνεται ότι οι συνέπειες για τη μελισσοκομία – και συγκεκριμένα για το πειραματικό μελισσοκομείο του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ – είναι σοβαρές και ανησυχητικές.

Η Δρ. Σοφία Γούναρη, ερευνήτρια του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, έκανε δημόσιες παρεμβάσεις καταγγέλλοντας τον τρόπο με τον οποίο η Πυροσβεστική και το ΕΚΠΑ χειρίζονται το ζήτημα. Σύμφωνα με την κ. Γούναρη λιοπόν το μελισσοκομείο του ΙΜΔΟ στην Πανεπιστημιούπολη είναι νόμιμα εγκατεστημένο βάσει Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και ΕΚΠΑ. Διαθέτει παροχή νερού, περιμετρικά μπεκ πυρόσβεσης και καθαρισμένη βλάστηση. Δεν υπήρχαν καπνιστήρια ή εύφλεκτα υλικά, ούτε κινδύνεψαν τα μελίσσια, αφού η φωτιά δεν έφτασε σε αυτό το σημείο.

Ωστόσο, μετά από πολύωρη ανάκριση, η Πυροσβεστική ανακοίνωσε ότι η φωτιά προήλθε από μελισσοκομείο, επιβάλλοντας διοικητικά πρόστιμα σε δύο μελισσοκόμους και στο ΕΚΠΑ – όχι για χρήση καπνιστηριού, αλλά για ζητήματα σήμανσης και αποψίλωσης της βλάστησης γύρω από τα μελίσσια (5 μέτρα).

Η ερευνήτρια θέτει εύλογα ερωτήματα: Αν υπήρχε πραγματική υπαιτιότητα, γιατί δεν ασκήθηκαν ποινικές διώξεις; Πώς γίνεται να «καταδικάζονται» μελισσοκόμοι με πρόστιμα για αμφιλεγόμενες παραβάσεις, τη στιγμή που η δασική νομοθεσία έρχεται σε αντίθεση με τις απαιτήσεις της Πυροσβεστικής;

Mετά τη φωτιά, η υπόθεση κλιμακώθηκε. Στις 12 Αυγούστου, το ΕΚΠΑ απέστειλε εξώδικο προς τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ ζητώντας την απομάκρυνση του μελισσοκομείου – χωρίς σαφή αιτιολόγηση. Λίγες μέρες αργότερα, ο «υπεύθυνος ασφαλείας» του ΕΚΠΑ απαγόρευσε στην Δρ. Γούναρη την πρόσβαση στο μελισσοκομείο, παρότι είναι υπεύθυνη για τη φροντίδα των μελισσιών. Μάλιστα, καταγγέλλεται ότι κόβεται συστηματικά η παροχή νερού στις μέλισσες.

Πρόκειται για 19 μελίσσια που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς. Όπως τονίζει η ερευνήτρια, η απαγόρευση πρόσβασης ισοδυναμεί με «αργό και βασανιστικό θάνατο» για τις μέλισσες.

Ένας «κατασκευασμένος ένοχος»;

Η υπόθεση αυτή φωτίζει ένα ευρύτερο ζήτημα: τη στοχοποίηση της μελισσοκομίας ως «αιτίας» πυρκαγιών. Παρότι δεν αποδόθηκε καμία κατηγορία σε συγκεκριμένο πρόσωπο για εμπρησμό, ο δημόσιος διάλογος και η εικόνα που δημιουργήθηκε στα ΜΜΕ παρουσιάζουν τον μελισσοκόμο και τη μέλισσα ως βασικούς υπεύθυνους.

Όπως σχολιάζει η Δρ. Γούναρη: «Ο άνθρωπος θέλει να τρώει μέλι, αλλά δεν θέλει τις μέλισσες· θέλει πρασινάδα, αλλά χωρίς γύρη και ζουζούνια. Θέλει προϊόντα, αλλά όχι τις διαδικασίες που τα παράγουν.»

