Ένα βιβλίο για κάθε μελισσοκόμο

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με τον τίτλο «Μελισσοκομία – Σηροτροφία» που δίνεται στην τρίτη τάξη του επαγγελματικού λυκείου, στον τομέα Γεωπονίας. Είναι ένα αρκετά καλό βιβλίο για κάποιον που εισέρχεται για πρώτη φορά στον κόσμο της μέλισσας, καθώς περιλαμβάνει τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά θέματα.

Δεδομένου λοιπόν ότι δεν παρέχεται κάποιου είδους εκπαίδευση από την πολιτεία προς τους νέους μελισσοκόμους, σκέφτηκα να έρθω σε επαφή, ως μέλος του Μελισσοκομικού Συλλόγου Άρτας, με το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ», το οποίο έχει αναλάβει την έκδοση όλων των διδακτικών βιβλίων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας, από το 2012, όταν και καταργήθηκε ο Οργανισμός Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων.

Αυτό που ρώτησα ουσιαστικά ήταν αν υπάρχει η δυνατότητα να προμηθευτούμε 300-400 τεμάχια (αν όχι δωρεάν τότε επί πληρωμή), ώστε να τα δίνουμε στους νέους μελισσοκόμους ως βοήθημα για το ξεκίνημα τους. Η απάντηση ήταν ότι δυστυχώς δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα καθώς τα βιβλία αυτά διατίθενται μόνο δωρεάν, μόνο στις σχολικές μονάδες και δεν υπάρχει δυνατότητα αγοράς τους. Μάλιστα γι αυτό το λόγο μου πρότειναν να κατεβάσουμε το βιβλίο ηλεκτρονικά από ένα link που μου υπέδειξαν.

Τέτοιου είδους βιβλία όμως είναι δύσκολο να διαβαστούν ηλεκτρονικά. Θεωρώ ότι δεν είναι δύσκολο να λυθεί αυτό το γραφειοκρατικό πρόβλημα και να γίνει μια εξαίρεση για τους Συλλόγους ώστε να παρέχεται αυτό το βιβλίο από την πολιτεία, σε κάθε νέο που θέλει να γίνει μελισσοκόμος. Οι παθογένειες της ελληνικής μελισσοκομίας είναι τεράστιες και μπορεί οι παλιοί να αλλάζουν δύσκολα μυαλά, μπορούμε όμως να εκπαιδεύσουμε σωστά μια νέα γενιά μελισσοκόμων, που θα έχει καλύτερες βάσεις και βαθύτερη γνώση του αντικειμένου. Θα πρέπει και η Ομοσπονδία (ΟΜΣΕ) να πιέσει το Υπουργείο και να γίνει σύνθημα το «Ένα βιβλίο για κάθε μελισσοκόμο».

Σε κάθε περίπτωση στο Μελισσοκομικό Σύλλογο Άρτας οργανώσαμε μια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη με μελισσοκομικά βιβλία, επιστημονικά συγγράμματα, μελέτες και διδακτορικές διατριβές, τα οποία διατίθενται δωρεάν για όλους. Επίσης θα προβάλλουμε ανά περιόδους εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ και για αρχάριους αλλά και για πιο προχωρημένους και θα ακολουθούν συζητήσεις. Όμως σε κάθε περίπτωση το βιβλίο θα πρέπει να δίνεται από την πολιτεία ως ελάχιστο βοήθημα.

Στράτος Σαραντουλάκης

Η απενοχοποίηση του τζανκ φουντ

Σύμφωνα με τη νέα Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Farm to Fork», μέχρι το τέλος του 2022, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν υιοθετήσει μία εναρμονισμένη και υποχρεωτική διατροφική σήμανση στο μπροστινό μέρος της ετικέτας των προϊόντων τους.

Η επικρατέστερη σήμανση προς το παρόν, είναι το «Nutri-Score» το οποίο έχει πάρει ήδη έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για προαιρετική χρήση. Πρόκειται για ένα σύστημα επισήμανσης που αποτυπώνει χρωματικά πόσο θρεπτικό είναι ένα τρόφιμο σε σχέση με άλλα αντίστοιχα. Πρακτικά βέβαια ο άξονας αυτός έχει δημιουργήσει λανθασμένες εντυπώσεις στους καταναλωτές καθώς έχει ήδη μετατραπεί σε δείκτη αξιολόγησης όχι του πόσο θρεπτικό αλλά του πόσο ανθυγιεινό ή όχι είναι ένα προϊόν σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα (όχι μόνο του ίδιου είδους).

Αποτελείται από 5 χρώματα με τα ανάλογα γράμματα (A, B, C, D, E), ώστε ο καταναλωτής να μπορεί εύκολα και γρήγορα να δει ποια τρόφιμα να προτιμά και ποια να αποφεύγει. Από το Πράσινο (καλό για την υγεία) μέχρι το Κόκκινο (το τρως με δική σου ευθύνη). Επικεφαλής της εκστρατείας για την υιοθέτηση από την ΕΕ αυτού του συστήματος κατάταξης και αξιολόγησης των τροφίμων είναι η ελβετική πολυεθνική επεξεργασμένων τροφίμων Nestlé.

Μια Cola είναι πιο υγιεινή από το μέλι

Ο αλγόριθμος δίνει αρνητικούς πόντους στις επιβλαβείς θρεπτικές ουσίες ανά 100gr ή 100ml (ενέργεια, ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά οξέα, αλάτι). Θετικούς πόντους στις καλές θρεπτικές ουσίες (πρωτεΐνη, φυτικές ίνες, ποσοστό φρούτων, λαχανικών). Μέσω αλγόριθμου υπολογίζεται ένα σκορ από -15 έως +50 για την τελική κατάταξη. Το αποτέλεσμα που προκύπτει ορίζει το σκορ του προϊόντος.

Με βάση λοιπόν αυτό το αμφιλεγόμενο σύστημα βαθμολόγησης, μια Cola είναι πιο υγιεινή από το μέλι, το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο αλλά και τη φέτα! Τα αναψυκτικά διαίτης όπως η Coca Cola Zero φέρουν σήμανση Β, τη στιγμή που το μέλι και το ελαιόλαδο κατατάσσονται με το γράμμα D και πορτοκαλί χρώμα, το οποίο είναι ένδειξη ανθυγιεινού προϊόντος. Ο λόγος είναι γιατί το μέλι περιέχει πολλά σάκχαρα και το λάδι πολλά λιπαρά! Έπειτα από έντονες πιέσεις (της Ιταλίας) η ομάδα του Nutri-Score τοποθέτησε τελικά το ελαιόλαδο στην κατάταξη C. Αρκεί όμως αυτό;

Καταρχάς τίθενται ορισμένα ζητήματα. Η συμπερίληψη της ενέργειας (θερμίδες ανά 100γρ) στον αλγόριθμο, με αποκλειστικά αρνητικό πρόσημο, δείχνει ότι πάσχει μεθοδολογικά. Επίσης δεν υπολογίζεται πουθενά η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα θερμίδων ενός ενήλικα, ούτε λαμβάνεται υπόψη μια προσλαμβανόμενη ποσότητα αναφοράς ανά τρόφιμο. Δε θα καταναλώσει κανείς 1 κιλό μέλι ή ελαιόλαδο σε μια μέρα. Αντίθετα θα καταναλώσουν αρκετοί 1 λίτρο Cola. Επίσης στα τρόφιμα μονοσυστατικής σύνθεσης, όπως το μέλι και το ελαιόλαδο, δε λαμβάνεται υπόψη η περιεκτικότητα σε ωφέλιμα συστατικά, όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά κλπ.

