Στην Ελληνική μυθολογία το τριαντάφυλλο δημιουργήθηκε από την θεά των λουλουδιών, την Χλωρίδα, όταν μία μέρα βρήκε το άψυχο σώμα μιας νύμφης στο δάσος και το μεταμόρφωσε σε λουλούδι. Στη συνέχεια κάλεσε την Αφροδίτη, η οποία χάρισε στο λουλούδι ομορφιά και τον Διόνυσο, ο οποίος πρόσθεσε νέκταρ για να του δώσει γλυκιά ευωδιά.

Μετά ο Θεός του ανέμου, Ζέφυρος, φύσηξε μακριά τα σύννεφα και ο Απόλλωνας ο Θεός του ήλιου έλαμψε κάνοντας το τριαντάφυλλο να ανθίσει. Έτσι το τριαντάφυλλο έγινε ο “Βασιλιάς των λουλουδιών”. Μελισσοκομικό ενδιαφέρον παρουσιάζει κυρίως η αγριοτριανταφυλλιά αλλά και το καλλωπιστικό είναι ελκυστικό για τις μέλισσες, οι οποίες συλλέγουν κυριολεκτικά όλη την ημέρα νέκταρ αλλά και άφθονη γύρη χρώματος πορτοκαλί.

Η τριανταφυλλιά, εκτός από την ομορφιά και τα ευωδιαστά άνθη, παρέχει και αιθέριο αρωματικό λάδι εξαιρετικής ποιότητας, που παίρνουμε από τα ροδοπέταλα της και που χρησιμεύει στην παρασκευή αρωμάτων. Επίσης τα πέταλα των τριαντάφυλλων, κυρίως τα ροζ, μπορούν να γίνουν και γλυκό.

Με μια απλή αναζήτηση στο δίκτυο αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτό το φυτό έχει μπερδέψει πολύ κόσμο. Φωτογραφία άλλου φυτού και περιγραφή άλλου… Η Περικοκλάδα η Ελληνική (που φαίνεται στη φωτογραφία) είναι ένας περιελισσόμενος αναρριχητικός, πολυετής, φυλλοβόλος θάμνος, που φτάνει τα 10-12 μέτρα μήκος. Όπως φαίνεται και απ’ το όνομά της περιπλέκεται, γατζώνεται και αναρριχάται με εκπληκτικό τρόπο.

Φυσικά έχει μελισσοκομικό ενδιαφέρον όπως φαίνεται και απ’ την παραπάνω φωτογραφία. Τα άνθη της είναι πολύ ιδιαίτερα και τα φύλλα της δερματώδη. Συναντάται, όχι πολύ συχνά πια είναι η αλήθεια, σε Ελλάδα, Τουρκία και Ιταλία.

Oι καρποί και ο χυμός του φυτού είναι τοξικά. Έχει πολύ γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης (2 μέτρα το χρόνο), μέτριες απαιτήσεις σε νερό αλλά μεγάλη έκθεση στον ήλιο. Ανθίζει προς το τέλος της άνοιξης και το καλοκαίρι.

Μελετώντας τα μελισσοκομικά φυτά της γύρω περιοχής, με μεγάλη μας λύπη, διαπιστώσαμε ότι τα αγριολούλουδα, απ’ τα οποία τρέφεται η μέλισσα, λιγοστεύουν χρόνο με το χρόνο. Αιτία φυσικά είναι ο άνθρωπος ο οποίος δεν τα θέλει είτε γιατί στις καλλιέργειες θεωρούνται ζιζάνια είτε για αισθητικούς λόγους στους κήπους.

Το μεγαλύτερο πλήγμα το έχει δεχτεί ο αγριόβικος. Οι καλλιεργητές τον θεωρούν ιδιαίτερα επιζήμιο, λόγω της μεγάλης και γρήγορης ανάπτυξης του, αλλά και της ικανότητας του να αναρριχάται πάνω στα καλλιεργούμενα φυτά. Πλέον τον συναντάς μόνο σε παρατημένα κτήματα. Είναι τραγικό ότι αναζητώντας κανείς πληροφορίες γι αυτόν στο διαδίκτυο, θα βρει περισσότερα για σκευάσματα που τον καταστρέφουν παρά για το ίδιο το φυτό.

Ο αγριόβικος είναι αναρριχώμενη, πολυετής πόα που αυτήν την εποχή έχει ένα πανέμορφο μοβ άνθος! Δίνει γύρη χρώματος σκούρου μπεζ και άφθονο νέκταρ προσελκύοντας και πολλά άλλα έντομα εκτός από μέλισσες, όπως σκαθάρια, σφήκες, μυρμήγκια, βομβίνους κ.α. Στην Ήπειρο η ανθοφορία του ξεκινά κατά τα μέσα Απριλίου και κρατάει για 25-30 ημέρες.