Τι μέλλει γενέσθαι;

Η ερευνήτρια δηλώνει αποφασισμένη να συνεχίσει τον αγώνα για την υπεράσπιση του μελισσοκομείου και της επιστημονικής έρευνας στη μελισσοκομία. Παράλληλα, απευθύνει κάλεσμα σε μελισσοκόμους, συλλογικότητες, φοιτητικούς συλλόγους, περιβαλλοντικούς φορείς και πολίτες να ενημερωθούν και να αντιδράσουν.

Το κρίσιμο ερώτημα παραμένει: Θα αφήσουμε τις μέλισσες – και μαζί την έρευνα που τις στηρίζει – να γίνουν τα εξιλαστήρια θύματα;

Εντομολόγοι ανακάλυψαν 71 νέα είδη ιθαγενών μελισσών στην Αυστραλία, τα οποία ανήκουν στο σπάνιο υπογένος Austrochile (γένος Megachile). Αυτές οι μέλισσες κατασκευάζουν κελιά από ρητίνη, τα οποία προσκολλώνται μεμονωμένα σε κλαδιά ή σε συστάδες στον φλοιό δέντρων.

Οι ερευνητές πρότειναν το όνομα «Μέλισσες ρητίνης» (resin pot bees) ως κοινό όνομα για τις μέλισσες αυτού του υπογένους. Οι μέλισσες αυτές είναι μοναδικές στην Αυστραλία και απαντώνται σε κάθε πολιτεία, εκτός από την Τασμανία.

«Αυτό το σπάνιο υπογένος μελισσών θεωρούνταν προηγουμένως ότι περιλάμβανε επτά είδη, ενώ το 1992 προστέθηκαν ακόμη 18», δήλωσε ο Δρ. Remko Leijs, ερευνητής στο Μουσείο της Νότιας Αυστραλίας. «Με τα χρόνια, ανακαλύψαμε επιπλέον 23 είδη κατά τη διάρκεια αποστολών συλλογής στο πεδίο».

Οι μέλισσες του γένους Megachile συχνά αποκαλούνται φυλλοκόπτριες μέλισσες. Η ετυμολογία του γένους Megachile, μεταφράζεται προχείρως από το αρχαίο ελληνικό (μέγας (μεγάλος) + χείλος)· τα “μεγάλα χείλη” τους και οι ισχυροί σιαγόνες είναι κατάλληλοι για τη συλλογή των υλικών κατασκευής της φωλιάς.

«Υπολογίζεται ότι περίπου το ένα τρίτο των ειδών μελισσών παραμένει άγνωστο στην επιστήμη, και η έλλειψη χρηματοδότησης για ταξινομική έρευνα δυσχεραίνει την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησής τους και τη λήψη μέτρων για την προστασία των ιθαγενών μελισσών», πρόσθεσε η Δρ. Katja Hogendoorn, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας. «Παρά τη σημασία τους για το περιβάλλον και την οικονομία ως επικονιαστές ιθαγενών φυτών και καλλιεργειών, η πανίδα των μελισσών της Αυστραλίας παραμένει ελάχιστα γνωστή».

Η ανακάλυψη της ομάδας αυτής αυξάνει τον αριθμό των γνωστών ειδών μελισσών ρητίνης σε 78.

Βιβλιογραφία: The Australian Resin Pot Bees, Megachile (Austrochile) (Hymenoptera: Megachilidae), with descriptions of 71 new species

Πριν λίγες ημέρες συνάδελφοι μελισσοκόμοι από τη Γαλλία, σε μία συμβολική κίνηση, “έχτισαν” με κυψέλες την είσοδο του κοινοβουλευτικού γραφείου του γερουσιαστή Laurent Duplomb, για να διαμαρτυρηθούν για το νομοσχέδιο που θα επαναφέρει στη Γαλλική αγορά απαγορευμένα φυτοφάρμακα και ιδιαίτερα νεονικοτινοειδή.

Έπειτα από κάλεσμα του Μελισσοκομικού Συνδικάτου του Ωτ-Λουάρ και του Αγροτικού Συνδικάτου Confédération paysanne, υψώθηκε συμβολικά ένας τοίχος από κυψέλες το Σάββατο, 1η Φεβρουαρίου το μεσημέρι, μπροστά από την πόρτα και τα παράθυρα του κοινοβουλευτικού γραφείου του γερουσιαστή Laurent Duplomb, στη Γαλλική κοινότητα Λε Πουί, νοτιοδυτικά της Λυών.

