Μόλις μπει το φθινόπωρο οι άκρες των δρόμων κιτρινίζουν και ένα υπέροχο άρωμα αναβλύζει. Αιτία ένα φυτό που οι μελισσοκόμοι (και ίσως μόνο αυτοί) λατρεύουν και εκτιμούν ιδιαίτερα.

Ακονιζιά στις πλαγιές γύρω από τη λίμνη Πουρναρίου.

Η ακονιζιά, γνωστή και ως αψηφιά, ψίλιθρο, κόνυζα, ψιλόχορτο, ψιλίστρα έχει την επιστημονική ονομασία Διτριχία η ιξώδης (Dittrichia viscosa) προς τιμήν του Γερμανού Βοτανολόγου Manfred Dittrich. Θεωρείται φυτό πολύ μεγάλης μελισσοκομικής σημασίας όχι τόσο για το μέλι του αλλά για την γύρη που δίνει στα μελίσσια από τον Αύγουστο μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου. Σε μια εποχή που η γύρη σπανίζει, η ακονιζιά βοηθά στην εκτροφή του γόνου και την ανανέωση του πληθυσμού των μελισσιών πριν το ξεχειμώνιασμα. Η ανθοφορία της παρουσιάζει μεγάλη σταθερότητα. Η ένταση της επισκεψιμότητας των ανθέων είναι μέτρια προς μεγάλη, δίνει άφθονη γύρη χρώματος κιτρινο-πορτοκαλί και λίγο μέλι το οποίο έχει υποκίτρινο χρώμα.

Μέλισσα συλλέγει σε άνθος ακονιζιάς στην Πίνδο.

Επίσης λέγεται ότι δρα στην καταπολέμηση της βαρρόα. Παλαιότερα μάλιστα την βάζανε στις φωλιές των κλωσσών για να μην πιάνουν ψείρες. Αιτία η ισχυρή μυρωδιά καμφοράς που έχει. Πολλοί μελισσοκόμοι την τοποθετούν χλωρή πάνω στους κηρηθροφορείς η βάζουν μικρά κλαράκια στην είσοδο της κυψέλης ώστε καθώς εισέρχονται οι μέλισσες να τρίβονται και να καθαρίζονται. Αφού ξεραθεί το καίνε στο καπνιστήρι. Μπορεί να περιορίζει τη βαρρόα με βιολογικό τρόπο σε ποσοστό 10-15%.

Ένας τυπικός ορεινός δρόμος το φθινόπωρο. Ακονιζιές στις άκρες και ρείκια από πάνω.

Η ακονιζιά είναι ιθαγενές φυτό που απαντάται στην ευρύτερη Μεσόγειο σε ξηρές όχθες ποταμών ,σε εγκαταλελειμμένα αγροτεμάχια, στις άκρες των δρόμων μέχρι και 1500 μέτρα υψόμετρο. Την συναντάς ακόμα και στα πιο άγονα και ξηρά εδάφη. Προτιμά γυμνά εδάφη και άκρες δρόμων. Είναι πολυετής πόα  με πράσινα κολλώδη φύλλα και κίτρινες ταξιανθίες, φθάνει τα 60-100εκ ύψος. Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό σε ακραίες κλιματικές συνθήκες. Αντέχει στον παγετό (-30° C), στην ξηρασία και στον ήλιο. Παρά το φρέσκο πράσινο χρώμα των φύλλων της και το ελκυστικό των λουλουδιών της, η ακονιζιά ‘’κολλάει’’ στα χέρια εάν την πιάσεις  και μυρίζει πολύ έντονα.

Μέλισσα συλλέγει γύρη ακονιζιάς.

Οι ζίννιες (Zinnia elegans) είναι ετήσια ποώδη καλλωπιστικά φυτά, που ανθίζουν από το Μάιο μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου. Η καταγωγή του φυτού είναι από την Κεντρική Αμερική και πιο συγκεκριμένα από το Μεξικό.

Οι ζίννιες είναι φυτά υψηλής καλλωπιστικής αξίας καθώς φυτεύοντας τα, κυρίως ομαδικά, δημιουργούν όμορφες χρωματικές συνθέσεις στον κήπο, με βασική όμως προϋπόθεση να βρίσκονται στο κατάλληλο σημείο και να δέχονται τις σωστές φροντίδες. Παρουσιάζουν εξαιρετική αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά δεν αντιδρούν καλά στην ξηρασία. Γενικά, επιθυμούν τα ηλιόλουστα σημεία και είναι ευαίσθητα στις χαμηλές θερμοκρασίες και στους ανέμους.