Η μεθοδολογία του αλγορίθμου όμως πάσχει και σε άλλα σημεία και ίσως εδώ κρύβεται και όλη η ουσία. Αυτή η εμμονή στο ισοζύγιο, ουσιαστικά βοηθά τις πολυεθνικές των επεξεργασμένων τροφίμων να χειραγωγήσουν το σκορ ενός τροφίμου αποκρύπτοντας κάποιο αρνητικό συστατικό του. Για παράδειγμα μια υπερβολική ποσότητα αλατιού μπορεί αντισταθμιστεί με την προσθήκη πρωτεϊνών ή φυτικών ινών.

Το μέλι είναι θανατηφόρο

Είναι φανερό πλέον ότι γίνεται προσπάθεια από επιχειρηματικά καρτέλ της κεντρικής Ευρώπης να υποβαθμιστεί η μεσογειακή διατροφή και αν όχι να φανεί ως ανθυγιεινή, τουλάχιστον να αμφισβητηθεί η αξία της. Στόχος μια σταδιακή απενοχοποίηση των τυποποιημένων τροφίμων. Τα φυσικά τρόφιμα είναι επικίνδυνα. Τα συνθετικά είναι τα μόνα πραγματικά ασφαλή. Δεν είναι τυχαίο ότι για καιρό αναπαράγονταν μέσω ίντερνετ ένα αντιεπιστημονικό άρθρο με τον τίτλο «Εχθροί στο Τραπέζι Σας: Τα πιο Θανατηφόρα Φαγητά»¹ το οποίο κατέτασσε το ακατέργαστο μέλι στο νούμερο έξι αυτής της λίστας, ακριβώς επειδή δεν είχε υποστεί επεξεργασία, γράφοντας χαρακτηριστικά:

«Το ακατέργαστο μέλι δεν περνάει από τη διαδικασία παστερίωσης στην οποία σκοτώνονται οι επιβλαβείς τοξίνες. Ως αποτέλεσμα, αυτό το “έτοιμο-για-φάγωμα” προϊόν συχνά περιέχει μια νευροτοξίνη που λέγεται grayanotoxin, η οποία μπορεί να προκαλέσει ζάλη, αδυναμία, υπερβολική εφίδρωση και ναυτία για τις επόμενες 24 ώρες

Η γκρεϊγιανοτοξίνη (grayanotoxin) είναι ένα τοξικό διτερπένιο που υπάρχει σε διάφορα είδη φυτών των οικογενειών Rhododendron, Kalmia, Agarista κ.α., στα φύλλα αλλά και στα άνθη μέσω των οποίων μπορεί πράγματι να περάσει στο μέλι. Όμως αμιγές μέλι από αυτό το φυτό παράγεται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και σε ελάχιστες ακόμα περιοχές του πλανήτη, όπου φύεται σε αφθονία το συγκεκριμένο φυτό (Rhododendron Ponticum), κάτι που είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Περισσότερα για το περίφημο «τρελό» μέλι εδώ.

Δεν παράγεται μέλι με γκρεϊγιανοτοξίνη στην Ελλάδα. Το ελληνικό μέλι δεν περιέχει γκρεϊγιανοτοξίνες καθώς δεν υπάρχουν εδώ αυτά τα φυτά. Μάλιστα το συγκεκριμένο μέλι πουλιέται σε πολύ υψηλές τιμές καθώς είναι εξαιρετικά σπάνιο. Επίσης το μέλι δεν παστεριώνεται. Κανένας μελισσοκόμος ή σοβαρός συσκευαστής μελιού δεν παστεριώνει το μέλι καθώς κάτι τέτοιο θα το υποβαθμίσει καταστρέφοντας τις πολυφαινόλες και άλλα ωφέλιμα συστατικά του, που είναι ευαίσθητα στη θέρμανση. Περισσότερα γιατί δεν πρέπει να θερμαίνεται και να παστεριώνεται το μέλι εδώ. Το ελληνικό μέλι είναι ένα ασφαλές και υγιεινό προϊόν με σπουδαίες βιολογικές² ιδιότητες και φυσικά δεν είναι θανατηφόρο…

Βήγκαν σιρόπια που δεν σκοτώνουν μέλισσες

Παράλληλα βήγκαν σιρόπια έχουν αρχίσει να κατακλύζουν την Αμερικάνικη και Ευρωπαϊκή αγορά. Εδώ έχουμε να κάνουμε με κλασικά σιρόπια στα οποία μέσω στοχευμένου μάρκετινγκ δόθηκε υπεραξία. Όλο αυτό το θέμα με τα σιρόπια πηγάζει από το γεγονός ότι η Ευρώπη ήταν πάντοτε ελλειμματική σε μέλι (γι αυτό και η μελισσοκομία δεν είναι στην Κ.Α.Π.) και με την κλιματική αλλαγή να μειώνει συνεχώς τις παραγωγές αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει. Τα σιρόπια θα μας απασχολήσουν αρκετά στο μέλλον.

Τα βήγκαν σιρόπια έρχονται με μια επιθετική εμπορική πολιτική στα όρια του αθέμιτου ανταγωνισμού. Πωλούνται ως υποκατάστατα μελιού (προσέξτε τον τίτλο Honee αντί Honey για να παραπλανήσουν τον καταναλωτή αποφεύγοντας αγωγές και μηνύσεις) και με πολλές αντιεπιστημονικές φιοριτούρες. «Αυτό το βάζο έσωσε 7500 μέλισσες» γράφει στην ετικέτα του αυτό το σιρόπι μήλου, υπονοώντας ότι για να παραχθεί το μέλι σκοτώνονται μέλισσες. Μάλιστα υπολόγισε και πόσες ανά βάζο! Βέβαια αν σκοτώνονται οι μέλισσες τότε πως πηγαίνουμε στην επόμενη νομή θα ρώταγε κάποιος κακεντρεχής; Ενώ παρακάτω ξεπερνάει τα όρια του αθέμιτου ανταγωνισμού γράφοντας ότι είναι ασφαλές για παιδιά, υπονοώντας ότι το μέλι δεν είναι και ότι δεν υπάρχει κίνδυνος βοτουλισμού. Περισσότερα για την αλλαντίαση την οποία υπονοούν εδώ.