Συνολικά, περίπου εκατό άτομα συγκεντρώθηκαν, μεταξύ των οποίων αρκετές δεκάδες μελισσοκόμοι από την περιοχή, οι οποίοι τοποθέτησαν συμβολικά εξήντα κενές κυψέλες στην είσοδο του γραφείου του Duplomb.

Στο στόχαστρο αυτής της δράσης: ο «νόμος Duplomb». «Είμαστε εδώ για να καταγγείλουμε τον νόμο Duplomb που ψηφίστηκε στη Γερουσία στις 27 Ιανουαρίου και ο οποίος θα επαναφέρει τη Γαλλική αγορά απαγορευμένα φυτοφάρμακα και ιδιαίτερα τα νεονικοτινοειδή, με το επιχείρημα ότι εφόσον χρησιμοποιούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται και στη Γαλλία. Ωστόσο, αυτά τα προϊόντα είναι επιβλαβή!» Δηλώνουν από το Μελισσοκομικό Συνδικάτο του Ωτ-Λουάρ που αριθμεί 600 μελισσοκόμους.

«Είμαστε πολύ θυμωμένοι με αυτή την εξέλιξη που μας γυρνάει πίσω από άποψη περιβάλλοντος και γεωργίας. Είμαι πεπεισμένος ότι οι συνάδελφοί μου αγρότες δεν συμφωνούν όλοι με την επανεισαγωγή αυτών των νεονικοτινοειδών. Αγωνιζόμαστε ενάντια σε αυτά τα φυτοφάρμακα εδώ και χρόνια. Πετύχαμε την απαγόρευσή τους. Είμαστε εξοργισμένοι!» είπε η Muriel Pascal μέλος της μελισσοκομικής επιτροπής της Confédération paysanne, η οποία ταξίδεψε δυόμιση ώρες με το φορτηγό για να φέρει μόνη της περίπου τριάντα κυψέλες στη συγκέντρωση.

«Αυτά τα νεονικοτινοειδή μολύνουν ολόκληρο το περιβάλλον: νερό, γη… Όλα είναι μολυσμένα! Θα είναι σκάνδαλο αν περάσει τελικά το νομοσχέδιο. Τα νεονικοτινοειδή είναι 7 έως 10.000 φορές πιο τοξικά από το DDT (διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο) που έχει απαγορευτεί» διαβεβαιώνει η Muriel.

Η δράση αυτή των μελισσοκόμων έλαβε χώρα μπροστά στα έκπληκτα μάτια των κατοίκων κυρίως λόγω της μεγάλης αστυνομικής συνοδείας. «Δεν θέλουμε να κάνουμε επεισόδια. Θέλουμε απλώς να ακουστούμε και να δείξουμε ότι είμαστε εδώ!» λένε οι μελισσοκόμοι.

Πηγή: leveil.fr

Στη βορειοανατολική Κολομβία, στην περιοχή του Σανταντέρ, οι αποθήκες της αστυνομίας είναι γεμάτες με κατασχεμένη ξυλεία, η οποία μέσω μιας πρωτοβουλίας που ονομάζεται «Timber Returns Home» μετατρέπεται σε κυψέλες για τις μέλισσες.

Από το 2021 περίπου 200 κυβικά μέτρα παράνομα υλοτομημένου ξύλου έχουν μετατραπεί σε 1.000 κυψέλες για τους μικρούς αυτούς επικονιαστές που είναι τόσο κρίσιμοι για την ανθρώπινη επιβίωση, αλλά απειλούνται από τα φυτοφάρμακα και την κλιματική αλλαγή. Άλλα 10.000 κυβικά μέτρα έχουν προγραμματιστεί για την επόμενη φάση, σύμφωνα με την περιβαλλοντική αρχή του Σανταντέρ.