Τα άνθη της ζίννιας προσελκύουν πάρα πολλές πεταλούδες αλλά και μέλισσες. Τα φωτεινά χρώματα τους, τους τραβούν την προσοχή. Παρέχουν γύρη και νέκταρ. Ο εντομολόγος Chip Taylor από το Πανεπιστήμιο του Κάνσας προτείνει τη φύτευση ζίννιας στους κήπους για να δημιουργήσουμε “σταθμούς τροφής” κατά μήκος της διαδρομής μετανάστευσης των πεταλούδων. Σε αυτούς τους “σταθμούς” οι πεταλούδες μπορούν να πάρουν το νέκταρ που χρειάζονται για το μακρύ ταξίδι τους.

Η μεγάλη διάρκεια άνθησης, η πλούσια ανθοφορία και ο μεγάλος αριθμός ποικιλιών που έχουν δημιουργηθεί καθιστά το φυτό αυτό ιδανικό για παρτέρια, ζαρντινιέρες και ανθώνες φυτεμένα μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα ποώδη. Τα οφέλη για τον κήπο σας δεν θα είναι μόνο καλλωπιστικά… Θα εντυπωσιαστείτε από τα είδη των πεταλούδων που θα δείτε να προσελκύουν!

Ο ηλίανθος περιλαμβάνει 65 ως 100 περίπου είδη, πολυετή ή μονοετή ποώδη, ιθαγενή της αμερικανικής ηπείρου. Η παραδοσιακή για τη χώρα μας περιοχή καλλιέργειάς του είναι η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη. Είναι γνωστός και ως ήλιος, ηλιόσπορος, ηλιοστρόφι, λιοδρόμι συχνά ταυτίζεται λανθασμένα με το ηλιοτρόπιο το οποίο όμως είναι άλλο φυτό.

Υπάρχουν αναφορές για την καλλιέργεια του από το 3000 π.χ. Η ονομασία του γένους προέρχεται από την πεποίθηση ότι η ταξιανθία ακολουθεί τον ήλιο κατά τη διάρκεια της ημέρας και στρέφεται πάλι προς την ανατολή το πρωί, θεωρία που έχει απορριφθεί ήδη από το 1597 και τον Άγγλο βοτανολόγο John Gerard. Στην πραγματικότητα ο ομοιόμορφος προσανατολισμός των δίσκων των ταξιανθιών του Ηλίανθου ακοολουθεί μια σταθερή κατεύθυνση (ανατολή), όλη την ημέρα και δεν παρακολουθούν ακριβώς την πορεία του ήλιου.

Ο Ηλίανθος είναι το δεύτερο σημαντικότερο ελαιοδοτικό φυτό. Καλλιεργείται για το λάδι του (ηλιέλαιο) σε μεγάλη κλίμακα σε πολλές εύκρατες χώρες όπως π.χ. Χιλή, Ουρουγουάη, Αργεντινή, Τουρκία, Ινδία, Αίγυπτο, Αγγλία, ΗΠΑ και κυρίως στη Ρωσία όπου με βελτίωση ποικιλιών η απόδοση σε έλαιο φτάνει το 50%. Το ηλιέλαιο συνίσταται για τηγάνισμα επειδή η θερμοκρασία καπνίσματος του είναι υψηλή και φτάνει περίπου στους 230 βαθμούς Κελσίου. Ο ηλίανθος όμως είναι χρήσιμος και για τους ηλιόσπορους, οι οποίοι τρώγονται αποξηραμένοι ή καβουρντισμένοι ενώ οι πολύ μικροί χρησιμοποιούνται ως πτηνοτροφή. Από τους αλεσμένους σπόρους παράγεται ένα ποτό που μοιάζει με τον καφέ, καθώς και ένα είδος ψωμιού.

Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Για τις μέλισσες αποτελεί μια πλούσια πηγή νέκταρος στην καρδιά του καλοκαιριού, όταν δηλαδή ελάχιστα μελισσοκομικά φυτά ανθίζουν. Προσφέρει μέλι σε μεγάλες ποσότητες, κίτρινου χρώματος που κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα, αλλά δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στις μέλισσες. Σε ορισμένες περιπτώσεις και ιδιαίτερα σε ξηρικές καλλιέργειες παρατηρείται φθορά, των μελισσιών που συλλέγουν στο φυτό αυτό. Οι συλλέκτριες μέλισσες που εργάζονται στον ηλίανθο χάνουν γρήγορα το τρίχωμά τους μαυρίζουν και πεθαίνουν νωρίτερα εξουθενωμένες. Επίσης βγάζει μία κολλώδη ουσία που τραυματίζει τα φτερά της μέλισσας.

Γι αυτό οι μελισσοκόμοι δεν αφήνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα μελίσσια τους στους ηλίανθους. Μάλιστα λένε ότι μετά από παραμονή σε αυτή την ανθοφορία τα μελίσσια δεν μπορούν να αποδώσουν στο πεύκο. Στην περίπτωση που έχουμε αρκετές βροχές και υπάρχει περίσσεια υγρασίας, η παραμονή των μελισσιών στον ηλίανθο πρέπει να είναι πολύ σύντομη. Αμέσως μετά τον τρύγο τα μελίσσια μεταφέρονται σε γυρεοφόρες ανθοφορίες.