Η μελισσοκομία επιβαρύνει το περιβάλλον

Και ενώ όλα τα παραπάνω αμφισβητούν το μέλι ως τρόφιμο έρχονται τώρα με νέες έρευνες να αμφισβητήσουν και το κατά πόσον η μελισσοκομία είναι αειφορική! Η μέλισσα που είναι πρότυπο αειφορικής παραγωγής καθώς όχι μόνο δεν εξαντλεί τους πόρους (άνθη), αλλά εξασφαλίζει τη διαιώνισή τους μέσω της επικονίασης, πλέον αμφισβητείται. Πρόσφατες έρευνες³ από ΗΠΑ, Αργεντινή, Ισπανία και Ιταλία δίνουν ένα ισοδύναμο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που αγγίζει τα:

1,6kg CO / Kg μελιού, στην Ισπανία,
2,5kg CO / Kg μελιού, στην Αργεντινή και
2,2kg CO / Kg μελιού, στην Ιταλία.

Από που προέρχεται αυτή η μόλυνση; Μα φυσικά γιατί οι μελισσοκόμοι μετακινούν τα μελίσσια τους με φορτηγά ώστε να βρουν νέες ανθοφορίες! Και δεν είναι μόνο οι 4-5 μετακινήσεις τον χρόνο για το μέλι, πολλές εκ των οποίων αποτυχημένες, ανεβάζοντας το ποσοστό εκπομπών ανά κιλό μελιού. Σύμφωνα με την έρευνα στην Ισπανία για παράδειγμα ακόμα και οι χομπίστες αναγκάζονται να μετακινούνται συχνά γιατί τα μελίσσια τους δέχονται επιθέσεις από σφήκες, δημιουργώντας καυσαέρια. Φυσικά αυτά τα νούμερα είναι εξαιρετικά μεγάλα για να είναι αληθινά.

Η ζάχαρη έχει μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα απ’ το μέλι

Και όταν αυτά αντιπαραβάλλονται με τις αντίστοιχα πολύ μικρότερες εκπομπές της βιομηχανίας ζάχαρης τότε αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά. Σύμφωνα με μια μελέτη της Ελβετικής εταιρείας Climatop⁴, οι τιμές ισοδύναμου εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για τη ζάχαρη κυμαίνονται από 0,2 έως 0,7 CO / Kg ζάχαρης. Δηλαδή πολύ λιγότερο από το μέλι! Η ζάχαρη όμως είναι ένα επεξεργασμένο βιομηχανικό προϊόν που απαιτεί χρήση γεωργικών μηχανημάτων για όργωμα, φύτεμα, λίπανση, φυτοπροστασία και συγκομιδή πριν καν φτάσει στο εργοστάσιο για επεξεργασία, ενώ συχνά μεταφέρεται από ήπειρο σε ήπειρο.

Στην Ελλάδα για παράδειγμα έπειτα από την κατάρρευση της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης, για να φτάσει η ζάχαρη στο ράφι του σούπερ μάρκετ, χρειάζεται να έρθουν φορτηγά από τη Γερμανία. Πως είναι δυνατόν λοιπόν ένα ακατέργαστο μέλι να έχει μεγαλύτερη συνεισφορά στα αέρια του θερμοκηπίου;

Εννοείται βέβαια πως σε όλες αυτές τις μελέτες δεν έχει ληφθεί υπόψη η αφαίρεση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα που επιτυγχάνεται χάρη στην αναπαραγωγή φυτών που επικονιάζει η μέλισσα. Για να παραχθεί ένα κιλό μέλι, οι μέλισσες πρέπει να επισκεφτούν 4 εκατομμύρια άνθη⁵! Τα άνθη γίνονται καρποί που περιέχουν τους σπόρους που θα φυτρώσουν και θα γίνουν φυτά και θα απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα.

Επίσης οι μελισσοκόμοι δεν παράγουν μόνο μέλι. Γύρη, βασιλικός πολτός, πρόπολη, κερί παράγονται χωρίς επιπλέον μετακινήσεις, αλλά αυτά δεν υπολογίζονται στο σύνολο της παραγωγής, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται η βιωσιμότητα της μελισσοκομίας. Η βιωσιμότητα, όρος της νεοφιλελεύθερης πράσινης οικονομίας, που βασίζεται κι αυτός σε ένα ισοζύγιο (οικονομική ανάπτυξη αλλά και προστασία του περιβάλλοντος) θα μας απασχολήσει επίσης στο μέλλον.

Υπάρχει μάλιστα Φινλανδική μελέτη του Πανεπιστημίου LUT (2020)⁶, η οποία συνυπολογίζει και την παραγωγή γύρης αλλά και την επικονίαση και δίνει αρνητικό πρόσημο στην παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα ανά κιλό μελιού (-0.33 kgCO2-eq kg−1). Δηλαδή ότι η μελισσοκομία όχι μόνο δεν επιβαρύνει το περιβάλλον αλλά αφαιρεί διοξείδιο από την ατμόσφαιρα!

Προέχουν τα κέρδη όχι η ποιότητα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ουδέποτε ενδιαφέρθηκε πραγματικά για την ποιότητα των τροφίμων και την προστασία του καταναλωτή. Το πρώτο της μέλημα ήταν πάντοτε η διευκόλυνση του εμπορίου με κάθε κόστος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι παρά τις πιέσεις που ασκήθηκαν αρνήθηκε πεισματικά την υποχρεωτική αναγραφή της χώρας προέλευσης στο μέλι. Περισσότερα γι αυτό δείτε εδώ. Η παραγωγή μελιού έχει μεγαλύτερο κόστος και μικρότερο κέρδος απ’ ό,τι η εισαγωγή και διακίνηση.

Κάθε Ευρωπαίος υπολογίζεται ότι δαπανά κατά μέσο όρο 1.700 ευρώ τον χρόνο σε διατροφή, στο σπίτι ή εκτός αυτού. Η ευρωπαϊκή αγορά τροφίμων είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο, μεγαλύτερη και από αυτή της Κίνας και γι αυτό το διακύβευμα είναι μεγάλο. Για την ακρίβεια 1,3 τρισ. ευρώ είναι η ετήσια δαπάνη για τρόφιμα και ποτά στην Ε.Ε. Μαζί με τη Nestlé για τη σήμανση «Nutri-Score», τάσσονται οι Danone και Mars αλλά και μεγάλες ευρωπαϊκές αλυσίδες όπως Lidl, Carrefour, Delhaize, Albert Heijn και Kaufland.

Η μελισσοκομία στην Ελλάδα συνεισφέρει μόλις το 0,55% του 4-5% που είναι η γεωργία στο ΑΕΠ. Αντίστοιχα είναι τα νούμερα και στην Ευρώπη. Σε αντίθεση με το λόμπι των ελαιοπαραγωγών που έχει τη δύναμη να ασκήσει πιέσεις, η μελισσοκομία αντιμετωπίζεται στην καλύτερη ως πάρεργο. Όμως δεν πρέπει να εστιάζουμε μόνο στο κέρδος. Δεν είναι όλα κέρδος. Η συνεισφορά της μέλισσας στην επικονίαση των καλλιεργειών και όχι μόνο, είναι τεράστιας σημασίας για ολόκληρο το οικοσύστημα. Και το μέλι είναι ένα εκπληκτικό φυσικό προϊόν, με αντιοξειδωτικές ιδιότητες και αντιβακτηριδιακή δράση, ένα απ’ τα τελευταία τρόφιμα που φτάνει στο τραπέζι μας χωρίς καμία επεξεργασία.