Παλαιότερα, η κατασχεμένη ξυλεία μετατρέπονταν σε πριονίδι και δωριζόταν σε δήμους για έργα ή μερικές φορές απλώς αφήνονταν να σαπίσει. Τώρα όμως μετατρέπεται σε κυψέλες ώστε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του εξαιρετικά σοβαρού προβλήματος της πιθανής εξαφάνισης των μελισσών, σύμφωνα με τον βιολόγο German Perilla, διευθυντή του Honey Bee Impact Foundation.

Περίπου τα τρία τέταρτα των καλλιεργειών που παράγουν καρπούς ή σπόρους για ανθρώπινη κατανάλωση εξαρτώνται από την επικονίαση. Ωστόσο, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν προειδοποιήσει ότι το 40% των ασπόνδυλων επικονιαστών και ιδιαίτερα οι μέλισσες και οι πεταλούδες κινδυνεύουν με παγκόσμια εξαφάνιση.

«Η κύρια απειλή είναι ότι θα ξεμείνουμε από δέντρα και δεν θα υπάρχουν λουλούδια γιατί, χωρίς λουλούδια, δεν υπάρχουν μέλισσες. χωρίς μέλισσες, δεν υπάρχουν άνθρωποι και θα ξεμείνουμε από τροφή» λέει η μελισσοκόμος Maria Acevedo, μία από τις δικαιούχους του έργου, η οποία μόνο το 2023 έχασε περισσότερες από τις μισές κυψέλες της, από τα τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις κοντινές καλλιέργειες όπως ο καφές.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, περίπου 3.000 κυψέλες, η καθεμία εκ των οποίων φιλοξενεί έως και 50.000 μέλισσες, πεθαίνουν στην Κολομβία ετησίως. Οι εργαστηριακές εξετάσεις βρήκαν ίχνη του εντομοκτόνου fipronil στα περισσότερα νεκρά έντομα. Η Κολομβία έχει απαγορεύσει το fipronil, το οποίο είναι ήδη εκτός νόμου στην Ευρώπη και έχει περιοριστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα από τον Φεβρουάριο του 2024.

Σύμφωνα με την Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, οι υψηλότερες θερμοκρασίες, οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και άλλα ακραία φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή μειώνουν το νέκταρ στα άνθη από τα οποία τρέφονται οι μέλισσες. Μελέτες έχουν επίσης συνδέσει τη στειρότητα των μελισσών με το θερμικό στρες.

Επίσης η Κολομβία το 2022 έχασε από την παράνομη υλοτομία περισσότερα από 300.000 στρέμματα δέντρων, κυρίως στον Αμαζόνιο, το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο. Σχεδόν το ήμισυ της ξυλείας που διακινείται στην Κολομβία είναι παράνομης προέλευσης, σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Πηγή: Al Jazeera

Ο θερμότερος στα καταγεγραμμένα ελληνικά χρονικά ήταν ο φετινός χειμώνας, σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού προγράμματος Copernicus τα οποία ανέλυσε η επιστημονική ομάδα του Εθνικού Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Η μέση μέγιστη θερμοκρασία στην Ελλάδα από το 1960 μέχρι και το 2024 για την περίοδο του χειμώνα παρουσιάζει άνοδο κατά 1.8 °C.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του φετινού χειμώνα ήταν τα μεγάλα διαστήματα με υψηλές τιμές θερμοκρασίας, οι οποίες ξεπέρασαν κατά πολύ τις κανονικές για την εποχή θερμοκρασίες. Μάλιστα τα τελευταία 10 χρόνια έχουν καταγραφεί οι 6 θερμότεροι χειμώνες όλων των εποχών.

Όπως ήταν φυσικό αυτό είχε επίπτωση και στα μελίσσια, τα οποία διατήρησαν γόνο σχεδόν για όλη τη διάρκεια του χειμώνα, γεγονός που έκανε πολύ δύσκολη την αντιμετώπιση του παρασίτου βαρρόα. Απ’ την άλλη λόγω των υψηλών θερμοκρασιών βγήκαν απ’ το χειμώνα με μεγάλους πληθυσμούς.

Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει πολύ τη μελισσοκομία. H Δρ. Φανή Χατζήνα, ερευνήτρια του ΕΛΓΟ Δήμητρα επιβεβαιώνει σε συνέντευξή της στην τηλεόραση CRETA τις παρατηρήσεις αρκετών μελισσοκόμων σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις μέλισσες.