πηγές από: Wikipedia, melissokomianet.gr

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το θυμάρι είναι το σπουδαιότερο μελισσοκομικό φυτό της Ελλάδας. Η Ελλάδα θεωρείται προνομιούχος χώρα στη μελισσοκομία και αυτό το οφείλει αποκλειστικά στο Θυμάρι. Όλες οι άλλες ποιότητες που παράγονται στην Ελλάδα δεν διαφέρουν ιδιαίτερα απ’ αυτές στα υπόλοιπα μέρη του κόσμου ενώ μάλλον υστερούν σε πολλές από αυτές (Μελισσοκομία Ν. Νικολαΐδη 1947).

Το θυμάρι ή θύμιο (Θύμος ο κοινός, λατ. Thymus vulgaris) είναι ένας θάμνος μικρού ύψους (έως 30 εκατοστά), με όρθιους βλαστούς, εξαιρετικά ανθεκτικός που αναδύει ένα πολύ ευχάριστο άρωμα. Είναι φυτό πολυετές που αντέχει στην ξηρασία και φυτρώνει σε άγονα και πετρώδη εδάφη. Η ανθοφορία του θυμαριού που διαχωρίζεται σε όψιμα και πρώιμα, αρχίζει στα μεν πρώιμα (παραθαλάσσια μέρη) στα τέλη Μαΐου και στα δε όψιμα (ορεινά) κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο Ιουνίου με αρχές Ιουλίου και διαρκεί 1 μήνα με 40 ημέρες ανάλογα με την εποχή.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη θυμαριού και τα πιο σημαντικά από αυτά είναι:

1. Αγριοθυμάρι. Θύμος ο κεφαλωτός Thymus capitatus (Μικρός θάμνος με βλαστούς ξυλώδεις ξαπλωμένους. Βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.)
2. Χαμοθρούμπι. Θύμος ο γραπτός Τhymus striatus. (Πολύ κοινό σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης.)
3. Σμάρι.Θύμος η Ζυγίς ή Θύμος ο αττικός Thymus atticus (Βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.)

Ετυμολογικά το θυμάρι ή θύμος όπως το ονόμαζαν οι αρχαίοι, προέρχεται από την λέξη θύω, η οποία αρχικά είχε την σημασία του «βγάζω καπνούς» και αργότερα του «θυσιάζω». Από την ίδια ρίζα προέρχονται και οι λέξεις θυμίαμα και θυμιατίζω. Το θυμάρι περιέχει αιθέριο έλαιο που το κυριότερο συστατικό του είναι η θυμόλη (ποσοστά άνω του 25%) Η θυμόλη έχει αντισηπτική δράση και υπήρξε φυσικός προκάτοχος των σύγχρονων αντιβιοτικών.  Η θυμόλη έχει εφαρμογές και στη μελισσοκομία, αφού μπορεί κανείς να καταπολεμήσει με αυτή βιολογικά το μεγαλύτερο εχθρό της μέλισσας στην Ελλάδα (μετά τον άνθρωπο) τη βαρρόα.

Θυμάρι βρίσκεται σε όλο το νότιο τμήμα της Στερεάς Ελλάδας, σε όλη την Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη, τα Ιόνια νησιά αλλά και στα ορεινά της Πίνδου. Εντούτοις οι ποιότητες του θυμαρίσιου μελιού που παράγονται διαφέρουν μεταξύ τους. Αυτό οφείλεται εν μέρη στην διαφορετική σύσταση του εδάφους αλλά κυρίως στην ταυτόχρονη ύπαρξη και άλλων ανθοφοριών, εξαιτίας των οποίων επέρχεται μια φυσική ανάμειξη μελιού από τις ίδιες τις μέλισσες μέσα στις κηρήθρες.

Σύμφωνα με την τρέχουσα νομοθεσία, το θυμαρίσιο μέλι πρέπει να περιέχει περισσότερους από 18% γυρεόκοκκους θυμαριού σε σύνολο γυρεοκόκκων. Έτσι για να ονομαστεί ένα μέλι θυμαρίσιο πρέπει έχει περισσότερους από 18% γυρεόκοκκους θυμαριού. Αν έχει από 12% έως 18% το ονομάζουμε μέλι με θυμάρι και αν έχει λιγότερο θεωρείται ανθόμελο.