* Έπειτα από έντονες ενστάσεις των χωρών του Νότου, για τον αλγόριθμο αξιολόγησης, ακούγεται ότι θα υπάρξει νέα διαβούλευση για ένα δικαιότερο σύστημα αξιολόγησης τροφίμων. Εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του έτους τα κράτη μέλη θα έχουν καταλήξει σε οριστική συμφωνία.

 

Βιβλιογραφία:
¹ Εχθροί στο Τραπέζι Σας: τα πιο Θανατηφόρα Φαγητά
² Dissecting the Antimicrobial Composition of Honey
³ Carbon footprint of honey produced in Argentina
  Carbon footprint and air emissions inventories for US honey production: case studies
  Carbon Footprint of U.S. Honey Production and Packing
  Carbon Footprint of Honey in Different Beekeeping Systems
  Environmental implications of honey production in the natural parks of northwestern Spain
CO2 Balance: Sugar
Bees do 4 million flower visits to produce 1 kilogram honey
Contribution of honeybees towards the net environmental benefits of food

Η Nestlé, τα υγιεινά δημητριακά και το… επικίνδυνο μασκαρπόνε
Η Γαλλία κατηγορείται ότι προωθεί το Nutri-Score για να ευνοήσει τους κολοσσούς της βιομηχανίας τροφίμων της
Βιωσιμότητα και Μελισσοκομία: η αρχή της συζήτησης (Μελισσοκομικό Βήμα)
Μέλι Μαινόμενον
Τι είναι το άθερμο μέλι και γιατί πρέπει να αποφεύγονται τα χαρμάνια
Αλλαντίαση: Αλήθειες και μύθοι
Honeygate: How Europe is being flooded with fake honey

Η βασίλισσα της κυψέλης της Μπλέρτα Μπασόλι

Ο σύζυγος της αγνοείται από τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο. Αυτή παλεύει να τα βγάλει πέρα φροντίζοντας τα δύο ανήλικα παιδιά της αλλά και τον πεθερό της, πουλώντας μέλι, ενώ κάθε τόσο καλείται να αναγνωρίσει τον άντρα της ανάμεσα σε άλλες σορούς. Ώσπου ενάντια σε μια εχθρική πατριαρχική κοινωνία αποφασίζει να πάρει τη ζωή της στα χέρια της στρατολογώντας και άλλες γυναίκες, δημιουργώντας έναν γυναικείο συνεταιρισμό παραγωγής μιας ντόπιας σάλτσας.

Η ταινία της Μπλέρτα Μπασόλι που εξελίσσεται στο μεταπολεμικό επαρχιακό Κόσοβο και βασίζεται στην αληθινή ιστορία της Φαρίγε Κότι, κατέκτησε και τα τρία μεγάλα βραβεία του World Cinema του Σάντανς, ήτοι Μεγάλο Βραβείο Επιτροπής, σκηνοθεσίας και κοινού, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού!

Η Φαρίγε είναι μια νέα γυναίκα από το μικρό χωριό Κρούσα του Κοσόβου, της οποίας ο σύζυγος βρίσκεται μεταξύ των εκατοντάδων αγνοουμένων του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο. Παρά τις ελπίδες της, γνωρίζει πως οι πιθανότητες να είναι ζωντανός είναι ελάχιστες. Έχει μείνει μόνη να φροντίζει τα δυο παιδιά τους και τον ηλικιωμένο και με κινητικά προβλήματα πεθερό της με μοναδικό έσοδο τα λίγα χρήματα που βγάζει πουλώντας το μέλι που τρυγάει η ίδια από τα μελίσσια τους.

Η τοπική ένωση γυναικών της δίνει την ευκαιρία να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Η Φαρίγε μαθαίνει να οδηγεί αυτοκίνητο και με χίλια ζόρια, στη αρχή σχεδόν μόνη της, στη συνέχεια πείθοντας όλο και περισσότερες γυναίκες του χωριού της να συμμετάσχουν στήνει έναν γυναικείο συνεταιρισμό παραγωγής Άιβαρ, μιας παραδοσιακής τοπικής σάλτσας πιπεριάς, την οποία προωθούν στα καταστήματα της πόλης.

Οι βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές νοοτροπίες του χωριού όμως δεν μπορούν να δεχτούν κάτι τέτοιο και τις χτυπούν ανελέητα. Της σπάνε το αυτοκίνητο, επιχειρούν να τη βιάσουν, την κακολογούν ακόμα και τα παιδιά της, τη στιγμή που αυτή καλείται να αναγνωρίσει τον άντρα της ανάμεσα στα πτώματα που ανακαλύπτονται κάθε τόσο.

Σιγά σιγά όμως οι γυναίκες αντιλαμβάνονται το μέγεθος του εγχειρήματος και τις πραγματικές προθέσεις της Φαρίγε. Βοηθούν η καθεμία όπως μπορεί. Ένα κύμα αλληλεγγύης υψώνεται απέναντι στα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις. Η Φαρίγε καταφέρνει όχι μόνο να κρατήσει την ισορροπία στο σπίτι της, αλλά θα λέγαμε πως βάζει σε τάξη ολόκληρη την περιοχή της δημιουργώντας τον συνεταιρισμό.

Δίχως υπερβολή συνολικά η τοπική κοινωνία ωριμάζει στο πλευρό της. Δίνει το παράδειγμα του ανιδιοτελούς αγώνα που σε συνδυασμό με την μόρφωση που θα έχουν οι επόμενες γενιές θα τους ορίσει μία καλύτερη μοίρα. Παράλληλα όμως δε ξεχνάει το επώδυνο παρελθόν. Η ηθική της δεν της το επιτρέπει. Γίνεται πραγματικά η “Βασίλισσα της Κυψέλης”. Αυτού του μικρού τόπου και τον εκσυγχρονίζει.

Η πραγματική Φαρίγε Κότι με την περίφημη σάλτσα Άιβαρ.

Η ταινία είναι ίσως η σημαντικότερη, έως τώρα, στιγμή του «γυναικείου κύματος» από το Κόσοβο, όπως το βάπτισαν ήδη οι ξένοι. Η ερμηνεία της Ιλκα Γκάσι είναι συγκλονιστική. Μας αποκαλύπτει με έναν αδυσώπητο ρεαλισμό, τη δύσκολη ζωή μιας γενιάς γυναικών στο μεταπολεμικό επαρχιακό Κόσοβο που βρέθηκαν να ζουν δίπλα σε παλαιολιθικούς μεσήλικες άνδρες, με τη φτώχεια, τις πατριαρχικές πεποιθήσεις και το θρήνο, να τους πνίγουν σαν τριπλή μέγγενη.