Τυχόν βροχή πριν την ανθοφορία του, εκτινάσσει την ποσότητα της νεκταροέκκρισης. Εκτός από τα έντομα είναι πολύ ελκυστικός και σε άλλα ζώα (κατσίκες και πρόβατα) τα οποία τον τρώνε ολόκληρο. Είναι πραγματικά λυπηρό να καταστρέφουμε ένα φυτό που δίνει τροφή σε τόσα είδη…

Το γαϊδουράγκαθο είναι πόα την οποία συναντάμε σε πεδινές αλλά και σε ορεινές περιοχές. Ζει μέχρι δύο χρόνια και φτάνει έως τα 2 μέτρα. Ενώ αρχικά δεν σου γεμίζει το μάτι, αυτήν την εποχή βγάζει ένα εντυπωσιακό μοβ άνθος.

Κατά το τέλος του καλοκαιριού, όταν ξεραίνονται οι σπόροι του, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην βοτανοθεραπεία καθώς είναι πλούσιοι σε διάφορες ουσίες μεταξύ των οποίων νιτρικό κάλιο και αιθέρια έλαια! Θεωρείται ένα απ’ τα σημαντικότερα βότανα για την προστασία του ήπατος από λοιμώξεις, χημειοθεραπείες αλλά και το αλκοόλ.

Από τους σπόρους του επίσης γίνονται αφεψήματα και παλιά τους έψηναν ως υποκατάστατο του καφέ. Είναι φυσικό αντίδοτο για δηλητηριάσεις από μύκητες του γένους Amanita (μανιτάρια).

Το έντονο χρώμα του άνθους του προσελκύει πολύ τις μέλισσες, οι οποίες συλλέγουν μεγάλες ποσότητες γύρης μοβ-μπλε χρώματος η οποία είναι πολύ θρεπτική. Οι μέλισσες τρελαίνονται τόσο πολύ που λούζονται μ’ αυτήν κυριολεκτικά γεμίζοντας με γύρη όλα τα τριχίδια του σώματος τους.

Δίνει όμως και νέκταρ και μάλιστα σε ικανοποιητική ποσότητα, το οποίο είναι πλούσιο σε σάκχαρα. Μελισσοκόμοι που πηγαίνουν σε περιοχές με μεγάλες εκτάσεις γαϊδουράγκαθου μπορούν τρυγήσουν ένα ανοιχτόχρωμο κίτρινο μέλι αρκετά εύγευστο αν το επιτρέψει βέβαια ο καιρός καθώς η βροχή ξεπλένει το νέκταρ απ’ το άνθος και ο αέρας το στεγνώνει.

Όλες οι ποικιλίες της μηλιάς προέρχονται από διασταυρώσεις της δασικής μηλιάς. Στην Ελλάδα συναντώνται κυρίως τρεις ποικιλίες: τα Golden Delicious (που είναι πράσινα), τα Μπελφόρ (που είναι κόκκινα) και τα φιρίκια. Το φιρίκι, που φαίνεται και στις φωτογραφίες, είναι Ελληνική ποικιλία και έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των υπόλοιπων ποικιλιών καθώς είναι ανθεκτικό στις ασθένειες και με μεγάλη αντοχή μετά τη συγκομιδή.

Το ριζικό σύστημα της μηλιάς καταλαμβάνει έκταση διπλάσια από εκείνη που καταλαμβάνει η προβολή της κόμης του δέντρου. Η γύρη της μηλιάς θεωρείται πολύ θρεπτική για την ανάπτυξη του γόνου. Η ποσότητα και η ποιότητα νέκταρος όμως διαφέρει από ποικιλία σε ποικιλία. Άλλες ποικιλίες δίνουν άφθονο και αρκετά πυκνό σε σάκχαρα (35-55%) και άλλες μέτριο (18-22%) αλλά σε ανεκτά όρια για να προσελκύσει μέλισσες.

Η Βυσσινιά έχει καταγωγή από τον Καύκασο και αυτοφύεται κυρίως στη Δυτική Ασία. Στην Ελλάδα συναντάται σε κήπους αλλά και στις λίγες καλλιέργειες που υπάρχουν στη χώρα μας. Το δέντρο είναι γνωστό από το θεατρικό έργο του Αντόν Τσέχωφ. Η Βυσσινιά προέρχεται από φυσικό υβρίδιο κερασιάς γι αυτό και τα άνθη της αλλά και ο καρπός της θυμίζουν την κερασιά.

Είναι φυλλοβόλο δέντρο το οποίο έχει εξαιρετική αντοχή στο κρύο και επειδή ανθίζει όψιμα αποφεύγει συνήθως ζημιές στα άνθη. Ευδοκιμεί περισσότερο στις δροσερές περιοχές, απαλλαγμένες από δυνατούς ανέμους, και πολύ ζέστη, το καλοκαίρι.

Η παραγωγή της Βυσσινιάς εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την επικονίαση των μελισσών. Δίνει νέκταρ με σχετικά μέτρια σάκχαρα (γύρω στο 30% σουκρόζη) αλλά μικρότερη ποσότητα γύρης από την κερασιά. Επειδή η ανθοφορία της συμπίπτει με αυτή της πορτοκαλιάς, οι μέλισσες δείχνουν μία προτίμηση στην δεύτερη. Έτσι στο κτήμα μας είναι λιγάκι “αδικημένη”.