Το θυμαρίσιο μέλι είναι άριστης ποιότητας, με εξαιρετικό χαρακτηριστικό έντονο άρωμα και κρυσταλλώνει στους 6-18 μήνες, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε θυμάρι, όσο περισσότερο τόσο καθυστερεί. Έχει πολύ χαμηλή υγρασία σε σχέση με άλλα ανθόμελα (πχ πορτοκαλιά, παλιούρι κτλ) είναι πιο παχύρρευστο με ανοιχτό κεχριμπαρένιο χρώμα (αυτό της Κρήτης είναι λίγο πιο σκούρο). Αποτελεί περίπου το 10% της παραγωγής του ελληνικού μελιού και είναι το ακριβότερο. Το μοναδικό αρνητικό που έχει το θυμαρίσιο μέλι είναι ότι σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις γυρεόκοκκων που ξεπερνούν το 90% λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, αφήνει μια αίσθηση καψίματος στο στόμα.

Για κάποιες περιοχές της Ελλάδας αποτελεί και τον μοναδικό τρύγο άρα και στόχο για τους μελισσοκόμους. Για παράδειγμα στα Κύθηρα ή στη γενέτειρά μου στα Φαλάσαρνα Χανίων, όλη η προετοιμασία της χρονιάς γίνεται για το θυμάρι. Σε αυτές τις περιοχές όπου δεν υπάρχουν άλλα φυτά για να γίνει πρόσμιξη στο νέκταρ, η περιεκτικότητα είναι πάρα πολύ υψηλή, το μέλι έχει μια ελαφρώς καυστική γεύση αλλά και πολύ πιο έντονο άρωμα. Την εποχή της πλήρης άνθισης μπορείς να αντιληφθείς το άρωμα του μελιού έξω απ’ την κυψέλη!

Το πιο φημισμένο θυμαρίσιο μέλι και ίσως το ακριβότερο το βρίσκει κανείς στα Κύθηρα. Στην Κρήτη όμως και συγκεκριμένα στα Σφακιά θα συναντήσετε, το καλύτερο μέλι που έχω δοκιμάσει προσωπικά και είναι το λεγόμενο πευκοθύμαρο του Ομαλού. Παρ’ όλα αυτά όμως η περιοχή που έκανε το θυμάρι παγκοσμίως γνωστό είναι αναμφίβολα ο Υμηττός. Εδώ στην Ήπειρο παράγεται ένα εξαιρετικό μέλι στα ορεινά (στα 1000μ υψόμετρο) από θυμάρι, θρούμπι και ρίγανη το οποίο είναι απίστευτα αρωματικό.

Το θυμαρίσιο μέλι είναι ένα προϊόν δύσκολο να παραχθεί, όχι τόσο γιατί τα μελίσσια θέλουν κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία πριν αλλά γιατί όσο ανθεκτικό είναι το θυμάρι ως φυτό, τόσο ευαίσθητο είναι το άνθος του. Το θυμάρι για να αποδώσει νέκταρ χρειάζεται μερικές βροχές κατά τον Απρίλιο ή και κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαΐου, δηλαδή πριν ανθίσει. Η βροχή κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας του, συνήθως σταματά τη νεκταροέκκριση για μερικές μέρες και κυρίως αν ακολουθήσει ψυχρός καιρός. Κάποιες φορές η βροχή το κάνει πιο υγρό, άρα όχι και τόσο ελκυστικό για τις μέλισσες. Οι ιδανικές συνθήκες είναι θερμοκρασία 25 με 32° C, δροσερές νύχτες και ζεστές ημέρες με νότιους υγρούς άνεμους. Οι ξηροί, ψυχροί ή ορμητικοί άνεμοι το καταστρέφουν.

Επίσης ο ΝΔ άνεμος (λίβας) είναι ο φόβος και ο τρόμος των μελισσοκόμων καθώς αν επικρατήσει έστω και για 1 ημέρα, κατά την ανθοφορία του, σταματά οριστικά τη νεκταροέκκριση. Δυστυχώς αυτός ο καταστρεπτικός άνεμος είναι σύνηθες φαινόμενο την εποχή πλήρης άνθησης και γι αυτό η σοδειά είναι ασφαλέστερη στις πρώιμες τοποθεσίες. Για να δώσει έντονο άρωμα το θυμάρι θέλει θαλασσινή αύρα και ξηροθερμικό κλίμα. Όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές οι μέλισσες θα συλλέξουν ικανοποιητικές ποσότητες. Δεν θα γίνουν ποτέ οι τρύγοι που θα γίνουν στο πεύκο ή στο έλατο αλλά το θυμαρίσιο μέλι είναι εμπορικότερο και ακριβότερο.

Στα θυμάρια πηγαίνουν τα δυνατά μελίσσια. Εάν τα μελίσσια είναι μέτριας δυναμικότητας δεν προλαβαίνουν στο μικρό διάστημα της ανθοφορίας και να αναπτυχθούν και να παράξουν. Το φυτό δίνει μεν γύρη, χρώματος κρεμ, αλλά σε μικρές ποσότητες. Το θυμάρι είναι φυτό για τρύγο και όχι φυτό ανάπτυξης μελισσοσμηνών. Γι αυτό και οι μελισσοκόμοι πριν την ανθοφορία κάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ούτως ώστε τα μελίσσια τους, να έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό πληθυσμού.