Οι σκηνές όπου η Φαρίγε μαζί με τον πεθερό της αναζητούν τον αγνοούμενο άνδρα της χωρίς κανένας τους να είναι σίγουρος πως θέλει να μάθει την αναπόφευκτη τραγική αλήθεια, είναι συγκλονιστικές.

Η Βασίλισσα της Κυψέλης aka Hive / Zgjoi
2021 | Έγχρ. | Διάρκεια: 84′ | Κόσοβο | Σκηνοθεσία: Μπλέρτα Μπασόλι
Πρωταγωνιστούν: Ιλκα Γκάσι, Αντριάνα Ματόσι, Κουμρίε Χότζα

πηγές: Filmboy.gr / Flix.gr / Wikipedia / Imdb / alterthess.gr

Και ενώ η συζήτηση για τη γλυφοσάτη μαίνεται, οι αγρότες συνεχίζουν να ψεκάζουν

Η γλυφοσάτη είναι ένα ευρέως φάσματος συστηματικό ζιζανιοκτόνο και ξηραντικό καλλιεργειών που χρησιμοποιείται για να εξοντώσει ζιζάνια, κυρίως μονοετών πλατύφυλλων και αγρωστωδών που ανταγωνίζονται τις καλλιέργειες. Η ζιζανιοκτόνα δράση του ανακαλύφθηκε από τον χημικό της Monsanto, Τζον Ε. Φρανζ το 1970 και τέσσερα χρόνια αργότερα διατέθηκε στην αγορά για γεωργική χρήση με την εμπορική ονομασία Roundup.


Σύντομα η Monsanto διέθεσε στην αγορά και τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες με αντοχή στη γλυφοσάτη, που επέτρεψε στους αγρότες να εξοντώνουν τα ζιζάνια χωρίς να βλάπτονται οι καλλιέργειές τους. Το 2007 η γλυφοσάτη ήταν το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο στον αμερικάνικο γεωργικό τομέα, και το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο (μετά από το 2,4-D) στους οικιακούς κήπους.

Το ζιζανιοκτόνο αυτό είναι διασυστηματικό, μη εκλεκτικό, δηλαδή μετακινείται ελεύθερα στους ιστούς των φυτών και καταστρέφει ανεξέλεγκτα. Λόγω των υπολειμμάτων που αφήνει στα φυτικά προϊόντα, των επιβλαβών τους επιδράσεων στην ανθρώπινη υγεία (ο ΠΟΥ το έχει ταξινομήσει ως “πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο“, κατηγορία 2Α) και τις δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλεί στο οικοσύστημα, απαγορεύτηκε η χρήση του σε αρκετές χώρες όπως η Αργεντινή, Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Βραζιλία, Καναδάς, Δανία, Τσεχία, Γαλλία, Ιταλία, Ινδία κ.ά. Δυστυχώς στην Ελλάδα το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης ενέκρινε τη χρήση της γλυφοσάτης και χορήγησε πενταετή άδεια διάθεσης στην αγορά μέχρι το τέλος του 2023.

Σχετικά με τις μέλισσες. Οι πρώτες μελέτες έδειξαν ότι η γλυφοσάτη ήταν σχετικά ακίνδυνη για τις μέλισσες, το γόνο και την ανάπτυξη τους. Πρόσφατες όμως μελέτες που δημοσιεύτηκαν το 2021 έδειξαν ότι είναι τοξική για τις μέλισσες. Συσσωρεύεται σε μικρές συγκεντρώσεις στη γύρη και το νέκταρ οι οποίες δεν θανατώνουν άμεσα τις μέλισσες. Η κατανάλωση όμως έστω και μικρών ποσοτήτων αλλοιώνει τη φυσική χλωρίδα του εντέρου των μελισσών δηλαδή θανατώνει τους λακτοβάκιλους, τα ωφέλιμα βακτήρια, τους ζυμομύκητες και άλλους χρήσιμους μικροοργανισμούς με αποτέλεσμα οι μέλισσες να γίνονται περισσότερο επιρρεπείς σε παθογόνες ασθένειες και να μειώνεται σημαντικά η διάρκεια ζωής τους.

Παράλληλα οι υψηλές συγκεντρώσεις γλυφοσάτης στο Roundup που φτάνουν τα 480 g/L βρέθηκαν τοξικές για τους βομβίνους και τις αγριομέλισσες που φωλιάζουν στο έδαφος καθώς το ζιζανιοκτόνο αυτό προσροφάται έντονα από το έδαφος. Λόγω της υψηλής αυτής τοξικότητάς του, επηρεάζεται σημαντικά η επικονίαση με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις στον περιβάλλον.

πηγές: wikipedia, Ανδρέας Θρασυβούλου Ομότιμος Καθηγητής Μελισσοκομίας

Ο μελισσοκόμος απ’ το Χαλέπι

Το 2013, ο Σύρος μελισσοκόμος Ryad Alsous ήπιε το τελευταίο του φλιτζάνι τσάι μέντας στο μπαλκόνι του διαμερίσματός του στη Δαμασκό. Θα έφευγε από την πόλη όπου είχε περάσει όλη του τη ζωή για να μετακομίσει στη Βρετανία. Οκτώ χρόνια αργότερα, πίνει ξανά τσάι μέντας φτιαγμένο στην ίδια τσαγιέρα αλλά αυτή τη φορά στο Χάντερσφιλντ. Η τσαγιέρα είναι το μόνο αντικείμενο που έχει ακόμα από το σπίτι του στη Συρία.

Η πολυκατοικία του είχε βομβαρδιστεί δύο φορές ενώ εκρήξεις στο ανατολικό τμήμα της πόλης γίνονταν καθημερινά. Την ημέρα που έφευγε, ένας δυνατός κρότος εκεί κοντά έκανε τα περιστέρια που είχαν κάτσει στο μπαλκόνι του να πεταχτούν για λίγο στον αέρα. Ταΐζε τα πουλιά για χρόνια και συνειδητοποίησε ότι δεν θα είχαν κανέναν να τα προσέχει από την στιγμή που θα έφευγε. 

«Άφησα το παράθυρό μου ανοιχτό κατά 25 περίπου εκατοστά, αρκετά ώστε να επιτρέψω στα πουλιά να μπαίνουν μέσα. Άνοιξα επίσης όλα τα ντουλάπια της κουζίνας μου για να φάνε τα πουλιά ό,τι είχαμε. Ένιωσα ότι εκείνη τη στιγμή, άλλαζα θέσεις μαζί τους. Εμένα μου επέτρεψαν να μπω στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια ασφαλή χώρα, και εγώ τους έδωσα το ασφαλές σπίτι μου για να μείνουν, να φάνε, να πίνουν, να φωλιάσουν και να γεννήσουν απογόνους».