«Η διάρκεια των ανθοφοριών έχει μικρύνει, το νέκταρ έχει γίνει πιο πυκνό και οι μέλισσες δυσκολεύονται να το συλλέξουν, ενώ τα φυτά παράγουν λιγότερη ποσότητα γύρης προκαλώντας προβλήματα στην ανάπτυξη των μελισσοσμηνών. Η ανάπτυξη των μελισσών και οι ανθοφορίες των φυτών δεν συγχρονίζονται πλέον».

«Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει επηρεάσει το βιολογικό κύκλο των μελισσών που πλέον εκτρέφουν γόνο ακόμα και μέσα στο χειμώνα, καθιστώντας την αντιμετώπιση του παρασίτου βαρρόα εξαιρετικά δύσκολη, προκαλώντας έξαρση ασθενειών. Η μέλισσα είναι υπεύθυνη για την επικονίαση και από τη στιγμή που ένας κρίκος της αλυσίδας σπάσει ή διαταραχθεί είναι φυσικό επηρεαστούν και οι υπόλοιποι».

Ένας χρόνος πέρασε και από τις περσινές κινητοποιήσεις και τίποτα δεν άλλαξε. Η μελισσοκομία στην Ελλάδα συνεχίζει να είναι υπό διωγμό, με τις απαγορευτικές διατάξεις των Δασαρχείων και της Πυροσβεστικής και με μία νομοθεσία η οποία ευνοεί τη νοθεία και τις Ελληνοποιήσεις.

Οι μελισσοκόμοι της Ηπείρου πραγματοποιήσαμε εχθές μηχανοκίνητη πορεία προς τα Ιωάννινα, όπου και καταθέσαμε ψήφισμα στην Περιφέρεια, στα πλαίσια Πανελλαδικής κινητοποίησης μελισσοκόμων με επίκεντρο την Agrotica στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσα στους συναδέλφους επικρατεί απογοήτευση και ανασφάλεια, ενώ αρκετοί εγκαταλείπουν το επάγγελμα. Η μελισσοκομία από ένας ταχέως αναπτυσσόμενος κλάδος στις αρχές της δεκαετίας του 2010, οδηγείται σε συρρίκνωση δέκα χρόνια μετά.

Οι κυριότερες αιτίες είναι η νοθεία και οι Ελληνοποιήσεις, σε συνδυασμό με την αδιαφορία του κράτους. Το ότι δεν έχει θεσμοθετηθεί η γυρεοσκοπική ανάλυση ως εργαστηριακός έλεγχος και το γεγονός ότι δεν έχει καθοριστεί ελάχιστο όριο γυρεοκόκκων στο μέλι, ανοίγει διάπλατα τις πόρτες στους νοθευτές. Αυτή τη στιγμή χρειάζονται μόλις 2 κιλά Ελληνικού μελιού για να Ελληνοποιηθεί 1 τόνος Κινέζικου. Η εξευτελιστικά χαμηλή τιμή του μελιού στο ράφι των σούπερ μάρκετ (3€-4€), πολύ κάτω απ’ το κόστος παραγωγής, οδηγεί το μελισσοκόμο σε απόγνωση.

Εκτός αυτού τα Δασαρχεία αυθαιρετούν καθώς δεν έχουν εξουσιοδότηση να εκδίδουν ΔΑΔ με διοικητικές πράξεις για ζητήματα που αφορούν τη μελισσοκομία, διώχνοντας το μελισσοκόμο από το φυσικό του περιβάλλον. Το 80% του Ελληνικού μελιού προέρχεται από τα δάση. Έφτασαν στο σημείο να εντάξουν τις κυψέλες στο νόμο περί αυθαιρέτων και να στέλνουν «πρόσκληση κατεδάφισης των μελισσιών», παραβιάζοντας το νόμο 4856/1930 που λέει ότι οι Δασικές Υπηρεσίες ΔΕΝ δύνανται να απαγορεύσουν στους μελισσοκόμους την τοποθέτηση μελισσιών την εποχή της άνθισης.