Το θυμαρίσιο μέλι είναι περιζήτητο και απ’ τις μεγάλες εταιρείες τυποποίησης μελιού, καθώς αν αναμειχθεί με άλλους τύπους μελιών (ακόμα και σε μικρές ποσότητες), επηρεάζει καθοριστικά το άρωμά τους. Βέβαια καλό είναι να μένετε μακριά από τέτοια μέλια (χαρμάνια) γιατί είναι επεξεργασμένα (βρασμένα) και έχουν χάσει κάθε θρεπτική αξία.

πηγές: wikipedia, Μελισσοκομία Ν. Νικολαίδη, lexigram, bees.gr

Γένος φυτών της οικογένειας των χειλανθών, της τάξης των σωληνανθών είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Είναι πολυετές φυτό, γνωστό και ως αγριοασφάκα, αγριοφασκομηλιά και γαϊδουροθύμαρο ενώ φέρει τη λατινική ονομασία Stachys germanica L. Το συνάντησα στο μελισσοκομείο, στις πλαγιές του όρους Ξηροβούνι στην Πίνδο και σε υψόμετρο 200 μέτρων.

Ο στάχυς ο γερμανικός φυτρώνει σε ασβεστούχες ορεινές περιοχές (ξεκινάει από τα 200 και φτάνει έως τα 2000 μέτρα) και όταν τριφτεί με το χέρι βγάζει μία δυσάρεστη δυνατή μυρωδιά. Το είδος stachys affinis καλλιεργείται στη γαλλική κωμόπολη Κροζν ως λαχανικό, για τις θρεπτικές κονδυλώδεις ρίζες του, ενώ θεωρείται φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό.

Τα φύλλα του είναι επιμήκη ή λογχοειδή, λευκοπράσινα με βελούδινο τρίχωμα. Τα άνθη είναι ρόδινα και σχηματίζουν ταξιανθία σε βότρυ. Τα κατώτερα φέρουν μίσχο ενώ τα ανώτερα όχι.

Η στεφάνη είναι ροδοπόρφυρη με πυκνό χνούδι εξωτερικά σχεδόν διπλάσια του κάλυκα. Ανθίζει Μάιο με Σεπτέμβριο.

Τρέφει πολλά έντομα (αγριομέλισσες, βομβίνους κτλ). Δίνει νέκταρ αλλά και λίγη γύρη χρώματος κρεμ. Παρατήρησα ότι έλκει περισσότερο άγριες μέλισσες, παρά μελιτοφόρες. Δεν ξέρω αν οι τελευταίες δυσκολεύονται και πόσο στο να πάρουν το νέκταρ.

Θα το συναντήσει κανείς στα ορεινά, σε ξέφωτα δασών, λιβάδια και πλαγιές βουνών.

πηγές από: Ελληνική Φύση – Βοτανολογία, αγριολούλουδα του Ολύμπου

Είναι γνωστή επίσης και ως Βάτος ή βατσινιά. Είναι αυτό το γνωστό φυτό απ’ το οποίο όλοι προσπαθούν να απαλλαχθούν… Δημιουργεί θαμνοφράχτες κυρίως ανάμεσα στις καλλιέργειες, σε δάση ή μέσα σε ρυάκια. Έχει πριονωτά φύλλα και πολλά αγκάθια ενώ πιάνει πολύ εύκολα σχεδόν παντού.

Τα φύλλα της βατομουριάς χρησιμοποιούνται σε έγχυμα κατά της δυσεντερίας, των διαρροιών και των εσωτερικών αιμορραγιών. Η ανθοφορία της ξεκινάει από το Μάιο και κρατάει όλο το καλοκαίρι. Τα άνθη της έχουν λευκό προς το ροζ χρώμα και είναι πολύ εντυπωσιακά.

Το συναντά κανείς σε όλη την Ελλάδα, σε ορεινές αλλά και σε πεδινές περιοχές. Από τους καρπούς της βατομουριάς, παράγονται ξίδι, κρασί και με απόσταξη ρακή.

Δίνει νέκταρ αλλά σε μικρές ποσότητες, οι οποίες όμως είναι σημαντικές γιατί ανθίζει σε μία περίοδο που ελάχιστα μελισσοκομικά φυτά υπάρχουν.

Εκτός από νέκταρ δίνει και γύρη. Λόγω της περιόδου ανθοφορίας αλλά και του γεγονότος ότι είναι και γυρεογόνο και νεκταρογόνο φυτό, θεωρείται πολύ καλό μελισσοκομικό φυτό.