Τουλάχιστον 350.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε 10 χρόνια μαχών στη Συρία, και ο αριθμός αυτός είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερος σύμφωνα με τον ΟΗΕ, με 13,5 εκατομμύρια ανθρώπους (ο μισός πληθυσμός) να έχουν εκτοπιστεί βίαια. Λίγα χρόνια μετά την άφιξή του στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου πήγε μαζί με τη σύζυγο του και τα πέντε παιδιά του, ο Alsous ίδρυσε το Buzz Project, μια φιλανθρωπική οργάνωση που βοηθά τους πρόσφυγες να ασχοληθούν με τη μελισσοκομία. Η ιστορία του πώς το έκανε είναι η πηγή έμπνευσης για τον χαρακτήρα του Μουσταφά στο μπεστ σέλερ βιβλίο «The Beekeeper of Aleppo». Όπως ο Alsous έτσι και ο χαρακτήρας του βιβλίου φτάνει στο Γιορκσάιρ, όπου ξεκινά ένα μελισσοκομείο με τις σπάνιες βρετανικές μαύρες μέλισσες και διδάσκει στους πρόσφυγες την τέχνη της παραγωγής μελιού.

Στόχος του Buzz Project είναι να βοηθήσει ανθρώπους σαν αυτόν, που έχουν εξοριστεί από τη χώρα τους, ώστε να νιώσουν σαν στο σπίτι τους σε μια άγνωστη χώρα. Μέχρι τώρα έχει βοηθήσει περισσότερους από 30 πρόσφυγες από χώρες όπως η Συρία, το Σουδάν, το Κουρδιστάν και η Τουρκία. Τη δεκαετία του 1990, τα στρατεύματα του Σαντάμ Χουσεΐν αποστράγγισαν τα έλη της Μεσοποταμίας στο Ιράκ, το μεγαλύτερο υγροτοπικό οικοσύστημα στη Μέση Ανατολή, μειώνοντάς τα στο 10% του αρχικού τους μεγέθους. Δεκαετίες πολέμου έχουν καταστρέψει περισσότερα από τα μισά δάση του Αφγανιστάν. Εν τω μεταξύ, η κλιματική κρίση εκτοπίζει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Πέρυσι, υπολογίζεται ότι 30 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν ΄σε άλλη περιοχή λόγω των πλημμυρών, των καταιγίδων και των πυρκαγιών.

Ο Alsous μιλάει με αγάπη για τη βρετανική ύπαιθρο. Θαυμάζει τους κράταιγους και τις φλαμουριές, τα οποία λατρεύουν και οι μέλισσες. Πήρε την πρώτη του κυψέλη στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2015, χάρη στην Debbie, μια γυναίκα από το Μάντσεστερ που βρήκε στο Facebook. Τώρα έχει 100. Για τον Alsous το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η χώρα της αφθονίας, αλλά η θλίψη για την εγκατάλειψη της χώρας του δε μπορεί να φύγει. «Θυμάμαι κάθε γωνιά της Δαμασκού» λέει. Πριν από λίγους μήνες, η μικρότερη αδερφή του πέθανε από Covid στη Συρία ενώ εκείνος της μιλούσε στο τηλέφωνο. Δε μπορούσε να πάει στο νοσοκομείο για περίθαλψη γιατί δεν είχε καύσιμα. Είχε να την δει από τότε που έφυγε. Τα υπόλοιπα αδέρφια του βρίσκονται επίσης στη Συρία. Κανένας τους δε μπόρεσε να φύγει. Το όνειρό του είναι να γυρίσει και να τους δει μια μέρα. 

Ερωτεύτηκε τις μέλισσες στα 21 του, ενώ τις σπούδαζε γεωπονία. Ο πατέρας του ήταν δημοσιογράφος και η μητέρα του μοδίστρα. Μαζί με έναν φίλο του αγόρασαν 2 παραφυάδες απ’ τις οικονομίες τους, οι οποίες σύντομα έγιναν μελίσσια. Έβγαζε χρήματα πουλώντας μέλι σε φίλους και συγγενείς. Στη Συρία, οι μέλισσες μάζευαν νέκταρ από βαμβάκια, ηλίανθους, ευκάλυπτους, ερείκη και άνθη εσπεριδοειδών. Ο Alsous ήταν μέλος ενός μελισσοκομικού συλλόγου στη Συρία και λέει ότι ο αριθμός των μελισσοκόμων στη χώρα τετραπλασιάστηκε σε 25.000 μεταξύ 1989 και 2011, αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν.

Υπολογίζει ότι περισσότερα από τα τρία τέταρτα των κυψελών στη Συρία καταστράφηκαν στον πόλεμο. Ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Δαμασκού και είχε 500 κυψέλες, οι οποίες καταστράφηκαν όλες – είτε πυρπολήθηκαν είτε οι μέλισσες χάθηκαν από πείνα καθώς οι καλλιέργειες στις οποίες βασίζονταν εγκαταλείφθηκαν. Για τον Alsous οι μέλισσες είναι μια ιδανική κοινωνία, συνεργάζονται και φροντίζουν η μία την άλλη. «Μέλισσες σημαίνουν ειρήνη και ζωή» λέει.

πηγή: The Guardian

Το αρχαιότερο απολίθωμα εντόμου επικονιαστή

Αμερικανοί και Κινέζοι ερευνητές ανακάλυψαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι υπήρχαν έντομα επικονιαστές πριν από 99 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή όταν ακόμα οι πτερόσαυροι κυριαρχούσαν στους ουρανούς.

Από την εποχή του Δαρβίνου, πιστεύεται ότι η επικονίαση με έντομα έπαιξε τεράστιο ρόλο στην απότομη αύξηση της ποικιλίας των ανθοφόρων φυτών που έλαβε χώρα κατά την Κρητιδική περίοδο (145-66 εκατομμύρια χρόνια πριν). Αλλά ενώ τα ανθοφόρα φυτά και τα έντομα ήταν και τα δύο παρόντα εκείνη την εποχή, υπήρχαν ελάχιστα απολιθώματα που να αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς αυτούς.

Σ’ αυτή τη νέα μελέτη οι ερευνητές εντόπισαν ένα είδος σκαθαριού λουλουδιών (Angimordella burmitina) παγιδευμένο σε κεχριμπάρι ηλικίας 99 εκατομμυρίων ετών, το οποίο βρέθηκε βαθιά μέσα σε ορυχείο της Μιανμάρ. Μελετώντας δομές όπως τα στοματικά του μέρη και το σχήμα του σώματός του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σκαθάρι αυτό ήταν επικονιαστής.

Το A. burmitina βρέθηκε παγιδευμένο σε κεχριμπάρι, μαζί με κόκκους γύρης.
© Nanjing Institute of Geology and Palaeontology

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ένα ομοεστιακό οπτικό μικροσκόπιο, ανακάλυψαν ότι υπήρχαν κόκκοι γύρης κρυμμένοι μέσα σε μικροσκοπικές τρίχες στο σώμα του σκαθαριού, υποδηλώνοντας ότι επισκεπτόταν φυτά. Μελέτησαν επίσης τη γύρη που διατηρήθηκε στο κεχριμπάρι και διαπίστωσαν ότι το σχήμα και το μέγεθός της υποδηλώνουν ότι είχε εξελιχθεί για να εξαπλώνεται μέσω των εντόμων.