Αλλά και η Πυροσβεστική διάταξη που απαγορεύει το Συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην εργασία. Την ώρα που η Τουρκία εγκαινιάζει όλο και περισσότερα μελισσοκομικά δάση (έχει ξεπεράσει τα 700), στην Ελλάδα ο μελισσοκόμος θεωρείται εν δυνάμει εμπρηστής! Ποιος; Αυτός που η ζωή του εξαρτάται από το δάσος. Που η περιουσία του, η επιχείρησή του βρίσκεται στο δάσος. Η δίωξη του μελισσοκόμου απ΄ τα δάση μόνο εκ του πονηρού μπορεί να εκληφθεί, καθώς η απουσία του ανοίγει διάπλατα το δρόμο στους εμπρηστές.

Και σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και η εκτίναξη του κόστους παραγωγής, με το πετρέλαιο να αγγίζει τα 2€ ανά περιόδους, τις κυψέλες και τις κηρήθρες να αυξάνονται κατά 25%, αλλά και τα βάζα να διπλασιάζονται μέσα σε μία νύχτα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η μείωση της παραγωγής μελιού λόγω της κλιματικής αλλαγής ήταν γνωστή τα τελευταία χρόνια αλλά την περσινή χρονιά (2023) ξεπέρασε κάθε προηγούμενο καθώς άγγιξε το -60%.

Η μελισσοκομία στην Ελλάδα πνέει τα λοίσθια. Η πολιτεία καλείται να πάρει άμεσα πολύ σημαντικές αποφάσεις. Δεδομένου ότι το 86% των δασικών ειδών επικονιάζονται από τις μέλισσες (Γούναρη 2023) αλλά και ότι οι άγριοι επικονιαστές έχουν αποδεκατιστεί τις τελευταίες δεκαετίες η κατάσταση είναι αρκετά κρίσιμη.

Στο νέο project του Χρηματιστηρίου ρύπων για τα δάση εναποθέτει τη χρηματοδότηση του σχεδίου διαχείρισης του δασικού πλούτου της χώρας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η διαχείριση των δασών ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες θα επιδοτούνται από το κράτος για την απόληψη δασικής βιομάζας. Η επιδότηση θα προκύπτει από τις εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες, με κριτήριο υποτίθεται την προστασία και την ανάπτυξη των δασικών οικοσυστημάτων. Όσο πιο δύσκολη είναι η απόληψη της βιομάζας και όσο περισσότερο συνεισφέρει στην πρόληψη, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επιδότηση. Θα παρέχεται ετησίως, με βάση τα τιμολόγια πώλησης της απολαμβανόμενης βιομάζας.

Πρακτικά ο στόχος είναι τα carbon credits, δηλαδή τα έσοδα απο τα δικαιώματα εκπομπών να χρηματοδοτήσουν σημαντικό τμημα της πρόληψης και προστασίας των δασών. Το χρηματιστήριο θα αφορά τους πρόσθετους τόνους διοξειδίου του άνθρακα που θα απορροφούνται στα διαχειριζόμενα δάση. Οι διαχειριστές του δάσους θα πιστοποιούνται για την ποσότητα των όγκων διοξειδίου του άνθρακα που καταφέρνουν να απορροφήσουν, και την οποία μετά θα πωλούν σε ρυπαίνουσες επιχειρήσεις που θέλουν να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, μεταξύ των οποίων διυλιστήρια και ενεργοβόρες βιομηχανίες.

Αντί λοιπόν να μειώσουμε τις εκπομπές ώστε να περιορίσουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στήνουμε μία πανευρωπαϊκή μπίζνα μέσω της οποίας εμπορευματοποιούμε την κλιματική κρίση και πουλάμε δικαιώματα άνθρακα μέσω χρηματιστηρίου σε ρυπογόνες βιομηχανίες ώστε να μειώσουν δήθεν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, δίνοντάς τους το δικαίωμα στην πραγματικότητα να ρυπαίνουν ακόμα περισσότερο. Η κλιματική κρίση όπως και κάθε κρίση μετατρέπεται από το καπιταλιστικό σύστημα σε μια ακόμα ευκαιρία για κέρδος, ταΐζοντας παράλληλα και τους κάθε λογής αρνητές της κλιματικής αλλαγής.