Οι καρποί της, τα άγρια βατόμουρα, είναι βρώσιμοι και στην αρχή έχουν κόκκινο χρώμα και ξινή γεύση, αλλά όταν ωριμάσουν γίνονται μαύροι και αποκτούν ευχάριστη γεύση και άρωμα. Τα βατόμουρα έχουν εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες. Το εξωτερικό τους είναι αποτελεσματικό σε δερματοπάθειες και σε αποστήματα. Οι καρποί της βατομουριάς περιέχουν πολλές βιταμίνες, κυρίως Α, Β, C, μία ουσία που περιέχουν πολλά σιρόπια για την καταπολέμηση του πονόλαιμου και του βήχα και ένα πτητικό αιθέριο έλαιο. Χρησιμοποιείται επίσης ως φάρμακο κατά της φαρυγγίτιδας, της αναιμίας, της λαρυγγίτιδας, της διάρροιας, της ουλίτιδας και βοηθά στις λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Με έντονη φρουκτώδη μυρωδιά και μεγάλη ανθοφορία από το Μάιο έως τον Αύγουστο το αγιόκλημα είναι ένα σημαντικό μελισσοκομικό φυτό. Είναι γνωστό και ως Αγιόφυλλο, Αιγόκλημα, Αγριόκλημα, Καπερφόλιο, Λονίκερα, Αλιάνα, Αξιόφυλλο, φέρει την επιστημονική ονομασία Lonicera japonica (Ιαπωνικό αγιόκλημα).

Πολύ ελκυστικό στις μέλισσες και άλλα έντομα αλλά όχι μόνο. Το νέκταρ του μαγεύει ακόμη και εμάς και ειδικά τα παιδιά. Ποιος δεν έχει αφαιρέσει το επάνω μέρος του άνθους για να ρουφήξει τη γλυκιά σταγόνα που περιέχει; Η σχέση μυρωδιάς και αναμνήσεων έχει αποδοθεί από την τέχνη παραστατικότατα, πολύ πριν η επιστήμη αποκρυπτογραφήσει τα μυστικά της μνήμης και επιβεβαιώσει πως η όσφρηση είναι η αίσθηση που συνδέεται περισσότερο με το μνημονικό. Όταν μάλιστα το άρωμα των λευκοκίτρινων λουλουδιών του αγιοκλήματος είναι γλυκό, υπέροχα μεθυστικό, φρουκτώδες, με νότες βανίλιας, τότε μπορεί να μας αγκαλιάσει και να μας γεμίσει με εικόνες και συναισθήματα. Το αγιόκλημα εκτός από νέκταρ δίνει και γύρη χρώματος κρεμ.

Ιδιαίτερα ανθεκτικό φυτό, ενδείκνυται για περιοχές με δριμύ ψύχος (αντέχει έως και -20 βαθμούς) και αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Απο τις καλύτερες και … αρωματικότερες λύσεις για αναρριχήσεις και κατασκευές ακόμα και στο μπαλκόνι. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και σαν φυτό εδαφοκάλυψης και κατά της διάβρωσης του εδάφους σε πλαγιές και άλλα δύσκολα σημεία. Οι Κινέζοι θεραπευτές χρησιμοποιούν τους βλαστούς και τα μπουμπούκια του γιαπωνέζικου αγιοκλήματος για τις αντιβακτηριακές, αντιφλεγμονώδεις, αντισπασμωδικές και αντιυπερτασικές ιδιότητές τους. Το έγχυμα που παρασκευάζεται από τα άνθη βοηθάει στην αντιμετώπιση παθήσεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, ενώ το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, την αρωματοποιία και την αρωματοθεραπεία.

Με μεγάλης διάρκειας ανθοφορία θεωρείται από τα πιο χαρακτηριστικά μελισσοτροφικά φυτά. Προσελκύει με το νέκταρ που περιέχουν τα λουλούδια του, διάφορες ωφέλιμους φτερωτούς επισκέπτες, εκτός από μέλισσες, όπως πεταλούδες κ.α. ενώ από το φθινόπωρο, περίοδο κατά την οποία εμφανίζονται οι στρογγυλοί, μαύροι καρποί του, τρέφει με αυτούς τα πουλιά.

με πηγές από: κτήμα & κήπος

Η ροδιά θεωρείται το παλαιότερο καλλιεργούμενο καρποφόρο δέντρο. Είναι ενδημικό της περιοχής μεταξύ του Ιράν και της βορινής Ινδίας και έχει καλλιεργηθεί από τα αρχαία χρόνια σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου μέχρι την Ινδία, όπου καλλιεργείται ακόμα και σήμερα σε μεγάλες ποσότητες.

Η ροδιά είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος, που καλλιεργείται κυρίως για τους καρπούς της από τους οποίους παρασκευάζονται δροσιστικά ποτά και σιρόπια (γρεναδίνη), βαφές, μελάνια, δεψικό οξύ για δέρματα (ταννίνη), αλλά επίσης και για καλλωπιστικούς σκοπούς (νάνες και διπλανθείς ποικιλίες κυρίως).