«Είναι εξαιρετικά σπάνιο να βρεθεί ένα δείγμα, όπου τόσο το έντομο όσο και η γύρη διατηρούνται σε ένα μόνο απολίθωμα», δήλωσε ο καθηγητής βιολογίας David Dilcher που συμμετείχε στην έρευνα. «Εκτός από τη σημασία ως η πρώτη γνωστή άμεση απόδειξη της επικονίασης των ανθοφόρων φυτών από έντομα, αυτό το δείγμα απεικονίζει τέλεια τη συνεργατική εξέλιξη των φυτών και των ζώων κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, κατά την οποία έλαβε χώρα μια πραγματική έκρηξη στην ανάπτυξη των  ανθοφόρων φυτών.»

Το σκαθάρι χαρακτηρίστηκε ως επικονιαστής από τα στοματικά μέρη και το σχήμα του σώματός του.
© Nanjing Institute of Geology and Palaeontology

Πριν από αυτή τη μελέτη, οι παλαιότερες άμεσες ενδείξεις για έντομα που επικονιάζουν ανθοφόρα φυτά προέρχονταν από περίπου 49 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά την εποχή της Παλαιογενούς περιόδου. Η σχέση μεταξύ των εντόμων που επικονιάζουν και των ανθοφόρων φυτών θεωρείται συχνά ως ένα από τα θαύματα της εξέλιξης, καθώς το καθένα απαιτεί από το άλλο για να ευδοκιμήσει.

πηγές:
Sciencefocus (Oldest evidence of insect pollination unearthed)
Pollination of Cretaceous flowers

Συμπλοκές μελισσοκόμων με την αστυνομία στη Χιλή!

Μελισσοκόμοι της Χιλής διαδήλωσαν έξω από το Προεδρικό Μέγαρο στο Σαντιάγκο, για την κλιματική αλλαγή και την εκτεταμένη ξηρασία που αυτή έχει προκαλέσει με αποτέλεσμα να πληγεί η παραγωγή τους.

Κατά τη διάρκεια συμπλοκών με την αστυνομία, οι μελισσοκόμοι απελευθέρωσαν μελίσσια μέσα στην πόλη με αποτέλεσμα 7 αστυνομικοί να μεταφερθούν στο νοσοκομείο, μετά από τσιμπήματα. Τέσσερις μελισσοκόμοι συνελήφθησαν.

Οι μελισσοκόμοι είχαν συγκεντρωθεί για να διαμαρτυρηθούν για την κακή οικονομική τους κατάσταση και να ζητήσουν στήριξη από το κράτος. Όπως δήλωσαν στους δημοσιογράφους “Η ξηρασία που συνεχίζεται εδώ και μια δεκαετία οδηγεί τις μέλισσες στο να πεθαίνουν. Και χωρίς μέλισσες δεν υπάρχει ζωή...”

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, ζήτησαν μεταρρυθμίσεις ώστε να βελτιωθεί η τιμή του μελιού, η οποία παραμένει χαμηλή παρά τις δυσκολίες στην παραγωγή, ή παροχή επιδοτήσεων. Αξιωματούχοι του Υπουργείου Γεωργίας λένε ότι συμμερίζονται την ανησυχία των διαδηλωτών για τις επιπτώσεις της ξηρασίας, προσθέτοντας ότι παρέχουν βοήθεια εδώ και μήνες σε 20 κοινότητες που αντιμετωπίζουν σοβαρή έλλειψη νερού

πηγή: Reuters, BBC

Τρύγος στην κουμαριά

Η παρατεταμένη περίοδος βροχοπτώσεων που ξεκίνησε το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, κατά το οποίο συνήθως συλλέγεται το μέλι της κουμαριάς, καθυστέρησε ιδιαίτερα τον τρυγητό και μας δυσκόλεψε αρκετά στη συγκομιδή.

Η ανθοφορία της κουμαριάς φέτος ήταν όψιμη και πολύ έντονη. Οι υψηλές θερμοκρασίες όμως που επικράτησαν καθ΄όλη τη διάρκεια του φθινοπώρου ώθησαν τα μελίσσια να κρατήσουν γόνο μέχρι αργά, με αποτέλεσμα να καταναλώνεται το μεγαλύτερο μέρος του μελιού που συνέλεγαν. Έπειτα ακολούθησαν εντονότατες βροχές, χαρακτηριστικά στα Θεοδώριανα καταγράφηκαν τα μεγαλύτερα ύψη βροχής στη χώρα με 157 χιλιοστά, με αποτέλεσμα οι μέλισσες να κλειστούν μέσα και να σταματήσει η συλλογή.

Δυστυχώς ο τεράστιος αυτός όγκος νερού έπνιξε εκατοντάδες μελίσσια στην περιοχή του Μεσολογγίου και κυρίως κοντά στον Εύηνο ποταμό. Η πρόσβαση στο δικό μας μελισσοκομείο ήταν δύσκολη λόγω της ολισθηρότητας του κατεστραμμένου εδώ και καιρό οδοστρώματος. Παρ’ όλα αυτά ο τρύγος πραγματοποιήθηκε. Η συγκομιδή μπορεί να ήταν περιορισμένη, η ποιότητα του μελιού όμως μας αποζημίωσε. Η κουμαριά είναι ένα ιδιαίτερο μέλι με χαρακτηριστική υπόπικρη γεύση, η οποία ήταν εντονότατη φέτος και σκουροχάλκινο χρώμα. Μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Μια εξαιρετικά δύσκολη μελισσοκομική χρονιά έφτασε στο τέλος της. Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον εδώ και όπως φαίνεται θα πρέπει να προσαρμοστούμε στα νέα αυτά δεδομένα. Σας ευχόμαστε καλές γιορτές με υγεία!

Σχετικά με την κουμαριά

Η ανθοφορία της κουμαριάς φέτος ήταν αρκετά όψιμη. Τα μελίσσια ξεκίνησαν να δουλεύουν στα κούμαρα 10 με 15 μέρες αργότερα σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, ενώ λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του φετινού φθινοπώρου κράτησαν γόνο μέχρι αργά το Νοέμβριο, με αποτέλεσμα η συλλογή να είναι περιορισμένη.

Οι παρατεταμένες βροχές που ακολούθησαν κράτησαν τις μέλισσες μέσα και ο τρύγος δεν κατέστη, μέχρι στιγμής εφικτός. Περιμένουμε να βρούμε την ευκαιρία πριν πιάσουν τα κρύα να δούμε αν μπορεί να γίνει κάποιος τρύγος αλλά και να προετοιμάσουμε τα μελίσσια για το ξεχειμώνιασμα.

Δυστυχώς εκτός από τον καιρό έχουμε να αντιμετωπίσουμε και την αδιαφορία της πολιτείας καθώς από το καλοκαίρι έχουμε ενημερώσει Δήμο και Περιφέρεια για την καταστροφή του οδοστρώματος, που οι ίδιοι προκάλεσαν αλλά ποτέ δεν επιδιόρθωσαν με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η προσέγγιση του μελισσοκομείου, για τουλάχιστον 2-3 μέρες μετά από βροχή, λόγω ολισθηρότητας. Σε κάθε περίπτωση θα ενημερώσουμε.