Ταυτόχρονα τα μελίσσια στο δάσος αποτελούν εμπόδιο για τις εργασίες αυτές με αποτέλεσμα να ξεκινήσει φέτος ένα πρωτοφανές “πογκρόμ” ενάντια στους μελισσοκόμους για τις τοποθετήσεις των μελισσοσμηνών. Δασαρχεία, Αστυνομία και Πυροσβεστική αυθαιρετούν στα όρια της παρανομίας ώστε να διώξουν τους “παρείσακτους” μελισσοκόμους απ’ τα δάση.

Αγνοούν βέβαια ότι το 86% των ειδών επικονιάζονται από τις μέλισσες (Γούναρη 2023) και ότι από τη δεκαετία του 70, με την εξάπλωση του παρασίτου Βαρρόα στην Ευρώπη όλα τα “άγρια” μελίσσια του είδους (Apis mellifera) εξαφανίστηκαν πλήρως μέσα σε τρία χρόνια από την αρχική προσβολή (Ritteretal 1983, Buchler 1990), με αποτέλεσμα όλο το βάρος της επικονίασης να πεύτει σήμερα στους μελισσοκόμους, οι οποίοι για να μην καταρεύσουν και τα δικά τους μελίσσια επεμβαίνουν τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο με θεραπείες.

Αν ο μελισσοκόμος δε μεταφέρει μέλισσες στο δάσος δε γίνεται επικονίαση και το οικοσύστημα οδηγείται σε κατάρρευση. Το δάσος δε μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ένας ακόμα πόρος που πρέπει να αξιοποιηθεί από το κεφάλαιο. Τα χρηματιστήρια δεν έχουν καμία δουλειά μέσα στα δάση, σε αντίθεση με τις μέλισσες.

Στράτος Σαραντουλάκης
Μελισσοκόμος

Φέτος αντιμετωπίσαμε ένα πρωτοφανές πογκρόμ από δασαρχεία και αστυνομία για την τοποθέτηση των μελισσιών στα δάση. Δεν γλίτωσε ούτε το πειραματικό μελισσοκομείο του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) που είχε στηθεί για επιστημονική έρευνα.

Τι κι αν ο νόμος του 1930 (4856/1930 Άρθρο 22), που βρίσκεται ακόμα σε ισχύ, αναφέρει ότι οι αρμόδιες γεωργικές υπηρεσίες (σήμερα δασικές) ΔΕΝ δύνανται να απαγορεύουν στους μελισσοκόμους την τοποθέτηση μελισσιών σε δημόσιο τόπο την εποχή της άνθισης; Η αυθαιρεσία της δημόσιας διοίκησης φέτος ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.

Το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης στηριζόμενο στο νόμο 998/1979 που απαγορεύει την ανέγερση οποιουδήποτε κτίσματος ή κατασκευάσματος εντός των δασών, θεώρησε το μελίσσι ως αυθαίρετο κατασκεύασμα και έστειλε μέχρι και στο ΙΜΔΟ “πρόσκληση κατεδάφισης των μελισσιών” !

Στην Παραμυθιά 60 μελισσοκόμοι δέχτηκαν μηνύσεις από την αστυνομία. Στα Ιωάννινα το δασαρχείο επέβαλε 300€ πρόστιμο σε πολλούς μελισσοκόμους. Το ίδιο και στην Καρδίτσα. Κάθε Δασαρχείο έβγαζε και μια δική του Δασική Αστυνομική Διάταξη βασιζόμενη στο νόμο 86/1969 που δίνει εξουσιοδότηση στους Δασάρχες να εκδίδουν κανονιστικές διατάξεις για ρύθμιση υλοτομίας, βοσκής, όχι όμως και μελισσοκομίας (!), θέτοντας και διαφορετικούς όρους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Δασαρχείο Θεσσαλονίκης με την ΑΠ 389948/27.07.2023 που ορίζει ότι τα μελίσσια πρέπει να βρίσκονται 30μ από σπίτια, Ιδιωτική γη, εργοτάξια, μονές, βρύσες και άλλα και το Δασαρχείο Ξάνθης με την ΑΠ 476753/08.09.2023 που ορίζει 50μ. Όλοι αυτοί οι Δασάρχες αυθαιρετούν στα όρια της παρανομίας.