Η ανθοφορία της ξεκινά από τα τέλη Απριλίου – αρχές Μαΐου και διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε πολλές περιοχές και μέχρι τον Αύγουστο. Είναι ένα φυτό που δεν χρειάζεται τη μέλισσα καθώς είναι αυτογόνιμο, αλλά η σταυρογονιμοποίηση μπορεί να αυξήσει την παραγωγή έως και 20% και να βελτιώσει την ποιότητα του καρπού. Τα άνθη της θεωρείται ότι δεν περιέχουν νέκταρ και έτσι προσελκύει μέλισσες μόνο για την γύρη της.

Τα φρούτα της ροδιάς είναι πεντανόστιμα και έχουν αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, ενώ δίνουν και πολύ ωραίο χυμό. Ο χυμός αυτός έχει υψηλή συγκέντρωση ολικών φαινολικών ουσιών. Αυτοί είναι και μερικοί απ’ τους λόγους που τα τελευταία χρόνια με τη μόδα των “σούπερ τροφών” πήρε και αυτό τα πάνω του. Περιέχει επίσης βιταμίνη A,C και E, φώσφορο, ασβέστιο, κάλιο και μαγνήσιο.

Στην ελληνική μυθολογία, ο Πλούτωνας απήγαγε την Περσεφόνη μεταφέροντάς την στον Κάτω Κόσμο. Της πρόσφερε ένα ρόδι από το οποίο αυτή έφαγε λίγα μόνο σπόρια Αυτό την καταδίκασε να περνά το μισό χρόνο του έτους με τον Πλούτωνα (χειμώνας) και τον άλλο μισό με τους ζωντανούς στον Επάνω Κόσμο (καλοκαίρι).

Το φρούτο ήταν αφιερωμένο στην Ήρα, η οποία παριστάνεται πάντα στα γλυπτά να κρατά μία ροδιά. Οι Έλληνες συγγραφείς, όπως ο Θεόφραστος, αναφέρουν τη ροδιά με το όνομα “ρόιο” και ο Διοσκουρίδης παραθέτει τις φαρμακευτικές ιδιότητες από τα διάφορα μέρη του φυτού.

Είναι δένδρο μακρόβιο, αφού ζει μέχρι και 200 χρόνια. Οι καρποί έχουν κι αυτοί μεγάλη διάρκεια ζωής αν διατηρηθούν σε θερμοκρασία δωματίου και γι’ αυτό τα κουβαλούσαν στα μεγάλα ταξίδια μέσα στην έρημο σαν πηγή νερού και τροφής. Παραδοσιακά θεωρούνταν σύμβολο καλοτυχίας και ακόμα και σήμερα τα ρόδια χρησιμοποιούνται σαν στολίδια σε φρουτιέρες και σε χριστουγεννιάτικα στεφάνια, και είναι τα φρούτα που λανσάρονται κατά την εορταστική περίοδο.

πηγές από: Wikipedia, Βοτανικός κήπος Πανεπιστημίου Κρήτης, σημειώσεις του καθηγητή δενδροκομίας ΓΠΑ Βέμμου Σταύρου.

Στην καρδιά της άνοιξης περπατώντας στο κτήμα άκουσα ένα βουητό από μέλισσες που έρχονταν από χαμηλά. Άρχισα να ψάχνω, ώστε να βρω από που προέρχεται και εντόπισα αυτό το φυτό με τα μικροσκοπικά άνθη.

Σε κάθε άλλη περίπτωση θα περνούσε απαρατήρητο, αλλά το βουητό ήταν πολύ έντονο. Τι είδους μελισσοκομικό φυτό είναι αυτό; Πράγματι έδειχνε να πολύ ελκυστικό στις μέλισσες, αλλά στο διαδίκτυο υπήρχαν ελάχιστες πληροφορίες γι αυτό. Άλλωστε και η αναγνώρισή του ήταν λιγάκι δύσκολη. Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Carl Linnaeus (1707 – 1778), Σουηδό βοτανολόγο και θεμελιωτή της βοτανικής επιστήμης.

Η Scrophularia peregrina είναι μονοετές φυτό με καρδιοειδή αντίθετα φύλλα γνωστή και ως Χοιράδιο το ξενικό , Βρωμοσάκι και Σκροφουλάρια. Έχει σκούρα κόκκινα άνθη που φύονται από τις μασχάλες των φύλλων σε τσαμπιά. Έχει τέσσερις στήμονες δίδυμους. Το φυτό ξεραίνεται τον χειμώνα και την άνοιξη αναπτύσσεται πάλι. Προσελκύει πολλές μέλισσες αλλά και σφήκες οι οποίες εκτιμούν πολύ το νέκταρ του φυτού.