Ο τρύγος του πευκόμελου στη μετά Εύβοια εποχή

Μετά τα γεγονότα του Αυγούστου στην Β. Εύβοια και τη μεγαλύτερη καταστροφή από φωτιά στην ιστορία της Ελλάδας (αυτό που χάθηκε ήταν το 10-12% των δασών ολόκληρης της χώρας), το πλήγμα για την ελληνική μελισσοκομία ήταν τεράστιο. Εκεί παράγονταν το 1/3 του πευκόμελου όλης της χώρας.

Δεδομένου ότι μεγαλύτερο μέρος των μελισσοκόμων της νότιας και κεντρικής Ελλάδας που ζούσαν από το πεύκο της Εύβοιας θα έπρεπε να αναζητήσουν αλλού την τύχη τους, δεν υπήρχε αμφιβολία ότι στα υπόλοιπα πευκοδάση θα δημιουργούνταν το αδιαχώρητο. Στη Χαλκιδική ήδη από τα τέλη του καλοκαιριού ιδιοκτήτες γης που βρίσκονταν δίπλα στα δάση, απαιτούσαν από τους παραγωγούς ιδιαίτερα υψηλά αντίτιμα, που ξεπερνούσαν τα 400-500€ για να φιλοξενήσουν μελίσσια για 20-30 ημέρες, αυξάνοντας σημαντικά το κόστος παραγωγής.

Με όλα αυτά τα προβλήματα αλλά και την απαγόρευση πρόσβασης στα δάση που επιβλήθηκε στους μελισσοκόμους από την κυβέρνηση με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για πάνω από ένα μήνα, καταλήξαμε τελικά στα πεύκα της δυτικής Ελλάδας, όπου ήταν ήδη δύσκολο να βρεις τόπο, τουλάχιστον για μεγάλα κοπάδια.

Εκτός από την Β. Εύβοια, από τις φωτιές φέτος το καλοκαίρι πλήγηκε και η Τουρκία, με αποτέλεσμα το πευκόμελο, ένα μέλι που παράγεται αποκλειστικά στη λεκάνη της μεσογείου και κυρίως σ’ αυτές τις δύο χώρες, να θεωρείται πλέον σπάνιο. Το πευκόμελο είναι ένα πραγματικά εξαιρετικό μέλι, που προέρχεται από μελιτώματα της Μαρσαλίνας της Ελληνικής (Marchalina hellenica), γνωστής και ως εργάτης του πεύκου ή βαμβακάδα. Θεωρείται και όχι άδικα ένα απ’ τα πιο θρεπτικά ελληνικά μέλια.

Δυστυχώς κατά το παρελθόν διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις, στη διαμάχη που είχε δημιουργηθεί σχετικά με το κατά πόσο η Μαρσαλίνα πληγώνει το δέντρο και η οποία τελικά οδήγησε στην απαγόρευση των εμβολιασμών από το Υπουργείο στις δασικές εκτάσεις του Νομού Αττικής, σε μια προσπάθεια να δυσφημίσουν και να μποϊκοτάρουν το πευκόμελο ώστε να πιέσουν την κατάσταση είχαν επιδοθεί σε έναν πόλεμο συκοφάντησης του μελιού αυτού, φυσικά με ψευδή στοιχεία.

Σύμφωνα με αυτά το πευκόμελο προέρχεται από τα περιττώματα του σκουληκιού των πεύκων. Μερίδα των βίγκαν μάλιστα υιοθέτησε αυτή την άποψη, πηγαίνοντας την και ακόμη παραπέρα, λέγοντας ότι το πευκόμελο είναι ουσιαστικά ζωικό προϊόν και γι αυτό δεν θα πρέπει να καταναλώνεται. Φυσικά τα πράγματα δεν είναι έτσι. Τα έντομα της οικογένειας Ομόπτερα στην οποία ανήκει ο εργάτης του πεύκου μυζούν πολύ μεγάλες ποσότητες χυμών (100 φορές περίπου το βάρος τους). Η περίσσεια αυτή υγρασία και σάκχαρα απομακρύνονται με την εξής διαδικασία: Στο πρόσθιο μέρος του μεσαίου εντέρου υπάρχει ένα φίλτρο μέσω του οποίου, σάκχαρα και υγρασία, μεταπηδούν στο πίσω έντερο και απομακρύνονται άμεσα μέσω του απευθυσμένου ως μελίτωμα.

Δεν περνά δηλαδή ο χυμός από την διαδικασία της πέψης και της απορρόφησης. Συνεπώς το μελίτωμα δεν έχει καμία σχέση με περίττωμα και το πευκόμελο σε καμία περίπτωση δε μπορεί να θεωρηθεί ζωικό προϊόν. Δεν είναι κάτι που περισσεύει μετά από απομάκρυνση θρεπτικών συστατικών, όπως στα περιττώματα, αλλά ο χυμός ανεπεξέργαστος, τον οποίο στη συνέχεια συλλέγουν οι μέλισσες.

Εφημερίδες της εποχής με χαρακτηριστικούς εμπρηστικούς τίτλους. Από το αρχείο του καθηγητή κ. Ανδρέα Θρασυβούλου.

Αντίστοιχα όχι μόνο δεν υπάρχει καμία μελέτη που να ενοχοποιεί τον εργάτη για την ξήρανση των πεύκων, αλλά η μοναδική ερευνητική εργασία του εντόμου αυτού είναι του καθηγητή Δασολογίας Καϊλίδη Δημήτρη, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δασικά Χρονικά το 1965 (81/82(7-8):161-181) και η οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο εργάτης δε βλάπτει τα πεύκα.

Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά πευκόμελου

Το πευκόμελο έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά μελιού μελιτώματος, δηλαδή υψηλή συγκέντρωση τέφρας, υψηλό pH και αγωγιμότητα και χαμηλά ανάγοντα σάκχαρα. Η θρεπτική αξία του πευκόμελου οφείλεται στο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ουσιών που συνυπάρχουν στη σύστασή του. Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα ιχνοστοιχεία, τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο Ελληνικό πευκόμελο, χαρακτηρίζοντάς το ως μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας.

Η χημική σύσταση του ελληνικού πευκόμελου (Θρασυβούλου, Μανίκης, Τανανάκη, Τσέλλιος, Καραμπουρνιώτη, Δήμου 2001)

Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων, δεν θεωρείται πολύ γλυκό μέλι. Έχει χρώμα σκούρο κεχριμπάρι (λίγο πιο σκούρο από το θυμαρίσιο). Το άρωμά του θυμίζει έντονα το πικάντικο άρωμα του πευκοδάσους ενώ η γεύση του είναι υπόγλυκη με ξυλώδεις νότες ξηρών καρπών και πεύκου.