Ακόμα κι όταν ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης αντέδρασε, έβαλε δικηγόρο και ζήτησε ανάκληση της διάταξης, το Δασαρχείο επέμενε ότι είναι αρμόδιο και ότι τα μελίσσια εμποδίζουν.

Η κ. Σοφία Γούναρη ερευνήτρια του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ ίσως έχει την εξήγηση για όλα αυτά. Όπως γράφει σε άρθρο της στη Μελισσοκομική Επιθεώρηση, μέχρι τέλος του έτους είναι να ψηφιστεί ένας νόμος σύμφωνα με τον οποίο το κράτος θα επιδοτεί ιδιωτικές εταιρείες (ξυλοβιομηχανίες) οι οποίες θα είναι υπεύθυνες για την υλοτομία και τον καθαρισμό των δασών. Η απομάκρυνση αυτής της βιομάζας (σάπιοι κορμοί, πευκοβελόνες κτλ) θα μεταφράζεται σε δικαιώματα CO2, τα οποία οι εταιρείες αυτές θα μπορούν να πουλούν στο “χρηματιστήριο ρύπων”.

Ουσιαστικά δηλαδή σε επιχειρήσεις όπως διυλιστήρια, τσιμεντοβιομηχανίες κτλ που θέλουν να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα, ώστε να μην πληρώνουν πρόστιμο γι αυτό. Προφανώς τα μελίσσια σε αυτό το σχέδιο αποτελούν εμπόδιο.

Η μέλισσα είναι απολύτως απαραίτητη στο δάσος. Το 65% των φυτών συνολικά και το 86% των δασικών ειδών επικονιάζονται από τις μέλισσες. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτές.

Το άρθρο αυτό κλείνει με την τρομακτική για το οικοσύστημα διαπίστωση του συναδέλφου μελισσοκόμου Μόσχου Ντιώνια:

«Αυτό που παρατηρώ εδώ και πολλά χρόνια στη συλλογή γύρης, είναι ότι χρόνο με το χρόνο στις παγίδες συνολικά, μειώνεται σταδιακά ο αριθμός των χρωμάτων των γυρεόκοκκων, ακριβώς στην ίδια περιοχή συλλογής. Η ποσότητα ακολουθεί και αυτή καθοδική πορεία και για να σας δώσω ένα παράδειγμα, από 30 κιλά ανά 100 μελίσσια την ημέρα, φτάσαμε στα 7. Το χρονικό διάστημα συλλογής από 30 μέρες τον χρόνο, έπεσε στις 10. Για το θέμα στάθηκα αρκετά στο σεμινάριο στη Λαμία με αρκετούς προβληματισμούς. Η μέλισσα λοιπόν που είναι ο καλύτερος δείκτης του περιβάλλοντος, με αυτή μόνο την παρατήρηση, μας δείχνει τη σταδιακή κατάρρευση των οικοσυστημάτων. Ο μελισσοκόμος σε αυτή την κρίση απαντά με περισσότερες μεταφορές, με πολλά έξοδα και πολλές φορές χωρίς αποτέλεσμα. Ας αφήσουν λοιπόν οι δολοφόνοι της μελισσοκομίας τις απαγορεύσεις τοποθέτησης μελισσιών στα οικοσυστήματα και να ετοιμάσουν όσο είναι ακόμη καιρός τις θέσεις υποδοχής των μελισσοσμηνών.»

Ενημέρωση: Ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Ιωαννίνων προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας ακύρωση της ΔΑΔ που εξέδωσε αυθαίρετα το Δασαρχείο Ιωαννίνων καθώς δεν έχει εξουσιοδότηση έκδοσης ΔΑΔ για θέματα που αφορούν τη μελισσοκομία, ενώ παράλληλα παραβίασε το νόμο 4856/1930.

Επιμέλεια: Στράτος Σαραντουλάκης