Οι μέλισσες δουλεύουν εντατικά στα άνθη του και παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται, είδα ότι συλλέγουν και γύρη χρώματος πορτοκαλί. Η ονομασία Χοιράδιο είναι παλιά και οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν το βότανο για τη θεραπεία αποστημάτων ή πληγών με πυόρροια και της χοιράδωσης (χοιράδωση είναι φυματίωση των λεμφαδένων του λαιμού και η λατινική της ονομασία είναι scrofula).

Στην Κίνα η κύρια ποικιλία του φυτού που φύεται εκεί ονομάζεται Xuan Shen (Scrofularia ningpoensis) και το χρησιμοποιούν ως κύρια θεραπεία για τα «πέντε δηλητήρια» και πυώδεις φλεγμονές. Ο Κούλπεπερ το ονόμαζε «βότανο του λαιμού» και έγραφε για αυτό «…απομακρύνει όλες τις κοκκινίλες, τα στίγματα και τις φακίδες του προσώπου, καθώς και την πιτυρίδα και όλες τις ρυπαρές παραμορφώσεις στο κεφάλι…»

Μπορεί να βοηθήσει σε έκζεμα, ψωρίαση και οποιαδήποτε άλλη δερματική κατάσταση που συνδέεται με ερεθισμό και κνησμό. Ένα μέρος της καθαριστικής της δράσης οφείλεται στις υπακτικές και διουρητικές ιδιότητες της. Χρησιμοποιείται σαν ήπιο υπακτικό για τη δυσκοιλιότητα. Συνδυάζεται καλά με Αγριολάπαθο και ρίζα Άρκτιου για τη θεραπεία δερματικών προβλημάτων.  Σε κομπρέσες το βότανο το χρησιμοποιούμε σε επώδυνα πρηξίματα, πληγές και έλκη. Σε πλύσεις το έγχυμα του βοτάνου χρησιμοποιείται για έκζεμα και μυκητιακές λοιμώξεις.

πηγές από: Κέντρο Μελέτης Βιοποικιλότητας Αρχαίας Θουρίας, Δρυάδες

Η ασφάκα είναι είναι ξυλώδες φυτό – θάμνος της οικογένειας των Χειλανθών της τάξης των Σωληνανθών. Φυτρώνει κυρίως σε βραχώδη ή πετρώδη εδάφη και φτάνει έως ενάμιση μέτρο μέγιστο ύψος. Ευδοκιμεί κυρίως στη νοτιοδυτική Ελλάδα και σε κάποια νησιά. Τις περιοχές με ασφάκα στην Ήπειρο τις ονομάζουν Βελαούρες.

Είναι φυτό αμφισβητούμενης μελισσοκομικής αξίας, διότι έχει μακρύ κάλυκα και οι μέλισσες δυσκολεύονται να πάρουν το νέκταρ. Όσοι έχουν δοκιμάσει να τραβήξουν με το χέρι το άνθος του φυτού και στη συνέχεια έχουν γευτεί το νέκταρ της ασφάκας, θυμούνται για πάντα αυτή τη γλυκιά γεύση. Ανθίζει ανάλογα την περιοχή από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο και η διάρκεια της ανθοφορίας της μπορεί να φτάσει και τους 2 μήνες. Εκτός από νέκταρ δίνει και γύρη χρώματος ανοιχτού κίτρινου.

Παρά τη μεγάλη διάρκεια ανθοφορίας όμως, σπάνια θα δει κανείς μέλισσες να δουλεύουν εντατικά επάνω της. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως, συνήθως προς το τέλος της ανθοφορίας, όταν αρχίζουν να μαραίνονται τα λουλούδια και να βγαίνουν προς τα έξω το νέκταρ μπορεί να συλλεχθεί. Άλλες φορές πάλι μετά από βροχή όταν τα λουλούδια γεμίζουν νερό αλλά και σε ευνοϊκές περιπτώσεις θερμοκρασίας υγρασίας, το νέκταρ ξεχειλίζει και οι μέλισσες καταφέρνουν να το πάρουν.

Εικάζεται ότι η ασφάκα ήταν η αιτία να χαθεί η Ηπειρώτικη φυλή μελισσών, καθώς λίγες δεκαετίες πριν, για να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν οι ντόπιοι μελισσοκόμοι την ανθοφορία της άρχισαν να εισάγουν βασίλισσες Μακεδονικής φυλής, η οποία είχε μακρύτερη προβοσκίδα, με την ελπίδα ότι αυτή θα αποδώσει καλύτερα.

Δυστυχώς οι μέλισσες στην προσπάθειά τους να εισχωρήσουν στο άνθος όσο πιο βαθιά μπορούν, τρίβονται με αποτέλεσμα να φθείρεται το τρίχωμα τους και να μαυρίζουν. Το μέλι της ασφάκας είναι εξαιρετικά σπάνιο, έχει διαυγές υποκίτρινο χρώμα με ευχάριστη γεύση και θεωρείται πολύ καλής ποιότητας.

πηγές από: Wikipedia, Κόκκινη Μέλισσα, melissokomianet