Τα εσπεριδοειδή είναι το No1 μελισσοκομικό φυτό. Αν η μέλισσα είχε να επιλέξει ανάμεσα σε όλα τα φυτά, θα επέλεγε να πάει στην πορτοκαλιά. Το νέκταρ της τρελαίνει κυριολεκτικά τις μέλισσες, τόσο πολύ που χρειάζεται ειδικούς χειρισμούς από τους μελισσοκόμους ώστε να μην σμηνουργήσουν τα μελίσσια. Επίσης σε αντίθεση με όλες σχεδόν τις άλλες ανθοφορίες, ο μελισσοκόμος αντικρίζει ένα χάος μέσα στην κυψέλη καθώς εργάτριες και βασίλισσα ανταγωνίζονται για τον διαθέσιμο χώρο, γεννώντας και αποθηκεύοντας όπου βρίσκουν.

Σ’ αυτό ίσως να συμβάλει και το γεγονός ότι το άρωμα πχ του άνθους της λεμονιάς μοιάζει πολύ με τις φερομόνες που παράγει η βασίλισσα.  Η ανθοφορία διαρκεί περίπου τρεις εβδοµάδες, δίνοντας άφθονο νέκταρ και θρεπτική γύρη. Περίπου το 10% της ελληνικής παραγωγής είναι µέλι πορτοκαλιάς. Το μέλι της, έχει πολύ γλυκιά γεύση και άρωμα, είναι ανοιχτόχρωμο και κρυσταλλώνει γρήγορα 1-3 μήνες.

Το άρωμα του άνθους της πορτοκαλιάς είναι υπέροχο και θυμίζει εκείνο της γαρδένιας. Λένε πως όταν ανθίσει για τα καλά δεν πλησιάζεις στο περιβόλι από τον χαμό που κάνουν οι μέλισσες ενώ ακούγεται ένα ατελείωτο βουητό.

Παρ’ όλα αυτά η παραμονή στην πορτοκαλιά ενέχει πολλούς κινδύνους για τον μελισσοκόμο, καθώς πέρα απ’ την σμηνουργία υπάρχουν και τα ραντίσματα τα οποία είναι ικανά να καταστρέψουν ολόκληρα μελισσοκομεία.

Αυτοφύεται σε ακαλλιέργητους αγρούς και σε λιβάδια. Δίνει νέκταρ για 2 περίπου εβδομάδες αλλά κυρίως μεγάλες ποσότητες γύρης η οποία είναι πορτοκαλί χρώματος αλλά η θρεπτική της αξία είναι μειωμένη γιατί στερείται των βασικών αμινοξέων βαλίνη και ισολευκίνη (Lopene & Cohen 1987).

Έχει μεγάλη περίοδο ανθοφορίας και δουλεύει ακόμα και με χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος σηματοδοτώντας την έναρξη εκτροφής γόνου στα μελίσσια.

Η παπαρούνα είναι ιθαγενές φυτό της Ελλάδας που αυτοφύεται και παρά τον εντυπωσιακό κόκκινο άνθος της, θεωρείται ζιζάνιο. Είναι γυρεογόνο φυτό. Η γύρη της είναι μαύρου χρώματος και θεωρείται πολύ καλής ποιότητας. Η μέλισσα δεν βλέπει το κόκκινο χρώμα. Έτσι αναρωτιούνται πολλοί πως πάει στην παπαρούνα. Στην πραγματικότητα αντί του κόκκινου βλέπει υπεριώδεις ακτινοβολίες που αντανακλούν από το φως του ήλιου. Έτσι είναι ένα απ’ τα πολύ λίγα μελισσοκομικά φυτά με κόκκινο άνθος.

Ανθίζει από Απρίλιο μέχρι και μέσα Ιουλίου. Όταν οι μέλισσες κάνουν συλλογή μεγάλης ποσότητας γύρης από παπαρούνες, μαυρίζουν τα κελιά από τις κηρήθρες των κυψελών.

Δασικό είδος, κάτι ανάμεσα σε θάμνο και δέντρο επίσης γνωστός ως Τσιατσιά, Τρικοκκιά, Μουρζιά και Ξαγκαθιά. Έχει κόκκινους καρπούς (τσιάτσια) που χρησιμοποιούνται στην εναλλακτική ιατρική ως τονωτικά του κυκλοφορικού συστήματος.

Φυτό βοηθητικής μελισσοκομικής ανθοφορίας, το οποίο ανθίζει Απρίλιο-Μάιο πολλές φορές και τον Ιούνιο, προσφέροντας άφθονο και άριστης ποιότητας νέκταρ και γύρη. Το μέλι του είναι κιτρινωπό μέχρι κεχριμπαρένιο, λίγο πικρό και κρυσταλλώνει σε χαμηλές θερμοκρασίες.

Τα άνθη του μοιάζουν πολύ με της γκορτσιάς. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικός και γι αυτό χρησιμοποιείται για τον εμβολιασμό οπωροφόρων όπως η αχλαδιά ή η μουσμουλιά.